استاد :

1. 0 0 .......... • تئوری های مدیریت پیشرفته • نظریه سیستم • سازمانها : سیستم های عقلایی ، طبیعی ،باز ........................................ ...................................................................... .................................................................................................... ........................... ........................... 0 0 تهیه اسلاید : استاد : وب سایت مدیریتی ایران دکتر احمد ورزشکار پاییز 1390

3. مومنون/ 12 الی 16 وَلَقَدْ خَلَقْنَا الْإِنسَانَ مِن سُلَالَةٍ مِّن طِينٍ (12) ثُمَّ جَعَلْنَاهُ نُطْفَةً فِي قَرَارٍ مَّكِينٍ (13) ثُمَّ خَلَقْنَا النُّطْفَةَ عَلَقَةً فَخَلَقْنَا الْعَلَقَةَ مُضْغَةً فَخَلَقْنَا الْمُضْغَةَ عِظَاماً فَكَسَوْنَا الْعِظَامَ لَحْماً ثُمَّ أَنشَأْنَاهُ خَلْقاً آخَرَ فَتَبَارَكَ اللَّهُ أَحْسَنُ الْخَالِقِينَ (14) ثُمَّ إِنَّكُمْ بَعْدَ ذَلِكَ لَمَيِّتُونَ (15) ثُمَّ إِنَّكُمْ يَوْمَ الْقِيَامَةِ تُبْعَثُونَ (16)

4. مومنون/ 12 الی 16 ما انسان را از عصاره‏اى از گل آفريديم; (12) سپس او را نطفه‏اى در قرارگاه مطمئن ( رحم) قرار داديم; (13) سپس نطفه را بصورت علقه (خون بسته)، و علقه را بصورت مضغه ( چيزى شبيه گوشت جويده شده)، و مضغه را بصورت استخوانهايى درآورديم; و بر استخوانها گوشت پوشانديم; سپس آن را آفرينش تازه‏اى داديم; پس بزرگ است خدايى كه بهترين آفرينندگان است! (14) سپس شما بعد از آن مى‏ميريد; (15) سپس در روز قيامت برانگيخته مى‏شويد! (16)

5. سرفصل مطالب Content /outline 8. سازمانها : سیستم های عقلایی ، طبیعی ،باز 1. ماهیت ومفاهیم تئوری 9. نظریه عمومی سیستمی G.S.T 2. سیر تطوروتحول تئوریهای سازمان 10. هفت الگوی کارساز مینتزبرگ 3. سطوح تجزیه و تحلیل :1- سطح بوروکراسی 11. هفت اس مکنزی (اس های نرم و اس های سخت) 4. سطوح تجزیه و تحلیل :2-سطح سازمان 12. دیسیپلین ها (کارآفرینی،سازمان چابک،سازمان مجازی و ...) 5. سطوح تجزیه و تحلیل : 3-سطح کارگاه 13. مدیریت تحول و نظریه آشوب 6. سطوح تجزیه و تحلیل : 4-سطح تکنیک 14. نظریه های جدید (نظریه سلولی و ...) 7. نهاد و نهادگرایی

6. مقدمه امروزه توسعه ی سازمان ها در همه جا کاملاً تدریجی و بی سر و صدا صورت گرفته است به طوری که توجه کسی را به خود جلب نکرده است . سازمان ها بر تمام جنبه های زندگی اجتماعی ، تسلط دارند و همین امر دلیل اهمیت مطالعه آنها به شمار می رود . در اینجا به مطالعه سازمان از سه دیدگاه سازمان به مثابه سیستم طبیعی ، سیستم عقلایی و سیستم باز می پردازیم که به ترتیب پیدایش مورد توجه قرار گرفته اند.

7. تعریف سازمان 1-سازمان سیستمی اجتماعی است که مرزهای نسبتاً مشخصی دارد و با اجزایی هماهنگ ، به طور آگاهانه و مستمر در جهت تحقق اهداف خاص خود فعالیت می کند . موجودیت اجتماعی سازمان به خاطر وجود انسان که ماهیت اجتماعی داشته ، با افراد و گروه های دیگر تعامل دارد . 2- سازمان عبارت است از مجموعه ای از افراد که برای تحقق اهدافی معین همکاری می کنند . در همه ی سازمان ها از انسان ها استفاده شده و همه ی آنها هدفمند هستند.

