Gülsüm Arı, Can Biçmen, Onur Karaman, M.Şevket Dereli, Serir Aktoğu Özkan

1. Çok ilaca dirençli tüberküloz (ÇİD-TB) olgularında rifampisin ve izoniazid direncinin hızlı moleküler tanısı ve direnç gen bölge mutasyonlarının araştırılması Gülsüm Arı, Can Biçmen, Onur Karaman, M.Şevket Dereli, Serir Aktoğu Özkan Dr.Suat Seren Göğüs Hast. ve Cerrahisi Eğitim ve Araştırma Hastanesi, İzmir

2. Bu çalışmada • Herhangi bir çıkar çatışması yoktur.

3. Son yıllarda, moleküler yöntemlerle ilaç direncine neden olan mutasyonların tanımlanması, ÇİD-TB olgularının tanısında, antimikobakteriyel direncin saptanmasında ve bazı TB hastalarının tedavi planlamasındaki zorlukların aşılmasında kullanılmaktadır.

4. Amaç: Bu çalışmada yayma pozitif solunum yolu örneklerinden ve/veya üreyen kültür veya daha önce üreme saptanan olguların üremiş kültürlerinden LİPA (Line Probe Assay) yöntemiyle ÇİD-TB erken ve hızlı tanısına yönelik olarak izoniazid ve rifampisin direncine en sık neden olduğu bilinen direnç gen bölge (rpoB, katG ve inhA) mutasyonlarının araştırılması amaçlandı.

5. Gereç ve Yöntem: Çalışmamıza 09.2009-02.2011 tarihleri arasında tüberküloz servisinde yatan ÇİD-TB tanılı 16 olgu ile tedavi başarısızlığı, nüks ve tedaviyi terkten dönen ve yeniden tedavi rejimi başlanan 13 olgu, toplam 29 olgu alındı. • 14 hastada direkt yayma pozitif örnekten 15 hastada üreme saptanan kültürden moleküler yöntemle rifampisin ve izoniyazide özgül rpoB, katG ve inhA gen bölgelerinde mutasyon araştırıldı.

6. Hasta örneklerine aynı zamanda, ARB boyama, kültür ve BACTEC 460 sistemi ile ilaç duyarlılık testi uygulandı. • Örneklerde sırasıyla DNA ekstraksiyonu, dirençli bölgelere özgü öncüller kullanılarak direnç bölgesinin PCR ile çoğaltılması ve hibridizasyon işlemleri, Genotype MDRTB Plus ver 1.0 (Hain Lifesciences) kiti kullanılarak yapıldı. Gen bölge mutasyonları nitrosellüloz stripler üzerinde oluşan bant paternlerine göre değerlendirildi.

7. 1 2 3 4 5 Rifampisin direnci İzoniyazid direnci Marker Hasta Örneklerinin GenoType MTBDR plus Paternleri Konjugat kontrol Amplifikasyon kontrol MTB kompleks kontrol rpoB katG inhA 1: Mutasyon yok (RIF ve INH duyarlı), 2: rpoB ve katG’de mutasyon (MDR), 3: rpoB ve katG’de mutasyon (MDR),4: rpoB, katG ve inhA’da mutasyon (MDR) 5: rpoB, katG ve inhA’da mutasyon (MDR)

8. Bulgular: • 28 örnek 22 ÇİD-TB M.tuberculosis 5 dört ilaca duyarlı kompleks 1 kültür negatif 1 örnek M.intracellulare • Kültürde MTB üremesi saptanan 27 hasta moleküler yöntemle pozitif olarak, M. intracellulare olarak saptanan 1 hasta ise negatif olarak belirlendi.

9. İlaç duyarlılık testi ile karşılaştırıldığında, ÇİD olarak saptanan 22 örneğin tümünde moleküler yöntemle (%100) rifampisin dirençli, 21 (%95.5) örnekte ise izoniyazid dirençli olarak değerlendirildi. • Dört ilaca duyarlı 5 hasta örneğinde ise mutasyon saptanmadı.

10. Direkt yayma (+) örnekten ve kültürden çalışılan moleküler direnç testi sonuçları 2 gün • BACTEC 460 sistemi ile kültür, identifikasyon ve ilaç duyarlılık testi süresi ortalama 24,9 gün (+5,36) • Kültürden çalışılan moleküler direnç testi raporlama süresi ortalama 15,2 gün (+4,38) (p<0,001)

11. HR Direnci saptanan 3 olguda (2’si tedavi başarısızlığı, 1 olgu tedaviyi terkten dönen olgu) yeniden tedavi rejimi ile kür sağlandı. 1 hastanın da tedavisi devam etmektedir. • Sonuç: Moleküler yöntemle HR direncinin saptanması ÇİD-TB tanısında yol göstericidir. ÇİD-TB tanı ve tedavi başlama süresini kısaltmaktadır.

13. WHO 2009 TB Rehberi: