L ẬP MÔ HÌNH 3 CHIỀU CÓ SỰ THAM GIA CỦA NGƯỜI DÂN (Participatory 3 Dimensional Modelling )

1. LẬP MÔ HÌNH 3 CHIỀU CÓ SỰ THAM GIA CỦA NGƯỜI DÂN (Participatory 3 Dimensional Modelling)

2. Nguồn tài nguyên thiên nhiên ngày càng cạn kiệt và suy thoái nghiêm trọng, con người đã nhận ra một đều là phải có sự hợp tác và tham gia tích cực của các bên liên quan nhằm đảm bảo quản lý bền vững các nguồn tài nguyên thiên nhiên. Các dữ liệu về sở hữu, sử dụng và tiếp cận tài nguyên sẽ không thật sự có ý nghĩa nếu chúng không được trực quan hoá bằng cách thể hiện sự phân bố tài nguyên trên một vùng đất nhất định. Hệ thống thông tin địa lý (GIS) với các ý tưởng lấy cộng đồng làm trung tâm. Xu hướng này được chú ý đặc biệt trong công tác thu thập thông tin 3 chiều và cho phép những bên liên quan đóng góp ý kiến trong việc quyết định quản lý môi trường của họ sao cho tốt nhất. Do đó phương pháp lập mô hình 3 chiều có sự tham gia của cộng đồng được coi là phương pháp trực quan sinh động giúp GIS tiếp cận gần hơn với cộng đồng. Đây là phương pháp kết hợp thông tin 3 chiều truyền thống và kiến thức của người dân. I. GIỚI THIỆU CHUNG

3. Mô hình 3 chiều có sự tham gia của cộng đồng thường được thực hiện ở một khu vực không lớn lắm (Khu bảo tồn thiên, Vườn quốc gia, một Xã, một Thôn,...). II. ĐỐI TƯỢNG

4. - Nâng cao nhận thức của cộng đồng địa phương trong việc giải quyết tranh chấp ranh giới thông qua trực quan hoá các dữ liệu lên mô hình 3 chiều. - Nâng cao nhận thức về quản lý bảo tồn thiên nhiên trên cơ sở trao đổi, thảo luận, kiểm tra, đánh giá thông qua khám phá trên mô hình. - Tăng cường khả năng khám phá cộng đồng địa phương thông qua sự hình dung bằng hình ảnh cụ thể được tồn tại trong bộ nhớ.... hiểu rõ hơn khu vực của họ trong mối liên hệ với mô hình. - Sản phẩm mô hình 3 chiều để trưng bày và giới thiệu. III. MỤC TIÊU

5. 1. Phương pháp: xây dựng mô hình 3 chiều truyền thống kết hợp kiến thức bản địa của người dân. IV. PHƯƠNG PHÁP VÀ CÁC BƯỚC TIẾN HÀNH 2. Các bước tiên hành: 2.1. Công tác chuẩn bị. - Chọn khu vực. - Thu thập thông tin. - Phân tích những bên liên quan. - Huy động cộng đồng. - Mua nguyên vật liệu, tổ chức chuẩn bị và hậu cần. + Bản đồ nền tỷ lệ 1/10.000. + Nguyên vật liệu (Các tấm carton, keo, bột màu, giấy than, bút chì, đinh gim, hệ thống điện ….) + Dụng cụ (Búa, dao, kéo, cưa, thước, compa, la bàn,…)

6. 2.2. Một số khái niệm cần làm rõ.  Bản đồ.  Đường bình độ.  Điểm cao  Dông núi.  Sườn núi.  Khe, suối  Tỷ lệ bản đồ  Chú giải bản đồ IV. CÁC BƯỚC TIẾN HÀNH

7. MỘT SỐ KHÁI NIỆM CƠ BẢN Bản đồ: là lĩnh vực hoạt động khoa học kỹ thuật thu nhận và xư lý các thông tin, dữ liệu từ quá rình đo đạc, khảo sát thực địa để biểu thị trên bề mặt trái đất dưới dạng mô hình thu nhỏ bằng hệ thống ký hiệu và màu sắc theo quy tắc toán học nhất định Bản đồ minh hoạ

8.  Đường đồng mức và điểm cao: • Đường đồng mức là các đường trên bản đồ nối liền tất cả các nơi có cùng độ cao so với mặt nước biển. Địa hình khác nhau sẽ có hệ thống các đường đồng mức đặc trưng. Các đường đồng mức gần nhau thể hiện độ dốc lớn và nguợc lại. • Điểm cao: là độ cao tối đa của một ngọn núi. MỘT SỐ KHÁI NIỆM CƠ BẢN Các đường đồng mức Điểm cao 960 m

