Przyszłość demograficzna a zdrowi e

1. prof. Janusz Szymborski – Wszechnica Polska, Szkoła Wyższa w Warszawie, RRL dr Grażyna Marciniak – GUS Przyszłość demograficzna a zdrowie Europejski Kongres Gospodarczy, Katowice 14-16.05.2012. Rynek Zdrowia. Wpływ zmian demograficznych na systemy ochrony zdrowia w Polsce, Europie i na świecie. Starzenie się społeczeństw jako problem globalny.

2. Próba oszacowania skutków zmian w strukturze ludności według wieku - przewidywanych w prognozie demograficznej - dla zdrowia populacji i potrzeb związanych z opieką zdrowotną Cel opracowania

3. Wykorzystane źródła danych GUS Prognoza ludności na lata 2008-2035; Wyniki Europejskiego Ankietowego Badania Zdrowia w 2009 r. (EHIS) Wyniki Badania Stanu Zdrowia w 2004 r. (G. Marciniak, J. Szymborski: Przyszłość demograficzna a ochrona zdrowia, Biuletyn RPO nr 68, Warszawa 2010, 113-139)

4. Założenia wykonanych szacunków prognostycznych Zachowania zdrowotne nie zmienią się; Abstrahujemy od pozytywnych zmian w żywieniu, aktywności ruchowej i postępu w medycynie, poprawy w zakresie dostępności do usług opieki zdrowotnej i ich jakości; Oszacowane wskaźniki są wynikiem jedynie zmian w strukturze ludności według wieku (postępującego starzenia się populacji); W rozważaniach uwzględniono grupy wieku 0-14 (dzieci), 15-59 (dorośli) oraz 60 lat i więcej (osoby starsze); Opracowano szacunki dla następujących lat „węzłowych”: 2015, 2025 i 2035

5. ZIELONA KSIĘGA - DŁUGOOKRESOWA PROJEKCJA PRZYCHODÓW I WYDATKÓW NA OCHRONĘ ZDROWIA W POLSCE Stanisława Golinowska – red., Warszawa listopad 2008 • Za rok bazowy prognozy długookresowej wybrano rok 2007, a prognoza obejmuje okres do roku 2050. • W całym okresie prognozy założona została niezmienność warunków systemowych, w tym poziom składki na ubezpieczenie zdrowotne (9%). • W modelu nie zostały uwzględnione ewentualne zmiany stanu zdrowia populacji, znajdujące swoje odzwierciedlenie w wartościach zapadalności i chorobowości. Jedynym wykorzystanym wskaźnikiem związanym ze stanem zdrowia populacji jest oczekiwana długość życia.

6. Stan zdrowia ludności Polski 2009.Metodologia badania • Europejskie Ankietowe Badanie Zdrowia 2009 (EHIS) zostało przeprowadzone według zharmonizowanej metodologii co do zakresu tematycznego i zastosowanych narzędzi badawczych, wspólnej dla krajów UE • Kwestionariusz badania obejmował 4 moduły: 1/ zmienne podstawowe (charakterystykę demograficzno-społeczną respondenta oraz gospodarstwa domowego), 2/ stan zdrowia, 3/ korzystanie z usług medycznych oraz 4/ determinanty zdrowia • Badaniem objęto 24,5 tys. gospodarstw domowych i ok. 35,1 tys. osób w wieku 15 lat i więcej w wylosowanych mieszkaniach oraz 6,7 tys. dzieci (w polskim badaniu uwzględniono specjalny blok pytań dla dzieci 0-14 lat); wyniki zostały uogólnione na ludność kraju wg stanu na 31 XII 2009 r.

7. Stan zdrowia ludności Polski 2009 • W ciągu ostatnich 5 lat subiektywna ocena stanu zdrowia • Polaków poprawiła się. O ile w 2004 r. 39% mieszkańców • Polski oceniało swoje zdrowie poniżej poziomu dobrego, to • pod koniec 2009 r. takie opinie formułowało tylko 34% • Polaków, tj. o 5 punktów procentowych mniej. • Mimo poprawy subiektywnej oceny stanu zdrowia, u co • drugiego mieszkańca Polski stwierdzono występowanie • chorób czy dolegliwości przewlekłych. Populacja osób, które • obecnie mają schorzenia przewlekle jest relatywnie większa • niż 5 lat temu, co wynika m.in. ze znacznie rozszerzonej listy • obserwowanych problemów zdrowotnych u osób dorosłych.