8. شکل گیری تئوری های سازمان ، مدیریت و رهبری

9. وجوه اشتراک سازمانها

10. وجوه افتراق سازمانها • الف) ساختار نسبتاً افقی اختیار و کنترل • ب) ساختار چند طبقه ای و سلسله مراتبی

11. تخصص نام نظريه عمومي سيستم‏ها فون برتالانفي اقتصاد كنت بولدينگ سايبرنتيك روس اشبي تفكر سيستمي چارلزوست چرچمن پويايي سيستم جي فوستر سيستم‎هاي نرم پيتر چكلند مديريت تعاملي راسل ايکاف هدف مرز پردازش (فرايند تبديل) درونداد (ورودي) برونداد (خروجي) باز خورد محيط سيستم در يک نگاه سيستم (سامانه، منظومه، نظام) کليتي است شامل حداقل دو عنصر که همبسته و متعامل با يکديگر هدف خاصي را دنبال مي‏کنند. سيستم‏ها داراي شرايط ذِيل مي‏باشند: 1. هر سيستم، يک کل است که نمي‏توان آن‌ را به اجزاي مستقل تقسيم نمود. 2. هر جزء سيستم، ويژگي‏هايي دارد که اگر از سيستم جدا شود، آنها را از دست مي‏دهد. 3. سيستم، ويژگي‏هايي دارد که در هيچ يک از اجزا، بطور مستقل وجود ندارد. 4. وقتي سيستم به اجزاي مستقلي تقسيم شود، برخي از ويژگي‏هاي ضروري خود را از دست مي‌دهد. 5. اگر اجزاي يک موجوديت با يکديگر تعامل نداشته باشند، تشکيل يک مجموعه مي‏دهند نه يک سيستم. 1. شناخت پيچيدگي‏ها 2. زبان مشترک بين رشته‏ای 3. درک تعاملات اجزاء 4. درک کل‏ها و کليت‏ها 5. مدل‏سازی 6.دسته‏بندی 7. حل مسائل 8. شبيه‏سازی 9. مهندسي و معماری 10.خلاقيت و نوآوری 1. کليت و جامعيت وجودي 2. سلسله مراتب 3. همبستگي بين اجزاء 4. تناسب بين اجزاء 5. گردش دايره وار 6. توليد مثل 7. گرايش به فنا (آنتروپی) 8. گرايش به تکامل 9. گرايش به تعادل 10. هم پاياني و چند پایانی تعريف کارکردها خواص سيستم ارکان انديشمندان انواع

12. انواع سیستم ها از نظر بولدینگ سیستم های فیزیکی

13. انواع سیستم ها از نظر بولدینگ سیستم های زیست شناختی

14. انواع سیستم ها از نظر بولدینگ سیستم های انسانی و اجتماعی

15. سازمان ها به عنوان سیستم های عقلایی

16. سیستم های عقلایی الف) تعريف :سازمان ابزاري است که براي رسيدن به هدف‌هاي مشخص طراحي شده است. چگونگي غيرمفيد يا مفيد بودن يک ابزاربه عوامل مختلفي بستگي دارد که تحت مفهوم عقلايي بودن ساختار خلاصه مي‌شود. بنابراين عقلايي بودن نه تنهابهانتخاب اهداف بلکه بر چگونگي رسيدن به آن اهداف نيز اشاره مي‌کند. ب) ويژگي‌هاي تعريف : 1- تعيّن هدف : (الف) معياري براي انتخاب (ب) تصميم‌گيري براي طراحي ساختار 2- رسميت از طريق : (الف) استاندارد کردن (ب) با نظم کردن رفتار 1- سيستم‌هاي عقلايي ج) مکاتب منتخب : 1- مديريت علمي تيلور : جوهر اصلي ديدگاه تيلور (ترکيبي از اخلاق پروتستاني، داروينيسم اجتماعي و بينشي از انسان که فقط با انگيزه‌هاي اقتصادي برانگيخته مي‌شود. 2- نظريه اداري فايول : تيلور عقلايي کردن سازمان را از پايين به بالا پيشنهاد مي‌کرد اينها از بالا به پايين. 3- نظريه بورکراسي وبر : تأکيد بر قدرت سنتي، قدرت عقلايي-قانوني، قدرت کاريزما = دلبستگي به تقدس خاص 4- نظريه رفتار اداري سايمون: پيشنهاد جايگزيني انسان اقتصادي تيلور را با انسان اداري داد.

