Wymiary polityki rodzinnej w Polsce Dr B. Fedyszak-Radziejowska IRWiR PAN Wydział Administracji i Nauk Społecznych PW

1. Wymiary polityki rodzinnej w PolsceDr B. Fedyszak-Radziejowska IRWiR PANWydział Administracji i Nauk Społecznych PW

2. Socjologiczny wymiar polityki rodzinnej 1. Rodzina jako instytucja społeczna. 2. Rodzina jako wartość ceniona w społeczeństwie. Czy polityka rodzinna może abstrahować od systemu wartości Polaków?

3. Rodzina opisywana i definiowana przez socjologów 38 lat temu, wg. J. Szczepańskiego to: „szczególna grupa społeczna tworząca własne środowisko kulturowe, własny styl życia, indywidualne sposoby wyrażania tożsamości, kształtująca osobowość dzieci w procesie socjalizacji”. • W 1994 roku wg. N. Goodmana: „Instytucja składająca się przynajmniej z jednej osoby dorosłej i jednego dziecka, grupa społeczna stosunkowo (!) trwała, odpowiedzialna za proces socjalizacji”. • W XXI wieku wg. A. Giddensa (2004): „To społeczna instytucja opiekuńczo-socjalizacyjna”. • wg B. Szackiej (2003): Rodzina to grupa społeczna i instytucja kontrolująca proces reprodukcji osobników ludzkich. Raczej gospodarstwo domowe, niż rodzina, raczej instytucja reprodukcyjno – socjalizacyjna, niż wspólnota połączona pokrewieństwem.

4. Tabela 1. Sprawy ważne w życiu Polaków (w %)

5. Tabela 2. Znaczenie rodziny w życiu Polaków (w %)

6. Tabela 3. Sytuacja demograficzna w Polsce w latach 1989–2007

7. Tabela 4. Polacy o rozwodach. (w %)

8. Tabela 5. Opinie o rozwodach w wybranych krajach

9. Tabela 6. Modele podziału obowiązków w rodzinie w latach 1997–2007 (w %)

10. Tabela 7. Rzeczywista sytuacja w rodzinie a preferowany model wzajemnych relacji (w %)

11. Tabela 8. Opinie o przyczynach mniejszej liczby urodzeń w Polsce w ostatnich latach (w %)

12. Polityka społeczna powinna dostrzegać dominujące postawy Polaków • Role macierzyńskie i rodzicielskie okresowo dominują nad rolami zawodowymi • Role opiekuńcze - wnuki i starzejący się rodzice - przyspieszają czas przechodzenia na emeryturę • Role wspólnotowe wygrywają z rywalizacją, karierą, sukcesem, polityką

13. Dylematy polityki rodzinnej w Polsce, wybór celu i instrumentów a. Wspierać jednostkę w pracy zawodowej i karierze, czy rodzinę w godzeniu ról? b. Podejmować działania zmierzające do opieki nad dzieckiem, (autonomiczna jednostka), czy wspierać rodzinę i dzieci (autonomiczna wspólnota)? c. Polityka rodzinna a polityka ludnościowa, polityka rynku pracy, polityka parytetów, d. W polskim społeczeństwie dzisiaj wartością jest rodzina jako wspólnota, polityka społeczna adresowana do jednostek w rolach pracowniczych to projekt ingerujący w obecny system wartości Polaków

14. Kierunkowe rozwiązania polityki rodzinnej uwzględniającej postawy Polaków a. Instrumenty finansowe wspierają rodziny posiadające dzieci (becikowe, zasiłki, ulgi podatkowe) b. System emerytalny zapewnia poczucie finansowego bezpieczeństwa kobietom w roli matki c. Wzmocnienie instytucji – żłobki, przedszkola, przyjazna szkoła (nie kombinat szkolny!) – które ułatwiają godzenie ról zawodowych i rodzicielskich d. Akceptacja roli i kompetencji związków zawodowych jako instytucji gwarantującej w miejscu pracy prawa pracownicze kobiet, mężczyzn, rodziców e. Instrumenty wspierające partnerstwo rodziców w rolach rodzicielskich – urlopy dla ojców, elastyczność zatrudnienia, ruchomy czas pracy f. System wsparcia, terapii, poradnictwa dla rodzin biednych, patologicznych a interwencje kryzysowe i system placówek opiekuńczych