Реанимација при тр a ума

Реанимација при трaума Проф. др. MирјанаШoшoлчeвa Катедра по Анестезиологија со реанимација

Инциденца • Кардијак арест секундарно по трауматска повреда: • Преживување = 2.2% (0-3.7) • Невролошки оштетувања • Кардијак арест предизвикан од тапа траума има лоша прогноза

Препоракиza primarno zgri`uvawe na Trauma Pacienti

Ranoto i efektivno zgriùvawe na trauma pacienti • moè da go namali morbiditetot i mortalitetot  Brzo postavuvawe na dijagnoza, resustitacija i stabilizacija na povredite Glavni celi: da se definiraat prioritetite na zgriùvawe na trauma pacienti  mo`nost za brzo i precizno odreduvawe na potrebitena trauma pacientite • mo`nost za resustitacija i stabilizacija na traumapovredite  kako da se organizira osnovno zgriùvawe na trauma pacienti

ABCD na TRAUMA • Primaren pregled→ odreduvawe na `ivotno • zagrozuva~ki sostojbi: • Obstrukcija na di{en pat • Povredi na graden ko{ so pote{kotii pri di{ewe • Te{ka nadvore{na ili vnatre{na hemoragija • Abdominalni povredi Primarniot pregled ne treba da trae pove}e od 2-5 min

Airway • Ispitaj airway (dali di{e slobodno, dali ima opstrukc) • podigawe na bradata / butkawe na vilicata • sukcija • orofaringealen / nazofaringealen airway • intubacija (dr`i go vratot imobiliziran vo neutralna pozicija) Breathing (adekvatnost na di{ewe) • dekompresija i drena`a na tenziски pneвmotoraks / hematotoraks • zatvorawe na otvoren graden ko{ • arteficielna ventilacija (O2)

Circulation • ∙ Zapri nadvore{no krvarewe • ∙ Vospostavi 2 {iroki I.V. linii (14 ili 16 G) ako e mo`no • ∙ Davaj te~nosti

Disability(Invaliditet) • Brza nevrolo{ka procenka • Svesen (awake) A • Verbalen odgovor V • Odgovor na bolka (pain) P • Bez odgovor (unresponsive) U • Inspekcija • - se soblekuva i se bara povreda • - pri somneneie za povreda na vratot ili 'rbetot - imobilizacija

Obezbeduvawe na di{en pat (Airway) • Prv prioritet - vospostavuvawe ili oddr`uvawe na дишен пат • ∙Zboruvaj so pacientot • ∙ Davaj kislorod (ako e dostapen, preku maska ili balon) • ∙Kontroliraj go дишниот пат • Znaci na oпstrukcija: • - Hr~ewe, stridor ili nenormalni di{ni zvuci • - Agitacija (hipoksija) • - Upotreba na pomo{na muskulatura pri ventilacija / • paradoksalni dvi`ewa na gradniot ko{ • - Cijanoza

Vnimavaj na туѓи tela !! • I.V. sedacija absolutno kontraindicirana vo vakvi situacii • Potreba od naprednato vospostavuvawe na дишен пат(tehnika na intubacija, laringealna maska) • Indikacii: • -perzistira~ka oпstrukcija na дишниот пат • - penetrantna vratna trauma so hematom (ekspanziven) • - apnea • - hipoksija • - te{ka povreda na glavata • - povreda na gradniot ko{ • - maksilofacijalna povreda

Obezbeduvawe na ventilacija (di{ewe) • Vtor prioritet - da se vospostavi adekvatno di{ewe • 1. Inspekcija i respiratorna frekfencija. Se sledi: • - cijanoza • - penetrantna povreda • - prisustvo na flail chest • - otvorena povreda na gradite • - upotreba na pomo{na muskulatura

2. Palpacija : • - trahealno pomestuvawe • - skr{eni rebra • - potko`en emfizem • - perkusija – dg. na hemato ili pneвmtoraks • 3. Auskultacija: • - pneвmotoraks (oslabeni di{ni zvuci na stranata na povredata) • - detekcija na nenormalni zvuxi vo gradite

Posebni zabele{ki: •  Ako e vozmo`no oksigeniraj go pacientot do potpolna stabilizacija Pri somnenie za tenziски pnevmotoraks - punkcija so {iroka igla vo II me|urebren prostor na medio klavikularna linija → dekompresija do kone~na drena`a •  Ako intubacijata vo 1-2 obidi e nemo`na - krikotiroidotomija •  Ne insistiraj so obidi za intubacija bez da go ventilira{ pacientot!!

Obezbeduvawe na cirkulacija • Tret prioritet e da se vospostavi soodvetna cirkulacija • [ok = neadekvatna perfuzja na organite i tkivna oksigenacija • - kaj trauma pacienti {okot e posledica na hipovolemija • Klini~ki znaci : hipotenzija, tahikardija, tahipneja, hipotermija, ladni ekstremiteti, bledilo, namalena urinarna produkcija

Tipovi na {ok 1. Hemoragi~en (hipovolemi~en) {ok -posledica na akuten gubitok na krv ili te~nosti Krvozagubata kaj tapa povreda e ~esto lo{o proceneta i potceneta • Zapomni!: • - golema koli~ina na krv mo`e da bide skriena vo abdomеnalnata i plevralnata {uplina • - pri fraktura na femur mo`e da se izgubat do 2 l krv • - pelvi~na fraktura ~esto odi so gubitok pogolem od 2 l

2. Kardiogen {ok- posledica na neadekvatna srceva funkcija. Se javuva pri: • - miokardna kontuzija • - kardijalna tamponada • - tenzionen peumotoraks (go spre~uva vra}awe na krvta vo srceto) • - penetrantna rana na srceto • - miokarden infarkt • Osnovno: • Procenka na jugularen venski pritisok i • EKG

3.Nevrogen {ok- gubitok na simpati~ki tonus, rezultat na povreda na 'rbetniot stolb → hipotenzija bez refleksna tahikardija ili ko`na vazokonstrikcija • 4.Septi~en {ok – redok vo ranite fazi na trauma – pri~ina za smrten ishod vo slednite nedeli: • - penetrantni abdomеnalni povredi • - izgorenici • Hipovolemijata e od `ivotno - zagrozuva~ka itnost i mora da bide prepoznaena i agresivno tretirana

Merki za cirkulatorna resuscitacija • Cel – da se restavrira O2 dostava do tkivata • Problem – krvozaguba • Prioritet – te~nosti • 1. Adekvaten vaskularen pristap (barem 2 {iroki kanili (14-16g) • 2. Te~nostite za infuzija (kristaloidi) treba da bidat zagreani . Hipotermija → koagulacija • 3. Izbegnuvaj te~nosti koi sodr`at glikoza • 4. Zemi primeroci za neophodnite isleduvawa • Urina • Diureza - indikator na cirkulatornata rezerva: 0.5ml/kg/~ • Nesvesen {okiran pacient → urinaren kateter

Transfuzija na krv: • - kaj hemodinamska nestabilnost duri i pri administracija na te~nosti • - pri pad na nivoto na Hgb pod 7g/dl • - ako pacientot i ponatamu krvari • Mo`ni rizici od inkompatibilnost, Hepatits B i HIV • I. Prv prioritet – da se stopira krvareweto • Povredi na ekstremitetite (postapka) • - subfascijalni gazi + • - manuelna kompresija na proksimalnata arterija • - kompresivna navlaka na celiot povreden ekstremitet – tourniquet – ne pomaga, a i predizvikuva reperfuziski sindrom

Povredi na gradite • Naj~esto krvarat arteriite od yidot na gradniot ko{ • - drena`a • - intermitentna sukcija • - analgezija (i.v. Ketamin) • - ekspanzija na gradniot ko{ • Povredi na abdomenot • - damage control laparotmija (sistolen KP < 90mmHg)

II. Vtor prioritet: Nadoknada na volumen, zatopluvawe i ketaminska analgezija Nadoknada na te~nosti Fiziolo{kata koagulacija raboti najdobro na T=38.5 ºC (hemostazata e te{ka pri T< 35 ºC) - topli (40-42 ºC) i.v. i peroralni rastvori - Hipotenzivna resuscitacija (odr`uvawe: 80-90 mmHg sistola) kaj nesigurna hemostaza - Elektrolitni rastvori da - koloidni ne! - Peroralna resuscitacija kaj pacienti bez abdomеnalni povredi → (te~nosti bez {e}er i sol) - Analgetski izbor: Ketamin i.v. 0.2 mg/kg - + inotropen efekt i nema efekt na refleksot na goltawe

