1 / 22

کاریگەری مۆرفۆفۆنۆلۆجی

language kurdish

Download Presentation

کاریگەری مۆرفۆفۆنۆلۆجی

An Image/Link below is provided (as is) to download presentation Download Policy: Content on the Website is provided to you AS IS for your information and personal use and may not be sold / licensed / shared on other websites without getting consent from its author. Content is provided to you AS IS for your information and personal use only. Download presentation by click this link. While downloading, if for some reason you are not able to download a presentation, the publisher may have deleted the file from their server. During download, if you can't get a presentation, the file might be deleted by the publisher.

E N D

Presentation Transcript


  1. كاريطةري هةنديَك لايةني ثرؤسةى مؤرفؤفؤنؤلؤجي زماني كوردي (زماني يةكهةم) لةسةر زماني ئينطليزي (زماني دووهةم) لة ثرؤسةى فيَربووندا ئامادةكردني: م.ي دلَشاد غالي صالح

  2. تيؤري و شيكردنةوةكان دةربارةى فيَربووني زماني دووهةم Theories and analyses about second language acquisition • مرؤظى ئاسايي و تةندروست لة سةرةتاي ذيانيدا وبةزؤرى لة ثيَش تةمةني سيَ سالَيدادةست بة فيَربووني زماني يةكهةم دةكات. هةنديَكجار شارةزايان و زمانةوانان لة هةمبةر زاراوةى زماني يةكهةمدا، ضةند زاراوةيةكي تريش بةكاردةهيَنن، وةكو زماني دايك، زماني نةتةوة، زماني سةرةتايي (Sinha et al., 2009: 117). • بةلاََم فيَربووني زمانيَكي ديكة هةميشة ثرؤسةيةكي ئالَؤزة، بةتايبةت بؤ ئةو فيَرخوازانةى كة لة تةمةني ثيَطةيشتوويدان و ثيَشتريش زماني يةكهةم بة باشي فيَربووبن. هةموو زمانةكان كؤمةلَيَك ياساي تايبةت بة خؤيان لة ثيَكهاتةى دةنطي (فؤنؤلؤجي) و سيمانتيكي، لةطةلَ ذمارةيةكي بيَشوماري وشة هةن. يةكيَك لة ئةو كيَشة سةرةكييةكانةى كة فيَرخواز لة ثرؤسةى فيَربوونى زماني دووهةمدا تووشي دةبيَت، بةكارنةهيَناني هةنديَك مؤفيَمى ئةو زمانةية بة شيَوةيةكي دروست، بةتايبةتى ياسا مؤرفؤلؤجييةكان لة كاتي طفتوطؤكرني سروشتيدا(Hawkins, 2003, cited in Salih, D. 2014, p.13 )

  3. كاريطةري درووستة زماني و ياسا فؤنؤلؤجييةكاني زماني يةكهةم (زماني دايك) كة دةطوازريَتةوة بؤ ناو زماني دووهةم و دةبيَتة طرفت و ئةستةم بؤ وةطرتني زماني دووهةم بؤ ئةو كةسانةى هةولَي فيَربووني زماني دووهةم دةدةن(Bhela, B.,1999, p.23). • لةم رِووةوة زؤربةى فيَرخوازانى كورد كة فيَري زماني ئينطليزي دةبن لة كاتي ئاخاوتندا رِووبةرِووى ئةم جؤرة كيَشانة دةبنةوة، بة زؤرى لة طؤكردنى مؤرفيَمةكانى شكانةوةدا دةردةكةون ، بة تايبةتيتريش لة دةربرِيني مؤرفيَمي [-ed] كاتي رِابووردوو و هةر سيَ ئةلؤمؤرفةكةيدا [t] ، [d] و [id (Fattah & Sabah, 2006, p. 13).

  4. تيؤري شيكردنةوةى هةمبةريTheory Contrastive Analysis زمانةوان (Lado) لة سالَي(1957)دا تيؤرى شيكردنةوةى هةمبةريلة كتيَبةكةيدا بةناوي ( زمانةواني لادؤ بة دريَذايي كةلتورةكان - Lado's Linguistics across cultures)دا بلاَوكردةوة. تيؤرى شيكردنةوةى هةمبةريخويَندنةوةيةكي ثيَرِةوبةندييانةى دوو زمانة بؤ ناساندني جياوازي و ليَكضووني ثيَكهاتة رِيَزمانييةكانيان. تيؤري شيكردنةوةى هةمبةريدابةش دةبيَت بؤ ثيَنج ثيَكهاتة بةثيَي ياساي كاركردنيان، ئةم هةنطاوانةش بةثيَي سيستةمي بةراوردكردن و بةرامبةركردن دةبيَت بؤ هةموو دوو زمانيَك كة ئةوانيش ثيَكديَن لة: • دةستنيشانكردن، • وةسفكردن، • بةراوردكردن، • ثيَشبينيكردن، • سةلماندن.

