KÜBA EĞİTİM SİSTEMİ

1. KÜBA EĞİTİM SİSTEMİ

2. KÜBA EĞİTİM SİSTEMİ FERİDE SANÇMIŞ GÜLÇİN ÖZBEY H. ALPER ALKAÇ KARŞILAŞTIRMALI EĞİTİM PROF. DR. ADİL ÇAĞLAR YAZ - 2012 YEDİTEPE ÜNİVERSİTESİ

3. KÜBA EĞİTİM SİSTEMİ 1 COĞRAFİ YAPI 2 NÜFUS 3 TARİHİ GELİŞİM 4 EĞİTİM SİSTEMİ ☼ Okulöncesi Eğitim ☼ İlköğretim ☼ Ortaöğretim ☼ Özel Eğitim ☼ Üniversite Eğitimi 5 ÖĞRETMEN EĞİTİMİ 6 YETİŞKİN EĞİTİMİ

5. COĞRAFİ YAPISI • Başkenti : Havana’dır. • Yüzölçümü : 114 bin 480 km karedir. • Komşuları: Kuzeyde Bahama adaları, Amerika Birleşik Devletleri, batıda Meksika, güneyde Jamaika, doğuda Haiti. • Haritadaki konumu: Orta Amerika ve Karayipler. • Hükümet şekli: Komünist. • Devlet Başkanı: Fidel Castro • Ekonomi ve Sanayi: Tekstil, orman ürünleri, kimya sanayi, puro. • Başlıca ürünleri: Şeker, tütün, kahve, ananas, muz, narenciye, hindistan cevizi, puro. • Madenleri: Kobalt, nikel, demir, bakır, manganez, tuz. Ekilebilir arazi: Yüzde 29. Hayvancılık: 6,5 milyon sığır, 2,4 milyon domuz. Elektrik üretimi: 14 milyar kilovat/ saat. • Para birimi: Peso. 1 Amerikan Doları = 76 Peso

6. NÜFUS Nüfusu:11,451,652 bin (Haziran 2009 verileri) Nüfusun etnik dağılımı: Melez %51, Beyaz ırk %37, Siyah ırk %11, Çinli %1 Din:Roma Katolikleri %85 Protestanlar, Musevileri. Diller:İspanyolca Milli bayram: Bağımsızlık günü, 10 Ekim (1868) Yönetim biçimi: Sosyalist Cumhuriyet Para birimi kodu: CUP

7. Okur yazar oranı: 15 yaş ve üzeri için veriler;Toplam Nüfusta: %97Erkekler: %97.2Kadınlar: %96.9 (2003 verileri) Bağımsızlık günü:20 Mayıs 1902 (ABD'den) Anayasa:24 Şubat 1976, 1992 Haziran tarihinde yeniden düzenlenmiştir. Telefon kodu: 53 Internet kısaltması:.cu Para birimi:Küba Pesosu (CUP)

8. Küba’nın Tarihine Kısa Bir Bakış Köleci toplum aşamasındaki Adada, yerli uygarlıklar ülkedeki temel ekonomik üretim olan şeker kamışı tarlalarının sahibiydiler. 1492’de İspanyollar bu adayı keşfettiler ve adadaki yerli ilkel toplulukları zorbalıkla yok ettiler. İspanyollar, yerlileri topraklarından çıkardılar, köle olarak sattılar ve Afrika’dan köleler getirdiler. İspanyollar şeker kamışı ticaretini ele geçirdiler.

9. Dünya piyasasının 1850’lerin sonlarında girdiği bunalımla birlikte, şeker ve kahve fiyatları düştü, ticareti ele geçirmiş olan İspanyollar kendilerine yük olan kölelerden kurtulmak istediler. İlk kez Oriente’de kölelerin âzad edilmesi ve bağımsızlık ilânı gerçekleşti. Gücünü yitiren köle sahibi İspanyolların adadaki egemenliği de tartışılır hale geldi. Bu durum, Küba’daki egemen gruplarla İspanyol yönetim arasındaki çelişki ve çatışmaları artırdı.

10. Büyük toprak sahiplerinin İspanyol yönetimine karşı ayaklanması ve siyahları silahlandırması 10 yıl süren savaşlara neden oldu. İspanyolların “mambi” adını verdiği isyancıların bastırılmasından sonra İspanyollar, büyük bir terör uyguladılar, kuşku duydukları herkesi astılar, kurşuna dizdiler. Asılanların arasında öğretmenler, doktorlar, avukatlar ve 8 tıp öğrencisi de yer aldı (1871). Bunlar, bağımsızlık hareketini destekleyen aydınlardı.

