Ekonomia subiektywistyczna

1. Ekonomia subiektywistyczna • Rys historyczny, okres rozwoju, obszar występowania • Szkoły w ekonomii subiektywistycznej • Podstawowe założenia • Teoria użyteczności krańcowej • Neoklasycyzm anglosaski • Teoria wartości i ceny • Ocena teorii A. Marshalla • Podziemie ekonomii Ekonomia subiektywistyczna

2. Rys historyczny • Lata 70-te XIX – początek XX w. • Rozwój produkcji wielkoprzemysłowej w Anglii, Francji i Niemczech w latach 1849-1871 • Powstanie przemysłu w Rosji i na Bałkanach • Zmiana form organizacji produkcji, cyrkulacji i kredytu, powstanie spółek akcyjnych, nowoczesnych banków i giełd • Początek monopoli • Rozwój związków zawodowych i teorii socjalistycznych • Regres życia naukowego i akademickiego • Postanie imperium brytyjskiego i francuskiego Ekonomia subiektywistyczna

3. Szkoły w ekonomii subiektywistycznej • Austriacka:Karol Menger (1840-1921) Zasady ekonomii politycznej (1871), potem Eugeniusz Böhm-Bawerk i Fryderyk Wieser • Anglosaska: William Stanley Jevons (1835-1882) Teoria ekonomii politycznej, potemAlfred Marhall (1842-1924) Zasady ekonomiki (1890) • Lozańska: Leon Walras Podstawy czystej ekonomii politycznej (1874-1977), Vilfredo Pareto (1848-1923) Wykład ekonomii politycznej (1895) i Podręcznik ekonomii politycznej (1906) Ekonomia subiektywistyczna

4. Podstawowe założenia • Mikroekonomiczny punkt widzenia gospodarki – indywidualizm poznawczy • Subiektywizm, pokazujący stosunek jednostki ludzkiej do rzeczy – problem pożądania rzeczy, hedonizm, koszt alternatywny • Uznanie prymatu konsumpcji i w konsekwencji prymaty wymiany nad produkcją – rynek jest zespołem więzi między konsumentami, ważniejszy jest popyt od podaży, społeczeństwo jest sumą jednostek konsumpcyjnych, celem produkcji jest zaspokajanie potrzeb, a nie samo wytwarzanie dóbr • Zastosowanie na szeroką skalę rachunku marginalnego – zastąpienie badań wielkości globalnych i przeciętnych analizą wielkości krańcowych,. Analiza ekonomiczna oparta na zachowaniach konsumentów. Teoria użyteczności. Ekonomia subiektywistyczna

5. Teoria użyteczności krańcowej (wg szkoły austriackiej) W miarę zwiększania konsumpcji danego dobra wywołany tym przyrost zadowolenia ze względu na konsumpcje kolejnej jednostki maleje, a więc tzw. użyteczność krańcowa jest coraz mniejsza. Intensywność każdej potrzeby zmniejsza się w miarę jej zaspokajania. O zadowoleniu decyduje intensywność potrzeb i wielkość zapasów. Użyteczność krańcowa określa wartość rzeczy. Ekonomia subiektywistyczna

6. Dobro y A B C Dobro x Teoria użyteczności krańcowej (wg szkoły austriackiej) • Konsument dysponując określonym dochodem wydatkuje go na różne dobra • Konsument dąży do osiągnięcia maksymalnej użyteczności całkowitej • Osiągnięty stan równowagi trwa do czasu aż zmienią się ceny, dochody lub upodobania konsumenta Ekonomia subiektywistyczna

7. Termin „neoklasycyzm” oznacza tu próbę połączenie klasycznej ekonomii angielskiej (obiektywnej) z subiektywnym spojrzeniem na zjawiska ekonomiczne. Treścią tej pierwszej są ekonomiczne stosunki między ludźmi, natomiast drugiej – stosunek człowieka do rzeczy, postrzegany przez jego potrzeby popyt) Anglosaski neoklasycyzm Alfreda Marshalla Ekonomia subiektywistyczna

