Το Σύμπαν και ο σύγχρονος κόσμος

1. Το Σύμπαν και ο σύγχρονος κόσμος Κώστας Ταμπάκης, ASEL, ΠΤΔΕ, ΕΚΠΑ «A child of five would understand this. Send someone to fetch a child of five.» Groucho Marx «Στην αρχή δημιουργήθηκε το Σύμπαν. Αυτό εκνεύρισε πολύ κόσμο και γενικά θεωρήθηκε μια κακή κίνηση» Douglas Adams

2. Που είχαμε μείνει; • Θαλής 585 πΧ • Αναξίμανδρος 570 πΧ • Αναξιμένης 545 πΧ • Πυθαγόρας 530 πΧ • Ηράκλειτος 500 πΧ • Παρμενίδης 480 πΧ • Αναξαγόρας 460 πΧ • Εμπεδοκλής 455 πΧ • Δημόκριτος 420 πΧ • Πλάτων 380 πΧ • Εύδοξος 380 πΧ • Αριστοτέλης 344 πΧ

3. Αριστοτελική Φυσική και Πλατωνική Κοσμολογία • Πλάτων: «Τί είδους κυκλικές κινήσεις, ομαλές και σταθερές, εξηγούν τα φαινόμενα;» • Εργαλειακή χρήση θεωριών. Μαθηματική αναπαράσταση. • Αριστοτέλης: Έτσι ΕΙΝΑΙ. • Πτολεμαίος: Ανάμεσα στις δυο αντιλήψεις. • Άλλος ο κόσμος των αστέρων και άλλο ο υποσελήνιος κόσμος.

4. Τα 2000 χρόνια που ΔΕΝ συγκλόνισαν τον κόσμο • Αναγέννηση (Μέχρι 17ος αιώνας). • Λευκοί άντρες της Δύσης. • Οι λίγοι, οι γενναίοι, οι σπουδαίοι. • Φιλόπονος και λοιποί (600μΧ); Βυζάντιο; • Άραβες; Αβικέννας (1000 μΧ);Αβεμπάσε (1100μΧ); Αβερρόης και Αβέλαρδος (1200 μΧ); • William Ocham ; John Buridan; Nicholas Oresme; (1400 μX)

5. Nicolaus Copernicus (1473-1543) • Από τα 11 του ανατρέφεται από τον κληρικό θείο του. • Σπουδάζει Ιατρική, Νομική, Ελληνικά, Μαθηματικά, Αστρονομία. • Δουλεύει ως αργόμισθος Εφημέριος στο Frauenburg , όπου εγκαθιστά και παρατηρητήριο. • Συμμετέχει στην αναμόρφωση του ημερολογίου το 1514. Γράφει το Commentariolus. • 1530: De revolutionibus. Τυπώνεται το 1543, με υπευθυνότητα και πρόλογο άλλων.

6. Εντός, εκτός και επί τα αυτά Μεταρρύθμιση-Αντιμεταρρύθμιση Το βιβλίο που δεν διάβασε κανένας. «Ποιανού είσαι εσύ;» Εντός Λιγότερες παράμετροι Διάταξη Ήλιου, Ερμή και Αφροδίτης Εξώτεροι πλανήτες

9. Τα εκτός • Επίκυκλοι, εξισωτές, έκκεντροι. • Λιγότερο ακριβές. • Το ίδιο δύσκολο. • Παρατηρήσεις κυρίως Ελλήνων, Χαλδαίων και Αράβων. Το μοντέλο δεν τις εξηγούσε, γιατί ήταν ελλιπείς.

10. Tycho Brahe (1546-1601) • Δανός, αγαπημένος των βασιλιάδων (Φρειδερίκος ο Β’, Ροδόλφος ο Β’) • Ο πρώτος που έκανε πολλαπλές, λεπτομερείς παρατηρήσεις. • Παρατήρησε τη supernova του 1572, έφτιαξε λεπτομερείς πίνακες. • Παρατήρησε έναν κομήτη το 1572 εκτός σεληνιακής τροχιάς.