11. Tutuklananlar arasında, o sırada 16 yaşında olan Küba’nın ünlü ozanı JoséMarti de vardı ve İspanya’ya gönderilen Marti ancak 1875’te serbest bırakıldı. Marti, 1895’e kadar Madrid’te hukuk ve felsefe okudu, Fransa ve İngiltere’de bulundu ve Meksika’ya yerleşti.

12. Bağımsızlık mücadelesinin önderleri, Apostle José Marti, Dominican Maximo Gomez ve Antonio Maceo idi. 1895’te Küba’da başlayan ayaklanma, adanın batısında başarısız olurken, doğusundaki Oriente Eyaletinde, siyah lider Guillermo Moncada önderliğinde toplanan köylülerce başarıyla sonuçlandırıldı. Marti ve Gomez dört arkadaşlarıyla birlikte adaya çıktılar (Nisan 1895). Marti, Mayıs 1895’te çıkan bir çatışmada İspanyollarca öldürüldü.

13. İspanyollar terörü artırdılar. İşkenceler, kurşuna dizmeler ve köy yakmalar arttı. ABD’nin adaya ilişkin talepleri nedeniyle İspanyollar Küba’ya yarı özerklik tanıdılar. Şubat 1898’de Havana Limanına demirlemiş olan “Maine” gemisinin havaya uçurulması ve 265 Amerikan denizcisinin ölmesini fırsat bilen ABD, İspanya’ya savaş ilân etti ve Ağustos 1898’de adaya hakim olarak bir vali atadı.

14. Küba Ulusal Bilgi Ajansı’nın raporuna göre, 1886’da, * Bağımsız çiftçi, zanaatçı ve entelektüellerin toplam sayısı 1 milyon iken, * 400 bin köle vardı. Kölelik, Küba’da 10 yıl süren Birinci anti-koloni Büyük Savaş’ın sonuçlarından biri olarak 1886’da sona erdi.

15. 1902’de ülkenin sosyolojik yapısının, zengin burjuvalar, küçük burjuvalar, çok geniş toprakların sahipleri, işçiler (daha çok tarım işçileri) ve yoksulluğa terkedilmiş büyük bir nüfustan oluştuğu belirtiliyor. 1902’den sonra geçen dönem, “zorlu bir sınıf mücadelesi”nin sürdüğü bir dönem olarak betimleniyor.

16. Küba’da işçiler, bağımsızlık savaşı sıralarında örgütlenmeye başlamışlardır. Kübalı işçiler, bağımsızlık savaşına katılmışlar, José Marti’nin Küba Devrimci Partisinde örgütlenmişler ve 1892’de ilk işçi kongresi 1000 delege ile toplanmıştır. Bu arada 8 saat işgünü için grevler yapılmış ve 1899’da ilk sosyalist parti, 1904’te Sosyalist işçi Partisi (POS) ve 1905’te Uluslararası Sosyalist Parti kurulmuştur.

17. Son iki parti daha sonra birleşerek Küba Sosyalist Partisi adını almıştır. Birbirini izleyen büyük grevlerin ve 1924’te gerçekleştirilen bir dizi grevin ardından ilk merkezî işçi örgütü olan Küba Ulusal İşçi Federasyonu (CNOC) kurulmuştur. Aynı yıl Küba Komünist Partisi kurulmuş, kurucuların arasında Carlos Boldino, avukat ve ozan Ruben Martinez Villena ve Julio Antonio Mella yer almıştır.

18. Mella, üniversite bünyesi içindeJosé MartiHalk Üniversitesinin kurulmasını sağlayan anti-emperyalist mücadele liderlerinden biridir ve Meksika’ya kaçtıktan sonra Machado tarafından öldürtülmüştür. • José Marti Halk Üniversitesinin tarihsel bir önemi vardır. Gece eğitimi yapan bu üniversiteye genç işçiler büyük ilgi göstermişlerdir. Bunun üzerine rektör, anfilerde ders yapılmasını yasaklamış ve derslere sendika lokallerinde devam edilmiştir. • Halk Üniversitesi sayesinde işçilerle öğrenciler arasında yakın ilişki kurulmuştur.

19. 1924’te ABD’nin desteklediği Machado iktidardaydı. KKP kurucularından Villena, Machado tarafından tutuklandı. Machado, gazeteleri kapattı, birçok kentte insanları ağaçlara astırttı, üniversite özerkliğini kaldırdı.

20. 1929 dünya Kapitalist Bunalımının acısını en fazla çeken ülkelerden biri, tek ürün (şeker) satan ve ekonomik bağımlılık altında olan Küba oldu. Bu bunalım, halk muhalefetini hızlandırdı. 1933’te, öğrenci ve işçilerin birlikte gerçekleştirdikleri ulusal bir halk ayaklanması (sonradan ordu da harekete dahil oldu) sonucunda Machado devrildi.

