มาตรฐานหลักสูตรระดับอุดมศึกษาสู่การปฏิบัติ

1. การบรรยายเรื่อง “นโยบายการจัดการศึกษาระดับอุดมศึกษาที่สอดคล้องกับเกณฑ์มาตรฐานหลักสูตรระดับอุดมศึกษาสู่การปฏิบัติ”โดย นางวราภรณ์ สีหนาทวันที่ 5 กันยายน 2549ณ โรงแรมไดมอนด์พลาซา จ.สงขลา

2. มาตรฐานหลักสูตรระดับอุดมศึกษาสู่การปฏิบัติมาตรฐานหลักสูตรระดับอุดมศึกษาสู่การปฏิบัติ • วัตถุประสงค์ • ผู้ที่เข้าร่วมประชุม • ลักษณะของการจัดประชุม

3. การพิจารณาหลักสูตร คณะ/ภาควิชา มหาวิทยาลัย(อธิการบดี) ไม่เป็นไปตามเกณฑ์ สภาสถาบันอุดมศึกษา คณะอนุกรรมการปรับปรุงเกณฑ์ฯ มีข้อวินิจฉัย สกอ.(สมอ) เป็นไปตามเกณฑ์ รับทราบ/รับรอง(เลขาธิการ สกอ.) มหาวิทยาลัย สำนักงาน ก.พ.

4. การพิจารณาหลักสูตรระดับปริญญาเอกการพิจารณาหลักสูตรระดับปริญญาเอก คณะ/ภาควิชา มหาวิทยาลัย(อธิการบดี) ไม่เป็นไปตามเกณฑ์ สภาสถาบันอุดมศึกษา คณะอนุกรรมการด้านมาตรฐานการศึกษา ส่งพิจารณา สกอ.(สมอ) เป็นไปตามเกณฑ์ รับทราบ/รับรอง(เลขาธิการ สกอ.) มหาวิทยาลัย สำนักงาน ก.พ.

5. สภามหาวิทยาลัย  องค์กร กำกับ ดูแลสถาบัน (governing body) ในระดับสูงสุด  หน่วยบริหารที่ต้องมี Accountability และ Responsibilityต่อองค์กร ซึ่งสะท้อนความรับผิดชอบทั้งทางแพ่ง อาญา และทางปกครอง  ปรับเปลี่ยนกระบวนทัศน์ของการจัดการศึกษาให้ สอดคล้องกับอำนาจความรับผิดชอบที่กฎหมายกำหนด

6. ด้านมาตรฐานการจัดการศึกษาด้านมาตรฐานการจัดการศึกษา  สภาสถาบันมีอำนาจหน้าที่ในการพิจารณา ให้ความเห็นชอบหลักสูตรที่เปิดสอน  กำหนดนโยบายและกำกับด้านมาตรฐานและคุณภาพ การศึกษา  กำหนดนโยบายด้านการประกันคุณภาพการศึกษาและ ผลักดันให้สถาบันสร้างระบบและกลไกการประกัน คุณภาพการศึกษาภายใน และให้เป็นส่วนหนึ่งของ กระบวนการบริหารการศึกษา

7. การอนุมัติและให้ความเห็นชอบหลักสูตร สภาสถาบันควรให้มี :  การศึกษาความต้องการจำเป็น (Need Assessment)  ความเป็นไปได้ในการเปิดหลักสูตร ความพร้อม ด้านทรัพยากร และปัจจัยเกื้อหนุนอื่นๆ  ความสอดคล้องกับนโยบายของรัฐ แผนพัฒนาเศรษฐกิจฯ แผนพัฒนาการศึกษาระดับอุดมศึกษา

8.  ควรจัดให้มีคณะกรรมการกลั่นกรองระดับสาขาวิชา  คณะกรรมการวิชาการ ระดับคณะหรือสถาบัน  คณะกรรมการพิจารณาเนื้อหาสาระทางวิชาการ/วิชาชีพ  การติดตามและประเมินผลหลักสูตร เพื่อนำไปสู่ การพัฒนาหลักสูตรเป็นระยะๆ  ระบบการประกันคุณภาพระดับหลักสูตร และระดับสถาบัน

9. กรรมการสภาควรต้องมีความรู้ ความเข้าใจเกี่ยวกับกฎ ระเบียบ เกณฑ์ต่างๆ ที่เกี่ยวข้อง

10. สภาสถาบันควรให้ความสำคัญสภาสถาบันควรให้ความสำคัญ  แผนพัฒนาอาจารย์ อาจารย์ประจำหลักสูตรตลอดเวลาที่จัดการศึกษา ตามหลักสูตร ประสบการณ์ในสาขาวิชาที่เปิดสอนหรือในสาขา ที่สัมพันธ์กัน สนับสนุนหลักสูตรที่มีลักษณะเป็นสหวิทยาการ เปิดสอนหลักสูตรที่กำหนดให้ทำวิทยานิพนธ์ในระดับ บัณฑิตศึกษา

11. สภาสถาบันควรให้ความสำคัญ (ต่อ)  การรายงานข้อมูลการจัดการศึกษาในแต่ละหลักสูตร รัฐจะใช้เกณฑ์มาตรฐานการจัดหลักสูตรการเรียนการสอน ในแต่ละสาขาวิชาประกอบกับศักยภาพของสถาบัน อุดมศึกษา ในการผลิตบัณฑิตเป็นการกำหนดจำนวนรับ ในแต่ละสาขาของแต่ละสถาบัน สถาบันอุดมศึกษาต้องแสดงศักยภาพที่รวมถึงคุณภาพ ในการจัดการเรียนการสอนต่อสาธารณะผ่านระบบ การรายงานผลและกลไกอื่นๆ ที่อยู่ในความรับผิดชอบ ของสภาสถาบัน

12. ปัญหาและอุปสรรคในการพิจารณาหลักสูตรปัญหาและอุปสรรคในการพิจารณาหลักสูตร 1.ความไม่สอดคล้องและความไม่สมบูรณ์ของข้อมูลระหว่าง แบบรายงานการพิจารณาอนุมัติ (สมอ 01-07) กับตัวเล่ม หลักสูตร เช่น ระยะเวลาศึกษา จำนวนรับ2. ผู้ลงนามในแบบรายงานข้อมูล มิใช่นายกสภาสถาบันหรือ อธิการบดี เอกสารขาดการประทับตราทุกหน้า3. อาจารย์ประจำหลักสูตรซ้ำซ้อนกัน ข้อมูลจำนวนและ คุณวุฒิอาจารย์ประจำหลักสูตรไม่ครบถ้วน

13. ปัญหาและอุปสรรคในการพิจารณาหลักสูตร (ต่อ) 4. การระบุอาจารย์ผู้รับผิดชอบหลักสูตร ไม่สอดคล้องตามเกณฑ์5. การระบุหัวข้อและรายละเอียดการจัดทำหลักสูตรในเล่มหลักสูตร ไม่ครบถ้วนสมบูรณ์ หลักสูตรปรับปรุงไม่มีการเปรียบเทียบ ข้อแตกต่างระหว่างหลักสูตรเดิมกับหลักสูตรปรับปรุง6. การไม่แนบข้อบังคับตามระดับของหลักสูตร และมติสภาสถาบัน ในคราวประชุมที่อนุมัติหลักสูตร7. การส่งหลักสูตรมาล่าช้าหลังเปิดดำเนินการ มีผลต่อนักศึกษา

14. ปัญหาและอุปสรรคในการพิจารณาหลักสูตร (ต่อ) 8. ชื่อหลักสูตรและชื่อปริญญาไม่สอดคล้องกัน9. การจัดแผนการศึกษาหลักสูตรระดับปริญญาตรี ที่รับผู้สำเร็จ การศึกษาระดับ ปวส. หรืออนุปริญญา เข้าศึกษา

15. แนวนโยบายการยกระดับคุณภาพมาตรฐานอุดมศึกษาไทย(ของ รมว.จาตุรนต์ ฉายแสง) 1. สร้างวัฒนธรรมคุณภาพ 2. ปฏิรูปการเรียนการสอน เป้าหมาย “แก้ปัญหาการผลิตบัณฑิตด้อยคุณภาพและปริญญาเฟ้อ” 3. ปฏิรูปการวิจัยและสร้างนวัตกรรม จัดศูนย์ความเป็นเลิศ และสร้างระบบบริหารจัดการทรัพย์สินทางปัญญา 4. เพิ่มความสัมพันธ์ในการตรวจสอบและประเมินคุณภาพ 5. จัดทำแผนการพัฒนาคุณภาพมาตรฐานอุดมศึกษาอย่างมีทิศทาง

