Presentatie op de studiedag ‘SoE Op koers!?’ Donderdag 13 november 2008

1. Project ‘Taalcompetenties vertaald. Naar een doeltreffend curriculum taalvaardigheid voor alle leraren secundair onderwijs’ Presentatie op de studiedag ‘SoE Op koers!?’ Donderdag 13 november 2008

2. Inhoud Presentatie • Probleemstelling, opzet en inhoud van het project (A. De Vos) • Taaltoets (S. Vanoosthuyze en J. De Keersmaecker) • Curriculum (A. Decelle en H. Vanbrabant) • Kijkwijzers (K. De Jonghe en M. Dehaes) • Taalvaardigheid in stages (N. Kelly)

3. Partners • Project binnen de pool Brab_Ant • Partners: KH Leuven (penvoerend), EHSAL, GroepT, KH Mechelen, CVO TNA, CVO TSM • Afgelopen eind september 2008

4. Probleemstelling • Laag taalvaardigheidsniveau van instromende studenten nood aan remediëring • Noodzaak om te werken aan professionele taalcompetenties van leerkrachten • Opgelijst en beschreven in Dertien doelen in een dozijn • Toegevoegd aan de vernieuwde basiscompetenties prof. bachelor S.O.

5. Opzet en inhoud • Ontwerpen van een online taaltoets • Vertaling van een aantal van de Dertien Doelen naar het curriculum van het eerste jaar • Vak ‘Taalvaardigheid’ • Andere OOD’s en stage • Werkwijze: • Literatuurstudie • Visie-ontwikkeling, o.a. m.b.t. de uit te zetten leerlijn in de hele opleiding • Werk in duo’s met ondersteuning via wiki • Maandelijkse vergaderingen

6. Inhoud Presentatie • Probleemstelling, opzet en inhoud • Taaltoets • Curriculum • Kijkwijzers • Taalvaardigheid in stage

7. Taaltoets • Startpunt • Basisprincipes • Genomen opties • Schriftelijke toets: items & werkwijze • Schriftelijke toets: opvolging

8. Startpunt • Kleuteronderwijs t.e.m. secundair onderwijs • gestandaardiseerde (genormeerde) toetsen • Hoger onderwijs: ??? • niet-gestandaardiseerde toetsen • Persoonlijk werk door veel lectoren • Ook door deze projectgroep

9. Basisprincipes • De toets moet: • Basistaalvaardigheid in kaart brengen  (schoolse) woordenschat, schrijf- en leesvaardigheid, presentatievaardigheid • Haalbaar zijn voor taallector  Zoveel mogelijk automatiseren • Informatief zijn voor zowel student als taallector • Taallector: wie heeft remediëring nodig? En voor welke aspecten? • Student: waar moet ik (zelfstandig of onder begeleiding) extra aandacht aan besteden en hoe?  Diagnostische toets (en geen pass-failtoets)

10. Genomen opties • Basis-taalvaardigheid • Verbeterlast minimaliseren • Duidelijk beeld van elke student • Mondelinge toets: bij lector • Schriftelijke toets: geautomatiseerd d.m.v. QuestionMarkPerception • Schrijfvaardigheid • Leesvaardigheid: in aanmaak

11. Schriftelijke toets: items en werkwijze • Wat? • Spelling (verschillende rubrieken) • Aaneenschrijven • Hoofdletters • Werkwoordspelling • woordbeeld • Woordniveau • Collocaties • Contaminatie • (inhoudelijk) moeilijker woorden (schooltaal) • Voegwoorden • Voorzetsels • woordgeslacht • Zinsniveau • samentrekking • Hoe? • voor iedereen, bij elk onderdeel: een 1ste batterij vragen • bij te lage score: een 2de batterij vragen • per onderdeel een score (op te vragen door de docent)

12. Schriftelijke toets: items en werkwijze • Wat? • Spelling (verschillende rubrieken) • Aaneenschrijven • Hoodletters • Werkwoordspelling • woordbeeld • Woordniveau • Collocaties • Contaminatie • (inhoudelijk) moeilijker woorden (schooltaal) • Voegwoorden • Voorzetsels • woordgeslacht • Zinsniveau • samentrekking • Hoe? • voor iedereen, bij elk onderdeel: een 1ste batterij vragen • bij te lage score: een 2de batterij vragen • per onderdeel een score (op te vragen door de docent)

13. Schriftelijke toets: opvolging • Voor sommige studenten: remediëring en een tweede maal de toets • Voor onderdelen onder 80%: monitoraten • Na enige tijd: tweede toets • Onderdelen onder 80%: • meer doorgedreven diagnose door lector a.h.v. door hem opgestelde toetsen • monitoraten • Voor iedereen: lessen in OOD Taalvaardigheid

14. De ‘service’ • Vragen over ICT-aspecten: • jelledekeersmaecker@hotmail.com • Uitgebreidere informatie over ontwikkeling van en visie op taaltoets • Zie Toledo-community ‘Taalcompetenties’ (in • opbouw)

15. Inhoud Presentatie • Probleemstelling, opzet en inhoud • Taaltoets • Curriculum • Kijkwijzers • Taalvaardigheid in stages

16. Leerlijn Taalvaardigheid • Kader: 13 doelen in een dozijn (Nederlandse Taalunie) • Eerste jaar: • Taalvaardigheid van de student • Van de 13 doelen: vooral de doelen die niet volledig leerkrachtspecifiek zijn • Voorbeelden, oefeningen, opdrachten: steeds link met onderwijscontext • Tweede jaar: • Taalvaardigheid van de leerkracht • Aandacht hebben voor de taal en het taalniveau van de leerlingen

17. Specifieke invulling eerste jaar • Doelen Spreken • Doelen Lezen • Doelen Schrijven • Doelen Taalbeschouwing • Reflectie

18. Specifieke invulling eerste jaar Doelen Spreken: • ‘Technische’ spreekvaardigheid • Voorlezen • Vertellen • Instructie • Een presentatie met PowerPoint geven

19. Opdracht voorlezen • Ga zelf op zoek naar een verhaal • Bepaal de leeftijdscategorie waarvoor jouw verhaal geschikt is • Waarom sluit jouw verhaal aan bij de belangstellingswereld en de ontwikkeling van leerlingen uit die leeftijdscategorie? • Hoe zou je dit voorleesmoment een plaats geven in je lessen? • Studenten lezen voor tijdens de les. • Ze worden gefilmd met een videocamera en beoordeeld aan de hand van de evaluatiefiche ‘Voorlezen’

20. Opdracht vertellen (1LO) • Bewegingsverhaal (geleide fantasie / vertelpantomime) • Bepaal de leeftijdscategorie van leerlingen aan wie je je verhaal zal vertellen. • Creëer een bewegingsverhaal dat aangepast is aan de leefwereld en het ontwikkelingsniveau van de leerlingen • Verwerk minstens 7 verschillende dierenbewegingen in je verhaal • Studenten vertellen hun verhaal in de les • Ze worden gefilmd met een videocamera en beoordeeld aan de hand van de evaluatiefiche ‘vertellen’

21. Opdracht powerpointpresentatie • Informatieavond voor de ouders • Studenten bereiden per twee een presentatie met ppt voor over een onderwerp uit hun vakgebied of een onderwijsgerelateerd thema • De presentatie moet afgestemd zijn op een volwassen doelpubliek • De studenten houden de presentatie in de les • Ze worden gefilmd met een videocamera en beoordeeld aan de hand van de evaluatiefiche ‘een mondelinge presentatie geven’

22. Specifieke invulling eerste jaar Doelen Lezen: • Studievaardigheden, omgaan met cursusteksten • Wetenschappelijke teksten uit eigen vakgebieden kunnen lezen • Teksten selecteren geschikt voor onderwijscontext