8. Teoria wartości i ceny • Wszystkie związki między zjawiskami i wielkościami ekonomicznymi noszą charakter funkcjonalny, odwracalny, stąd trudno jest odróżnić co jest przyczyną, a co skutkiem, np. cena jest funkcja popytu, ale i popyt zależy od ceny; cena jest funkcją podaży, ale i podaż zależy od ceny • Wartość i cenę w równym stopniu określają czynniki konsumpcji (popyt, użyteczność), jak i czynniki produkcji (podaż, koszty produkcji) • Analiza procesów rynkowych odbywa się przy założeniu konkurencji doskonałej Ekonomia subiektywistyczna

9. Uznanie prawa niewidzialnej ręki rynku Adama Smitha Cena (P) P2 P0 P1 S1 D2 D0=S0 S2 Popyt (D) Podaż (S) Teoria wartości i ceny S E0 D D1 Ekonomia subiektywistyczna

10. Metoda równowagi cząstkowej Cena rynkowa określonego dobra nie zależy tylko od popytu i podaży na nie. Istnieją związki miedzy cenami dóbr substytucyjnych i komplementarnych. Wszystkie te ceny poprzez mechanizm konkurencji dążą do wzajemnego dostosowania się do siebie, a rynek dąży do stanu równowagi wszystkich występujących na nim wielkości.Celem ekonomii jest opisanie stanu równowagi ogólnej rynku. Ekonomia subiektywistyczna

11. Cena a czynnik czasu • Czas jako podstawowy element w funkcjonowaniu procesu równowagi • Równowaga rynkowa zależy w dużym stopniu od tempa zachodzenia procesów gospodarczych • W krótkim okresie czasu na cenę wpływa subiektywna użyteczność (popyt), w długim – koszty produkcji Ekonomia subiektywistyczna

12. „Popyt i podaż są ostrza tych samych nożyc, trudno ustalić które z ostrzy dokonuje cięcie.” Współzależność czynników rynkowych Ekonomia subiektywistyczna

13. Ocena teorii A. Marshalla • Teoria pokazuje zależność popytu od subiektywnych odczuć konsumenta, pomija natomiast obiektywne wielkości, w tym zależność popytu od dochodu narodowego i zasad jego podziału wynikających ze względów historycznych i społecznych • Wprowadza pojecie elastyczności popytu, uwzględniającego w analizie czynnik czasu • Świat rzeczywisty charakteryzuje nie tyle równowaga gospodarcza i rynkowa, co ustawiczna i gwałtowna zmiana • Teoria jest właściwa dla ustabilizowanego społeczeństwa, podczas gdy wkrótce świat nawiedzi wojna, rewolucja i kryzys – wielkie katastrofy XX w. Konserwatywna ekonomia nie była zupełnie przygotowana do radykalnych zmian społecznych i gospodarczych. Ekonomia subiektywistyczna

14. Francuski ekonomista, ośmieszał absurdy ekonomiczne np. tunele drążone pod górami dla ułatwienia komunikacji między krajami, obstawione posterunkami celnymi, które tę komunikacje utrudniają Linie kolejowe przerywane w jednym miejscu, aby dać zajęcie tragarzom Obrona wolnego handlu przed nieuczciwa konkurencją ... słońca Podziemie ekonomii Claude Frédéric Bastiat, 1801-1850 Ekonomia subiektywistyczna

15. Łowca przygód, poszukiwacz złota, marynarz, kompozytor, dziennikarz, urzędnik, wykładowcza Autor dzieła Przyrost i ubóstwo Renta ziemska źródłem nieuzasadnionych zysków Jeden podatek od posiadania ziemi panaceum na kłopoty gospodarcze Podziemie ekonomii Henry George 1839-1897 Ekonomia subiektywistyczna