16. คุณภาพการอุดมศึกษา Road Mapการพัฒนาคุณภาพการอุดมศึกษา (พ.ศ. 2548 – 2551) คุณภาพงานวิจัย ระบบติดตามตรวจสอบและประเมินผลการจัดการศึกษา คุณภาพการจัดการศึกษา ถนนคุณภาพการอุดมศึกษา คุณภาพอาจารย์ คุณภาพอาจารย์ มาตรฐานการอุดมศึกษา คุณภาพบัณฑิต

17. คุณภาพการอุดมศึกษา Road Mapการพัฒนาคุณภาพการอุดมศึกษา (พ.ศ. 2548 – 2551) แนวทางการจัดหลักสูตรปริญญาโท 2 ปริญญา หลักเกณฑ์การสอนทางไกล มาตรฐานการบริการทางวิชาการ มาตรฐานการจัดการเรียนการสอน มาตรฐานการวิจัย มาตรฐานการอุดมศึกษา หลักเกณฑ์การเทียบโอนผลการเรียน ถนนคุณภาพการอุดมศึกษา หลักเกณฑ์การเรียกชื่อปริญญา กรอบคุณวุฒิระดับอุดมศึกษา (NQF) เกณฑ์มาตรฐานสาขาวิชา เกณฑ์มาตรฐานหลักสูตร

18. คุณภาพการอุดมศึกษา Road Mapการพัฒนาคุณภาพการอุดมศึกษา (พ.ศ. 2548 – 2551) จัดทำแนวทางและเกณฑ์การจัดกลุ่ม ม/ส ผลักดันให้ ม/ส เป็น ม. ในกำกับ จัดทำแผนการผลิตและพัฒนากำลังคน การจัดกลุ่มสถาบันอุดมศึกษา สร้างความร่วมมือกับต่างประเทศ ประเมินคุณภาพการจัดการศึกษานอกที่ตั้ง ตั้งเครือข่ายเพื่อการพัฒนาคุณภาพอุดมศึกษา จัดระบบการใช้ทรัพยากรร่วมกัน คุณภาพการจัดการศึกษา (TCU) (Uninet) Benchmarking ส่งเสริมการใช้เทคโนโลยีสารสนเทศ E-Learning ส่งเสริมบทบาทสภา/ผู้บริหาร ม/ส พัฒนาระบบ IQAเพื่อการรับรองมาตรฐานการศึกษาจาก สมศ. ICL ถนนคุณภาพการอุดมศึกษา พัฒนาระบบบัญชีกองทุน ปฏิรูประบบการเงินอุดมศึกษา ใช้วงจร IQA เพื่อพัฒนาคุณภาพการศึกษา ติดตามประเมินผล IQA และ EQA รอบแรก พัฒนาระบบการจัดสรร งปม.ที่มุ่งเน้นผลงาน วิจัยและติดตามประเมินผลการพัฒนาคุณภาพและมาตรฐานการศึกษาของ ม/ส ที่มีระบบ IQA และผ่านการประเมิน EQA

19. คุณภาพการอุดมศึกษา Road Mapการพัฒนาคุณภาพการอุดมศึกษา (พ.ศ. 2548 – 2551) พัฒนาวิธีการเรียนการสอน สร้างนวัตกรรมและนำเทคโนโลยีมาใช้ ส่งเสริมการเรียนการสอนภาษาต่างประเทศ พัฒนาหลักสูตรให้สอดคล้องกับความต้องการของสังคม การปฏิรูปการเรียนการสอน สร้างนวัตกรรมหลักสูตร หลักสูตร ถนนคุณภาพการอุดมศึกษา คุณภาพบัณฑิต การพัฒนานักศึกษา คุณลักษณะบัณฑิตที่พึงประสงค์ Admissions ส่งเสริมด้านวิชาการและ ความรับผิดชอบต่อสังคม (SML,เด็กอัจฉริยะและเด็กด้อยโอกาส กองทุนหนึ่งอำเภอหนึ่งทุน, กยศ. จัดทำกรอบคุณธรรมและจริยธรรม การรับบุคคลเข้าศึกษาต่อใน ม/ส สร้างความร่วมมือระหว่าง ม/ส กับ ร.ร.

