Framleiðsla vöru

1. Framleiðsla vöru Ævisaga gallabuxna og gosdósar

2. Gallabuxur • Bómull framleidd t.d. á Indlandi • vökva akra, tilbúinn áburður, skordýraeitur, sveppaeitur • Grunnvatn gengur til þurrðar • áburður berst í nærliggjandi vötn og breytir lífríki • Skordýraeitur og annað eitur hefur áhrif á lífríki í nágrenni akursins og á bændur og landbúnaðarverkamenn • Gallabuxnaverksmiðjan • Orka til að knýja vélar, til upphitunar og ljósa • Kol, olía, kjarnorkuver, vatnsaflsvirkjanir • Vatn þarf til framleiðslunnar • gengið á grunnvatn, úrgangsvatn • Litarefni • litarefni sleppa út í umhverfið með skólpvatni, reykur skapar loftmengun • Flutningur til Íslands með skipi eða flugvél • olía notuð til að knýja = mengun • Flutningur í verslunarhús • bensín = mengun • Verslunarferð til að kaupa buxur = mengun • Hvernig endar ævisagan? Allir hlutir eiga sér sögu

3. Gosdós • Mun flóknara að búa til dósina en innihaldið • Báxít unnið í Ástralíu • flutt í efnaverksmiðju þar sem hálftíma meðhöndlun umbreytir hverju tonni af báxíti í hálft tonn af áloxíði • Sett í gríðarstór flutningaskip sem flytja það yfir tvö heimshöf til t.d. Íslands, þar sem ódýr raforka frá fallvötnum er notuð til þess að breyta því úr áloxíði í hreint ál

4. Gosdós • Í álverksmiðjunni er hálfu tonni af áloxíði breytt í kvart tonn af hreinu áli, sem er svo steypt í tíu metra langa klumpa. Klumparnir eru síðan fluttir með öðru stóru flutningaskipi til Svíþjóðar eða Þýskalands. • Þar eru klumparnir hitaðir í um 450°C og valsaðir niður í stórar og langar plötur sem eru um 3mm að þykkt. Þessu er rúllað upp í tíu tonna rúllur sem síðan eru fluttar í vörugeymslu. • Flutt í völsunarverksmiðju, oftast í sama landi, þar sem álið er valsað niður í þynnur sem eru aðeins um 0.3mm að þykkt, og verður þannig tilbúið til dósaframleiðslu

5. Gosdós • Álið er sent í þessu formi til Englands, þar sem þynnurnar eru mótaðar í dósir sem síðan eru þvegnar, þurrkaðar, húðaðar með grunni og síðan málaðar með vörumerkjum og innihaldslýsingu. • Lakkaðar og sett á þær lokahúð, fláaðar að ofan vegna þess að ennþá vantar á þær lokið og húðaðar að innan með verndarlagi sem kemur í veg fyrir að sýran í gosinu éti upp álið. Að lokum er gerð á þeim gæðakönnun.

6. Gosdós • Fluttar enn einu sinni með vöruflutningabílum og nú til gosverksmiðjunnar – Kannski til Íslands (Vífilfell eða Egils verksmiðjurnar) • þvegnar enn einu sinni, síðan fylltar með vatni sem út í er blandað bragðsykursýrópinu, fosfór, koffeini og kolsýrðu gasi. • Sykurinn í sýrópinu er fenginn úr rófum sem ræktaðar eru í Frakklandi • Fosfórinn í BNA o.s.frv .

7. Gosdós • 3/5 áls til iðnaðar í BNA eru fengnir með orkufrekri grunnvinnslu úr báxíði • Í BNA fleygja menn nægu áli í formi gosdósa til að endurnýja allan flugflota þeirra til farþegaflugs á þriggja mánaða fresti! • Ef allir myndu endurvinna álið þyrfti því ekki öll þessi álver • Sjá bókina Lean Thinking eftir Wormack og Jones

8. Gosdós • Eftir margra mánaða orkufreka og mengandi framleiðslu á dósinni tekur aðeins: • 5 mín að drekka innihaldið • 2 sek að henda í ruslið • Flestar áldósir enda í ruslahaugum eða landfyllingum. Aðeins hluti þeirra ratar í endurvinnslu.

9. Gosdós • Í Bandaríkjunum er talið að um þrír fimmtu alls áls til iðnaðar séu fengnir með orkufrekri grunnvinnslu úr báxíði meðan Bandaríkjamenn fleygja nægu áli í formi gosdósa til að endurnýja allan flugflota þeirra til farþegaflugs á þriggja mánaða fresti. • Úr bókinni Lean Thinking eftir James Womack og Daniel Jones