A дминистративна постапка

1. Aдминистративна постапка Поим, видови, принципи, решение, првостепена, второстепен постапка

2. Поим на административна постапка Прописите за управна постапка содржат правила со кои се регулира надлежноста, формата и текот на дејствијата во постапката и обликот и содржината на актите кои се донесуваат како резултат на постапката од страна на државните органи, установите и организациите кои вршат јавни овластувања. Станува збор за формални правила на однесување кои се разликуваат од материјалниот закон

3. Видови административни постапки • Општа управна постапка – правила кои се заеднички за постапувањето и работата на најголем број државни органи, установи и организации кои вршат јавни овластувања • Посебни управни постапки – правила со кои се регулираат надлежноста, формата на дејствијата и актите само за одредени органи и за одредени области • Lex specialis derogat lex generalis – супсидиерна примена на ЗОУП

4. Принципи (начела) на административната постапка Сite op{ti na~ela koi se sodr`ani vo Zakonot za op{ta upravna postapka (ZOUP) • Zakonitost • Za{tita na pravata na strankite i za{tita na javniot interes • Ednakvost, nepristrasnost i objektivnost • Servisna orientacija na gra|anite • Efikasnost • Materijalna vistina • Soslu{uvawe na strankite • Odgovornost • Ocena na dokazite • Samostojnost vo re{avaweto

5. Законитост Оp{ta obvrska za site i za sekogo vo donesuvaweto na pravni akti i vo prezemaweto na materijalni dejstvija da se pridr`uvaat kon zakonite i propisite zasnovani na zakon.

6. Законитост Spored ZOUP na~eloto na zakonitost se izrazuva niz tri nasoki: • organite i organizaciite {to postapuvaat vo upravni raboti se dol`ni da re{avaat vrz osnova na zakon, me|unarodni akti, drugi propisi na dr`avni organi i op{ti akti na organi i organizacii doneseni vrz osnova na javni ovlastuvawa;

7. Законитост Spored ZOUP na~eloto na zakonitost se izrazuva niz tri nasoki: • koga organot ili organizacijata re{avaat vrz osnova na diskrecioni ovlastuvawa, odnosno po slobodna ocena, re{enieto mora da bide doneseno vo granicite na ovlastuvaweto dadeno so zakon i soglasno so celta zaradi koja e dadeno takvo (diskreciono) ovlastuvawe;

8. Законитост Spored ZOUP na~eloto na zakonitost se izrazuva niz tri nasoki: • site odredbi od ZOUP va`at i mora da bidat po~ituvani i vo slu~aite koga organot re{ava po slobodna ocenka, odnosno donesuva diskrecioni akti.

9. Za{tita na pravata na strankite i za{tita na javniot interes Оrganot {to ja vodi postapkata dol`en e da se gri`i za za{tita na pravata na strankata (zna~i da ne ja ote`nuva нејзината polo`ba), no istovremeno da vnimava i na za{titata na javniot interes (zna~i da ne ja olesnuva polo`bata na strankata na {teta na javniot interes ili na {teta na drugite u~esnici vo postapkata).

10. Ednakvost, nepristrasnost i objektivnost Оva e vsu{nost odraz na na~eloto na zabrana na diskriminacija soglasno Evropskata Konvencija za za{tita na ~ovekovite prava i osnovni slobodi. Re{avaweto vo upravnata postapka mora da se vr{i bez nikakvi razliki i diskriminacija po odnos na pol, rasa, boja na ko`ata, jazik, vera, politi~ko ili drugo mislewe, nacionalno ili socijalno poteklo, poteklo po ra|awe ili koj i da e dрug status.

11. Servisna orientacija na gra|anite Оrganite na upravata i drugite ovlasteni organi za re{avawe vo upravna postapka koga sozdavaat upravno-pravni odnosi i donesuvaat re{enija }e moraat toa da go pravat so servisna orientacija soglasno novata polo`ba na ~ovekot i gra|aninot vo demokratskoto gra|ansko op{testvo i da se oslobodat od prisutnite upravno-birokratski elementi.

12. Efikasnost Бrzo, uspe{no i kvalitetno re{avawe na upravnite raboti. Istovremeno treba da se vnimava da se poчituvaat i drugite osnovni na~ela na upravnata postapka, t.e. na~eloto na efiksnost da ne se realizira na nivna {teta.

13. Materijalna vistina Уtvrduvawe na vistinskata sostojba na rabotite preku utvrduvawe na fakti~kata sostojba onakva kakva {to taa vo stvarnosta postoi. Tokmu pri utvrduvaweto na pravno-relevantnite fakti doa|a do izraz celata stru~nost i iskustvo na ovlastenite slu`beni lica, koi imaat aktivna i delotvorna uloga vo dokaznata postapka

14. Soslu{uvawe na strankite Пred donesuvawe na re{enieto na strankata mora da i se dade mo`nost da se izjasni za site relevantni fakti i okolnosti. Preku ova na~elo se obezbeduva aktivna uloga na strankata vo upravnata postapka

15. Odgovornost Сo ova na~elo se obezbeduva nadomest na {teta na strankite predizvikana so prezemawe na nezakoniti dejstvija, kako i so odbivawe na re{avawe vo upravni raboti.

16. Ocena na dokazite Оvlastenoto slu`beno lice pri re{avaweto vo upravna postapka ne e vrzano so posebni pravila за тоа koi fakti da gi zeme pri utvrduvaweto na fakti~kata sostojba, tuku toa go pravi vrz osnova na svoe li~no sfa}awe i ubeduvawe.

