دست در دست صبح

2. دست در دست صبح انقلاب اسلامي فصل دهم کارآمدی نظام اسلامی استاد : حاج آقا رکوفیان دفتر نهاد رهبری دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی

3. بسم الله الرحمن الرحيم « وَ إِلى ثَمُودَ أَخاهُمْ صالِحاً قالَ يا قَوْمِ اعْبُدُوا اللهَ ما لَكُمْ مِنْ إِلهٍ غَيْرُهُ هُوَ أَنْشَأَكُمْ مِنَ الْأَرْضِ وَ اسْتَعْمَرَكُمْ فيها فَاسْتَغْفِرُوهُ ثُمَّ تُوبُوا إِلَيْهِ إِنَّ رَبِّي قَريبٌ مُجيبٌ» (هود ، 61) کارآمدي نظام اسلامي عليرضا محمدي دفتر نهاد رهبری دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی

4. اهداف آموزشي يکم ضرورت طرح کارآمدي دين و نظام اسلامي؟ دوم مفهوم و عناصر کارآمدي نظام سياسي؟ سوم اهميت کارآمدي درانقلاب و نظام هاي سياسي؟ چهارم مشروعيت و کارآمدي؟ پنجم جايگاه و سازوکارهاي کارآمدي در اسلام؟ دفتر نهاد رهبری دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی 4

5. ضرورت طرح کارآمدي دين و نظام اسلامي؟ دفتر نهاد رهبری دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی 5

6. مفهوم و عناصر کارآمدي نظام سياسي؟ کارآمدي«Effectiveness» ؛ داراي تعاريف و کاربردهاي متعددي در اقتصاد، مديريت و سياست است . در فرهنگ علوم سياسي، اين اصطلاح به اثر بخشي، تأثير، توانايي، نفوذ، کفايت و قابليت و ... معنا شده است. «نظام سياسي آن گاه کارآيي دارد که بتواند وظيفه هايي را که بيش ترين مردم يا حکومت شوندگان از آن متوقع است، انجام دهد.» در يك جمع‌بندي كارآمدي عبارت است از: « موفقيت در تحقق اهداف با توجه به امكانات و موانع» 1. مفهوم کارآمدي دفتر نهاد رهبری دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی 6

7. مفهوم و عناصر کارآمدي نظام سياسي؟ در حوزه هاي مختلف علمي، اعم از سياست، مديريت و اقتصاد، وقتي صحبت از کارآمدي يک مجموعه کارخانه، سازمان و يا يک حکومت، مي شود بدين معناست که مجموعه هاي فوق تا چه حد توانسته اند، با کمترين هزينه و بالاترين سرعت، تحقق اهداف خود را با توجه به مجموعه موانع و کاستي ها تأمين کند. کارآمدي = اهداف + امکانات + موانع 2. عناصر کارآمدي دفتر نهاد رهبری دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی 7

8. مفهوم و عناصر کارآمدي نظام سياسي؟ نقش اهداف در تعيين کارآمدي يک نظام ترسيم دقيق اهداف، ابتدائي ترين و در عين حال مهمترين عنصري است که يک نظام بايد بدان اهتمام داشته باشد. اهداف نظام سياسي، تابعي از نظام ارزشي و هنجاري آن است. در نظام هاي سياسي الهي مبتني بر پايه جهان بيني ديني، علاوه بر تأمين اهداف مادي، براي ارزش هاي معنوي و سعادت اخروي جايگاه ويژه اي قائل است. تا آن جا که گاه تحقق اين نوع اهداف عدم تحقق برخي اهداف مادي را جبران مي کند. و نظام هايي که دغدغه اهداف معنوي انسان را ندارند، ناکارآمد خواهند بود، هر چند در تحقق اهداف مادي موفق باشند. در چنين نظامي نمي توان از هر وسيله اي به مثابه امکان و ابزار رسيدن به اهداف سود جست. در نظام هاي سياسي سکولار مبتني بر جهان بيني مادي، ارزش هاي مادي بر هر ارزش ديگري رجحان دارد. از ديدگاه چنين مکتبي هر نظام سياسي که نتواند اين سه هدف (سود، رفاه و امنيت ) را تأمين کند، ناکارآمد است. نظام ارزشي دست کم، به پنج صورت مي تواند بر نظر و عمل فاعل (فرد، گروه، سازمان، حکومت) تأثيرگذارد که عبارتند از: 1. هدف گذاري 2. تعيين روش ابزار 3. هنجار آفريني 4. نياز آفريني 5. رفتار و عمل دفتر نهاد رهبری دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی 8

