ΨΗΦΙΟΠΟΙΗΣΗ ΚΑΙ ΣΠΑΝΙΟ ΥΛΙΚΟ

1. ΨΗΦΙΟΠΟΙΗΣΗ ΚΑΙ ΣΠΑΝΙΟ ΥΛΙΚΟ Εργασία στα πλαίσια του μαθήματος ΄΄Ψηφιακές Βιβλιοθήκες΄΄ Αμπατζή Μερόπη ΚΕΡΚΥΡΑ 2005

2. ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ: • Δεκαετία ’50 – Microfilms • Δεκαετία ’70 – Βιντεοκασέτα • Δεκαετία ’90 – CD-ROMs • Παράλληλη εμφάνιση ψηφιακών τεκμηρίων, ηλεκτρονικών βιβλίων, Ψηφιακών Βιβλιοθηκών

3. ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ ΕΝΝΟΙΩΝ (1): • Ψηφιοποίηση: είναι ένας τρόπος αποτύπωσης και αποθήκευσης εικόνων χρησιµοποιώντας την τεχνολογία των υπολογιστών (IFLA). • Ψηφιακές Βιβλιοθήκες:οργανωμένες συλλογές ψηφιακών πληροφοριών. • Ψηφιακά τεκμήρια:έντυπο υλικό (αρχείο, βιβλίο, σπάνιου και ευαίσθητου υλικού, κ.τ.λ.) σε ψηφιακή μορφή.

4. ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ ΕΝΝΟΙΩΝ (2): • Ψηφιακές Πληροφορίες: Είναι καταγεγραμμένες πληροφορίες σε ψηφιακή μορφή και όχι αναλογική (συμβατική). • Ηλεκτρονικό βιβλίο: κάθε τύπου βιβλίο σε ψηφιακή μορφή και όχι πλέον συμβατική. • Σπάνιο Υλικό: Κάθε είδους υλικό που το χαρακτηρίζει η σπανιότητα, η ιστορική ή και η καλλιτεχνική σημασία και απαιτεί ιδιαίτερο καθεστώς προστασίας.

5. ΛΟΓΟΙ ΠΟΥ ΟΔΗΓΟΥΝ ΣΤΗΝ ’’ΨΗΦΙΟΠΟΙΗΣΗ’’ • Ο χώρος • Είναι ’’τάση’’ • Η Πρόσβαση • Η Προστασία του υλικού (σπάνιου και μη) • Τα νέα ερευνητικά εργαλεία • Η Αναπαραγωγή

6. ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΕΝΟΣ ’’DIGITAL PROJECT’’ (1) • Διαδικασία που απαιτεί χρόνο, χρήμα και πολλές φορές εξειδικευμένες γνώσεις προγραμματισμού. • Οι επιτυχηµένες ψηφιοποιήσεις βασίζονται σε επιτυχηµένους σχεδιασµούς. • Μία μεθοδική προσέγγιση της όλης προσπάθειας µπορεί να οδηγήσει στην επιτυχία.

7. ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΕΝΟΣ ’’DIGITAL PROJECT’’ (2) • Απαιτείται μία Δήλωση Πολιτικής, η οποία περιλαμβάνει 4 ενότητες: • Τον Στόχο του Οργανισμού • Το Πεδίο δράσης του • Τη Διάρκεια του project • Τον Προϋπολογισμό

8. ΨΗΦΙΟΠΟΙΗΣΗ ΣΠΑΝΙΟΥ ΥΛΙΚΟΥ – ΔΙΕΘΝΗΣ ΧΩΡΟΣ (1) • Διαδεδομένη διαδικασία που χρησιμοποιείται εδώ και αρκετά χρόνια • Πλήθος προγραμμάτων ψηφιοποίησης • Ουσιαστικά, προέκυψε από την ανάγκη διατήρησης της πολιτιστικής κληρονομιάς

