230 likes | 371 Views
Zakres prawa z patentu – interpretacja zastrzeżeń patentowych ( uwagi prawnoporównawcze ). XXVII Seminarium Rzeczników Patentowych Szkół Wyższych dr Justyna Ożegalska-Trybalska. Zakres patentu.
E N D
Zakres prawa z patentu – interpretacja zastrzeżeń patentowych(uwagi prawnoporównawcze) XXVII Seminarium Rzeczników Patentowych Szkół Wyższych dr Justyna Ożegalska-Trybalska
Zakres patentu • obszar objęty prawną wyłącznością wynikającą z patentu, określony przez zastrzeżenia patentowe, stanowiące kluczowy element dokumentacji patentowej • na gruncie art. 8.3 Konwencji sztrasburskiej, art.69 Konwencji o udzielaniu patentów europejskich (EPC) oraz większości krajowych regulacji patentowych,zakres ochrony patentowej określają zastrzeżenia, które mają być interpretowane w świetle opisu i rysunków
Cel interpretacji zastrzeżeń patentowych • identyfikacja przedmiotu wynalazku • określenie zakresu, w jakim wynalazek jest objęty ochroną
Interpretacja zastrzeżeń patentowych – interpretacja prawa czy faktów? • zastrzeżenia patentowe powinny być traktowane jako tekst prawniczy, nie tekst techniczny • interpretacja zastrzeżeń określających zakres praw uprawnionego wynikających z patentu i obowiązków dla osób trzecich powinna odbywać się w oparciu o kryteria prawne
Jakie reguły interpretacyjne należy stosować przy interpretacji zastrzeżeń patentowych? Zasady dotyczące interpretacji tekstów prawnych? • zarówno przepisy prawne jak i patenty określają prawa i obowiązki o charakterze abstrakcyjnym i generalnym oraz są skuteczne wobec wszystkich członków społeczeństwa (orzeczenie amerykańskiego sądu federalnego w z 1996 r. w sprawie Markman v. Westview Instruments) • legislacyjna historia aktów prawnych/historia postępowania w sprawie udzielenia patentu są przedmiotem publicznie dostępnych baz/rejestrów i jej znajomość może być pomocna w trakcie ich interpretacji • …ale ani uprawniony opracowujący zgłoszenie patentowe, ani urząd patentowy udzielający patentu nie ma władzy prawodawczej
Jakie reguły interpretacyjne należy stosować przy interpretacji zastrzeżeń patentowych? Zasady dotyczące umów? • podobnie jak generalną zasadą prawa umów jest to, że jedna strona zobowiązuje się coś zrobić (czegoś nie robić) w zamian za określone działanie drugiej strony, zgłaszający wynalazek do opatentowania zobowiązuje się ujawnić społeczeństwu swoje rozwiązanie techniczne w zamian za uzyskanie wyłącznego prawa do wynalazku • …ale w przeciwieństwie do umów, które mogą być rozwiązane/ wypowiedziane z woli stron, patent może być unieważniony tylko wtedy, gdy zostanie wykazane, że nie spełnia on ustawowych przesłanek wymaganych do jego udzielenia • …ale inaczej w przypadku umów, gdzie strony co do zasady mają wybór co do tego z kim zawierają umowę, zgłaszający wynalazek może uzyskać patent, „zawierając umowę” nie z każdym zainteresowanym, ale tylko z państwem