8. Stan zdrowia ludności Polski 2009 • Pod koniec 2009 r. występowanie chorób czy dolegliwości • przewlekłych zarejestrowano u prawie 51% ogółu Polaków, • zaś w 2004 r. – u 46%. • Częstość zgłaszania schorzeń przewlekłych wzrasta z wiekiem. • Ponad 82% osób będących w wieku 50 lat i więcej potwierdziło • występowanie obecnie przynajmniej 1 choroby lub dolegliwości • przewlekłej, podczas gdy w młodszej grupie (40-49 lat) – • trochę częściej niż co druga osoba. • Przewlekle choroby częściej zgłaszają kobiety(60%) niż • mężczyźni(50%) i prawidłowość ta występuje we wszystkich • grupach wieku.

9. Stan zdrowia ludności Polski 2009 • W zależności od przyjętego kryterium niepełnosprawności(poziomu ograniczeń) populacja osób niepełnosprawnych w Polsce może liczyć od 5,3 mln osób ludności) do 9 mln osób. • W przypadku dolnej granicy szacunku (według kryterium NSP) ujęto wszystkie osoby niepełnosprawne prawnie, jak również osoby, które miały poważne ograniczenia w wykonywaniu czynności, a w przypadku górnej - także osoby, które deklarowały jakiekolwiek ograniczenia, nawet gdy były niezbyt poważne (kryterium Eurostat). • W ciągu ostatnich 5 lat liczba osób niepełnosprawnych w Polsce (wg kryterium NSP) zmniejszyła się o prawie 950 tys. i na koniec 2009 r. wyniosła 5,3 mln osób. Częstość występowania niepełnosprawności rośnie wraz z wiekiem, wśród 40-latków niepełnosprawna jest co dziesiąta osoba, wśród 50-latków – blisko co piąta, w grupie osób 70 letnich i starszych prawie co druga.

15. Podsumowanie • Zmiany przewidziane prognozą demograficzną będą miały znaczący wpływ na sytuację zdrowotną ludności; tylko z powodu starzenia się populacji zwiększy się istotnie odsetek osób potrzebujących podstawowej i specjalistycznej opieki medycznej; • Jeżeli nie zaistnieją inne czynniki - o charakterze pozytywnym, oddziałujące w odwrotnym kierunku - istotnie pogorszy się stan zdrowia populacji, wzrośnie odsetek populacji obarczonej chorobami przewlekłymi i niepełnosprawnością, co zwiększy zarówno potrzeby, jak i wydatki na świadczenia medyczne oraz usługi opiekuńcze;

16. Podsumowanie c.d. • Można spodziewać się znaczącego wzrostu odsetka populacji osób dorosłych cierpiących na: chorobę wieńcową, nowotwory, nadciśnienie tętnicze, astmę, cukrzycę, zapalenie stawów; stosunkowo niewielki wzrost odsetka może dotyczyć chorób, które występują z podobną częstością niezależnie od wieku: schorzeń kręgosłupa i nerwicy; • Można przewidywać zmniejszenie udziału osób nie leczących się a także: zwiększenie udziału pacjentów korzystających w ciągu roku z wizyt lekarskich czterokrotnie i częściej, udziału osób leczonych w szpitalach, istotny wzrost odsetka osób zażywających leki.

17. Wniosek • Wyzwaniom wynikającym z rozwoju procesów demograficznych • do 2035 roku powinna sprostać polityka zdrowotna skierowana • na systemowe, adresowane do wszystkich grup wiekowych, • działania w zakresie promocji zdrowia, profilaktyki zagrożeń • i chorób oraz restytucji zdrowia.

18. Zespół ekspertów RRL ds. opracowania III. celu głównego Założeń polityki ludnościowej „Poprawa stanu zdrowia ludności i ograniczenie umieralności” • Dr Ludmiła Boguszewska - Instytut Psychiatrii i Neurologii w Warszawie • Prof. Bogdan Chazan- Szpital Gin.-Poł. im. Świętej Rodziny w Warszawie • Prof. Wojciech Drygas - Instytut Kardiologii w Warszawie • Prof. Mirosław Jarosz - Instytut Żywności i Żywienia w Warszawie • Dr Jacek Moskalewicz- Instytut Psychiatrii i Neurologii w Warszawie • Soc. Krzysztof Przewoźniak- Centrum Onkologii-Instytut w Warszawie • Dr Włodzimierz Sekuła - Instytut Żywności i Żywienia w Warszawie • Dr Zofia Słońska - Instytut Kardiologii w Warszawie • Prof. Janusz Szymborski - Wszechnica Polska SW w Warszawie • Prof. Witold Zatoński - Centrum Onkologii-Instytut w Warszawie

