Workshop Frailty

1. Nycteumdag22 april 2010De Meervaart Workshop Frailty Opsporen van kwetsbare ouderen in de huisartsenpraktijk

2. Sprekers • Bianca Buurman, onderzoeker ouderengeneeskunde AMC • Jacobine van der Dussen, huisarts Rijsenhout & kaderhuisarts ouderengeneeskunde • Renate Agterhof, verpleegkundig consulent geriatrie

3. Programma • Inleiding • Verwachtingen bij de deelnemers • Casus Mw. Peper • Praktijkvoorbeeld en ontdekkingen • Financiering • Toolkit defence studie • Afsluiting

4. Inleiding • Veel meer aandacht voor kwetsbare ouderen in de huisartsenpraktijk • Wat is de meest efficiente methode voor opsporing en behandeling?

5. Screeningsmethoden • Groningen Frailty indicator • Trazag • Easycare • Amsterdamse praktijkwijzer • Nieuwe ontwikkeling van screening binnen Nationaal Programma Ouderenzorg • Er zijn veel vragen: • Hoe bepaal je de effectiviteit? • Hoe effectief is screenen en behandelen? • Bij welke ouderen doe je dit? • Hoe lang moet je ouderen vervolgen om een effect te meten?

6. Waar meet je effectiviteit aan af? • Functieverlies • Opname in verpleeghuis • Kwaliteit van leven • Sterfte • Veel aandacht voor reductie van functieverlies: achteruitgang in activiteiten van dagelijks functioneren • Bereiken van compressie van morbiditeit (Fries, 2003)

7. Compressie van morbiditeit JF Fries, Ann intern med, 2003, 139; 455-459

8. Hoe effectief zijn screening- en behandelprogramma’s • Is effectief op voorkomen van functieverlies en plaatsing in verpleeghuis (Stuck, 2002; Beswick, 2008): Maar wel als aan een aantal randvoorwaarden is voldaan: • Systematische geriatrisch assessment • Zorgbehandelplan met follow up na dit geriatrisch assessment • Meest effectief bij niet te oude mensen; en bij ouderen die niet een te hoge sterftekans hebben • Mensen langere tijd vervolgen

9. Interpretatie • Verschillende gezondheidszorgsystemen • Huisartsenvoorziening niet overal aanwezig • In Engeland: community care al goed ontwikkeld; daar zal je minder effect zien

10. Verwachtingen • Inventarisatie van huidige praktijkvoering • Knelpunten

11. Casus mw. Peper 80-jarige weduwe 2 dochters woont alleen Hypertensie diabetes 2 nierinsufficiëntie

12. Casus mw. Peper • Veranderingen gedrag  workshop cognitie • Vallen • Incontinentie • Medicatie • Mantelzorger

13. Vallen • 1 op de 3 ouderen valt jaarlijks • 10 % leidt tot serieuze letsels (heupfractuur, pols) • Beperkingen in dagelijks functioneren als gevolg van val: angst

14. Vallen • Screeningsvraag: bent u het afgelopen jaar 1 of meer keer gevallen? Cbo-richtlijn valpreventie, 2004

15. Risicofactoren vallen • Mobiliteitsproblemen • Eerder gevallen • Psychofarmaca • ADL-afhankelijkheid • Verminderde lichamelijke activiteit • Gewrichtsaandoening • Incontinentie (Urge-incontinentie, medicatie?) • Visusstoornis • Polyfarmacie

16. Interventies • Effect interventies bij vallen wisselend: - weinig tot geen effect op voorkomen van vallen - wel op voorkomen van functieverlies (Beswick, 2008) • Multifactoriele interventies meest effectief • Zich richtend op aanwezige risicofactoren • Ook fractuurrisico afwegen: osteoporose, eerdere fracturen • Medicatie-evaluatie kan zinvol zijn; psychotrope medicatie en cardiovasculaire medicatie (van der velde, 2007) • Bewegingsprogramma’s effectief bij ouderen die eerder gevallen zijn • Valangst • Bij syncope: cardiologische en neurologische evaluatie • Woningaanpassing ergotherapeut: wordt vergoed