17. Samostojnost vo re{avaweto Уstavno i upravno-procesno na~elo. Organot {to ja vodi postapkarta samostojno donesuva re{enie vo ramkite na ovlastuvawata utvrdeni so zakon, istovremeno organot samostojno gi utvrduva faktite i okolnostite i vrz osnova na taka utvrdenite fakti i okolnosti gi primenuva zakonite.

18. Dvostepenost Pravo na `alba - ustavno na~elo i princip predviden vo ZOUP. Vo Ustavot na RM e predvideno deka protiv site prvostepeni akti na javnata uprava e dozvolena `alba ili druga pravna za{tita. Prvostepeniot organ re{ava, a vtorostepeniot kontrolira.

19. Kone~nost Koga e iskoristen ili propu{ten redovniot praven lek vo upravnata postapka re{enieto stanuva kone~no. Ostanuva mo`nosta postapkata da se prodol`i po povod vonreden praven lek ili vo upraven spor.

20. Pravosilnost Pravosilnite upravni akti ne mo`at pove}’ da se menuvaat, ukinuvaat ili poni{tuvaat: formalna i materijalna pravosilnost

21. Ekonimi~nost i itnost na postapkata Postapkata se vodi ekonomi~no i itno bez odlagawe so {to pomalku tro{oci za strankata i ednostavno bez gubewe vreme. Istovremeno, organot {to ja vodi postapkata mora potpolno da ja utvrdi fakti~kata sostojba, a materijalniot propis pravilno i zakonito da go primeni.

22. Pomo{ na neukata stranka Organot na upravata {to ja vodi postapkata dol`en e da se gri`i neukosta i neznaeweto na strankata da ne bidat na {teta na pravata {to na strankata i pripa|aat, preku uka`uvawe na procesnite prava na strankata, ili pak uka`uvawa vo odnos na materijalno-pravnite propisi.

23. Upotreba na jazicite i pismata Vo upravnata postapka slu`ben jazik e makedonskiot jazik i kirilskoto pismo. Vo sredinite vo koi kako malcinstva `iveat i zboruvaat drug jazik najmalku 20% od gra|anite vo upravnata postapka }e se koristi i }e bide vo upotreba i nivniot jazik i pismo. Strancite koi ne go zboruvaat makedonskiot jazik imaat pravo na preveduva~.

24. Надлежност во административна постапка Поим: Право и должност на органот да решава определена управна работа на определена територија: Видови: • Стварна (според природата на управната работа) • Функционална (подвид на стварната надлежност, според функцијата на органот) • Месна (според територија)

25. Надлежност во административна постапка • Делегација – пренесување на надлежност од повисок на понизок орган • Супституција (авокација) - преземање на надлежност од понизок на повисок • Реквизиција – понизок орган ја води постапката, а решавањето го врши повисокиот орган • Судир на надлежности: позитивен и негативен. Решава непосредно повисок орган

26. Странка во административна постапка Странка во управна постапка е лице по чие барање е поведена постапката (активна странка) или лице против кое се води постапката (пасивна странка), односно лице кое заради заштита на своите права или правни интереси има право да учествува во постапката (заинтересирано лице).

27. Способност да се биде странка во А.П. • Странечка способност (носител на права и обврски) • Процесна способност (самостојно преземање на процесни дејствија) • Странечка легитимација (право и интерес во конкретниот предмет)

28. Општење помеѓу административните органи и граѓаните • Поднесок – писмени и усни соопштувања со кои поединците им се обраќаат на административните органи • Записник – јавна исправа која служи за евидентирање на преземените процесни дејствија и дадените изјави во текот на постапката • Достава: непосредна; по пошта; со јавно објавување во дневен печат

29. Првостепена административна постапка • Поведување: начело на официјалност и по предлог на странка • Испитна постапка: скратена (кога не се преземаат сите процесни дејствија) и посебна (усна расправа, докажување, прибирање податоци и исправи...)

30. Докажување Доказни средства: • Изјава на странка • Исправи • Сведоци • Вештаци • Увид

31. Решение Поим: конкретен управен акт со кој се решава за права, обврски и правни интереси на правните субјекти донесен во административна постапка. Елементи: вовед, диспозитив, образложение, правна поука (број, датум, потпис на службено лице, печат) Видови: делумно, дополнително, привремено, писмено и усно

32. Редовни правни средства • Жалба Поим: редовно правно средство за заштита на правата на граѓаните повредени со првостепениот акт на административниот орган Својства: деволутивност (по жалбата решава непосредно повисокиот орган); суспензивност (жалбата го одлага извршувањето на решението) Начела: reformatio in meius и reformatio in peius Општ рок: 15 дена

33. Вонредни правни средства • Обнова на управна постапка • Менување и укинување на решение во врска со управен спор • Вонредно укинување на решение • Менување и укинување на решение со согласност или по барање на странка • Огласување на решение за ништовно • Поништување на решение по право на надзор • БЗЗ

34. Извршување Извршување на решение претставува усогласување на правната со фактичката состојба. Видови: доброволно и принудно; административно и судско; извршување на парични побарувања и непарични обврски

35. Литература • Основна литература: • Гелевски, „Управно - процесно право“, 2003год., 5-24; 41-74; 76-79; 93-96; 113-125; 152-241 • Закон за општа управна постапка од 2005 • Дополнителна литература: Лилиќ, „Управно право“, Београд, 1995, стр. 249-363

36. Прашања и теми за дискусија и есеи: • Поим • Видови општа и посебни постапки • Принципи (начела) • Надлежност во административна постапка • Странки • Општење помеѓу органите на администрација и странките • Првостепена административна постапка • Поведување на постапка • Докажување • Решение • Редовни правни средства (жалба) • Вонредни правни средства • Извршување