  5. تيؤري شيكردنةوةى هةلَةكان Theory of error analysis • تيؤري شيكردنةوةى هةلَةكان لة لايةن (Pit Corder)ةوة داهيَنراوة و باس لةوة دةكات كة زؤربةى ئةو هةلاَنةى فيَرخواز لة كاتي فيَربووني زماني دووهةميدا دةيكات ثةيوةندي بة بةكارهيَناني سيستةميَكي زماني نزيك لة زماني دايكيةوة هةية، هةروةك ئةو هةلاَنةى كة مندالَ لة ثرؤسةى فيَربووني زماني يةكهةميدا دةيكات(,p.261 Erdoğan, V., 2005). • سةرةرِاي ئةو رِاستيةى كة زؤربةي مرؤظي ثيَطةيشتوو سةركةوتوو نابن بةشيَوةيةكي تةواو فيَري زمانيَكي نويَ ببن وةك ئةوةى لة تةمةني مندالَيدا فيَري زماني يةكهةميان بوون، بةلاَم بةشيَوةيةكي دةطمةن دةبينريَت هةنديَك مرؤظي ثيَطةيشتوويش بةشيَوةيةكي زؤرباش زماني دووهةم بةكاردةهيَنن.

  6. بةشيَوةيةكي طشتي هةنديَك فاكتةر هةن كة مندالَ و ثيَطةيشتوو ليَكجيادةكاتةوة لةرِووي وةرطرتني زمانةوة: • مرؤظي ثيَطةيشتوو ثيَشتر فيَري زمانيَكي تر بووة و كؤمةلَيَك ياساي زمانةواني و وشةي فةرهةنطي ئةو زمانة دةزانيَت كة بة شيَوةيةكي ئاسايي لةكاتي طفتوطؤكردني سروشتيدا دةريان دةبرِيَت و طؤيان دةكات. • سيستةمي دةماري و ماسولكةكاني دةزطاي دةنطي مرؤظي ثيَطةيشتوو بةشيَوةيةكي تةواو رِاهاتوون لةطةلَ فةرهةنطي وشة و ياسا زمانييةكاني زماني يةكهةميدا بؤ جيَبةجيَكردني ثرؤسةي ليَكطةيشتن. • مرؤظي ثيَطةيشتوو لةسةر وةرطرتني ستراتيجي دياريكراو بؤ فيَربووني شتي نويَ رِاهاتووة بة جؤريَك زياتر كار لةسةر ئةو شتانة دةكات رِوون و ئاشكرا بن و ئةنجاميان هةبيَت، لةكاتيَكدا ميَشكي مندالَ زياتر ثشت بة دووبارةكردنةوةى وشة و رِستةى دةوروبةري خؤي دةبةستيَت بةبيَ طويَدان بةوةى ئةو وشانةى كة دةرياندةبرِيَت سةر بة ئاخاوتني ض زمانيَكة. • ئاشكراية كة مرؤظي ثيَطةيشتوو دةتوانيَت شيَوةي قسةكردني زماني يةكهةمي بةجؤريَك ليَ بكات وةكو ئةوةى زماني يةكهةمي قسةكردني نةبيَت، واتة شيَوةى دةربرِيني دةتوانيَت بطؤرِيَت بةو شيَوةيةى كة زماني يةكهةمي خؤي نةبيَت. • مرؤظي ثيَطةيشتوو دةزانيَت كة ضؤن مامةلَة لةطةلَ شتةكاني دةوروبةردا بكات و لة ماناي ذيان تيَدةطات

  7. وةرطرتني زماني دووهةم لةلايةن مندالَ و ثيَطةيشتووةوة Child and adult second language acquisition • تةمةن كاريطةري طةورةى لةسةر فيَرخواز هةية لة ثرؤسةى بةكارهيَناني زماني دووهةمدا بةشيَوةيةكي سةركةوتووانة بةتايبةتي لة سةرةتاي تةمةني مندالَيدا(Mayo, L.H., Florentine, M. and Buus, S., 1997, p.691) . ئةنجامي تويَذينةوةكان ئةوةيان دةرخستووة كة مندالَ زؤر سةركةوتووانةتر تواناي بةكارهيَناني زماني دووهةمي هةية لةرِووي وةرطرتن و بةكارهيَنانةوة بة بةراورد بة ثيَطةيشتوو. رِاستة ذمارةيةكي زؤري ثيَطةيشتووان فيَري زماني دووهةم دةبن و بةكاريدةهيَنن بؤ ثةيوةنديكردن طفتوطؤكردن، بةلاَم لةهةمان كاتدا ذمارةيةكي زؤريان سةركةوتوو نابن و تواناي بةكارهيَناني زماني دووهةميان نيية وةك ئةوةى كة مندالَ دةتوانيَت.

  8. زمانةوان (Paul Haung) تويَذينةوةيةكي دةربارةى فيَربووني زماني دووهةمي مندالَ ئةنجامداوة، كة تيايدا مندالَيَكي ضيني وةرطرتووة بة نموونة فيَري زماني ئينطليزي دةبيَت وةكو زماني دووهةمي. دواي ماوةيةك لة بةردةوامبووني مندالَةكة لةطةلَ زماني دووهةميدا بؤي دةردةكةويَت كة مندالَةكة زياتر وةكو ئاخيَوةراني يةكهةمي زماني ئينطليزي زمانةكة بةكاردةهيَنيَت(Ervin-Tripp, S.M., 1974, p.117). • دةبيَت ئةوةش لةياد نةكريَت ثيَنج سالَي يةكهةمي تةمةني مندالَ زؤر طرنطة بؤ فيَربووني زماني دووهةم بةشيَوةيةكي سةركةوتوو. بةلاَم مرؤظ لة تةمةني ثيَطةيشتوويدا زياتر سةرنج لة فيَربووني وشةكان و ماناكانيان دةدات لة ثرؤسةى فيَربووني زماني دووهةميدا، هةرضةندة مندالاَن و هةرزةكارانيش باشتر دةتوانن زماني دووهةميان بةكاربيَنن لةرِووي رِيَكخستني يةكة زمانييةكانةوة. ئةنجامي تويَذينةوةكان ئةوة دةردةخةن كة مندالَ تاوةكو تةمةني حةوت و هةشت سالَيش تواناي وةرطرتني فؤنؤلؤجي زماني دووهةمي هةية، بةلاَم لةدواي ئةو تةمةنةوة ئيتر فيَربووني فؤنؤلؤجي زماني دووهةم زةحمةت دةبيَت. مندالَ تواناي دوبارةكردنةوةى زؤر بةهيَزة بةجؤريَك بةبيَ بيركردنةوة لة واتاي شتةكان وشةكان دوبارة دةكاتةوة لةو ذينطة زمانيةي كة تيَيدا طةورة دةبيَت، بةلاَم لةطةلَ طةورةبووني تةمةن و كاريطةري كلتوري و كؤمةلاَيةتي زماني يةكهةمي فيَرخواز وادةكات فيَرخواز زياتر بير لة واتاي وشةكان بكاتةوة(Asher and Garcia, 1969,p.336).

  9. لة تةمةني مندالَيدا ميَشكي مرؤظ شيَوةيةكي لاستيكي هةية كة دةتوانيَت بة ئاساني خؤي رِيَكبخاتةوة و خؤي لةطةلَ زماني دووهةمدا بطؤنجيَنيَت Lenneberg, E.H., 1970, p.639)). بة ثيَضةوانةوة لة تةمةني ثيَطةيشتوويدا ميَشكي مرؤظ شيَوة لاستيكيةكةى لةدةست دةدات و توانا ثيَويستييةكاني وةرطرتني زماني كةم دةكات. • لة تةمةني مندالَيدا بةشي لاي ضةثي ميَشكي مرؤظ زؤر ضالاكة لة ثرؤسةي وةرطرتني زماندا بة بةراورد بةلاي رِاستي ميَشكي. بةلاَم لة تةمةني ثيَطةيشتوويدا هةردوو بةشي ميَشكي ضالاك دةبيَت و تايبةتمةند دةبيَت لةطةلَ زماني يةكهةميدا. ئةمةش طرنطي فيَربووني زمانة لةلايةن مندالَةوة بةبيَ كاريطةري زماني يةكهةمي لة ثرؤسةى وةرطرتني زماني دووهةميدا. فيَربووني زماني دووهةم لة تةمةني مندالَيدا دةرفةتيَكي طرنطة لةبةرئةوةى لةو تةمةنةدا ميَشكي مرؤظ بةتةواوةتي دابةش نةبووة بةسةر هةردوو لاي جةستةدا و ئةركةكاني خؤي بة تةواوةتي وةرنةطرتووة (Olson, L.L. and Jay Samuels, S., 1973, p.2).