21. Beşli Konsey (koalisyon hükümeti) oluşturuldu. 1940-1945 arasında, işçi sınıfının baskısıyla ve uluslararası konjonktürün de yardımıyla görece daha demokratik bir dönem yaşandı.

22. 1952’de Batista, Fidel Castro’nun da üyesi olduğu ve devrimcilerin içinde yer aldığı Ortodoks Partinin, mutlak gözüyle bakılan seçim zaferini engellemek üzere, bir darbe ile iktidara geldi.

23. Bir avukat olan Fidel Castro, siyasî çalışmalarını öğrenci hareketi ve Ortodokslar arasında sürdürüyordu. 25 Mart 1952’de Havana Yüksek Mahkemesi’ne, anayasayı ihlâl ettiği için Batista’nın cezalandırılmasını isteyen bir dilekçe verdi.

24. 26 Temmuz 1953’de,Ortodoks Gençlik içinde yer alan ve Fidel’in birlikte mücadele ettiği Movimiento (Hareket) grubunca Moncada Kışlası baskınıplanlandı. Oriente’dekiSantiago kentinde, karnavalın sürmekte oluşundan da yararlanılarak kışlanın basılması planlandı. Fakat baskın başarılı olmadı, pek çok insan öldürüldü. Fidel, 17 kişiyleMaestra Dağlarınaçekilmek istediyse de başaramadı ve yakalandı.

25. Fidel, niçin eylem yaptıklarına ilişkin (Albayın önerisiyle) açıklamayı radyodan da yaptı. Mahkemede yaptığı ve gelecekteki devrimci hareketin toplumsal temelini ele aldığı, “Tarih Beni Aklayacaktır” başlıklı savunması, yasaklandığı halde, kısa sürede kitap olarak basıldı ve tüm Küba’ya dağıtıldı. Fidel, bu savunmasında, Movimiento’nun başarılı olması halinde yapılacak toprak reformu da dahil, işçi ve köylüler için uygulanacak politikaları (özel mülkiyetin kaldırılacağı vb) anlatılıyordu.

26. Sonuçta Fidel 15 yıla mahkum oldu. Üç yıl hapis yattıktan sonra, çıkarılan genel aftan yararlanarak 1955’te tahliye oldu ve Meksika’ya gitti.

27. Yeşil Timsahın Devrim Serüveni Che Guevara, Fidel’e yazdığı Fidel’in Türküsü (Canto a Fidel) adlı şiirinde Küba’yı yeşil bir timsaha benzetiyor: “Gidelim şafağın coşkun habercisi Kimselerin bilmediği gizli yollardan Kurtarmak için sevdiğin o yeşil timsahı.” CHE

28. Fidel, 1956’da Granma adlı gemiyle 82 arkadaşı ile birlikte Oriente’den Küba’ya çıkar.

29. İlk çatışmaların ardından sağ kalan ve aralarında Fidel Castro, Che Guevara ve Camillio Cienfuegos’un da bulunduğu 12 kişi Sierra MaestraDağlarına çıkarak devrimi başlatırlar.

30. Bu ekibin içindeki kadın önderler: Haydee Sankamaria (Moncada baskınına da katılmıştı) Vilma Espin (sonradan Kübalı Kadın Federasyonu başkanı olacaktır) ve Celia Sanchez (gerillalara katılarak devrimin sonuna kadar gerilla mücadelesi içinde yer aldı)

31. 12 Haziran 1957’de, 26 Temmuz Hareketi,Sierra MaestraManifestosu’nuyayınladı. Manifesto, diktatörlüğe karşı mümkün olan en geniş siyasal birliğin sağlanması, başkanlık sisteminin seçimlerle yeniden getirilmesi, diktatörün çekilmesi ve derhal sivil bir hükümetin oluşturulması çağrısını içeriyordu.

32. Fidel’in önderliğinde gerillalar Havana’ya girdikten ve hareketin anti-emperyalist ve anti-kapitalist dinamiğianlaşıldıktan sonra, ABD sert ve hızlı tepki gösterir, fakat kitlesel bir müdahalede bulunamaz. Çünkü, Latin Amerika’da Küba Devrimi uluslararası bir destek görmektedir ve devrimin öteki Latin Amerika ülkelerine sıçramasından endişe edilmektedir.

34. 1958’de kazanılan zaferden sonra 1959’da ilk devrim yasaları ilân edildi. * Savaş suçluları cezalandırıldı. * Yanlış yollarla edinilmiş mülklere el konuldu (Örneğin Havana’daki villalar, taşradan gelen kız ve erkek öğrencilerin kalacağı yurtlara dönüştürüldü). * İşçiler yeniden işlerine döndüler. * Yabancı şirketler ulusallaştırıldı. * Kira ve elektrik vergileri düşürüldü.