20. คุณภาพอุดมศึกษา Road Mapการพัฒนาคุณภาพการอุดมศึกษา (พ.ศ. 2548 – 2551) เพิ่มคุณวุฒิอจ.ระดับป.เอก (โครงการทุนพัฒนา อจ. เพื่อศึกษาต่อในและต่างประเทศ Mega Project) โครงการเครือข่ายบริหารงานวิจัย 8 เครือข่าย พัฒนาอาจารย์ ถนนคุณภาพการอุดมศึกษา เพิ่มศักยภาพทางการวิจัย/สร้างองค์ความรู้ คุณภาพอาจารย์ โครงการส่งเสริมศักยภาพนักวิจัยรุ่นใหม่ (ร่วมกับ สกว.) ส่งเสริม อจ. ทำผลงานวิชาการ อย่างต่อเนื่อง ฝึกอบรม เสริมสร้างขีดสมรรถนะอาจารย์ ดูงาน

21. คุณภาพการอุดมศึกษา Road Mapการพัฒนาคุณภาพการอุดมศึกษา (พ.ศ. 2548 – 2551) ให้มีการจัดการทรัพย์สินทางปัญญา และการถ่ายทอดเทคโนโลยี โครงการจัดตั้ง TLO คุณภาพงานวิจัย ตั้ง Excellence Center เร่งรัดสร้างนักวิจัยมืออาชีพ สร้างเครือข่ายบริหารงานวิจัย ถนนคุณภาพการอุดมศึกษา โครงการวิจัยรัฐร่วมเอกชนเชิงพาณิชย์ โครงการ Maga Project โครงการวิจัยและนวัตกรรมเพื่อถ่ายทอดเทคโนโลยีสู่ชุมชนฐานราก

22. คุณภาพการอุดมศึกษา Road Mapการพัฒนาคุณภาพการอุดมศึกษา พ.ศ. 2548 – 2551 โครงการพัฒนาระบบ Poat Audit พัฒนาระบบ Post-Audit สร้างเครือข่ายการรายงานผล ถนนคุณภาพการอุดมศึกษา ระบบติดตามตรวจสอบและประเมินผลการจัดการศึกษา โครงการส่งเสริมให้สถาบันอุดมศึกษาพัฒนากลไกการตรวจสอบและเมินผลภายในสถาบัน พัฒนากลไกการตรวจสอบและประเมินผล

23. คุณภาพการอุดมศึกษา Road Mapการพัฒนาคุณภาพการอุดมศึกษา พ.ศ. 2548 – 2551 ให้มีการจัดการทรัพย์สินทางปัญญา และการถ่ายทอดเทคโนโลยี (โครงการจัดตั้ง TLO) เร่งรัดสร้างนักวิจัยมืออาชีพ ใช้วงจรการประกันคุณภาพภายในเพื่อพัฒนาคุณภาพ คุณภาพงานวิจัย พัฒนากลไกการตรวจสอบและประเมินผล พัฒนาระบบ Post-Audit ทำแผนการผลิตและพัฒนาบุคลากร ระบบติดตามตรวจสอบและประเมินผลการจัดการศึกษา ปฏิรูประบบการเงินอุดมศึกษา สร้างเครือข่ายบริหารงานวิจัย จัดกลุ่มสถาบันอุดมศึกษา สร้างเครือข่ายการรายงานผล ใช้เทคโนโลยีสารสนเทศ คุณภาพการจัดการศึกษา เพิ่มศักยภาพทางการวิจัย/สร้างองค์ความรู้ ส่งเสริม อจ. ทำผลงานวิชาการอย่างต่อเนื่อง พัฒนาอาจารย์ จัดระบบการใช้ทรัพยากรร่วมกัน เสริมสร้างขีดสมรรถนะอาจารย์ ถนนคุณภาพการอุดมศึกษา ผลักดันให้ ม/ส เป็น ม.ในกำกับ บทบาทของสภา/ผู้บริหาร ม/ส สร้างความร่วมมือกับต่างประเทศ คุณภาพอาจารย์ คุณภาพอาจารย์ ประเมินคุณภาพการจัดการศึกษานอกที่ตั้ง สร้างนวัตกรรมหลักสูตร มาตรฐานการจัดการเรียนการสอน พัฒนาหลักสูตรให้สอดคล้อง กับความต้องการสังคม มาตรฐานการวิจัย ส่งเสริมการเรียนการสอนภาษาต่างประเทศ สร้างนวัตกรรมและใช้เทคโนโลยี พัฒนาวิธีการเรียนการสอน ส่งเสริมด้านวิชาการและความรับผิดชอบต่อสังคม หลักสูตร มาตรฐานการอุดมศึกษา การปฏิรูปการเรียนการสอน คุณภาพบัณฑิต การพัฒนานักศึกษา คุณลักษณะบัณฑิตที่พึงประสงค์ Admissions มาตรฐานหลักสูตร หลักเกณฑ์การเรียกชื่อปริญญา กรอบคุณวุฒิระดับอุดมศึกษา (NQF) เกณฑ์มาตรฐานการบริการทางวิชาการ การรับบุคคลเข้าศึกษาต่อใน ม/ส จัดทำกรอบคุณธรรมและจริยธรรม สร้างความร่วมมือระหว่าง ม/ส กับ ร.ร.

