Tek Hava Yolu Hastalığı

1. Tek Hava Yolu Hastalığı Part II. Astım Doç Dr Göksel Kıter Göğüs Hastalıkları Anabilim Dalı

2. Amfizem Kronik Bronşit KOAH Hava yolu Obstrüksiyonu Astım

3. Üst hava yolu patolojileri Bronşa/trakeaya dıştan bası oluşturan lezyonlar Endobronşial/ endotrakeal yer kaplayan lezyonlar Kronik Obstrüktif Akciğer Hastalığı Pulmoner tromboemboli Sol kalp yetmezliği

4. Astım "Mast hücreleri, eozinofiller ve T lenfositler basta olmak üzere değişik hücrelerin rol oynadığı hava yollarınıkronikinflamatuar bir hastalığıdır. Duyarlı kişilerde hava yollarındaki bu inflamasyon nöbetler şeklinde gelen öksürük, nefes darlığı, hışıltılı solunum(wheezing), göğüste sıkışma hissine neden olmaktadır ve yakınmalar özellikle gece sabaha karşı ortaya çıkmaktadır. Hastada var olan bu semptomlar diffüz hava yolu obstrüksiyonuna bağlıdır. Hava yolu obstrüksiyonu değişik derecelerde olup, genellikle reversibldir ve spontan ya da tedavi ile düzelebilir. Ayrıca hava yollarındaki kronik inflamasyon hava yollarının değişik uyarılara karşı duyarlılığının artmasına da neden olmaktadır"

5. Kronik hava yolu inflamasyonu • Bronş aşırı duyarlılığı • Nöbetler şeklinde öksürük, dispne, hışıltılı solunum, göğüste baskı hissi yakınmaları • Yaygın, değişken, genellikle de geri dönüşlü olan hava yolu obstrüksiyonu

6. TANIM: Oluşumuna yönelik çevresel risk faktörleri (nedenler) İnflamasyon SEMPTOMLAR havayolu obstrüksiyonu havayolu aşırı duyarlığı tetikleyiciler

9. GÖRÜLME SIKLIĞI Türkiye'de bölgeden bölgeye değişmekle birlikte: • Astım prevalansı: % 6 – 9, • Allerjik rinit prevalansı: %7 -20

10. Olasılıklar • Her iki hastalık için ortak patogenez • Rinit varlığı astım ortaya çıkışında etkili

11. Hipotezler • Uyku sırasında enfekte sinüs içeriğinin alt solunum yollarına aspirasyonu, • Vagal stimülasyon, • Burun tıkanıklığı nedeniyle ağızdan solunum ve solunum yollarının kuruması, • Enfekte sinüs içeriğinde hakim olan sitokinler ve inflamatuvar mediatörlerin bronkospazm yapıcı etkisi, • Bazı bakteriyel toksinlerin parsiyel beta reseptör bloke edici etkisi

12. Nazo-sino-bronşial refleks • Postnazal akıntı • Dolaşımsal mediatör ve artmış sitokin salınımı

13. RİSK FAKTÖRLERİ • Kişisel Faktörler • Genetik • Atopi • Bronş aşırı duyarlığı • Cinsiyet Çevresel Etkenler: Alerjenler Solunum sistemi enfeksiyonları Sigara Hava kirliliği Meslek Sosyoekonomik düzey Aile büyüklüğü Diyet Obezite Tetikleyiciler: Alerjenler, Solunum yolu inf., Egzersiz, Hava kirliliği, Besinsel katkı mad., İlaçlar ASTIM

14. RİSK FAKTÖRLERİ: Alerjenler • ev tozu akarları • ev hayvanları • hamam böcekleri • küf mantarları • polenler

15. RİSK FAKTÖRLERİ: Meslekler

16. RİSK FAKTÖRLERİ: Dış Ortam Hava Kirliliği

17. RİSK FAKTÖRLERİ: Sigara, İç Ortam Hava Kirliliği • Sigara, çocukluk çağında maruziyet • Aktif ve pasif içicilik • Soba, fırın yakıtları, kızarmış yağlar, oda spreyleri, boya ve ciladan kaynaklanan gazlar • İç ortamda irritan maddelerle (çamaşır suyu, tuz ruhu) temizlik