23. Specifieke invulling eerste jaar Doelen Schrijven: • Langere teksten over eigen vakgebied schrijven met aandacht voor vaktaal en voor verschillende doelpublieken (medestudenten, lectoren, leerlingen, ouders, externen) • E-mailverkeer (met studenten, lectoren, stagescholen, ouders, externen)

24. Specifieke invulling eerste jaar Doelen Taalbeschouwing: • Passend register hanteren in elke situatie • Tussentaal vermijden in lessituaties • Eigen woordenschat uitbreiden • Inzicht hebben in de manier waarop leerlingen woordenschat verwerven

25. Specifieke invulling eerste jaar Reflectie: • ‘Iedere leerkracht is een taalleerkracht’ • Bewustwording • Reflectie op eigen stagetraject: • ‘Welke doelen heb ik al onder de knie?’ • Waar moet ik nog aan werken? • Concrete actiepunten

26. Specifieke invulling tweede jaar • Taalvaardigheid als leerkracht • E-mailverkeer met stagescholen, collega’s, ouders, externe partners • Probleemgesprekken, slechtnieuwsgesprekken met leerlingen en ouders • Debatteren over onderwijsgerelateerde onderwerpen • Aandacht voor taalniveau van de leerlingen • Onder andere: omgaan met taalzwakke leerlingen

27. Inhoud Presentatie • Probleemstelling, opzet en inhoud van het project • Taaltoets • Curriculum • Kijkwijzers • Taalvaardigheid in stages

28. Curriculum materiaal • Vak ‘Taalvaardigheid’ • Integratie in ander vakken en stage • Kijkwijzers en evaluatiefiches

29. Kijkwijzers • Strategisch handelen volgens OVUR • 1 kijkwijzer per vaardigheid (spreken, luisteren, spreken, schrijven) • Uitgelegd in het vak ‘Taalvaardigheid’, gebruikt in alle vakken • Voorbeeld: spreken

30. Evaluatiefiche/ begeleidingsfiche • Per opdracht • 1 kijkwijzer spreken, maar 6 evaluatiefiches spreken • Uitgelegd in het vak ‘Taalvaardigheid’ • Onderdelen • Technische aspecten • Materiële voorbereiding • Inhoud • Structuur • Publieksgerichtheid

31. Technische aspecten

34. (Hoe) werkt een evaluatiefiche? • Drietal fragmenten • Gelijktijdig bekijken en invullen • Commentaar • Werkbaar? • Overzichtelijk? • Herkenbare criteria? • Hulpmiddel voor feedback? • Blijft er luisterruimte voor de inhoud? • Aanpassingen?

35. Inhoud Presentatie • Probleemstelling, opzet en inhoud • Taaltoets • Curriculum • Kijkwijzers • Taalvaardigheid in stages

36. Taalvaardigheid in stages • Taal in stagebeoordelingsformulieren (tot nog toe) • Enkele voorbeelden • ‘Gewicht’ van de rubriek taalvaardigheid bij evaluatie • Implementatie nieuw curriculum in formulieren

37. Enkele voorbeelden

40. ‘Gewicht’ van de rubriek taalvaardigheid bij evaluatie Wordt taalvaardigheid gekoppeld aan al dan niet slagen? Taal in breed spectrum aanwezig Communicatie, attitude, schriftelijk-mondeling, kunnen aanpassen aan doelgroep, ...

41. Implementatie nieuw curriculum in formulieren • Differentiatie in formulieren naargelang type opleiding? • Formulieren gebruikt bij beoordeling van stages afstemmen op: • Leerlijn taalvaardigheid • Curriculum • Kijkwijzers/evaluatiefiches • duidelijkheid voor alle betrokkenen (studenten, lectoren, mentoren) • verankert nieuw curriculum in de lespraktijk

42. Vragen of bedenkingen?