Sekundarni isleduvawa • Kaj pacienti koi se ABC stabilni • 1 Ispituvawe na glavata • - skalp i okularni promeni nadvore{no uvo i timpani~na membrana povredi na periorbitalnite meki tkiva 2 Vrat Penetrantni rani Potko`en emfizem Trahealna devijacija Izgled na vratnite veni

3. Nevrolo{ko isleduvawe • - procenka na mozo~nata funkcija Glasgow Coma Scale (GCS) • - Motorna aktivnost na 'rbetniot stolb • - senzacii i refleksi • 4. Isleduvawe na gradniot ko{ • - klavikuli i rebra • - di{ni zvuci i srcevi tonovi • - ECG monitoring (ako e dostapen) • Povredi na glavata se pod somnenie za povreda na vraten 'rbet se dodeka ne se doka`e sprotivnoto

5. Abdominalni isleduvawa • - penetrantni abdominalni povredi koi baraat hirur{ki tretman • - tapa trauma – nazogastri~na sonda ( ne kaj povredi na liceto) • - rektalen pregled • - urinaren kateter • 6. Karlica i ekstremiteti • - frakturi • - periferen puls • - ise~enici, grebanici i ostanati mali povredi • 7. RTG (ako e mo`no i kade e indicirano) • - toraks i cervikalen rbet (da se gledaat site 7 pr{leni) • - karli~ni i dolgi koski • - kraniogram • RTG mo`e da bide neophodno i vo primarnoto isleduvawe

Povredi na gradniot ko{ • 25% od site smrtni ishodi od trauma • Momentalna smrt – golem rascep na srceto ili golemite krvni sadovi • Rana smrt – obstrukcija na дишниот пат, srceva tamponada ili aspiracija • Respiratoren distres e predizvikan od: • - fraktura na rebra/flailchest • - pneumotoraks • - tenzion pneumotoraks • - hemotoraks • Optimalna terapija – torakalna drena`a – 1.od 500 - 1500 ml so prekin na krvarewe po plasman na drena`ata 2. hemotoraks nad 1500 ml ili so kontinuirano krvarewe (> 200-300 ml/~) vodi kon torakotomija

Белодробна kontuzija (~esta po povreda na graden ko{) • Simptomi i znaci: • - dispnea • - hipoksemija • - tahikardija • - retki ili otsutni di{ni zvuci • - cijanoza • - fraktura na rebra • Otvoren pneumotoraks - • - otvorena ‘sucking’ rana na gradniot ko{ • - kolaps na belodrobieto од истата страна • - pomestuvawe na medijastinumot kontralateralno • - iten tretman - zatvorawe na ranata, → drena`a, intubacijaventilacija so pozitiven pritisok • - aspiracija • Vnimavaj na белодробна kontuzija so odlo`eno vlo{uvawe na respiratornata sostojba

Drugi povredi koi nosat golem mortalitet • -Miokardna kontuzija - kaj tapa trauma asocirana so fraktura na rebra ili sternum Ekg promeni i porast vo kardijalnite enzimi (Ddg Infarkt na miokardot) kontinuiran monitoring • - Perikardna tamponada-retka kaj tapi povredi. • Vnimavaj na pacienti so znaci na : • - {ok • - distendirani vratni veni • - ladni ekstremiteti bez pneвmotoraks • - pridu{eni srcevi tonovi • Perikardiocenteza - prva terapija! • - Povreda na golemi torakalni krvni sadovi (naj~esto fatalna)

Ruptura na trahea ili golemi bronhi • - mortalitet pogolem od 50% • - naj~esto mesto na nastanuvawe na 2,5 sm od karinata • Znaci: • - hemoptiza; • - dispnea; • - potko`en i medijastinalen emfizem • - ponekoga{ cijanoza • Trauma na ezofagus - retko kaj tapi traumi; medijastinitis • Dijafragmatski povredi: po~esti kaj tapi traumi • ^esto nedijagnosticirani • Mo`ni kaj site penetrantni torakalni povredi: • - pod 4-ti me|urebren prostor anteriorno • - 6-ti me|urebren prostor lateralno • - 8- mi posteriorno • - obi~no na levata sstrana • Ruptura na torakalna aorta