Jakie reguły interpretacyjne należy stosować przy interpretacji zastrzeżeń patentowych? Zasady dotyczące oświadczeń woli? • redagowane przez uprawnionego zastrzeżenia patentowe w istocie stanowią swego rodzaju prywatne oświadczenia woli (orzeczenie sądu w Mediolanie z 25 czerwca 2002 r. w sprawie Fedegari) • …ale, stosowanie w odniesieniu do zastrzeżeń patentowych zasad dotyczących oświadczeń woli naruszałoby zasadę pewności prawa (domniemanie wpisów w rejestrze) oraz kolidowałoby z niektórymi zasadami prawa patentowego (dopuszczalność korekty zastrzeżeń)
Jakie reguły interpretacyjne należy stosować przy interpretacji zastrzeżeń patentowych? Zasady dotyczące oświadczeń woli? • redagowane przez uprawnionego zastrzeżenia patentowe w istocie stanowią swego rodzaju prywatne oświadczenia woli (orzeczenie sądu w Mediolanie z 25 czerwca 2002 r. w sprawie Fedegari) • …ale, stosowanie w odniesieniu do zastrzeżeń patentowych zasad dotyczących oświadczeń woli naruszałoby zasadę pewności prawa (domniemanie wpisów w rejestrze) oraz kolidowałoby z niektórymi zasadami prawa patentowego (dopuszczalność korekty zastrzeżeń)
Kryteria interpretacji patentów europejskich • Protokół Interpretacyjny do art. 69 EPC - EPC 2000 • art. 69 nie może opierać się na założeniu, że zakres ochrony określony jest ściśle literalnym znaczeniem sformułowań użytych w zastrzeżeniach, a opis i rysunki mają służyć jedynie w celu wyjaśnienia niejasności stwierdzonych w zastrzeżeniach, • nie może być też traktowany jedynie jako wskazówka, a faktyczna przyznana ochrona może obejmować to, co w ocenie znawcy z danej dziedziny według opisu i rysunków było zamierzeniem ubiegającego się o patent
Kryteria interpretacji patentów europejskich • przepis ten powinien zapewniać zarówno słuszną ochronę dla właściciela patentu, jak i gwarantować uzasadniony stopień pewności prawnej dla osób trzecich • przy ustalaniu zakresu ochrony należy uwzględnić każdy element, który jest ekwiwalentem elementu wskazanego w zastrzeżeniu (art. 2 Protokołu Interpretacyjnegoobowiązujący od grudnia 2007 r.)
„Formalizacja” ekwiwalentów • dodany EPC 2000 nowy art. 2 nie zmienia dotychczasowych zasad interpretacyjnych - powinien być traktowany raczej jako wyjaśnienie i „przypomnienie” dla sądów, że ekwiwalenty są objęte zakresem patentu tak długo jak można je wyinterpretować z treści zastrzeżeń • pomimo jednolitej formalnej podstawy ochrony ekwiwalentów w krajach należących do EPC, nadal kluczową rolę przy określeniu zakresu ochrony patentowej odgrywa tradycyjna, krajowa praktyka interpretacji zastrzeżeń • tendencja w orzecznictwie niemieckim odchodzenia od szerokiej interpretacji zakresu patentu i zbliżania kryteriów interpretacji do praktyki brytyjskiej [orzeczenie niemieckiego sądu najwyższego z dnia 12 marca 2002 r. w sprawie Cutting Blade]
Praktyczne problemy na tle art. 69 EPC i Protokołu Interpretacyjnego • czy przedmiotem Protokołu Interpretacyjnego jest interpretacja art. 69 EPC, czy interpretacja zastrzeżeń patentowych? [orzeczenie sądu angielskiego z 2003 r. w sprawie Kirin-Amgen v. Transkaryotic Therapies] • gdzie w praktyce leży linia między odczytywaniem zastrzeżeń w świetle opisu i rysunków, a odczytywaniem zastrzeżeń w granicach wynikających z opisu i rysunków?