24. กฎ ระเบียบและแนวปฏิบัติที่เกี่ยวข้องในการพิจารณาหลักสูตรที่จะกู้กองทุน กรอ. 1. พระราชบัญญัติสถาบันอุดมศึกษาเอกชน พ.ศ.2546มาตรา 18 การเปิดดำเนินการในสาขาวิชาใดเพิ่มเติมจากที่ได้รับอนุมัติไว้ตามมาตรา 11 สถาบันอุดมศึกษาเอกชนจะกระทำได้ต่อเมื่อได้รับความเห็นชอบจากสภาสถาบัน และให้แจ้ง กกอ.ทราบภายใน 30 วัน นับตั้งแต่สภาสถาบันให้ความเห็นชอบ

25. มาตรา 81เมื่อปรากฏว่าสถาบันอุดมศึกษาเอกชนใดได้รับความเห็นชอบให้เปิดดำเนินการในสาขาวิชาใดตามมาตรา 18 แล้ว สถาบันอุดมศึกษาเอกชนนั้นไม่ดำเนินการภายในกำหนด 1 ปี นับตั้งแต่วันที่ได้รับความเห็นชอบให้เปิดดำเนินการในสาขาวิชานั้น ให้ถือว่าการให้ความเห็นชอบให้เปิดดำเนินการสาขาวิชานั้นเป็นอันสิ้นสุดลง

26. 2. แนวทางและวิธีการพิจารณาปรับปรุงหลักสูตร พ.ศ.2544 ของสถาบันอุดมศึกษาเอกชนสถาบันอุดมศึกษาเอกชนต้องยื่นหนังสือซึ่งลงนามโดยอธิการบดีพร้อมแบบฟอร์ม “การขอปรับปรุงหลักสูตรของสถาบันอุดมศึกษาเอกชน” เสนอต่อทบวงมหาวิทยาลัยก่อนการขอปรับปรุงหลักสูตรที่ต้องการให้มีผลบังคับใช้ไม่น้อยกว่า 60 วัน โดยให้ระบุการให้ความเห็นชอบจากสภาสถาบัน พร้อมแนบมติสภาสถาบัน

27. 3. แนวปฏิบัติเกี่ยวกับการพิจารณาขอเปิดดำเนินการ หลักสูตรการยื่นขอเปิดดำเนินการหลักสูตร ให้ยื่นก่อนการเปิดดำเนินการหลักสูตรเป็นเวลาไม่น้อยกว่า 3 เดือน โดยการขอเปิดดำเนินการหลักสูตรในภาคการเรียนที่ 1 (พฤษภาคม) และภาคเรียนที่ 2 (ตุลาคม) ให้เสนอโครงการภายในเดือนธันวาคมและพฤษภาคม ตามลำดับ ของปีการศึกษาที่จะรับนักศึกษา