Abdomеnalni povredi • Pri penetrantna trauma naj~esto strada crniot drob • Pri tapa trauma slezinata naj~esto e rupturirana ili skinata • Po~etna procenka na abdomеnalna povreda vklu~uva: • - A ( ervej) ; B (di{ewe); C (cirkulacija) D (nevrolo{ka procenka) i E (inspekcija) • Sekoj pacient so te{ki povredi se smeta deka ima abomеnalna povreda se dodeka ne se doka`e sprotivnoto • Neprepoznaena abdomеnalna povreda e ~esta pri~ina za posttraumatska smrt koja mo`e da se prevenira • Abdomenot obi~no e povreden pri multitrauma

Kategorii na abdomеnalni povredi • Penetrantna trauma - va`na hirur{ka konsultacija • - ognostrelna • - ubod • Nepenetrantna trauma • - kompresija • - sudar • - voza~ki pojas • - akceleraciski/deceleraciski povredi • 20% od pacienite so hemoperitoneum ne davaat znaci za peritonealna iritacija pri prviot pregled - POVTORENOTO PRIMARNO ISTRA@UVAWE ima golemo zna~ewe. • Tapa trauma - te{ka za evaluacija posebno kaj nesvesni pacienti • - peritonealna lava`a • - eksplorativna laparotomija

So rektalen pregled ocenuvame: • - tonus na sfinkterot • - integritet na rektalniot yid • - krv vo rektumot • - pozicija na prostatata • Proveri za krvarewe od nadvore{niot uretralen meatus • @enite se vodat kako bremeni se dodeka ne se doka`e sprotivnoto • Dijagnosti~ka peritonealna lava`a - determinira prisustvo na krv ili enteralna te~nost vo peritonealnata {uplina • Indikacii: • - neobjasniva abdomenalna bolka • - trauma na dolniot del na gradniot ko{ • - hipotenzija, neobjasniv pad na hematokritot • - alterirana mentalna sostojba (drogi, alkohol, mozo~na povreda) • - abdomenalna povreda so povreda na rbetniot stolb • - frakturi na karlicata

Relativni kontraindikacii за перитонеална лаважа • - bremenost • - prethodna abdomеnalna operacija • - neiskustvo na operatorot • - ako rezultatot ne ni vlijae na ponatamo{nata proцedura • Drugi pra{awa vrzani so abdomеnalna trauma: • - Karli~nite frakturi ~esto se kombinirani so masivni krvarewa i urolo{ki povredi • - rektalen pregled • - RTG na karlica • Tretmanot na karli~ni frakturi vklu~uva: • - resuscitacija (ABC) • - transfuzija • - imobilizacija i operativna procenka • - analgezija • Frakturite na karlicata ~esto predizvikuvat masiven gubitok na krv

Povredi na glavata • Hipoksijata i hipotenzijata go udvojuvaat mortalitetot • Itna dijagnoza i ran tretman kaj slednive sostojbi: • - Akuten ekstraduralen hematom - klasi~ni znaci: • (gubitok na svest po luciden interval, so brzo vlo{uvawe) • - krvarewe od srednata meningealna arterija so rapiden porast na intrakranialniot pritisok • Odloùvawe na ranata procenka kaj pacientite so povreda na glavata moè da ima fatalni posledici • - razvoj na hemipareza kontralateralno so fiksirana zenica od istata strana na zasegnatata area. • Akuten subduralen hematom - so zgrut~ena krv vo subduralniot prostor, pridruèno so te{ka kontuzija na mozokot. • (Posledica na raskinuvawe na premostuva~kite veni pome|u korteksot i durata) • Tretman - hirur{ki - so dekompresija

Sostojbi koi se tretiraat konzervativno • Frakturi na baza na ~erepot-periorbikularni hematomi, ili na mastoidniot procesus, cerebrospinalna te~nost te~e od u{ite i/ili nosot • Cerebralna kontuzija - so kratkotrajno naru{ena svest • Depresivni frakturi na ~erepot (mo`e i hirur{ki) • Intracerebralen hematom - kako rezultat na akutnata povreda ili progresivno o{tetuvawe po kontuzijata • Naj~esti gre{ki pri evaluacija i resuscitacija na povredi na glavata: • 1. propust za izveduvawe na ABC i primaren tretman • 2. propust da se prepoznae o~iglednoto • 3. propust da se proceni osnovnoto nevrolo{ko isleduvawe • 4. propust da se pre-evaluira pacient koj se vlo{uva