Kryteria interpretacji zastrzeżeń patentów krajowych • powinny być określone w krajowych regulacjach patentowych i/lub wypracowane w krajowej praktyce orzeczniczej krajowych urzędów patentowych i sądów • kryteria te mogą się różnić od kryteriów stosowanych w odniesieniu do patentów europejskich, co może powodować dualizm w zakresie podstaw prawnych interpretacji patentów europejskich i krajowych • np. art. 69 EPC w zw. z art. 6 Ustawy o dokonywaniu europejskich zgłoszeń patentowych i skutkach patentu europejskiego w Rzeczpospolitej Polskiej v. art. 63 ust. 3 p.w.p. • zakres patentu ustalony w wyniku interpretacji zastrzeżeń patentowych zależy od zastosowanej w danym przypadku metody interpretacji
Zakres ujawnienia wynalazku v. zakres patentu • obowiązek ujawnienia wynalazku w sposób dostatecznie jasny i precyzyjny, aby specjalista z danej dziedziny mógł go wykonać • zastrzeżenie musi zawierać wszystkie istotne cechy wynalazku tj. cechy, które są niezbędne dla rozwiązania problemu technicznego przez wynalazek • interpretacja zastrzeżeń patentowych nie powinna prowadzić do objęcia ochroną patentową takich cech technicznych wynalazku, które nie zostały wystarczająco precyzyjnie i wyczerpująco określone (ujawnione) w zgłoszeniu patentowym • cechy techniczne wynalazku, które są wskazane w opisie wynalazku i/lub na rysunkach, ale nie są podane w zastrzeżeniach patentowych – nie podlegają ochronie (decyzja EPO T 32/82 ICT)
Znaczenie dokumentów składanych w trakcie procedury udzielania patentu • dopuszczalne odwołanie do innych dokumentów niż opis i rysunki w wyjątkowych sytuacjach, w których brzmienie zastrzeżeń jest niejasne lub dwuznaczne • Wielka Brytania (orzeczenie sądu apelacyjnego z 29 października 2001 r. w sprawie Rohm & Haas v. Collag) • dokumenty i oświadczenia składane w trakcie procedury udzielania patentu nie mają znaczenia z punktu widzenia określania zakresu ochrony patentowej • Francja (orzeczenie sądu apelacyjnego w Paryżu z 11 października 1990 r. w sprawie Dolle v. Emsens), • Włochy (orzeczenie sądu w Monza z 13 grudnia 2001 r., w sprawie Coges v. Visconti) • Holandia (orzeczenie sądu najwyższego w sprawie Ciba Geigy v. Ote Optics) • Wielka Brytania (orzeczenie sądu najwyższego z dnia 11 kwietnia 2001 r.w sprawie Kirin-Amgen v. Roche Diagnostic)
Znaczenie oświadczeń składanych w trakcie procedury udzielania patentu • w świetle orzecznictwa niemieckiego, istotne znaczenie dla ustalenia zakresu ochrony patentowej ma uwzględnienie stanowiska samego uprawnionego prezentowanego w trakcie procedury zgłoszeniowej
Umieszczanie w zastrzeżeniach tzw. disclaimers (wykluczeń) • zasada generalna – istota wynalazku wyrażona w zastrzeżeniu patentowym powinna być zdefiniowana poprzez wskazanie cech, które posiada wynalazek („pozytywnych cech”), • na gruncie EPC oraz wielu europejskich regulacji patentowych w pewnych sytuacjach dopuszczalne jest umieszczenie w zastrzeżeniach disclaimera wyraźnie wskazującego, że wynalazek nie posiada określonej cechy tj. wskazującego na „negatywną cechę” wynalazku (EPO T 597/92, OJ 1996, 135 oraz decyzja EPO T 871/96)