11. Το σύμπαν του Tycho • Γεωμετρία Κοπέρνικου και φιλοσοφία Πτολεμαίου. • Ήλιος και Σελήνη γύρω από τη Γη, οι πλανήτες γύρω από τον Ήλιο. • Γεωμετρικά ισοδύναμο με το Κοπερνίκειο. • Αστρική παράλλαξη. • Κι άλλοι πριν από αυτόν!

13. Johannes Kepler (1571-1630) • Γόνος φτωχής οικογένειας. Πανεπιστήμιο Tubingen (1587). Βοηθός του Tycho (1600) και αντικαταστάτης του. • Mysterium Cosmographicum (1596) • Harmonices Mundi (1619) • Epitome Astronomicae Copernicus (1618-1621) • Rudolphine Tables (1627)

14. Εμείς είμαστε οι άλλοι • Ακριβής παρατηρητής, ο καλύτερος της γενιάς του. • Μυστικιστής (πέντε κανονικά στερεά, σφαίρες, ο Ήλιος στο κέντρο ως εδρα του θεού). Αλχημιστής. • Οι τρεις νόμοι ως αποτέλεσμα εμπειρικής κυρίως προσπάθειας • Ελλειπτικές τροχιές. • Ίσα εμβαδά σε ίσους χρόνους. • Σταθεροί λόγοι

15. Γαλιλαίος Γαλιλέι (1564-1642) • Γεννήθηκε στην Πίζα, δίδαξε στην Παδόα. • Παιδιά εκτός γάμου. • Κινηματική, αστρονομία, μελέτη υλικών, κατασκευή τηλεσκοπίων

16. Το πλαίσιο • Η πατρωνία. • Η θέση της Καθολικής Εκκλησίας. • Η ερμηνεία της Αγίας Γραφής. • Θρησκεία και φυσική φιλοσοφία. • Αυτό που βλέπω ή αυτό που ξέρω; • Η προσωπικότητα τους Γαλιλαίου. • Οι μαθητές του Γαλιλαίου

17. Ο Γαλιλαίος στο εδώλιο • Μάρτιος 1610: Ο Γαλιλαίος δημοσιεύει τον Αγγελιοφόρο των άστρων. Υπάρχουν περισσότερα άστρα στον ουρανό απ’ ότι πίστευαν, η Σελήνη δεν είναι ομαλή, ο Δίας έχει δορυφόρους. • 1611-1612: Επίδειξη τηλεσκοπίου σε Ιησουίτες. Μορφωμένοι και σημαίνοντες Αριστοτελικοί επιτίθενται στον Γαλιλαίο. Αυτός είναι σαρκαστικός απέναντί τους. • Δεκέμβριος 1613: Γράμμα στον μαθητή και Βενεδικτίνο μοναχό Castelli γύρω από τη σχέση θρησκείας και επιστήμης.

18. Ο Γαλιλαίος στο εδώλιο ΙΙ • Δεκέμβριος 1614: Ο Δομινικανός Caccini ασκεί δημόσια κριτική στη θεωρία του Γαλιλαίου ως ασύμβατη με τις Γραφές. • 1615: Γράμμα προς τον Castelli και έγγραφο που καταγγέλλει τους υποστηρικτές του Γαλιλαίου πάει στην Ιερά Εξέταση. Ο Γαλιλαίος πάει στη Ρώμη για να υπερασπιστεί τη θεωρία του. • Άνοιξη 1616: Απαγόρευση της υποστήριξης του Κοπερνίκειου συστήματος. Απαγόρευση δημοσίευσης έργου Κοπέρνικου. • Οκτώβριος 1623: Ο Εξεταστής. Σαρκαστική απάντηση στους Ιησουίτες αστρονόμους.

19. Ο Γαλιλαίος στο εδώλιο ΙΙΙ • 1623: Ανάδειξη του φίλου και υποστηρικτή του Καρδινάλιου Berberrini σε Πάπα Ουρβάνο Η’. • Αύγουστος 1632: Διάλογος σχετικά με τα δυο κύρια συστήματα του Κόσμου. Θεωρητικά ουδέτερο κείμενο, πρακτικά υποστήριξη του Κοπερνίκειου συστήματος. • Οκτώβριος-Ιούνιος 1632: Δίκη και καταδίκη στη Ρώμη. Αποκήρυξη της θεωρίας. Κατ’ οίκον περιορισμός.