9. Tỷ lê: 1: 100.000 thì 1cm trên bản đò = 1.000 m ngoài thực địa Tỷ lệ: 1: 50.000 thì 1cm trên bản đồ = 500 m ngoài thực địa Tỷ lê: 1: 20.000 thì 1cm trên bản đò = 200 m ngoài thực địa Tỷ lê: 1: 10.000 thì 1cm trên bản đò = 100 m ngoài thực địa Tỷ lê: 1: 50.000 thì 1cm trên bản đò = 50 m ngoài thực địa MỘT SỐ KHÁI NIỆM CƠ BẢN  Tỷ lệ bản đồ: Tỷ lệ độ lớn của diện tích mặt đất thể hiện trên bản đồ. Tuỳ theo mục đích sử dụng, bản đồ được thể hiện nhiều tỷ lệ khác nhau:

10. Đỉnh núi Dông núi Khe suối Sườn núi MỘT SỐ KHÁI NIỆM CƠ BẢN Dông núi, khe suối, sườn núi,...

11.  Lướitoạ độ:Các bản đồ thường có một loạt các đường thẳng ngang và dọc cách dều nhau tạo nên một lưới. Các đường lưới này được dặt cách nhau bao nhiêu tuỳ thuộc vào tỷ lệ bản đồ nhưng cho phép xác định chính xác vị trí nào đó trên bản đồ dưới dạng số. Mỗi đường lưới có con số đại diẹn ở cạnh ngoài của bản đồ. MỘT SỐ KHÁI NIỆM CƠ BẢN

12.  Chú giải bản đồ: Sử dụng hệ thống màu và các qui tắc toán học và ký hiệu để giải thích các khu vực cấu thành nên bản đồ. Bản đồ không có chú giải sẽ trở nên vô nghĩa và vô dụng. MỘT SỐ KHÁI NIỆM CƠ BẢN

13. 2.2. Xây dựng “mô hình trắng”. Đây là bước cơ bản chuyển tải các thông tin sơ cấp từ bản đồ lên mô hình thông qua kỹ thuật ghép nối các lớp carton được cắt theo đường bình độ. Việc xây dựng ‘mô hình trắng’ nên do một số các em học sinh thực hiện dưới chỉ dẫn của cán bộ KBT và cán bộ tư vấn. Công việc này tiến hành theo các bước: Cố định các điểm cao từ bản đồ lên bàn gỗ. Chia các thành viên tham gia thành 3 nhóm: + Nhóm tô vẽ: + Nhóm cắt: + Nhóm lắp ráp các lớp carton: IV. CÁC BƯỚC TIÊN HÀNH

14. IV. CÁC BƯỚC TIẾN HÀNH Cố định các điểm cao từ bản đồ lên bàn gỗ Hệ thống các đỉnh núi (điểm cao) Cố định các điểm cao lên bàn

15. IV. CÁC BƯỚC TIẾN HÀNH Tô vẽ các đường đồng mức lên các lớp carton Chèn giấy thang khổ lớn vào giữa bản đồ và lớp các tôn Đồ vẽ theo từng đường đồng mức

16. IV. CÁC BƯỚC TIẾN HÀNH  Cắt các lớp carton

17. IV. CÁC BƯỚC TIẾN HÀNH  Ghép nối các lớp carton

18. IV. CÁC BƯỚC TIẾN HÀNH Hoàn thành mô hình trắng

19. 2.3. Hoàn thiện mô hình 3D có sự tham gia của cộng đồng. Đây là bước quan trọng nhất trong việc xây dựng mô hình 3D có sự tham gia của cộng đồng. Các dẫn liệu thứ cấp và các thông tin trao đổi của cộng đồng được chuyển tải lên mô hình. Sau khi đã phân tích các dữ liệu thứ cấp và nhất trí với sự tham gia của người dân địa phương, đặt biệt là người lớn tuổi, người thường xuyên vào rừng, các già làng trưởng bản, thợ săn, ... tiến hành mã hoá các thông tin đó lên mô hình bằng hệ thống màu và dụng cụ được chuẩn bị sẵn. Sự tranh luận, chia sẽ, đàm phán và kiểm tra chéo lẫn nhau của cộng đồng sẽ giúp cho mỗi người dân hiểu rõ hơn về khu vực họ sinh sống. IV. THẢO LUẬN TRÊN MÔ HÌNH

20. Giới thiệu mục tiêu, quá trình xây dựng mô hình trắng IV. THẢO LUẬN TRÊN MÔ HÌNH

21. IV. THẢO LUẬN TRÊN MÔ HÌNH - Chia nhóm các đối tượng tham gia thảo luận thành 2 nhóm nhỏ. + Nhóm 1: Gồm những người hiểu biết rõ nhất về khu vực (là những người lớn tuổi, các già làng trưởng bản, người thường xuyên vào rừng, thợ săn,...nhóm này cơ bản hiểu rõ các vấn đề dưới đây và trên toàn bộ diện tích KBT). Họ sẽ làm việc ngay trên mô hình, cuộc thảo luận cần định hướng từ dễ đến khó, tập trung các vấn đề sau: * Xác định và nêu tên của các đối tượng quen thuộc như sông suối, đường sá, địa danh đồi núi, ... * Xác định ranh giới (chú ý đặc biệt khu vực tranh chấp). * Xác định hiện trạng sử dụng đất và rừng trong khu vực. * Về tài nguyên động thực vật rừng trong khu vực (chú ý các loài động thực vật quý hiếm có nguy cơ đe doạ cao). + Nhóm 2: Gồm các đối tượng thực hiện các thao tác mã hoá tạm thời các thông tin lên mô hình bằng hệ thống công cụ chuẩn bị sẳn (len sợi, giấy màu, …)