Elementy zastrzeżenia miarodajne dla określenia zakresu patentu • praktyka EPO - wynalazek definiuje suma wszystkich cech zastrzeżonych niezależnie od tego, w jakiej części zastrzeżenia są one wskazane [decyzje: T 886/91, T 157/93, T 850/90] • zgodnie z dominującym stanowiskiem zagranicznego orzecznictwa i doktryny – zakres ochrony patentowej wynika z zastrzeżenia jako całości i wykorzystanie w innym rozwiązaniu tylko cech określonych w części znamiennej nie jest wystarczające dla stwierdzenia naruszenia patentu • nieliczne przykłady orzeczeń sądów europejskich prezentujące stanowisko zgodnie z którym, determinujące znaczenie z punktu widzenia naruszenia ma tylko część znamienna zastrzeżenia [orzeczenie francuskiego sądu najwyższego z dnia 4 listopada 1987 r. w sprawie Labinal]
Podmiotowy punkt odniesienia dla interpretacji zastrzeżeń • punkt odniesienia – osoba fikcyjna - „fachowiec w danej dziedzinie” • art. 69 EPC - zastrzeżenia patentowe powinny być interpretowane w taki sposób, żeby „fachowiec w danej dziedzinie” mógł je przeczytać i zrozumieć i na ich podstawie wyciągnąć wnioski, co do zamierzonego zakresu ochrony patentowej
Podmiotowy punkt odniesienia dla interpretacji zastrzeżeń • wiedza fachowca w danej dziedzinie stanowi podstawę określenia treści zastrzeżeń patentowych i ma decydujące znaczenie dla stwierdzenia zakresu ochrony wynikającej z zastrzeżeń, szerszej niż to wynika z literalnego znaczenia użytych tam określeń i definicji [orzeczenie niemieckiego sądu najwyższego z dnia 12 marca 2002 r. w sprawie Kunststoffrohrteil; orzeczenie austriackiego sądu z 3 kwietnia 1984 r. w sprawie Befestigungsvorrichtung für Fassadenelemente]. • stosowanym w zastrzeżeniach określeniom powinno być przypisywane takie znaczenie, jakie nadaje im fachowiec w oparciu o opis wynalazku i obiektywne rozwiązanie ujawnione w patencie [orzeczenie angielskiego sądu w sprawie Wheatley v. Drillsafe Ltd ; orzeczenie francuskiego sądu apelacyjnego z dnia 11 października 1990 r. w sprawie Dolle v. Emsens].
Czasowy punkt odniesienia miarodajny dla interpretacji zastrzeżeń • zależny od tego, dla jakich celów dokonywana interpretacja 1) unieważnienie patentu: • wniesienie zgłoszenia lub data pierwszeństwa 2) naruszenie patentu: (i) praktyka • Niemcy data pierwszeństwa • Wielka Brytania data publikacji (ii) doktryna • naruszenie „bezpośrednie” data zgłoszenia • naruszenie „przez ekwiwalenty” data naruszenia (?)
Interpretacja zastrzeżeń – udzielenie (unieważnienie) patentu v. naruszenie • czy określenie zakresu przedmiotowego patentu przy badaniu przesłanek zdolności patentowej (udzielaniu patentu) przez urząd patentowy oraz przy unieważnianiu/badaniu naruszenia patentu przez sądy powinno mieć miejsce (ma miejsce) w oparciu o te same zasady? • w jakim zakresie sądy rozstrzygające sprawy o naruszenie patentu mogą/powinny korzystać z pomocy urzędów patentowych?
Pomoc urzędu patentowego w określeniu zakresu patentu na potrzeby ustalenia jego naruszenia • amerykańska doktryna „primary jurisdiction doctrine” umożliwiająca sądom uzyskanie administracyjnej asysty w zakresie interpretacji zastrzeżeń patentowych (orzeczenie w sprawie United States v. Western Pacific Railroad Co.) • art. 25 EPC umożliwiający sądom krajowym rozpatrującym spory o unieważnienie lub naruszenie uzyskanie „technicznej opinii” dotyczącej patentu europejskiego • ograniczona funkcja tego przepisu przez regulacje wykonawcze do EPC zgodnie z którymi sądy krajowe powinny sformułować prośbę o opinię „tam gdzie to możliwe wyraźnie oddzielając aspekty techniczne i prawne” , i niedopuszczalne jest wydanie przez EPO opinii w sprawie zakresu patentu • art. 29 niemieckiej Patentgesetz, art. 99 A (1) UK Patent Office dające podstawy do korzystania przez sądy z „administracyjnej interpretacji zastrzeżeń patentowych”