9. مفهوم و عناصر کارآمدي نظام سياسي؟ دوم. نقش امکانات در تعيين کارآمدي يک نظام امکانات از مؤلفه هاي مهمي است که همواره در تحقق کارآمدي و ارزيابي عملکرد يک نظام، انقلاب، سازمان و فرد، در نظر گرفته مي شود . امکانات همانند اهداف، اعم از مادي و معنوي است: 2. امکانات کيفي و معنوي؛ ايمان و مباني انديشه اي (جهان بيني و نظام ارزشي و ايدئولوژيک صحيح)، مشروعيت، ساختار حقوقي متناسب، ساختار سياسي و مديريتي هماهنگ و کارآمد، نيروي انساني متعهد و متخصص، نظارت و کنترل، اراده و عزم ملي، ... 1. امکانات مادي؛ منابع طبيعيسرمايه،موقعيتجغرافيايي و ژئوپلوتيکي، وضعيت آب و هوايي، خاک، زمين، منابع آبي، معادن، ضريب هوش و استعدادي طبيعي. مقوله زمان از مهمترين امکاناتي که براي تحقق هر هدفي مورد نياز است. زيرا در تحقق کامل برخي اهداف (نظير تحولات عميق فرهنگي و پيشرفت همه جانبه) علاوه بر وجود امکانات و فقدان موانع، گذشت چندين دهه و حتي تحول نسلي، با کار مستمر، تحمل سختي ها و مديريت صحيح لازم است. دفتر نهاد رهبری دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی 9

10. مفهوم و عناصر کارآمدي نظام سياسي؟ سوم. نقش موانع در تعيين کارآمدي يک نظام وجود يا فقدان موانع در مسير کارکردهاي يک نظام نقش مهمي دارد. موانع کارآمدي يک نظام دو دسته است: ۲. موانع خارجي: -موانع انديشه اي - موانع فرهنگي - موانع سياسي - موانع اقتصادي - موانع نظامي - موانع مربوط به ساختار حقوق بين الملل. ۱. موانع داخلي: - افزايش تقاضاي خدمات - افزايش آستانه رضايت مندي - تحولات ناموزون سياسي، فرهنگي، اجتماعي و اقتصادي. - ميراث هاي تاريخي منفي و مخرب -گروه هاي بي تفاوت، مخالف و معاند داخلي. - اشتباهات، اختلافات و انحرافات کارگزاران. دفتر نهاد رهبری دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی 10

11. مفهوم و عناصر کارآمدي نظام سياسي؟ + += نمودار ارتباط جهان بيني و نظام ارزشي با کارآمدي جهان بيني نظام ارزشي کارآمدي اهداف امکانات موانع دفتر نهاد رهبری دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی 11

12. مفهوم و عناصر کارآمدي نظام سياسي؟ آيا کارآمدي امري مطلق است؟ آيا از کارآمدي يک نظام در يک يا چند مرحله مي توان کارآمدي آن را در همه مراحل نتيجه گرفت؟ از ناکارآمدي آن چه طور؟ أ. نسبي بودن کارآمدي: هر پديده اهداف، امکانات و موانع خاص خود داشته، و اين عناصر مي تواند در حالات و شرايط گوناگون تغيير کند، بسياري از عوامل کارآمدي خارج از سيستم شکل مي گيرند. 3. ويژگي هاي کارآمدي ب. نقش مراحل در کارآمدي: کارآمدي نظام سياسي را بايد در شرايط و مراحل گوناگون(جايگزيني، استقرار، تثبيت اوليه، گذار و ثبات) به صورت جداگانه مورد ارزيابي قرار داد. بديهي است «کارآمدي کل» آن نظام سياسي برابر با برآيند کارآمدي هاي مراحل گوناگون است. ج. نقش اجزاء يک سيستم در کارآمدي؛ کارآمدي پديده هاي مرکب و پيچيده نظير؛ دانشکده يا يک نظام سياسي امري است مجموعي که از حاصل جمع (جبري) کارآمدي اجزاء آن پديده به دست مي آيد. دفتر نهاد رهبری دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی 12