17. سیستم های عقلایی واژه عقلایی به معنی محدود عقلایی بودن کارکردی مورد استفاده قرار می گیرد . چگونگی مفید و غیر مفید بودن را نشان می دهد . عقلایی بودن به انتخاب اهداف و چگونگی رسیدن به آن اشاره دارد .

18. سازمان ها به عنوان سیستم های عقلایی تعریف سازمان ابزاری است که برای رسیدن به هدفهای مشخص طراحی شده است . • معیاری برای انتخاب • تصمیم گیری برای طراحی ساختار و ... ویژگی های تعریف • از طریق استاندارد کردن • از طریق منظم کردن رفتار

19. تیلور و پیروانش اصرار داشتند که تجزیه علمی وظایفی که از سوی کارگران انجام می گیرد برای کشف رویه هایی جهت کسب حداکثر بازده با حداقل وارده ها اعم از انرژی و منابع امکان پذیر است . این تلاش ها بر روی تجزیه و تحلیل وظایف فرد متمرکز بود . اما این تلاش ها برای عقلایی کردن کار در سطح فرد به طور اجتناب ناپذیری به تغییرات در کل ساختار ترتیبات کاری منجر شد. بر کارکردهای مدیریت تأکید داشت و کوشش می نمود تا اصول کلی اداری برای عقلایی کردن فعالیت های سازمان را تدوین نماید . ایشان برای عقلایی کردن سازمان از «بالا به پایین» کار کردند . وی در زمینه امور اداری و چگونگی فرآیندهای تعین هدف و رسمیت به رفتار عقلایی در سازمان را روشن نمود . سایمون پیشنهاد جایگزینی انسان اقتصادی را که به وسیله منافع شخصی برانگیخته شده به چهره انسانی تر به نام انسان اداری داد . انسانی که به دنبال تعقیب منافع شخصی است ، وبر در سنخ شناسی معروف خود سه نوع قدرت را مشخص می کند : قدرت سنتی، قدرت عقلایی ، قدرت کاریزما. از دیدگاه وی فقط روابط مبتنی بر قدرت عقلایی و سنتی دارای ثبات کافی هستند و مبنایی جهت شکل بخشیدن به ساختار های اداری دائمی ارائه می دهند. از نظر وی بوروکراسی نوع خاصی از این ساختار اداری است.

20. سازمان ها به عنوان سیستم های طبیعی

21. سیستم های طبیعی الف) تعريف: بقاي سازمان هدف مشترک افراد آن است. اداره يک سيستم اجتماعي صرفاً براساس معيارهاي خردگرايي غيرعقلايي است زيرا جنبه‌هاي غيرعقلايي اموراجتماعي را درنظر نمي‌گيرد. ب) ويژگي‌ها : (1) پيچيدگي هدف : عدم سنخيت هدف و واقعيت دنبال گردد. (2) ساختار غير رسمي: ساختار اجتماعي، رسمي، غيررسمي (3) تحليل کارکردي : علل نهايي به همان علل مؤثر ج) مکاتب منتخب : (1) مايو و مکتب روابط انساني : تغيير براي انسان‌ها جالب و توجه بدانها موجب امتنان آنهاست (مکتب کلاسيک تئوري X و مکتب روابط انساني تئوري Y) (2) نظريه سيستم‌هاي همکاري چستر بارنارد : تأکيد داشت که سازمان‌ها اساساً سيستم‌هاي همکاري مي‌باشند که فعاليت‌هاي افراد را درخود منسجم مي‌نمايند. (3) نگرش نهادي سلزنيک : سلزنيک ساختار سازماني را ارگانيزم سازگارپذيري تلقي مي‌کند که در پاسخ به ويژگي‌ها و تعهدات افراد و تأثيرات محيط بيروني شکل مي‌گيرد. (4) مدل سيستم اجتماعي پارسونر : مدل پارسونر با سرواژه A.G.I.L مشخص گرديده است وچهارکارکرد اصلي را ارائه مي‌دهد که کليد سيستم‌هاي اجتماعي براي بقا بايد آنها را انجام دهند: ـ انطباق (Adaption) :‌ منشأ تحصيل منابع کافي ـ نيل به هدف (Goal Atainmant) : هدفگذاري و اجراي آن ـ انسجام (Integration) : همکاري و هماهنگي بين واحدهاي فرعي سيستم ـ کمون (Latency) : مسئله ايجاد و حفظ فرهنگ و ارزش‌هاي خاص سيستم 2- سيستم‌هاي طبيعي

22. سازمان ها به عنوان سیستم های طبیعی تعریف اداره یک سیستم اجتماعی صرفاً براساس معیارهای خردگرایی غیر عقلایی است . زیرا که جنبه های غیر عقلایی امور اجتماعی را در نظر نمی گیرد .