Tretman na povredi na glavata • Frekventno monitorirawe na vitalnite znaci • Glasgow Coma Score • - te{ka povreda na glavata – GCS = 8 ili pomalku • - umerena povreda na glavata – GCS pome|u 9 i 12 • - mala povreda na glavata GCS pome|u 13 i 15 • Vlo{uvawe moè da nastane kako posledica na krvarewe • - neednakvi ili dilatirani zenici moè ukaùvaat na porast na intrakranijalniot pritisok • - povredi na glavata ili mozokot nikoga{ ne se pri~ina za hipotenzija kaj vozrasni pacienti • - sedacijata da se izbegnuva, interferira so sostojbata na svest i promovira hiperkarbija (sporo di{ewe so retencija naCO2) • Di{en pat (airway) A, di{eweto B i cirkulacija C stabilizirani

Cushing- ov odgovor e specif. odgvor na letalno zgolemuvawe • na intrakranijalen R (kasen i lo{ prognosti~ki znak). Znaci: • bradikardija • hipertenzija • smalena respiratorna frekvencija Osnovno zgri`uvawe na te{ki povredi na glavata: • intubacija i hiperventilacija (umerena hiperkapnija - PCO2=4.5-5 Kpa)  sedacija i eventualno relaksacija • umereno i.v. vnes na te~nosti so diureza koja ne e prekumerna • za{titno podignuvawe na glavata za 20% • prevenirawe na hipertermija

Spinalna trauma • Naj~esti povredi: povreda na nervi, brahijalen pleksus i • centralno spinalno steblo • Primarna cel (evaluacija na AVSD) • A (odrùvawe na ervej so grià i kontrola za mo`na povreda na vratnata ki~ma • V kontrola ili podr{ka na di{eweto • S kontrola na cirkulacijata i monitoring na krvniot R • D disability (observacija na nevrolo{ko o{tetuvawe i sostojba na svest • E inspekcija so ispituvawe na pacientot za o{tetuvawa na koàta i o{tetuvawe na ekstremitetite Ispituvawe na pacientite za spinalna povreda: (se vr{i vo neutralna pozicija - bez fleksija, ekstenzija ili rot.) • propisno imobiliziran (kruta cervikalna kravata) • transport vo neutralna pozicija

Pri vertebralna povreda baraj: • lokalna ~uvstvitelnost • deformiteti kako i zadna povreda • otok i ote~enost Klini~ki znaci za povreda na vratna ki~ma: • pote{kotii vo di{ewe (dijafragmati~no di{ewe - paradoksalno) • flakcidnost i bez refleksnost (proveri rektalen sfinkter) • hipotenzija so bradikardija (bez hipovolemija) Rtg (AR i lateralen profil so site 7 cervikalni pr{leni i vidlivost na spojot na atlas-axis) Nevrolo{ki pregled (kaj svesen: senzacii so mali dvi`ewa i funkcija na gornite i dolnite ekstremiteti)

Klu~ni refleksi vo procenka i odreduvawe na nivoto na lezijata : • Motoren odgovor Dijafragmalno intaktno nivo C3, C4, C5 Krevawe ramenici C4 Biceps (fleksija vo lakktot) C5 Ekstenzija vo ra~niot zglob C6 Ekstenzija vo laktot C7 Fleksija vo ra~niot zglob C7 Abdukcija na prstite C8 Aktivna ekspanzija na gradniot ko{ T1-T12 Fleksija vo kolkot L2 Ekstenzija vo kolenoto L3-L4 Dorzifleksija vo glu`dot L5-S1 Plantofleksija vo glu`dot S1-S2

Senzoren odgovor • - Predna nadkolenica L2 • - Predno koleno L3 • - Anteriolateralen glu`d L4 • - Dorsum na golemiot i 2-ot no`en prst L5 • - Nadvore{na strana na stapaloto S1 • - List - posteriorno S2 • - peri-analna senzacija (perineum) S2-S5 • Ako senzornata i motornata funkcija poka`uva lezija na kompletniot 'rbeten stolb {ansite za oporavok se mali • Gubitokot na avtonomnata funkcija kaj povreda na 'rbetniot stolb e brz, a oporavuvaweto bavno

