VEGETATİV ÇOXALTMA

1. VEGETATİV ÇOXALTMA k.t.e.doktoru, professor Zaur HƏSƏNOV

2. İxtisaslaşmış orqanlarla • Basmalarla • Kolların bölünməsilə • Kök pöhrəsilə • Çiliklərlə • Canlı toxuma ilə (invitro) • Calaqlarla

3. İXTİSASLAŞMIŞ ORQANLARLA ÇOXALTMA • BASMALARLA ÇOXALTMA • KOLLARIN BÖLÜNMƏSİLƏ ÇOXALTMA • KÖK PÖHRƏSİLƏ ÇOXALTMA • ÇİLİKLƏRLƏ ÇOXALTMA • CANLI TOXUMA İLƏ (İNVİTRO) ÇOXALTMA

4. Şəkil18.Vegetativ çoxaltına üsulları. 1 - bığcıqlarla, 2 - kök pöhrələrilə, 3 - qövsi, 4 - üfqi və 5 - şaquli basmalarla, 6 - odunlaşmış çiliklərlə, 7 - yaşıl çiliklə, 8 - kök çiliyilə, 9 - canlı toxuma ilə (invitro) çoxaltına.

5. CALAQLARLA ÇOXALTMA • ƏHƏMİYYƏTİ

6. CALAQLA ÇOXALTMA ƏHƏMİYYƏTİ Mövcud sortların çoxaldılması Meşələrin bağa çevrilməsi Ağacda bağ yaratma Bitkini əlverişsiz şəraitə uyğunlaşdırmaq İkievli bitkiləri birevli etmək Kol biktisini ağac bitkisinə çevirmək Hibridin şaxtaya davamlılığını yüksəltmək

7. CALAĞIN TUTMASINA TƏSİR EDƏN AMİLLƏR

8. Calağın tutmasına təsir edən amillər Alət və avadanlıqların saf və təmiz olması Hava şəraiti və qida mühiti A f f i n i t e t Calaq komponentləri Nantomik və fizioloji uyğunsuzluq Calaqüstüdə toplanmış maddələr calaqaltıya toksik təsir edir Calaqüstünün forması Tinglər bağda quruyur Karbohidrat aclığı baş verir

9. CALAQ ALƏT VƏ AVADANLIQLARI

10. Şəkil 19. Mişarhr və bağqayçılın. A - bag mişarı: 1 - iri mişar, 2 - əyri dəstəklər, 3 - yay tipli, 4 - uzun dəstəkli. B - bag qayçıları və onun hissələri: a - birtə-rəfli kəsimli, b- ikitərəffi kəsimli, c- düz tiyəli və yumşaq dayaqlı, d- uzun dəstəkli. 1 - kəsici tiyə, 2 - dayaq tiyə, 3 - bərkidici ox, 4 - yay, 5 - dəstəklər.

11. Şəkil20. Bıçaq tipləri vəhissələri. A - bag bıçaqları: 1 –qarmaq dəstəkli, 2 - iri konus dəstəkli, 3 - orta qövsvari dəstəkli (118 mm), 4 - bag (qələm calagı) bıçağı, 5 - kiçik bag bıçağı. B calaq bıçaqları: 1 - arxasında çıxmtı olan göz calagı bıçagı, 2 - göz və qələm calagı bıçagı, 3 - adi göz calagı bıçagı, 4 - tiyəsi çıxm-tıh göz calagı bıçagı, 5-6 - kopulirovka (qələm) calagı bıçaqları.

12. CALAQ ÜSULLARI

13. Calaq üsulları Qələm calağı Göz calağı Yaxınlaşdırma calağı Sadə və dilli kopulirovka Adi Yarma Qondarma Yandan Nikolirovka Qabıqaltı Lülə Körpü Aralıq (interkulyar)

14. Şəkil25. Çəp və dilli kəsim qaydası. A - özünə çəkməklə, B - kənara çəkməklə çəp kəsimin açılması, C - çəp kəsimdə dil açılması: 1 - baslanması, 2- sonu.

15. Şəkil 26. Qələm calagı üsulları. 1 - yarma, 2 - yarım yarma, 3 - qabıqaltı, 4 - yandan, 5 - haysfus (keçi dırnagı), 6 - dilli (yaxşılaşdırılmış), 7 - yandan yəhərli, 8 - dilsiz qondarma, 9 - dilli qondarma, 10 - adi körpü, 10a - mismarla bərkidilmiş körpü, 11 - kambi qatları üst-üstə düşməlidir, 12 - sərbəst budagın qabıqaltı və qondarma calaq.

16. Şəkil 21. Adigöz calağı. 1 - calaqaltıda «T»-şəkilli kəsimin alınması; 2 -çilikdən sipərcik kəsilməsi; 3 - sipərciyin yarıga geydirilməsi.

18. Şəkil 23. Qondarma göz calagı və lülə göz calagı. A. Qondarma göz calagı. Calaqaltıda 1 - köndələn, 2 - uzununa kəsim aparılması və 3 - kəsim forması, 4 - çilikdən sipərcik kəsilməsi, 5 - sipərciyin calaqaltına qondarılması. B. Lülə göz calagı. 1 - calaqaltıda kəsim aparılması və 2 - kəsim yeri, 3 - calaqüstüdən kəsilmiş lüləvarı sipər.

19. Şəkil24. Nikolirovka göz calagı. A - arahq sortdan tumurcuqsuz sipərciyin kəsilməsi; B –aralıq və əsas sortun sipərciklərinin «T»-şəkilli yarıga geydirilməsi.

20. MƏNBƏ • Zaur Həsənov, Cəbrayıl Əliyev – Meyvəçilik, B., 2007, səh. 150-167.