23. معیاری برای انتخاب • تصمیم گیری برای طراحی ساختار و ... • معیاری برای انتخاب • تصمیم گیری برای طراحی ساختار و ... ویژگی های تعریف • معیاری برای انتخاب • تصمیم گیری برای طراحی ساختار و ...

24. مایو بر روی عوامل فردی مانند خستگی مطالعه نمود و در جهت تعیین طول مدت و ساعات استراحت بهینه برای حداکثر تولید تلاش نمود .وی به این نتیجه رسیدکه توجه خاص به افراد و گزینش آنان برای کارهای خاص ، کارایی آن ها را در هر شرایط محیطی افزایش می دهد . (مانند رزمندگان هشت سال دفاع مقدس) تغییر برای انسان ها جالب و توجه بدانها موجب امتنان آنهاست . بارنارد تأکید داشت که سازمان ها اساساً سیستمهای همکاری می باشند که فعالیت های افراد را در خود منسجم می نمایند . وی سازمان رسمی را نوعی همکاری آگاهانه ، عمدی و هدفمند بین افراد تعریف کرد. یعنی سازمان ها برمبنای تمایل اقفراد به مشارکت بنا شده اند . افراد باید به مشارکت ترغیب شوند تالکوت پارسونز چهار کارکرد اصلی را ارائه می دهد که کلیه سیستم های اجتماعی برای بقا باید آنها را انجام دهند (A.G.I.L): انطباق(Adaptation):تحصیل منابع کافی نیل به هدف(Goal Atainmen):هدف گذاری و اجرا انسجام(Integration):هماهنگی بین واحدها کمون(Latency):ایجاد و حفظ فرهنگ و ارزشها از نظر سلزنیک گرچه سازمان ها وسایلی می باشند ، اما هر کدام برای خود حیات خاصی دارند .از نظر وی سازمانهای رسمی ابزارهای نظم یافته عقلایی برای رسیدن به اهدافندکه هرگز نمی توانند در احاطه بر ابعاد غیر عقلایی رفتار سازمانی موفق باشند .وی مدل سیستم طبیعی خاص خود را که در نگرش معروفی به تحلیل سازمان ها به نام نظریه نهادی به تفصیل بازیابی شده است ارائه داد.

25. سازمان ها به عنوان سیستم های باز

26. سیستم های باز الف) تعريف : تبادل، عامل اساسي و زيربنايي بقاي سيستم است. ب) ويژگي‌ : قادر به خودنگهداري برمبناي مياندادها از منابع محيط مي‌باشند؛ (سلسله مراتبي). ج) مکاتب منتخب : (1) ديدگاه طراحي سيستم‌: در سطح ساختاري ارائه دادند. (2) نظريه اقتضايي : جي گالبريت : (الف) بهترين راه براي سازماندهي وجود ندارد. (ب) روش‌هاي سازماندهي داراي کارايي مادي نمي‌شوند. (3) مدل سازماندهي ويک: ‌در سطح روانشناسي تحليل کرد. 3- سيستم‌هاي باز

27. سازمان ها به عنوان سیستم های باز تبادل عامل اساسی و زیربنایی بقای سیستم است .

28. سه تلاش درزمینه ادغام دیدگاه ها

29. (الف) مدل ساخت‌گرايي اتزيوني :سيستم عقلايي و طبيعي را مکمل يکديگر مي‌داند. تلفيقي از مکاتب کلاسيک (عقلايي) و مکتب روابط انساني (طبيعي) (ب) مدل اقتضايي لارنس و لورش :‌تنها يک شکل مطلوب سازماندهي وجود ندارد بلکه اشکال متعددي در اختيارند که متناسب بودن آنها با تقاضاي محيط مشخص مي‌شود. سه تلاش در زمينه ادغام ديدگاه‌ها (ج) مدل سطوح تامپسون‌ : احتمال اينکه هر سه ديدگاه اساساً درست و قابل استفاده براي همه سازمانهاست انعطاف کافي داشته باشند. گرچه سه ديدگاه به يک ميزان نباشد : 1- سطح فني = ديدگاه سيستم عقلايي 2- سطح مديريتي = ديدگاه سيستم طبيعي 3- سطح نهادي = ديدگاه سيستم باز