17. Prevalentie incontinentie

18. Gevolgen • Huidiritatie • Urineweg infecties • Associatie vallen (urge): 26% verhoogd risico • Slecht slapen • Psychologisch: stemming, sociale isolatie • 3x verhoogd risico verpleeghuis

19. Behandelbaar? • Verpleeghuis: direct naar toilet: 40% reductie • Blaastraining: 65% reductie • Antimuscarinerge middelen: 40% reductie • Ok: 90% genezing • Reversibele factoren

20. Type incontinentie - 1/3 gemengd urge en stress - ‘Functionele’ incontinentie (immobiliteit, cognitie) Coordinatie Sphincter dysfunctie

21. Differentiaal Diagnose Urge: - obstipatie - medicatie - neurologisch (CVA, ruggemerglesie, MS, PD, dementie) - lokaal (blaastumor, infectie, diverticulitis) Stress: - atrofie - post ok/bevalling Overloop:- obstructie (tumor, structuur, cystokele) - atone blaas (ruggemerg lesie, diabetes) - neurogeen (ruggemerg lesie hoger dan sacrum, MS) • verhoogd volume (intake, hartfalen, perifeer oedeem) • polyurie (hyperCa, diabetes, medicatie)

22. Medicatie • Calcium antagonisten (retentie, oedeem) • Parkinson middelen (obstipatie) • Oestrogenen (stress en urge)

23. Behandeling • Bijdragende factoren: medicatie, decompensatie, obstipatie, intake, hyperglycaemie, UWI, afvallen • Frequent naar toilet Urge - blaastraining (ontspanning, afleiding) cognitief beperkt: meteen helpen, belonen - antimuscarinerge middelen - neurostimulatie Stress - bekkenbodemtraining - antidepressieva (?) - ok/periurethrale injectie Overloop - -antagonisten (mannen) - catheterisatie (atone blaas)

24. Antimuscarinerge middelen - Oxybutinide kort: nacht lang: minder bijwerkingen pleister: nog minder bijwerkingen • Toviaz minder cognitieve bijwerkingen • Vesicare, Emselex: specifieker voor blaas oude pten niet meer bijwerkingen (?) cave nierinsuff, angiooedeem, obstipatie Cave cognitie (9%) glaucoom, retentie, obstipatie, reflux, interactie,

25. Verwijzen • Recent chirurgie/radiotherapie •  2 UWI in 1 jaar • Prolaps • Retentie (>200cc) • Prostaathyperttrofie • Moeilijke cathterplaatsing (?) • Hematurie • Pijn en incontinentie • Fisteling • Falen behandeling

26. Medicatie • Welke medicatie ontbreekt? • Vallen en medicatie • Nierinsufficientie

27. Mantelzorger • Educatie • Thuiszorg, op tijd inschakelen • Maatjesproject • Personenalarmering

28. Mantelzorgondersteuning • Via WMO-loket: respijtzorg, hulpmiddelen • MEZZO; landelijke vereniging mantelzorg • Lotgenotencontact • Advisering financiën: hulpmiddelen en vergoedingen • Vakantieopvang • Zorg voor jezelf dagen • Mantelzorgmakelaar: bemiddelt tussen mantelzorger en alle betrokkenen

29. Ergotherapie bij overbelasting mantelzorg • Studie van Maud Graff (BMJ, 2006): effect van ergotherapie bij ouderen met dementie en hun mantelzorgers • Zeer goede effecten op cognitie oudere, maar ook belastbaarheid mantelzorger vergroot • 10 sessies ergotherapie • Ergotherapie wordt vergoed door zorgverzekeraar in basispakket

30. Praktijkvoorbeeld Rijsenhout • Dorp oostrand Haarlemmermeer in de “oksel van Schiphol” • 4200 inwoners • 700 boven de 65 • 1 huisartspraktijk • 2 huisartsen • 1 praktijkverpleegkundige • 3 praktijkassistentes

