Filozofia dla socjologów

1. Filozofia dla socjologów Miłowit Kuniński

2. Przed powstaniem filozofii największy wpływ na świat Greków miał Homer, Poeta, sławny autor Iliady i Odysei, żyjący w VIII lub w VII w. p.n.e. Adresaci poematów arystokracja i szlachta, ostatecznie wszyscy wolni Grecy. Innym poetą, które wpłynął znacząco na grecką kulturę i myśl był Hezjod(chłopskie pochodzenie). Rozkwit: ok. 800 r. lub 700 r. p.n.e.

3. Homer Hezjod

4. Hezjod Główne poematy: Narodziny bogów (Theogonia) - uporządkowanie wielu wątków mitologicznych - objaśnienie wzajemnych relacji pośród bogów i między bogami a ludźmi Prace i dni (Érgakaihemérai) - opis i pochwała pracy fizycznej (głównie na roli) • wskazanie na jej praktyczne i sakralne znaczenie

5. Hezjod - 5 pokoleń ludzi (epok, wieków)): złote, srebrne, brązowe, mężów-herosów, żelazne Zalążek filozofii historii. Wpływ na filozofię okresu klasycznego: Platon.

6. Homer • Iliada opowiada historię wojny trojańskiej. • na ślub Tetydy i Peleusa nie została zaproszona bogini Eris (bogini niezgody). • by się zemścić, rzuciła na stół jabłko z napisem „dla najpiękniejszej”. Hera, Afrodyta i Atena chciały je wziąć dla siebie. • spór na mocy decyzji Zeusa miał rozstrzygnąć Parys.

7. Obietnice bogiń: Hera (żona Zeusa) - panowanie nad całą Azją i bogactwo] Atena (bogini mądrości i odwagi w boju) - wiedza i waleczność Afrodyta(bogini miłości) - Helenę, najpiękniejszą kobietę, córkę Zeusa, żonę Menelaosa, brata słynnego Agamemnona. Parys porwał i wywiózł ją do Troi. Tak rozpoczęła się wojnaGreków z Trojanami.

8. Homer Mapa ilustruje położenie Myken, siedziby Agamemnona oraz Troi, siedziby Priama. Wykopaliska archeologiczne wiążą Troję opisaną przez Homera z VII warstwą miasta.

9. Mykeny, Lwia Brama

10. Mykeny, Lwia Brama

11. Tzw. Grób AgamemnonaSkarbiec Atreusza

12. Tzw. Grób AgamemnonaSkarbiec Atreusza Tzw. Grób AgamemnonaSkarbiec Atreusza

13. Maska Agamemnona

14. Troja

15. Patroklos i Achilles

16. Co wniosły poematy Homera (szczególnie Iliada) do greckiej kultury i mentalności W przeciwieństwie do sztuki ludów pierwotnych, która skupiała się na tym, co odrażające i szpetne, czyli na swój sposób wyjątkowe i przyciągające uwagę poezję Homeracechuje: • poczucie harmonii, proporcji, granicy i miary, a więc kwestie podejmowane w późniejszej filozofii greckiej • przedstawianie przyczyn, szukanie racji, charakterystyka związków przyczynowo-skutkowych, a nie jedynie ciągu zdarzeń, również obecne później w filozofii greckiej

17. Co wniosły poematy Homera (szczególnie Iliada) do greckiej kultury i mentalności • zainteresowanie całością rzeczywistości, widoczne wyraźnie już w filozofii jońskiej (przedsokratejskiej) • przedstawianie upersonifikowanych przykładów podstawowych wzorców życia i postaw etycznych ludzi, co wpłynęło na ich utrwalenie się na wiele stuleci w antycznej greckiej kulturze i mentalności.

18. mythos i logos mythos– słowo, mowa, opowieść, wiadomość, rozmowa  polskie słowo: mit

19. mythos i logos Przeciwieństwemmythosjestlogos logos • myślenie, myśl • racja, cel, zasada, sens, uzasadnienie, nauka • sąd, przesłanka, wniosek, argument, • rozum, umysł, intelekt, myślenie racjonalne

20. logos W kulturze zachodniej, ukształtowanej pod wpływem judaizmu i chrześcijaństwa oraz myśli grecko-rzymskiej, istotne jest znaczenie logos jako słowa. Ewangelia wg św. Jana zaczyna się od zdania: „Na początku było Słowo, a Słowo było u Boga, i Bogiem było Słowo.” W grece (zapisanej alfabetem łacińskim): En archēen ho Logos, kai ho Logos en pros ton Theon, kaiTheosen ho Logos. (Ἐν ἀρχῇ ἦν ὁ Λόγος, καὶ ὁ Λόγος ἦν πρὸς τὸν Θεόν, καὶ Θεὸς ἦν ὁ Λόγος.)

21. Proszę również zwrócić uwagę na słowa: archē i theos, które odgrywały istotną rolę w filozofii greckiej, a następnie w teologii i filozofii chrześcijańskiej. Początkowe zdanie z prologu Ewangelii wg św. Jana jest najbardziej filozoficznym sformułowaniem, jakie występuje w Nowym Testamencie, ze względu na jego związki z terminologią i siatką pojęciową filozofii greckiej. Św. Jan pisał po grecku.

22. Logos Co charakteryzuje logos? • myślenie za pomocą pojęć ogólnych • sfera ludzka i boska zostają oddzielone • związki przyczynowo-skutkowe dają się pojąć: wyjaśnianie, wiedza dostępna dla każdego • samoświadomość: człowiek jako podmiot poznaje siebie i coś, a więc przedmiot • słowo logos zyskało filozoficzny sens po raz pierwszy u Heraklita (VI/V w. p.n.e.): porządek w zmiennej rzeczywistości  harmonia, dynamiczna równowaga

23. Przy okazji warto uświadomić sobie wieloznaczność słownictwa klasycznej greki i trudność jaką sprawiają tłumaczom teksty filozoficzne powstałe w tym języku. Dlatego tak istotną rolę pełnią interpretacje tych tekstów i ciągłe powracanie do nich w celu ich lepszego zrozumienia. Stąd wiele wersji przekładów dzieł np. Platona czy Arystotelesa, jakie wydawane są w głównych językach europejskich.

24. 7 mędrców Tales z Miletu Pittakos z Mityleny BiaszPriene Solon Ateńczyk Kleobulos z Lindos Myzon z Chene Chilon ze Sparty

25. Filozofia w starożytnej Grecji

26. Dyscypliny filozoficzne i powiązane z nimi nauki szczegółoweP. Kunzmann, Fr.-P. Burkard, Fr. Wiedmann, Atlas filozofii, Poznań 1999

27. Oś czasu – starożytnośćP. Kunzmann, Fr.-P. Burkard, Fr. Wiedmann, Atlas filozofii, Poznań 1999