13. اهميت کارآمدي درانقلاب و نظام هاي سياسي؟ علت اين همه تأكيد بر كارآمدي نظام چيست؟ مگر كارآمدي چه اهميتي در انقلاب ها و نظام هاي سياسي دارد؟ يکم. کارآمدي و انقلاب ها كارآمدي انقلاب = جايگزيني نظم سياسي مطلوب + ميزان موفقيت نظام سياسي جديد در تحقق اهداف انقلاب اهميت کارآمدي دوم. کارآمدي و نظام هاي سياسي أ. اثبات صحت و اتقان يك ايدئولوژي ب. ارتقاء سطح مقبوليت و اعتماد مردم به نظام ج. تداوم نظام سياسي د. كارآمدي و مشروعيت ؟ دفتر نهاد رهبری دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی 13

14. کارآمدي و مشروعيت؟ آيا ميزان کارآمدي يک نظام بر مشروعيت آن تأثير گذار است؟ يکم. تفاوت مشروعيت با کارآمدي مشروعيت، بحث از چرايي «الزام و التزام سياسي» است اما كارآمدي مربوط به مقدار تحقق اهداف نظام سياسي دوم. اگر ملاك مشروعيت را قرارداد اجتماعي، خواست، رضايت، پذيرش و مقبوليت مردمي بدانيم. در اين صورت مقدار كارآمدي مي تواند بر مشروعيت تأثير گذارد. کارآمدي و مشروعيت سوم. اگر مشروعيت را به معناي حقانيت و تنها منبع آن را اذن و خواست الهي بدانيم، نه قرارداد اجتماعي، رضايت و پذيرش مردم، در چنين صورتي كارآمدي يا ناكارآمدي تأثيري بر مشروعيت ندارد. چهارم. نظام هايي كه داراي مشروعيت الهي اند نسبت به كارآمدي خود حساس ترند. دفتر نهاد رهبری دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی 14

15. کارآمدي در اسلام؟ در اسلام کارآمدي چه جايگاهي داشته و چه ساز و کارهايي براي کارآمدي نظام سياسي پيش بيني شده است؟ أ. جهان بيني و نظام ارزشي کامل و واقع نگر ۱. مطابقت با فطرت و نيازهاي انسان؛ 2. جامعيت و در نظر گرفتن تمامي ابعاد وجودي انسان؛ ۳. هماهنگي و سازگاري؛ ۴. جهان شمولي و زمان شمولي؛ ۵. انعطاف پذيري در عين ثبات؛ ۶. واقع گرايي؛ ۷. اعتدال. ب. ترسيم اهداف و کارويژه هاي عالي براي حکومت ۱. ترويج و تبليغ معارف، احکام و ارزش هاي اسلامي؛ ۲. تزکيه و تربيت؛ 3. تأمين رفاه دنيايي؛ ۴. تأمين امنيت جاني، مالي و حقوقي؛ ۵. تحقق عدالت اجتماعي، سياسي، اقتصادي؛ 6. حفظ کرامت انساني؛7. رفع نيازهاي روحي و عاطفي؛ ۸. دست يابي به تعامل صحيح و مثبت ميان حکومت و مردم و کسب حداکثر رضايت آنها. سازوکارهاي کارآمدي در اسلام ج. شاخصه ها و مؤلفه هاي کارآمدي در اسلام ۱. اصل خدا محوري و وحي گرايي؛ 3. اصل شايسته سالاري؛ ۳. اصل عدالت و عدالت ورزي؛ 4. اصل عقل گرايي؛ 5. اصل تجربه گرايي و تأکيد بر علم مفيد؛ 6. اصل تکليف محوري؛ 7. اصل حقانيت و مشروعيت؛ 8. اصل شورا، مشارکت و همياري؛ 9. اصل نظارت دروني يا خودکنترلي؛ 10. اصل نظارت بيروني و همگاني؛ 11. اصل ضابطه و قانون گرايي؛ 12. اصل الگو بودن رهبران و ساده زيستي آنان. دفتر نهاد رهبری دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی 15

16. بسم الله الرحمن الرحيم امام علي(ع) «... جِبَايه خَرَاجِهَا وَ جِهَادَ عَدُوِّهَا وَ اِسْتِصْلاَحَ أَهْلِهَا وَ عِمَارَه بِلاَدِهَا» (نهج البلاغه،نامه 53) فصل یازدهم ارزيابی کارآمدي انقلاب اسلامی عليرضا محمدي دفتر نهاد رهبری دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی

17. اهداف آموزشي يکم ضرورت تبيين و تدوين کارنامه نظام دوم نظريه ها و ملاک هاي ارزيابي کارآمدي نظام و انقلاب سوم مروري بر مهمترين دستاوردهاي انقلاب اسلامي چهارم عوامل دخيل در قضاوت منفي افراد نسبت به وضع موجود پنجم آسيب شناسي و نقاط ضعف دفتر نهاد رهبری دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی 17