28. 4. เกณฑ์มาตรฐานหลักสูตรระดับอุดมศึกษา พ.ศ.2548 (แนวปฏิบัติในการนำเสนอหลักสูตรฯ)หลักสูตรใหม่และหลักสูตรฉบับปรับปรุง (ไม่รวมหลักสูตรปรับปรุงเล็กน้อย) ที่ได้รับความเห็นชอบหรืออนุมัติแล้ว ต้องเสนอให้ กกอ.ทราบภายใน 30 วัน นับตั้งแต่วันที่ได้รับความเห็นชอบหรืออนุมัติ เพื่อพิจารณารับทราบ/รับรองหลักสูตร หากไม่ดำเนินการตามระยะเวลาที่กำหนดอาจจะไม่ได้รับการพิจารณารับทราบ /รับรองหลักสูตร ทั้งนี้ สำหรับหลักสูตรใหม่ที่เสนอ สกอ.ต้องได้รับความเห็นชอบหรืออนุมัติจากสภามหาวิทยาลัย/สภาสถาบันก่อนการเปิดสอน

29. สรุปประเด็นปัญหาในการพิจารณาของ กรอ. 1. หลักสูตรใหม่ 1.1 กรณีเปิดสอนโดยที่สภามหาวิทยาลัยยังมิได้อนุมัติ 1.2 กรณีสภามหาวิทยาลัยอนุมัติก่อนเปิดเรียนเป็นระยะเวลา < 3 เดือน 1.3 กรณีสภามหาวิทยาลัยอนุมัติแล้วแจ้ง สกอ.เกิน 30 วัน 1.4 กรณีเพิ่งเปิดสอนในหลักสูตรที่สภามหาวิทยาลัยอนุมัติมาแล้ว > 1 ปี 2. หลักสูตรปรับปรุง 2.1 กรณีสภามหาวิทยาลัยอนุมัติก่อนเปิดเรียนเป็นระยะเวลา < 2 เดือน 2.2 กรณีสภามหาวิทยาลัยอนุมัติแล้วแจ้ง สกอ.เกิน 30 วัน 3. จำนวนนักศึกษาที่แจ้งขอกู้ กรอ.สูงกว่าที่สภามหาวิทยาลัย/สถาบันอนุมัติมาก

30. แนวปฏิบัติในการกำกับมาตรฐานการศึกษาหลักสูตร กรณีการขอรับการจัดสรรทุนตามโครงการปฏิรูประบบการเงินเพื่อการอุดมศึกษา กกอ. มีมติในการประชุมครั้งที่ 8/2549 วันที่ 3 สิงหาคม 2549 ให้เสนอแนะ กรอ. พิจารณาดำเนินการดังนี้

31. 1. ให้ทุนกับนักศึกษาในหลักสูตรที่ได้รับการรับทราบ/รับรองจาก สกอ. แล้ว2. ให้ทุนในหลักสูตรที่ดำเนินการตามเกณฑ์มาตรฐานหลักสูตรฯ พ.ศ.2542 ถึงปีการศึกษา 2550 หลังจากนั้นให้ทุนในหลักสูตรฯ พ.ศ.25483. ไม่สมควรให้การสนับสนุนทุนในหลักสูตรที่สถาบันอุดมศึกษา เสนอข้อมูลหลักสูตร โดยกำหนดการจัดการศึกษาไว้อย่างหนึ่ง แล้วเสนอขอรับทุนจาก กรอ. โดยไม่เป็นไปตามที่เสนอ สกอ.

32. 4. ควรกำหนดลำดับการให้ทุนกับผู้เรียนที่เพิ่งสำเร็จ ม.6 หรือ เทียบเท่าก่อนผู้ที่มีงานทำแล้ว5. การนำหลักสูตรไปเปิดสอนนอกสถานที่ตั้ง ซึ่งตามเกณฑ์ฯ ถือว่าเป็นอีกหลักสูตรหนึ่ง ต้องใช้อาจารย์ประจำหลักสูตร ต่างหากจากอาจารย์ประจำหลักสูตรในที่ตั้ง กกอ.มีข้อสังเกตว่า ในกรณีสถาบันอุดมศึกษาของรัฐ สภาสถาบันได้รับทราบหรือไม่ สถาบันควรนำเรื่องเสนอให้ สภาสถาบันพิจารณาแล้วปฏิบัติตามเกณฑ์ฯ พ.ศ.2548 โดยเร็วที่สุด