สถานการณ์โรค ระบาดวิทยา และการป้องกันควบคุมโรคติดต่ออุบัติใหม่แบบบูรณาการ

1. สถานการณ์โรค ระบาดวิทยา และการป้องกันควบคุมโรคติดต่ออุบัติใหม่แบบบูรณาการ นพ.โสภณ เอี่ยมศิริถาวร สำนักระบาดวิทยา กรมควบคุมโรค กระทรวงสาธารณสุข 22 เมษายน 2554

2. โรคติดเชื้ออุบัติใหม่ (Emerging infectious diseases) นิยามองค์การอนามัยโลก หมายถึง โรคติดต่อเชื้อชนิดใหม่ ๆ ที่มีรายงานผู้ป่วยเพิ่มขึ้นในระยะ 20 ปีที่ผ่านมา 1) โรคติดต่อที่เกิดจากเชื้อใหม่ (New infectious diseases) เช่นโรคซาร์ส ไข้หวัดนก ไข้หวัดใหญ่สายพันธุ์ใหม่ H1N1 2009 ไข้สมองอักเสบนิปาห์ไวรัส 2) โรคติดต่อที่พบในพื้นที่ใหม่ (New geographical areas) เป็นโรคที่มาจากประเทศหนึ่งไปอีกประเทศหนึ่ง หรือข้ามทวีป เช่น โรค เวสต์ไนล์ไวรัส

3. โรคติดเชื้ออุบัติใหม่ (Emerging infectious diseases) 3) โรคติดต่ออุบัติซ้ำ (Re-emerging infectious diseases) คือโรคติดต่อที่เคยระบาดในอดีตและสงบไปนานแล้วแต่กลับมาระบาดอีก เช่น ไข้ชิคุนกุนยา 4) เชื้อโรคดื้อยา (Antimicrobial resistant organism) เช่น วัณโรคดื้อยา 5) อาวุธชีวภาพ (Deliberate use of bio-weapons) โดยการใช้เชื้อโรคหลายชนิดผลิตเป็นอาวุธ เช่น แอนแทรกซ์ ไข้ทรพิษ เป็นต้น

4. Economic Impact of EID SARS China, Hong Kong, Singapore, Canada $30-50bn $50bn $40bn $30bn Foot & Mouth UK $25–30bn Estimated Cost $20bn Classical Swine Fever, Netherlands $2.3bn BSE Japan $1.5bn Avian Flu Asia, $5–10bn $10bn BSE UK, $10-13bn Foot & Mouth Taiwan, $5-8bn HPAI, Italy $400m BSE Canada $1.5bn BSE U.S., $3.5bn Nipah, Malaysia $350-400m Avian Flu, NL $500m 2004 2006 2003 2005 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 1994 1995 Figures are estimates and are presented as relative size.

5. Global Map of EIDs Origins, 1940-2004 N=335 Source: Kate Jones, Nature 2008

6. Zoonotic EIDs = 60.3% (Wildlife animal origin = 71.8%) Zoonosis > 50% > 50% Source: Kate Jones

7. Global Distribution of EIDs by Pathogens, 1940-2004 Zoonotic pathogen from wildlife Zoonotic pathogen from non-wildlife Drug-resistant pathogen Vector-borne pathogen Source: Kate Jones, Nature 2008

8. Pathogen risk factors All pathogens EIDs OIE list Human Domestic animals Domestic carnivores ไวรัส ไวรัส ไวรัส

9. เส้นทางการบินระหว่างประเทศเส้นทางการบินระหว่างประเทศ Source: PNAS, 2004

10. การระบาดของไข้หวัดใหญ่สายพันธุ์ใหม่ 2009 1st Wave 3rd Wave 2nd Wave Week of 2009 2010 Source: Bureau of Epidemiology, Ministry of Public Health, Thailand

11. New Tourist Place and Emergence of Leptospirosis, Satun Province, Thailand, Dec 2007

12. New Tourist Place and Emergence of Leptospirosis, Satun Province, Thailand, Dec 2007 5/41 (12.2%) of tourists diagnosed Leptospirosis Source: Dr.Anek Mungaomklang , FETP-Thailand

13. Tourists, Cave and Bats Bat’s Kidneys: 26/36 (72.2%) positive Leptospira by PCR Source: Dr.Anek Mungaomklang , FETP-Thailand

14. Frog’s Kidneys: 1/13 (7.7%) positive Leptospira by PCR Source: Dr.Anek Mungaomklang , FETP-Thailand

15. Serological Studies in Human and Animals Source: Dr.Anek Mungaomklang , FETP-Thailand

16. Spread of pathogens(globalized travel and trade)

17. จำนวนสัตว์ป่านำเข้าถูกกฎหมาย ปี 2548-2551 ที่มา: กรมปศุสัตว์

18. จำนวนแพะใน 20 จังหวัด เรียงตามลำดับ ที่มา: กรมปศุสัตว์ และสำนักระบาดวิทยา

19. Q Fever • Q fever is a zoonotic disease. • Caused by Coxiella burnetii • Resistant to heat, drying, and many common disinfectants • Survive for long periods in the environment • Underdiagnosed and underreported because of limited clinical suspicion and lack of availability of diagnostic laboratories http://www.cdc.gov/ncidod/dvrd/qfever

20. Q Fever • The primary reservoirs: cattle, sheep, and goats • C. burnetii does not usually cause clinical disease in these animals • Common mode of transmission is airborne • Ingestion of contaminated milk, regurgitation and inspiration of the contaminated food are a less common. http://emergency.cdc.gov/agent/qfever/clinicians