35. CamillioCienfuegosve Che Guevara DEVRİM MÜZESİ’NDE

36. Birinci Tarım Reformu Anlaşması imzalandı. • Kumar, ırk ve cinsiyet ayrımcılığı, ilâç kaçakçılığı, fahişelik yok edildi. • Tekelcilerin zenginlikleri, burjuvazinin ve toprak sahiplerinin şirketleri ve küçük burjuvazinin zenginlikleri toplumsal mülkiyete geçirildi. Bu kumbara, Tarım Reformu sırasında yardım toplamak üzere kullanılmış. Şimdi Devrim Müzesi’nde sergileniyor.

37. Yerli karşı-devrimciler ve zenginliklerini tehlikede gören burjuvazinin ve toprak sahiplerinin desteğiyle ABD, devrime karşı saldırıya geçti. İşçiler, çiftçiler ve yoksullar devrimi savunmak üzere birleştiler.

38. 1961’de, ABD’nin örgütlediği ve finanse ettiği paralı askerler ve sabotajcılarıyla bir komando hareketi olan Domuzlar Körfezi çıkarması gerçekleştirildi. Fidel’in önderliğindeki kitle hareketi bu çıkarmayı 72 saatte bozguna uğrattı. Devrimin sosyalist karakteri bundan sonra, 16 Nisan 1961’de ilân edildi.

39. Devrimin sosyalist karakterinin ilân edilmesinden sonra, *Petrol rafinerileri, elektrik, telefon ve banka şirketleri de ulusallaştırıldı. *Kent Reformu Sözleşmesiimzalandı. *İkinci Tarım Reformuyapıldı. Toprakların %70’i devlete verildi, geri kalan topraklar ise, daha önce bu topraklarda işçi olarak çalışanlara dağıtıldı. *1968’de bazı küçük şirketler de ulusallaştırıldı.

40. “Devrim Müzesi”

41. Müzenin Dış Görünümü

42. Devrim Ateşi (Devrim Müzesi’nin bahçesinde)

43. Küba Devrimiyle ilgili değerlendirmelerde vurgulanan bazı noktalar şöyle belirtilebilir: 1. Küba Devrimi, “kökleri Komünist Enternasyonal’e uzanmayan bir siyasal önderliğin yönettiği ilk muzaffer devrim” olarak nitelendirilmektedir. Sosyalist Halk Partisi (Partido Socialista Popular) önderliğinde başlayan 26 Temmuz (1953) Hareketine, bu gelenekten gelen komünist partiler, daha baştan karşı çıkmışlardır. Bunlar, Fidel Castro ekibinin iktidarı ele geçirmesinden sonra izlenen politikalara da karşı çıkmışlardır.

44. 2. Küba Devrimi, Çin Devriminden sonra “görülmemiş ölçüde kitlesel” ve iyi örgütlenmiş olması, “devrimci kendiliğindenliğe ve inisiyatife” dayanması açısından diğer devrimlerden farklı özelliklere sahip bir devrim olarak değerlendirilmektedir. Bu değerlendirmelerde, kitle eylemi ve özgürlüğün yol açtığı yaratıcılık vurgulanmaktadır.

45. 3. Küba işçi sınıfı devrime katılmakla birlikte, öncülük üstlenmemiştir. 4. Devrimi bir devrimci teori öncelememiş, teori hareketin peşinden gelişerek, meşrulaştırma işlevi görmüştür.

46. Che, devrimi, evrimsel süreci gereği sosyalist olmuş, tarımsal, anti-feodal ve anti-emperyalist bir devrim olarak nitelendiriyor.

47. 1961 yılında ABD’nin baskısıyla Birleşmiş Milletler ablukası başladı, Küba tüm dünyadan tecrit edildi. Bu ablukanın maliyetinin 70 milyar ABD Doları olduğu ifade edilmektedir. 2004 Ekim’inde BM üyesi 183 ülkeden 180’i ablukanın kaldırılması yönünde oy kullanmasına karşın, ABD’nin vetosu nedeniyle abluka sürmektedir.

49. ABD, Mart 1960’da Belçika yük gemisi ile başlattığı terörist saldırıları, “kendisinden 25 kez küçük olan” Küba’da, sinema, hastane, okul demeden havadan, denizden ve karadan sürdürdü. Sabotajları yaygınlaştırdı. CIA, hayvanlara bulaştırdığı bir virüsle Küba’da bir milyon hayvanın ölmesine neden oldu.