18. TANI • ANAMNEZ • Fizik Muayene • Solunum Fonksiyon Testleri • Diğer

19. TANI: Anamnez • Astım Semptomları • Nefes darlığı • Öksürük • Hışıltılı / hırıltılı solunum • Göğüste sıkışma, baskı hissi

20. TANI : Anamnez • Semptomların Özellikleri • Tekrarlayıcı karakterde;nöbetler halinde • Daha çok gece ve/veya sabaha karşı • Kendiliğinden veya ilaçlarla hafifler veya kaybolur • Yakınmaların olmadığı dönemler, mevsimsel değişkenlik • Uyaran etkenler: Alerjen, irritan, egzersiz, virüs inf., stres vs.

21. TANI: Fizik Muayene • Hastalığın ve atağın ağırlık derecesine göre • Oskültasyon: normal solunum sesi, ekspiryum sonunda veya inspiryum ve ekspiryumda ronküsler • Ağır atak sırasında: Sessiz akciğer, hiperinflasyon, siyanoz, taşikardi, yardımcı solunum kasları kullanımı

23. TANI: Solunum Fonksiyon Testleri Hava yolu obstrüksiyonu ve bunun geri dönüşlülüğü (FEV1/FVC, FEV1, PEF)

24. TANI: Solunum Fonksiyon Testleri • Havayolu obstrüksiyonunun gösterilemediği durumlarda; 1. PEF değişkenliği: Sabah-akşam değişkenliği >%20 Maksimum PEF - Minimum PEF PEF Değişkenliği = X100 1/2 x (Maksimum PEF + Minimum PEF) 2. Bronş provokasyon testi

25. ANAMNEZ PA akciğer grafisi Allerji deri testleri Solunum Fonksiyon Testleri Obstrüksiyon var Normal Reverzibilite Testi(Erken ve Geç) Bronş Provokasyon Testi PEF takibi PEF takibi

27. TEDAVİNİN AMAÇLARI • Kronik semptomları önlemek • ‘Normal’ akciğer fonksiyonları sağlamak • Normal günlük yaşantıyı sağlamak • Astım ataklarını önlemek • İlaç yan etkilerinden kaçınmak

28. TEDAVİ PROGRAMI • Hasta eğitimi • Tetikleyici etkenlerin uzaklaştırılması • Hastalığın ağırlığının ve kontrol durumunun belirlenmesi • Uzun süreli tedavi için plan yapılması • Atak için tedavi planı yapılması • Hastanın düzenli takibi

29. HASTANIN EĞİTİMİ • Astım hastalığı hakkında açıklama • İlaçların türleri ve etkileri • İnhalasyon tekniği • Çevrede alınacak önlemler • Semptomlar artarsa ne yapılması gerektiği

30. TETİKLEYİCİLER: Alerjenler

31. TETİKLEYİCİLER: İnfeksiyonlar • Genellikle viral • Nadiren bakteriyel (pnömokok, mikoplazma ve klamidya) • Önlemler: • Gereksiz antibiyotik kullanımından kaçınılması • İnfeksiyon sırasında inhale steroid dozunun artırılması • Sonbaharda tek doz grip aşısı

32. TETİKLEYİCİLER: Kronik üst solunum yolu hastalıkları • Rinosinüzit ve nazal polip • Tedavi: gerekirse antibiyotik,nazal steroid; polipte gerekirse oral steroid, yarar görmezse cerrahi

33. TETİKLEYİCİLER:İlaçlar • Aspirin ve diğer nonsteroid antiinflamatuvarlar • Betablokerler • Kolinerjik göz damlaları ve ilaçlar • ACE inhibitörleri

34. TETİKLEYİCİLER: Gastroözofagial reflü • Anamnez: pirozis • Önlemler ve Tedavi; • Az ve sık yemek • Yemekler arası ve yatmadan önce gıda alınmaması • Yağlı gıda, alkol, teofilin, b-mimetiklerden kaçınmak • Baş ve sırt yükseltilerek uyumak • Mide asitini azaltıcı medikal tedavi