18. ضرورت تبيين و تدوين کارنامه نظام؟ دفتر نهاد رهبری دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی 18

19. نظريه ها و ملاک هاي ارزيابي نظام و انقلاب؟ در ارزيابي کارآمدي نظام اسلامي از چه روشي مي توان استفاده کرد؟ مهمترين ملاک ها در ارزيابي دستاوردهاي انقلاب اسلامي کدامند؟ نظريه هاي کارآمدي • 1. نظريه توفيق؛بر اساس اين نظريه، هر سيستم يا حکومتي براي بررسي کارآمدي خود بايد توفيقات نهايي خود را مورد ارزيابي قرار دهد. • 2. نظريه سيستم؛ بر اساس اين نظريه، حکومت هنگامي کارآمد است که ارتباط خروجي و ورودي آن کاملاً معين و قابل تبيين باشد. • 3. نظريه رضايت مردم: در اين تئوري، رضايت مردم يا طبقه و قشر خاصي که از اهميت و تأثير برخوردارند، ملاک سنجش قرار مي گيرد. • 4.نظريه تكليف ‌مداري؛ در اين تئوري با تبيين و تعيين شاخص ها و محورهايي که وظايف و تکاليف نظام سياسي را مشخص مي کند، ميزان التزام و تحقق اين تکاليف، ملاک کارآمدي نظام دانسته مي شود. دفتر نهاد رهبری دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی 19

20. نظريه ها و ملاک هاي ارزيابي نظام و انقلاب؟ ساير ملاک ها در ارزيابي کارآمدي انقلاب ها • 1. مقايسه‌نتايج‌و آثار موجود با اهداف‌انقلاب‌اسلامي‌ • 2. مقايسه‌نتايج‌و آثار با امكانات‌دولت‌و كشور • 3. سنجش‌نتايج‌و آثار انقلاب‌اسلامي‌با اهداف‌و امكانات‌به‌طور همزمان‌ • 4. مقايسه‌وضع‌موجود نظام‌جمهوري‌اسلامي‌با كشورهاي‌پيشرفته‌ • 5. مقايسه‌وضع‌موجود نظام‌جمهوري‌اسلامي‌با كشورهاي‌همطراز • 6. مقايسه‌وضع‌موجود نظام‌جمهوري‌اسلامي‌با قبل‌از انقلاب‌. دفتر نهاد رهبری دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی 20

21. مروري بر مهمترين دستاوردهاي انقلاب اسلامي يکم. دستاوردهاي سياسي دستاوردهاي سياسي • 1. سرنگوني نظام شاهنشاهي • 2. استقرار نظام جمهوري اسلامي • 3. رويکرد به معنويت، احيا دين و دين‌گرايي • 4. ساير تحولات در سياست داخلي و خارجي دفتر نهاد رهبری دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی 21

22. دستاوردهاي سياسي جدول(2): : بررسي تغييرات در نظام انتخاباتي ايران جدول(1): بررسي تغييرات در ساختار حکومتي ايران جدول(3): : بررسي تغييرات فساد مالي در اقتصاد ايران دفتر نهاد رهبری دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی 22

23. مروري بر مهمترين دستاوردهاي انقلاب اسلامي دوم. دستاوردهاي اقتصادي - اجتماعي انقلاب اسلامي گرچه انقلابي اقتصادي نبود، اما تغييراتي مهم در وضعيت، موقعيت و ساختار اقتصادي پديد آورد که هنوز هم ادامه دارد. تبيين دقيق اين تحولات، نيازمند توجه به دو مقوله مهم« درآمدها» و «هزينه ها» بر اساس شاخصه هاي علمي است:(1) (1). منبع بيشتر آمار ها: ايران؛ ديروز، امروز، فردا، تحليلي بر انقلاب اسلامي ايران، محسن نصري، تدوين نهاد نمايندگي مقام معظم رهبري در دانشگاهها،معاونت پژوهشي دانشگاه معارف اسلامي، قم: دفتر نشر معارف، 1390، کليه آمارها در ده شاخص آينده در دوران پهلوي مربوط به سال هاي 1355 ت 1357 و در دوران جمهوري اسلامي مربوط به سال هاي 1384 تا 1386 و در مواردي 1387 و... است. دفتر نهاد رهبری دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی 23