19. Priorytety zdrowia publicznego w polityce ludnościowej • Poprawa stanu zdrowia matek i dzieci; • Ograniczenie zachorowalności i umieralności z powodu chorób układu krążenia; • Ograniczanie zachorowalności i umieralności z powodu chorób nowotworowych; • Ograniczenie zachorowań i umieralności z powodu przewlekłych chorób niezakaźnych poprzez poprawę żywienia i zwiększenie aktywności fizycznej społeczeństwa; • Poprawa stanu zdrowia psychicznego Polaków; • Promocja zdrowia jako strategia rozwiązywania współczesnych problemów zdrowotnych. Dni Medycyny Społecznej i Zdrowia Publicznego – Zielona Góra 2012 „Polska 2012 – priorytety zdrowia publicznego”

20. ZIELONA KSIĘGA - DŁUGOOKRESOWA PROJEKCJA PRZYCHODÓW I WYDATKÓW NA OCHRONĘ ZDROWIA W POLSCE S. Golinowska – red., Warszawa listopad 2008 • W ciągu następnych dekad rozbieżność pomiędzy wysokością przychodów i wydatków w ochronie zdrowia rośnie, co spowodowane jest wpływem szeregu czynników zarówno demograficznych, jak i gospodarczych. • Możliwości wpływu na stronę wydatkową są bardzo ograniczone, przede wszystkim z uwagi na istotny wpływ czynników demograficznych. Trudno założyć również zaostrzanie w następnych latach racjonowania świadczeń zdrowotnych w celu ograniczania wydatków. • Pewne pozytywne efekty osiągnąć można działaniami skierowanymi na wzrost efektywności i poprawę sytuacji zdrowotnej populacji. • Bardzo istotne wydaje się m.in. zwiększanie wymiaru składki ubezpieczenia zdrowotnego oraz spójny program aktywizacji zawodowej populacji, szczególnie osób starszych. • Aktywizacja zawodowa bez zwiększenia składki nie zabezpieczy w pełni pokrycia rozbieżności między wydatkami, a przychodami, co raczej jest konieczne, aby nie doprowadzić do katastrofalnego poziomu deficytu.

21. KOMITET POLITYKI GOSPODARCZEJ I KE: „THE IMPACT OF AGEING ON PUBLIC EXPENDITURE: PROJECTIONS FOR THE EU25 MEMBER STATES ON PENSIONS, HEALTH CARE, LONG-TERM CARE, EDUCATION AND UNEMPLOYMENT TRANSFERS (2004-2050)” [W] EUROPEAN ECONOMY SPECIAL REPORT 1/2006.BRUKSELA, • Prognozowany wzrost wydatków publicznych z tytułu opieki zdrowotnej i długoterminowej w okresie do 2050 r. wynosi dla większości krajów między 1 a 3 punkty procentowe PKB . • Podejście takie nie uwzględnia jednak innych, potencjalnie istotnych czynników. Na przykład przyjmuje się, że elastyczność dochodowa popytu na opiekę zdrowotną jest zbieżna do jedności, podczas gdy szacunki wskazują, że w przeszłości wartość ta była wyższa (tj. wydatki na opiekę zdrowotną rosły generalnie szybciej niż dochody). • Wykazano także, że na wzrost poziomu wydatków wpływa raczej popyt na jakość, czyli relatywnie drogie nowe technologie medyczne, niż zwiększenie ilości istniejących zabiegów medycznych. Badania empiryczne wskazują, że w przeszłości postęp techniczny miał duży udział we wzroście wydatków.

22. KOMITET POLITYKI GOSPODARCZEJ I KE – dok. • Konieczność sprostania wyższym potrzebom w zakresie opieki zdrowotnej stawia polityką społeczną i zdrowie publiczne przed dylematami: podniesienia składek; ograniczenia zakresu usług; zapewnienia prywatnego kapitału i finansowania. • Obniżenie kosztów przez ograniczenie dostępu do pewnych drogich terapii jest zwykle problematyczne. Dlatego wskazuje się na potrzebę ustanowienia odpowiednich bodźców dla wszystkich uczestników. • Bodźcami takim mogą być: współodpłatnośćza usługi przez pacjenta, która obowiązuje już w niektórych krajach; umocnienie mechanizmów rynkowych w relacjach między pacjentami, dostawcami usług medycznych i ubezpieczycielami, co może poprawić funkcjonowanie całego systemu; standaryzacja usług medycznych może przyczynić się do zwiększenia przejrzystości. • Usprawnieniu sektora opieki zdrowotnej będzie także służyć dalsza integracja rynków produktów i usług w Unii Europejskiej.

23. Dziękuję za uwagę!