22. xác định các địa danh quen thuộc như tên núi, sông, suối,... IV. THẢO LUẬN TRÊN MÔ HÌNH

23. IV. THẢO LUẬN TRÊN MÔ HÌNH Mã hoá tạm thời các thông tin trao đổi lên mô hình

24. IV. THẢO LUẬN TRÊN MÔ HÌNH  Một số địa danh trên mô hình (tên núi, sông, suối đường,...)

25. IV. THẢO LUẬN TRÊN MÔ HÌNH  Hiện trạng sử dụng đất(rừng tự nhiên, rừng trồng ,...)

26. IV. THẢO LUẬN TRÊN MÔ HÌNH Một số loài động vật bị đe doạ (phân bố, ,...) Voọc vá chân nâu (Pygathrix nemaeus) Sao la (Pseudoryx nghetinhensis)

27. IV. THẢO LUẬN TRÊN MÔ HÌNH Một số loài động vật bị đe doạ (phân bố, ...) Gấu chó (Ursus sp) Mang Trường sơn (Muntiacus truongsonensis)

28. IV. THẢO LUẬN TRÊN MÔ HÌNH  Một số loài động vật bị đe doạ Lợn rừng (Sus scrofa) Khỉ đuôi lợn (Macaca nemestrina)

29. Một số loài động vật bị đe doạ IV. THẢO LUẬN TRÊN MÔ HÌNH Khỉ mặt đỏ (Macaca arctoides) Gấu ngựa (Ursus thibetanus)

30.  Một số loài thực vật bị đe doạ IV. THẢO LUẬN TRÊN MÔ HÌNH Gà lôi lam trắng (Lophura hatinhensis) Gà lôi vằn (Lophura nycthemera annamensis)

31.  Một số loài động vật bị đe doạ... IV. THẢO LUẬN TRÊN MÔ HÌNH Báo lửa (Felis temmincki) Tê tê (Manis peutadactyla)

32.  Một số loài thực vật bị đe doạ IV. THẢO LUẬN TRÊN MÔ HÌNH Trầm hương (Aquilaria crassna)

33.  Một số loài thực vật bị đe doạ IV. THẢO LUẬN TRÊN MÔ HÌNH Lá - Hoa (Hopea pierrei) Kiền kiền (Hopea pierrei)

34.  Một số loài thực vật bị đe doạ IV. THẢO LUẬN TRÊN MÔ HÌNH Lá - Hoa (Scaphium macropodum) Ưoi bay (Scaphium macropodum)

35.  Một số loài thực vật bị đe doạ IV. THẢO LUẬN TRÊN MÔ HÌNH Lá - Quả (Nageia wallichiana) Kim giao (Nageia wallichiana)

36.  Một số loài thực vật bị đe doạ IV. THẢO LUẬN TRÊN MÔ HÌNH Lá - Nón (Cunninghamia konishii) Sa mộc dầu (Cunninghamia konishii)

37.  Một số loài thực vật bị đe doạ IV. THẢO LUẬN TRÊN MÔ HÌNH Lá - Nón (Dacrycarpus imbricatus) Thông nàng (Dacrycarpus imbricatus)

38.  Một số loài thực vật bị đe doạ IV. THẢO LUẬN TRÊN MÔ HÌNH Lá - Nón (Taxus chinensis) Thông đỏ TQ (Taxus chinensis)

39.  Một số loài thực vật bị đe doạ IV. THẢO LUẬN TRÊN MÔ HÌNH Lá - Nón (Taxus wallichiana) Thông đỏ nam (Taxus wallichiana)

40.  ... và một số loài Lan bị đe doạ IV. THẢO LUẬN TRÊN MÔ HÌNH Thuỷ tiên hường (Dendrobium amabile) Hoa thảo đánh dấu (Dendrobium sygnatum)

41.  ... và một số loài Lan bị đe doạ IV. THẢO LUẬN TRÊN MÔ HÌNH Kim tuyến (Anoectochilus roxburgii) Vệ hài đài trắng (Paphiopepdilum appletonianum)

42.  ... và một số loài Lâm sản ngoài gỗ.... IV. THẢO LUẬN TRÊN MÔ HÌNH Song mây (Calamus sp) Lá nón (Livistona sp)

43. Xin cảm ơn quý vị đã lắng nghe!