  10. نارِيَكي بةكارهيَناني زماني دووهةم بة تايبةتي لة مؤرفيَمةكاني شكانةوةدا بووةتة كيَشةيةكي طةورةي فيَرخوازان، ئةمةش كة فيَرخوازاني زماني ئينطليزي بةتايبةتي لة تةمةني ثيَطةيشتوواندا لةوانةية كردارةكان بةبيَ مؤرفيَمة شكانةوة داواكراوةكان دةرببرِن، بة ثيَضةوانةشةوة هةنديَك جار دةكريَت لةطةلَ مؤرفيَمة داواكراوةكان لةطةلَ كردارةكاندا دةرببرِن، وةكو ئةم دوو رِستةيةي خوارةوة (Salih, D. 2014, p. 22): A. The doctor advise me yesterday. B.  The doctor advised me yesterday. 

  11. كؤمةلَيَك هؤكار هةن كةوا دةكةن زماني كوردي كاريطةري نةريَني لةسةر فيَرخوازاني كورد دروست بكات لة ثرؤسةى وةرطرتني زماني دووهةمدا(زماني ئينطليزي): • يەكهەم: زمانی كوردی و زمانی ئينگليزی لەڕووی ئاواز و درێژی و هێزی بڕگەكانەوە جياوازی لەنێوانياندا هەيە، كە ئەمەش وا دەكات فێرخوازانی كورد بە گرانی فێری زمانی ئينگليزی ببن. لە زمانی ئينگليزيدا پشت بە درێژی بڕگەكان و ئاوازی وشەكە دەبەسترێت بۆ ئەوەى كاريگەری بەهێزی هەبێت و بە ئاسانی گۆبكرێن و دەرببڕدرێن، لەكاتێكدا بەزۆری لە زمانی كوردیدا بەو شێوە بەهێزە دەرنابڕدرێن و پشت دەبەسترێت بە دەنگ بەرزكردنەوە و ئاوازی وشەكان بۆئەوەى كاريگەری بەهێزی هەبێت، زمانی كوردی زۆربەى هێزی وشەكانی وەكو يەك وايە لەڕووی دەربڕينەوە و هێز بەشێوەيەكی يەكسان بەسەر وشەكاندا دابەش دەبێت (Rahimpour and Dovaise, 2011, p.77).

  12. سێهەم: هۆكارێكی تر كە كاريگەری نەرێنی لەسەر فێرخوازانی كورد دروست دەكات لە پرۆسەى فێربوونی زمانی ئينگليزيدا بوونی چەند مۆرفيمێکی كاتی ڕابووردووی سادەيە لە زمانی كوردیدا کە لەسەرەوە ئاماژەمان پێکردوون، لەكاتێكدا لە زمانی ئينگليزيدا تەنیا مۆرفێمی [-ed] و چەند ئەلۆمۆرفێکی هەيە كە وەكو نيشانەيەك دەناسرێتەوە. لە سۆنگەیەوە زمانی " چينی "يش يەكێكە لەو زمانانەى كە هيچ نيشانەيەكی نييە بۆ پيشاندانی كاتی ڕابووردووی سادە، ئەمەش وای لە فێرخوازانی چينی كردووە كە نەتوانن بەشێوەيەكی باش مۆرفێمی [-ed] و ئەلۆمۆرفەكانی دەرببڕن لەكاتی قسەكردن بە زمانی ئينگليزيدا وەكو زمانی دووهەميان (Franceschina, F. 2001, p.217).

  13. دووهەم: هەندێك لە زمانەكان لە ڕووی تايپۆلۆجی (ڕێكخستنی كەرەستەكانی ڕستە)ەوە وەكو يەك وان و هەندێكی تريشيان بەتەواوی لەيەك جياوازن، ئەمەش وا دەكات فێرخواز بە گرانی فێری زمانێكی ديكە ببێت (Kuo, M.M. and Lai, C.C., 2006, p.4). يەكێكی تر لەو هۆكارانەى كە دەبێتەهۆی گرانی فێربوونی زمانی ئينگليزی وەكو زمانی دووهەم لەلايەن فێرخوازانی كوردەوە بەتايبەت لەڕووی وەرگرتنی هەندێک مۆرفێمی شكانەوەوە دەگەڕێتەوە بۆ جياوازی ڕێكخستنی كەرەستەكانی ڕستە لە نێوان هەردوو زمانەكەدا. لە زمانی كوردیدا بەشێوەى بكەر- بەركار- كردار(SOV) كەرەستە زمانیيەكانی ڕستە ڕيز دەكرێن، لەكاتێكدا لە زمانی ئينگليزيدا بەشێوەى بكەر- كردار- بەركار (SVO) كەرەستەكانی ڕستە ڕێكدەخرێن. ئەمەش وا دەكات كە زمانی كوردی كاريگەرى نەرێنی لەسەر فێرخوازانی كورد بەتايبەتی لەڕووی وەرگرتنی مۆرفێمی شكانەوەوە دروست بكات. هەروەها گرنگە باس لەوەش بكرێت كەوا زمانی كوردی زمانێکی مۆرفيميە(لکاوەکاوەن) جياواز لە زمانی ئينگليزی كە زمانێكی جياكراوەيە( Fattah, 2006.16). بۆ نموونە • ئەوان کتێبەکەیان خوێندەوە(ئەوان، کتێب، ەکە، یان، خوێن، د، ەوە) • They read the book.