30. سازمان‏ها : سيستم‌هاي عقلايي، طبيعي و باز ( Organizations Rational, Natrual & Open systems)

31. مــنابــع Refrence • الوانی، سید مهدی . مدیریت عمومی . - تهران : نشر نی. • ایروانی ، محمد جواد (1380) . درآمدی بر نظریه نهادی. - تهران : نشر سیاست . • ای اف استونر ، جیمز . فری من ، آر ادوارد . گیلبرت ، دانیل آر . (1379) . مدیریت ج1 . ترجمه اعرابی ، سید محمد و پارساییان ، علی . - تهران : دفتر پژوهش های فرهنگی . • ای اف استونر ، جیمز . فری من ، آر ادوارد . گیلبرت ، دانیل آر . ترجمه اعرابی ، سید محمد و پارساییان ، علی (1379) . مدیریت ج2 . - تهران : دفتر پژوهش های فرهنگی . • تافلر، الوين (1373)، شوك آينده، ترجمه حشمت‌الله كامراني، تهران: چاپخانه گلشن. • جاسبی ، عبدالله (1369) . اصول و مبانی مدیریت . - تهران : انتشارات دانشگاه آزاد اسلامی . • دفت ، ریچارد . ال . (1377) . تئوری و طراحی سازمان . ترجمه اعرابی ، سید محمد . پارساییان ، علی .- تهران : دفتر پژوهشهای فرهنگی.

32. مــنابــع Refrence • رابینز ، استیفن . (1376) . تئوری سازمان (ساختار ، طراحی ، کاربردها) . ترجمه الوانی ، سید مهدی و دانایی فرد ، حسن .- تهران: نشر موج. • رابينز، استيفن (1377)، مديريت رفتار سازماني . ترجمه علي پارساييان و سيدمحمد اعرابي، تهران: انتشارات دفتر پژوهش‌هاي فرهنگي • رضاییان ، علی (1387) . مبانی سازمان و مدیریت . - تهران : انشارات وزارت فرهنگ و ارشاد کشور . • زاهدی ، شمس السادات . الوانی ، فقیهی ، ابوالحسن (1376) . فرهنگ جامع مدیریت . - تهران : دانشگاه علامه طباطبایی (ره). • سید جوادین، سید رضا (1382) . مبانی سازمان و مدیریت . - تهران : نشر نگاه دانش . • قلی پور ، آرین (1384) . نهادها و سازمان ها (اکولوژی نهادی سازمان ها ) . - تهران : سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه ها (سمت). • قلی پور ، آرین. (1388) . جامعه شناسی سازمانها . - تهران : سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه ها (سمت).

33. مــنابــع Refrence • میرزایی اهرنجانی ، حسن و سلطانی تیرانی ، فلورا (1374) . سازمانها: سیستم های عقلایی ، طبیعی و باز. - تهران : انتشارات دانشکده مدیریت دانشگاه تهران. • میرزایی اهرنجانی ، حسن (1386) . مبانی فلسفی تئوری سازمان . - تهران : سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه ها (سمت). • ورزشکار ، احمد (1389) . مدیریت رفتار سازمانی پیشرفته (اسلایدهای آموزشی) . تهران : دانشکده مدیریت دانشگاه علامه طباطبایی . • ورزشکار ، احمد (1389) . مدیریت منابع انسانی پیشرفته (اسلایدهای آموزشی) . تهران : دانشکده مدیریت واحد شمال دانشگاه آزاد اسلامی . • هرسي، پال و بلانچارد، کنت (1365). مدیریت رفتار سازمانی کاربرد منابع انسانی . ترجمه : علی علاقه بند._ تهران : مؤسسه انتشارات امیر کبیر. • هیگینز ، جیمز . (1384) . کارآفرینی : 101 تکنیک حل خلاق مسئله . ترجمه احمدپور داریانی ، محمود - تهران : انتشارات امیرکبیر. • وب سایت مدیریتی ایران . – www.managerial.ir .

34. و صلی الله علی محمد و آل محمد اللهم صلی علی محمد و آل محمد