24. دستاوردهاي اقتصادي - اجتماعي جدول(4): بررسي تغييرات انباشت سرمايه در اقتصاد ايران(درآمدها) بر اساس شاخصه هاي دهگانه دفتر نهاد رهبری دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی 24

25. دستاوردهاي اقتصادي - اجتماعي ادامه جدول(4): بررسي تغييرات انباشت سرمايه در اقتصاد ايران(درآمدها) بر اساس شاخصه هاي دهگانه دفتر نهاد رهبری دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی 25

26. دستاوردهاي اقتصادي - اجتماعي الف. بررسي تغييرات توسعه اي و عمراني ايران(هزينه ها) 1. شيوه زندگي: 2. عمران روستايي: دفتر نهاد رهبری دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی 26

27. دستاوردهاي اقتصادي - اجتماعي 3. کشاورزي و دامپروري: 4. صنعت و معدن: دفتر نهاد رهبری دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی 27

28. دستاوردهاي اقتصادي - اجتماعي 5. خدمات عمومي: 6. حمل و نقل: دفتر نهاد رهبری دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی 28

29. دستاوردهاي اقتصادي - اجتماعي 7. بهداشت و درمان: 8. تأمين اجتماعي: 9. ورزش و تربيت بدني: دفتر نهاد رهبری دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی 29

30. دستاوردهاي اقتصادي - اجتماعي 10. آموزش و پژوهش: ب . بررسي تحولات ساختار فرهنگي ايران دفتر نهاد رهبری دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی 30

31. دستاوردهاي اقتصادي - اجتماعي ج . بررسي تحولات ساختار نظامي - امنيتيايران دفتر نهاد رهبری دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی 31

32. عوامل دخيل در قضاوت منفي افراد چرا با وجود اين دستاوردها ، عده اي از مردم و حتي نخبگان از وضعيت موجود اظهار نارضايتي مي كنند؟ عوامل دخيل در قضاوت منفي افراد نسبت به وضع موجود • 1. تغيير الگوي مصرف جامعه • 2. افزايش چشمگير سطح آگاهي هاي اجتماعي و اقتصادي • 3. ترويج و حاكميت فرهنگ نادرست اجتماعي • 4. انعكاس نيافتن مناسب دستاوردها • 5. عدم اطلاع رساني مناسب به مردم در خصوص مشكلات موجود • 6. توجيه نكردن مردم در خصوص سياستهاي اقتصادي دولت • 7. فضاسازي و فعاليت گسترده تبليغاتي مخالفان • 8. افزايش سطح توقعات و مطالبات جمعيت روستايي كشور • 9. جوان بودن جمعيت كشور دفتر نهاد رهبری دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی 32

33. آسيب شناسي و نقاط ضعف از منظر رهبر معظم انقلاب اسلامي « در اين سى و چند سال، … ما پيشرفتهائى داشتيم، ضعفها و نقصهائى هم داشتيم... اولين ضعف ما گرايش به دنياطلبي بود كه گريبان بعضي از ماها را گرفت. بعضي از ما مسئولين دچار دنياطلبي شديم، دچار ماديگرائي شديم؛ براي ما ثروت، تجمل، آرايش، تشريفات و اشرافيگري يواش يواش از قبح افتاد. وقتي ما اينجور شديم، اين سرريز ميشود به مردم... ما امروز متأسفانه دچار اسراف و مصرف‌زدگي هستيم. ... يكي ديگر از ضعفهاي ما اين است كه ما به موازات علم، به موازات پيشرفتهاي علمي، پيشرفت اخلاقي و تزكيه‌ي اخلاقي و نفسي پيدا نكرده‌ايم؛ ... در علم پيشرفت كرديم، در سياست پيشرفت كرديم؛ بايد در معنويت و در تزكيه‌ي نفس هم پيشرفت ميكرديم. .. در عدالت اجتماعي هنوز به نقطه‌ي مورد نظر اسلام - كه آرزوي خود ما بوده است - نرسيده‌ايم؛ ... هم مسئولين، هم آحاد مردم بايد احساس كنند وظيفه دارند اين ضعفها را برطرف كنند. .. در درجه‌ي اول مسئوليت‌پذيري ماهاست. همه‌ي ما بايد احساس مسئوليت كنيم؛ .. ..كار اصلي ديگر اين است كه از ارزشهاي اصولي نبايد غافل شد. سرگرم مسائل فرعي و فروع نشويم، از اصول غافل بمانيم.»(خطبه‌هاي نماز جمعه تهران، 14/11/1390) دفتر نهاد رهبری دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی 33