Trauma na ekstremitetite • Ispituvaweto mora da vklu~i: • - boja na koàta i temperatura • - procena na pulsot • - odranici, krvare~ki mesta • - poramnuvawe na ekstremitetite i deformiteti • - aktivni i pasivni dvièwa • - nevoobi~aeni dvièwa i krepitacii • - nivo na bolka • Tretmanot na ovakvi povredi treba da se stremi kon: • - odrùvawe na krvotokot kon perifernite tkiva • - prevenirawe na infekcija i nekroza na koàta • - prevenirawe povreda na periferni nervi

Specijalni postapki povrzani so trauma na ekstremitetite • - Zapri aktivno krvarewe so direkten pritisok • - Otvoreni frakturi Princip na tretman: • zapri nadvore{no krvarewe • imobiliziraj i smiri ja bolkata • - Kompartment sindrom - porast na pritisokot vo fascijalnite kompartmenti; kompresija na krvnite sadovi i periferni nervi. Limitirana perfuzija, o{tetuvawe na perifernite nervi; ishemija i nekroza na muskulite so naru{ena funkcija. Amputiranite delovi se pokrivaat so sterilna gaza, so solen rastvor i se ~uvaat vo sterilna plasti~na kesa. Izladenite delovi se upotreblivi 18 - 20 ~asa; neizladenite - 6 ~asa • Dlaboki penetrantni strani tela treba da ostanat in situ se do operativna eksploracija

Rana fasciotomija • Problemite so kompartment sindromot ~esto se potcenuvaat • - O{tetuvawe na tkivoto kako posledica na hipoksija: Kompartment sindrom (poka~en i.m. pritisok, lokalen cirkulatoren kolaps) ~est kaj: •  intramuskularni hematomi •  kra{ povredi •  frakturi ili amputacii • Pri normalna T, perifernata cirkulacija na eksytremitetot se namaluva pri sistoli~en R=80 mm Hg • - O{tetuvaweto pri reperfuzija e ~esto seriozno • Ako ima hipoksija (visok IM pritisok, nizok KP) podolgo od 2 ~asa, reperfuzijata predizvikuva ekstenzivno vaskularno o{tetuvawe - zatoa e neophodna rana dekompresija • Podlaktica i podkolenica→ pogolem rizik • Pri kontrolirano krvarewe, fasciotomija na podlaktica i podkolenica na lice mesto ako vremeto na evakuacija > 4h • - izveduva obu~en doktor ili sestra so ketaminska anestezija

Specijalni traumatolo{ki slu~ai • Pedijatrijski •  Traumata e vode~ka pri~ina za smrtnost vo detskata vozrast, so pogolema incidenca kaj mom~iwata •  Pre`ivuvaweto zavisi od prebolni~kata nega i resuscitacija •  Inicijalna procenka = identi~na so vozrasnite • Specifi~ni resuscitacijski i intubacijski postapki kaj mladi pacienti: •  - relativno pogolema glava, nazalen ervej i jazik •  - nazalno di{ewe kaj mali bebiwa •  - vili~niot agol e pogolem, larinksot e povisoko, eiglotisot e pogolem i po U - formen •  - krikoidot e najtesniot del od larinsot •  - traheata kaj novoroden~e e dolga 4 sm i dopu{ta 2,5 - 3 mm dijametar na ETT ( kaj vozrasni traheata e 12 sm dolga) •  - gastri~na distenzija - ~esta po izvedena resuscitacija - nazogastri~na sonda za dekompresija • Kaj pacienti pod 10 god da se izbegnuvaat tubusi so kaf • Oralna intubacija polesna od nazalna

[ok kaj pedijatriski pacienti (dodatok : tabeli) • Palpacija na puls na femoralna arterija vo preponite i brahijalna arterija vo antekubitalnata fosa • Vo otsustvo na puls treba da se po~ne so kardiopulmonalna resuscitacija • Znaci na {ok kaj pedijatriski bolni: •  - tahikardija •  - slab ili otsuten periferen puls •  - kapilaren refill > 2sekundi •  - tahipnea •  - agitiranost •  - pospanost •  - slaba diureza • Hipotenzijata mo`e da bide docen znak, duri i kaj te`ok {ok • Deteto treba da bide zatopleno i so semejstvoto koga e mo`no