35. TEDAVİ ÖNCESİ KLİNİK ÖZELLİKLER Noktürnal Semptomlar FEV1 veya PEF Semptomlar Sürekli Egzersizde kısıtlanma < Beklenenin % 60’ı Değişkenlik > % 30 Ağır persistan Sık Her gün Fiziksel aktivitede etkilenme Beklenenin % 60 – 80’i Değişkenlik > % 30 > Haftada 1 Orta persistan > Beklenenin%80’i Değişkenlik % 20 - 30 > Ayda 2 > Haftada 1Ancak her gün değil Hafif persistan < Haftada 1 Ataklar dışında asemptomatik, normal PEF > Beklenenin % 80’i Değişkenlik < % 20 Hafif intermitan <Ayda 2 HASTA AĞIRLIĞININ SAPTANMASI

37. Kontrol Edici İlaçlar İnhale ve sistemik steroidler Uzun etkili beta-2 agonistler Lökotrien reseptör antagonistleri Uzun etkili teofilin Kromonlar Semptom Giderici İlaçlar Kısa etkili beta-2 agonistler Teofilinler (İ.V. Formları) Antikolinerjikler ASTIM İLAÇLARI

38. İNHALER KULLANIM NEDENLERİ • İstenen yerde etki • Daha az dozda yeterlik • Daha az yan etki

39. İNHALER STEROİDLERİN YAN ETKİLERİ • Orofaringeal kandidiasis • Ses kısıklığı • İrritasyona bağlı öksürük

40. KRONİK ASTIMDA Tedavi Prensipleri • Tedavide amaç: Tam kontrol • Semptomlara uygun tedavi Tam kontrol sağlandıktan 1-3 ay sonra tedavi basamağından iniş • Hastalık kontrolden çıktığında kısa süreli (5-10 gün) steroid kürü

41. KONTROL SAĞLANAMAZSA ÇİT faktörleri • Çevre faktörü • İlaç uyumu • Teknik uyumu

42. Kontrol Kavramı Bir haftada kısmi kontroldeki astımın 3 veya daha fazla özelliğinin bulunması

43. Kontrole göre tedavi azalt arttır

45. İNHALER STEROİDLERİN BASAMAK TEDAVİ DOZLARI

46. ASTIM ATAĞI • Astımlı hastalarda nefes darlığı, öksürük, hırıltılı/hışıltılı solunum, solunum güçlüğü ya da göğüste tıkanıklık gibi yakınmaların ortaya çıkması veya bu yakınmaların birkaçının birlikte giderek artması ile, solunum fonksiyonlarında bozulmaların oluşmasına akut astım atağı denir.

47. ATAK NEDENLERİ • Yetersiz tedavi • Tetiği çeken etkenle karşılaşma • Riskli hasta grubunda bulunma

48. Riskli hasta kimdir? • Daha önce hayatı tehdit edici atak geçiren • Geçen yıl 2’den fazla hastaneye yatan ve acile başvuran • Ayda bir kutudan fazla kısa etkili beta agonist tüketen • Oral steroid kullanan veya yeni kesmiş olan • Ek kardiovasküler veya akciğer hastalığı bulunan • Psikiyatrik sorun veya hastalığı bulunan • Çeşitli nedenler ile tanı ve tedavi hizmetlerine ulaşamayan

49. Ağır Atak Orta Atak Hafif Atak ASTIM ATAĞINDA BASAMAK TEDAVİSİ Wheeze Ekspiryum Ekpiryum İnspiryum sonunda boyunca Ekspiryum Nabız <100/dak 100-120/dak >120 dak PEF >%80 %60-80 <60SaO2 >%95 %95-91 <%91 Kısa Etkili 2-4 puf ilk saat 2-4 puf veya neb Neb ile 20 dk.’dab2-Agonist 20 dk.’da bir; ile ilk hafif gibi; 2,5 veya 0,15-0,3 sonra 4-6 st.te sonra 1-4 saatte mg/kg sürekli Prednisolon 0,5 mg/kg/gün 1-2 mg/kg/günveya eşdeğeri oral veya i.v. i.v. Oksijen Erişkin SaO2 >%90, çocuk >%95

50. Kimler Sevk Edilir? 1) Tanı güçlüğü çekilenler 2) Önerilen tedaviye yanıtsız olanlar 3)Ağır-orta persistan grubundakiler 4)Hayatı tehdit edici atakları olanlar