21. Reported Q Fever cases 2010 Source: IEIP Unpublished data

22. ปัจจัยที่มีผลต่อการเกิดโรคระบาดปัจจัยที่มีผลต่อการเกิดโรคระบาด • ปัจจัยระยะสั้น • การเดินทางและเคลื่อนย้าย คน และสัตว์ • การท่องเที่ยว • ภัยธรรมชาติ • การปนเปื้อนในกระบวนการผลิตอาหาร • ปัจจัยระยะยาว • การเปลี่ยนแปลงของสภาวะอากาศ เช่น อุณหภูมิโลก • สิ่งแวดล้อมเปลี่ยน พื้นที่เขตเมืองเพิ่มขึ้น การบุกรุกทำลายป่า และการไล่ล่าสัตว์ป่า

23. พื้นที่เกิดโรคไข้เลือดออก ปีพ.ศ.2551

24. Risk of zoonotic disease transmission from wildlife animals to humans

25. “One Health” Concept Human Health Ecosystem Health Animal Health Cross-sectoral and multi-disciplinary collaboration

26. “One Health” Emergency Response Team National Advanced level Provincial Intermediate level Community Basic level “One Health” Concept

27. “One Health” Concept

28. A Strategic Framework for Reducing Risks of Infectious Diseases at the Animal–Human–Ecosystems Interface • A comprehensive, holistic approach required to address high impact EIDs • Humans-animal-ecosystems health • Multi-disciplinary, multi-sectoral • Long term PREVENTION • Build on existing structure • Not creating new institutions

30. Asia Pacific Strategy for Emerging Diseases (APSED) • The “One Health” approach has been applied primarily in the APSED zoonoses framework through establishment of a functional coordination mechanism between human and animal health sectors to address zoonoses.

31. Asia Pacific Strategy for Emerging Diseases (APSED) 1.ENDORSES the Asia Pacific Strategy for Emerging Diseases (2010); 2. URGES Member States: (1) to use the Asia Pacific Strategy for Emerging Diseases (2010) (APSED 2010) as a strategic framework to guide national and local capacity-building programmes for emerging diseases and public health events; (2) to use APSED (2010) as a tool when developing relevant national plans to ensure effective preparedness for emerging diseases and the development and strengthening of the core capacities required under the International Health Regulations (2005), including enhanced surveillance and response;

32. APSED 20108 Focus Areas: Key Components

33. ระบบเฝ้าระวังเหตุการณ์ (Event-based surveillance) สอบสวน ควบคุมโรคได้เร็วขึ้น ตรวจสอบ แจ้งข่าว เหตุการณ์ผิดปกติในชุมชน One Health

34. Joint Investigation of H5N1 Outbreak “One Health”

35. Multidisciplinary responses to AI (H5N1) epidemic Hospital Active case finding Animal study One Health Wild bird surveillance Laboratory Pathological Examination

36. 1st National Strategic Plan on Avian Influenza and Influenza Pandemic Preparedness (2005-2007) 2nd National Strategic Plan on Avian Influenza and Influenza Pandemic Preparedness (2008-2010) National Committee on AI Response & Pandemic Influenza Preparedness Promote collaboration between animal and human health sector

37. มติสมัชชาสุขภาพ แห่งชาติ ครั้งที่ 2 โรคติดต่ออุบัติใหม่

38. แผนยุทธศาสตร์เพื่อการบริหารจัดการโรคติดต่ออุบัติใหม่แบบบูรณาการ ประกอบด้วยเนื้อหาที่ครอบคลุมยุทธศาตร์ต่างๆ ได้แก่ • การพัฒนากลไกความร่วมมือระหว่างหน่วยงานต่างๆที่เกี่ยวข้องรวมทั้ง ภาคประชาชน • การเตรียมความพร้อมในด้านงบประมาณ เวชภัณฑ์ ครุภัณฑ์ และวัสดุอุปกรณ์ เฝ้าระวังป้องกันและควบคุมโรค ในสัตว์และในคน ในระดับประเทศ จังหวัดและท้องถิ่น • การสื่อสารสาธารณะต้องเสนอข้อเท็จจริง ไม่ปิดบังและให้ความเข้าใจอย่างถูกต้องทั้งระดับชาติและชุมชน ในการรองรับโรคติดต่ออุบัติใหม่ • การสร้างจิตสำนึกในการป้องกันโรคติดต่ออุบัติใหม่

39. แผนยุทธศาสตร์เพื่อการบริหารจัดการโรคติดต่ออุบัติใหม่แบบบูรณาการ (ต่อ) • การพัฒนาระบบบริการสาธารณสุขเพื่อรองรับวิกฤตที่เกิดการระบาดใหญ่ของโรคติดต่ออุบัติใหม่ • การวิจัย การจัดการความรู้ การจัดทำฐานข้อมูล และประสานการเข้าถึงหน่วยงานที่เกี่ยวข้องระดับวิชาการและปฏิบัติการ • การค้นหาและการตรวจพบ เพื่อการรับมือกับอาวุธชีวภาพ • การทบทวนปรับปรุงและบังคับใช้กฎหมาย • การจัดการสัตว์เลี้ยง สัตว์ป่า และการควบคุมสัตว์จรจัด เช่น สุนัข แมว • พัฒนาการจัดการด้านสุขาภิบาล การเฝ้าระวังและควบคุมโรคให้มีประสิทธิภาพ

40. สรุป • ปัญหาโรคติดต่ออุบัติใหม่มีแนวโน้มเพิ่มขึ้น และเกิดผลกระทบต่อความมั่นคงด้านสุขภาพ • “One Health” สามารถประยุกต์ใช้ในการรับมือกับโรคติดต่ออุบัติใหม่

41. กิตติกรรมประกาศ • กรมวิทยาศาสตร์การแพทย์ • กรมปศุสัตว์ • องค์การสวนสัตว์ • IEIP-TUC • WHO/FAO/OIE

42. Sawasdee