Vaskularen pristap e neophoden •  - dve golemi kanili •  - periferni veni - se izbegnuvaat centralni venski kateteri • - v. safena magna i v. femoralis • Intraosalen pristap - siguren i efektiven metod za administracija na te~nosti. • - intraosealna ili spinalna igla • - anteromedijalna tibija pod tibijalniot tuberositas • - se izbegnuvaat epifizite • Nadoknada na te~nosti do diureza od 1-2 ml/kg/~as kaj deca i 0.5 - 1 ml/kg/~as kaj adolescenti • - inicijalen bolus od 20 ml/kg Sol. NaCl 0.9% • - po vtor bolus ako e bez odgovor → 20ml/kg krv (ili 10ml/kg pakuvani Er) • Hipotermijata e zna~aen problem • - relativno pogolem gubitok preku glavata • - zagreani te~nosti, pokrivawe na pacientot

Bremenost • ABCDE prioritetite se nepromeneti •  Anatomski promeni kaj bremeni • - goleminata na uterusot, pogolem vulnarilibilitet kako od penetrantni taka i od tapi povredi • na 12 nedela od gestacija fundusot e na visina na simfizata • na 20 nedela na nivo na umbilikus • na 36 nedela na ksifoidot. • - fetusot najprvo e dobro zap{titen so debeliot yid na uterusot i golemoto koli~estvo amnionska te~nost •  Fiziolo{ki promeni kaj bremeni • - poka~en respiratoren volumen i respiratorna alkaloza • - poka~en srceva frekfencija • - 30% poka~en minuten volumen • - srceviot pritisok okolu 15 mmHG ponizok • - aortokavalna kompresija vo tretiot trimestar so hipotenzija!

Specifi~nosti kaj traumatizirani bremeni èni • ↳ tapa trauma moè da vodi do •  uterusna iritabilnost i predvremeno poroduvawe •  parcijalna ili kompletna ruptura na uterusot •  parcijalna ili kompletna placentarna separacija (do 48 h po traumata) •  pri karli~na fraktura da se vnimava na golema potencijalna krvozaguba • Koi se prioritetite? •  procenka na majkata (sprema ABCDE) •  Resuscitacija vo leva lateralna pozicija za da se izbegne aortokavalna kompresija! •  vaginalno ispituvawe (spekulum) - vaginalno krvarewe i cervikalna dilatacija •  odbeleì go fundusnoto nivo i monitoriraj ja srcevata rabota na fetusot • Resuscitacija na majkata moè da go spasi bebeto • Nekoga{ e neophodno da se `rtvuva fetusot za da se spasi majkata

Izgorenici • Isti prioriteti kako i drugite pacienti • Ispituvawe: ervej, di{ewe (inhalacija na {tetni gasovi, brzo • kompromitirawe na di{niot pat, cirkulacija (zamena so te~nosti), Disability (kompartment sindrom) va`en e izvorot na opekotinata (ogan, topla voda, kerozin.... Elektri~na struja e poseriozen problem) Va`ni to~ki na deluvawe:  Prekini go goreweto  ABCD i odreduvawe na % na izgorenicata (pravilo na 9-ka)  Dobar I.V. pristap i rana nadoknada na te~nosti Specifi~ni postapki za pacienti so izgorenici (detektirawe i zbrinuvawe na respiratorni povredi): Opekotini okolu ustata Opekotini po liceto Zasipnatost, rapavo ka{lawe Edem na glotis Cirkumferentni, debeli opekotini na vratot i gradite

Nazotrahealna ili orotrahealna intubacija→ ako ima golema zasipnatost, te{ko isfrlawe na sekretot, zabrzano di{ewe ili anamneza za inhalaciona povreda • 2-4 ml kristalni rastvori /kg/tt na % na opekotina • (prvite 24 ~asa): • ½ od vkupnoto koli~estvo vo prvite 8 ~asa od opekotinata • ½ vo slednite 24 ~asa (za da se ovozmo`i 0.5-1.0 ml/kg/~ urina) Klini~ki manifestacii na inhalaciona povreda ne mora da se pojavat vo prvite 24 ~asa

Реанимација при тр a ума

Реанимација при тр a ума

Presentation Transcript