  14. ئةنجام: • فيَرخوازاني كوردزمان لة ثرؤسةى فيَربووني زماني ئينطليزيدا وةكوو زماني دووهةميان ، لةطةلَ نادروستية رِيَزمانييةكانيادا كيَشةى طؤكردن و دةربرِينيان لة طفتوطؤكردني سروشتيدا لة رِووي ثرؤسة مؤرفؤفؤنؤلؤجييةكانةوة هةية. • جياوازي نيَوان زماني ئينطليزي وةكوو زمانيَكي جياكراو و زماني كورديش وةكوو زمانيَكي لكاو، كاريطةري نةريَني لةسةر فيَرخوازاني كوردزمان لة ثرؤسةى فيَربووني زماني ئينطليزيدا وةكوو زماني دووهةميان دروستكردووة. • تةمةن كريطةري طةورةى لةسةر ئاستي وةرطرتني زماني دووهةم هةية، بة بةراورد بة ثيَطةيشتوو مندالَ تواناي وةرطرتني باشتر و سةركةوتووترة بةهؤي ئةوةى كة ميَشكي مندالَ شيَوةيةكي لاستيكي هةية و بة ئاساني دةتوانيَت خؤي لةطةلَ زماني دووهةمدا بطونجيَنيَت بةتايبةت لة رِووي مؤرفؤفؤنؤلؤجييةوة.

  15. سةرضاوةكان: • پێشڕەو ساڵەح عەلی(٢٠١٥) یاسا مۆرفۆفۆنۆلۆجییەکان لە داڕشتەی مۆرفۆسینتاکسدا، نامەی ماجستێر، زانکۆی سلێمانی. • عەبدولڵا حوسێن ڕەسووڵ(2015)، چەند باسێكى وردى زمانەوانى – كوردى، بەرگى يەكەم، چاپى يەكەم، چاپخانەى هێڤى، هەولێر. • عادل ڕەشيد قادر(2008)، فۆنۆلۆژيی زمانى كوردی- كرمانيي سەروو، نامەى دكتۆرا، زانكۆى سلێمانى. • محەمەدى مەحويى(2008)، فۆنەتيك و فۆنۆلۆژيی، فۆنەتيك، بەرگى يەكهەم، زانكۆى سلێمانى. • محمد معروف فتاح (2011)، زمانەوانى، بڵاوكراوەى ئەكاديمياى كوردى، چاپخانەى حاجى هاشم، چاپى سێیەم، هەولێر.

  16. Akmajian, A.D., Farmer, R. and Harnish, A., R.(2001) Linguistics: An introduction to language and communication. • Al-Khresheh, M., 2016. A review study of contrastive analysis theory. Journal of Advances in Humanities and Social Sciences, 2(6), pp.330-338. • Asher, J.J. and García, R., 1969. The optimal age to learn a foreign language. The Modern Language Journal, 53(5), pp.334-341. • Babcock L, Stowe J, Maloof C, Brovetto C, and Ullman M (2008) Frequency effects, age of arrival and amount of exposure in second language learning: A study of English past-tense production. Unpublished manuscript, Georgetown University. • Bhela, B., 1999. Native language interference in learning a second language: Exploratory case studies of native language interference with target language usage. • Chang, C.B. and Mishler, A., 2012. Evidence for language transfer leading to a perceptual advantage for non-native listeners. The Journal of the Acoustical Society of America, 132(4), pp.2700-2710. • Derakhshan, A. and Karimi, E., 2015. The interference of first language and second language acquisition. Theory and Practice in language studies, 5(10), pp.2112-2117. • Dost, I.N. and Bohloulzadeh, G., 2017. A REVIEW OF CONTRASTIVE ANALYSIS HYPOTHESIS WITH A PHONOLOGICAL AND SYNTACTICAL VIEW: A CROSS-LINGUISTIC STUDY. The Buckingham Journal of language and linguistics, 10, pp.32-41.

  17. سووثاس

More Related