31. Praktijkvoorbeeld • Ouderenzorg nieuwe stijl • Actief opsporen van kwetsbare ouderen • Alle ouderen boven de 75 jaar • 65 plussers met 3 of meer ziekten • Kwetsbaarheid (GFI) • Polifarmacie

32. Praktijkvoorbeeld GFI (Groningen Frailty Indicator) • Mobiliteit • Lichamelijke fitheid • Visus • Gehoor • Voeding • Co-morbiditeit • Cognitie • Psychosociaal GFI Score kwetsbaarheid (0-15) • 1 - 5 niet kwetsbaar • 6 - 10 gemiddeld kwetsbaar • 11 - 15 erg kwetsbaar

33. Praktijkvoorbeeld Taken delegeren naar praktijkverpleegkundige ouderenzorg • Aan huis • Tijd • Preventie • Sociale kaart Samenwerking • Huisarts en verpleegkundige • Andere disciplines • 1e en 2e lijn

34. Praktijkvoorbeeld • 4 x per jaar consultatie van internist/geriater Dr. Lagaay vanuit het Spaarne Ziekenhuis in de huisartsenpraktijk Onderwerpen zoals: • Medicatie bij multimorbiditeit • Anemie • Nierinsufficiëntie

35. Ontdekkingen Doorpraktijkverpleegkundige onderkende problemen: • dreigende tekortkoming in zorg 30 ( 20 %) • verkeerd gebruik medicijnen 28 (19 %) • cognitieve achteruitgang 27 (18 %) • depressie/ eenzaamheid 26 (17 %) • obstipatie 23 (15 %) • relatieproblemen 8 (4 stellen) (5 %) • vallen 8 (5 %) • urine-incontinentie 6 (4 %) • GFI van 6 of hoger 7 (5 %) • verhoogde bloeddruk (nieuw) 4 (3 %) • Sexuele problemen 4 (3 %) • doofheid 2 (1 %)

36. Ontdekkingen • 2005-2007 • 170 onderzochte ouderen uit Rijsenhout • 86 ouderen bij praktijkverpleegkundige • 7 kwetsbare ouderen met GFI van 6 of hoger (5%) • Zorgproblemen (20%) • Verkeerd medicijngebruik (19%) • Dementie (18 %) • Depressieve klachten (17%) • Relatieproblemen (5%)

37. Ontdekkingen Taken praktijkverpleegkundige: • vinger aan de pols’ visites 44 (29 %) • diabetes controle 32 (21 %) • hypertensie controle 29 (19 %) • zorgcoördinatie 30 (20 %) • regelen van voorzieningen 27 (18 %) • afnemen MMSE 28 (19 %) • starten wekelijkse medicatiebaxter 24 (16 %) • wondverzorging 11 (7 %) • gesprekken n.a.v. depressie 10 (7 %) • Rouwbegeleiding 08 (5%) • advisering incontinentieprobleem 07 (5 %)

38. Financiering • Zorg en Zekerheid Inschrijfmodule ouderenzorg per patiënt €1,64 Verrichtingen: Kennismakingsbezoek 30min: 1 DV (€22,50) GFI afnemen 30min: 1 DV Nabespreken huisarts 15min: 1 C (€9,00) en gegevens invoeren HIS 15min: 1 C Visites 30min: 1 DV Zorginstanties bellen 10min: 1 TC (€4,50) Bijzondere verrichtingen (M&I) zoals: Afnemen MMSE, 24-uurs bloeddrukmeting, Ambulante Compressietherapie, urinecatheterisatie (€26.78 tot €53,56)

39. Financiering

40. Toolkit defence studie

41. Take home messages • Ouderen in beeld brengen geeft rust! • Ervaar het plezier van het overzicht! • Je voelt je echt de regisseur en ervaart het plezier van de constructieve samenwerking met de POH-ouderenzorg en de geriater in de regio!

42. Afsluiting • Wat is zinvol! • Waar is echt iets te verbeteren? • Bedankt