9. ΨΗΦΙΟΠΟΙΗΣΗ ΣΠΑΝΙΟΥ ΥΛΙΚΟΥ – ΔΙΕΘΝΗΣ ΧΩΡΟΣ (2) • Ενδεικτικά Project: ’’Colorado Digitization Program’’ ’’California heritage collection’’ ’’State Library of New South Wales’’ ’’New York Public Library’’ ’’American Memory Project’’ ’’NDLP (National Digital Library Project)’’

10. «AMERICAN MEMORY PROJECT» (1) • 5αετές Πιλοτικό Πρόγραμμα (1990-1994) από τη Library of Congress • Έλαβαν μέρος 44 σχολεία και βιβλιοθήκες • Σκοπός του η διάδοση σε όλο τον κόσμο κάποιων σημαντικών συλλογών της σε ηλεκτρονική μορφή

11. «AMERICAN MEMORY PROJECT» (2) • Σήμερα αποτελεί ένα multimedia web site • Διαθέτει πάνω από 100 συλλογές και περισσότερα από 9.000.000 τεκμήρια όπως: Βιβλία Χάρτες Βίντεο Φωτογραφίες Κινούμενες Εικόνες, κ.α.

13. «AMERICAN MEMORY PROJECT» (3) • Καθημερινά ενημερωμένη σελίδα • Απλό interface • Παρέχει στο χρήστη επαρκείς πληροφορίες για άπειρα θέματα • Πολύ καλές δυνατότητες αναζήτησης • Εφαρμογή νέων υπηρεσιών: α) σελίδα εκμάθησης β) ask a Librarian

14. «AMERICAN MEMORY PROJECT» (4) Συλλογές της: • Διάφορες μορφές (PDF, jpeg, tiff…) • Για την ψηφιοποίησή τους χρησιμοποιήθηκε το ’’Digital Audio – Visual Preservation Prototyping Project’’ • Δυνατότητα εμφάνισης των συλλογών βάσει του θέματος ή του τίτλου • Δυνατότητα ξεφυλλίσματος μέσω του ampage προγράμματος • Περιορισμός δυνατότητας εκτύπωσης

15. ΤΟ AMERICAN MEMORY ΓΙΑ ΠΑΙΔΙΑ • Δημιουργία από την Βιβλιοθήκη του Κογκρέσου ειδική σελίδα για τα παιδιά (ανάλογη με το American Memory) με σκοπό να έρθουν σε επαφή με το σπάνιο και πολυτιμότατο υλικό της Βιβλιοθήκης.

17. NDLP (1) • NDLP – National Digital Library Project • 5αετές πιλοτικό πρόγραμμα (1996-2000) από τη Library of Congress • Χτίστηκε πάνω σε άλλα δύο πιλοτικά προγράμματα της Βιβλιοθήκης: το ‘Optical Disk Pilot Project’ (1982-1987) και το American Memory (1990-1994)

18. NDLP (2) • Σκοπός του: η συλλογή υλικού (ιστορικού και εκπαιδευτικού ενδιαφέροντος) για τον εμπλουτισμό της σελίδας του American Memory • Μέχρι το 2000 υπερέβη το σκοπό του • Κατάφερε να ψηφιοποιήσει και να διαθέσει online πάνω από 5 εκατομμύρια τεκμήρια.

19. ΨΗΦΙΟΠΟΙΗΣΗ ΣΠΑΝΙΟΥ ΥΛΙΚΟΥ – ΕΛΛΑΔΑ (1) • Σποραδικός χαρακτήρας • Τα τελευταία χρόνια παρατηρείται μία προσπάθεια από διάφορους φορείς (μουσεία, βιβλιοθήκες, ιδρύματα, κ.τ.λ.) χρησιμοποίησης των τεχνολογιών και των άπειρων δυνατοτήτων που τους προσφέρουν.

20. ΨΗΦΙΟΠΟΙΗΣΗ ΣΠΑΝΙΟΥ ΥΛΙΚΟΥ – ΕΛΛΑΔΑ (2) Κάποια έργα ψηφιοποίησης: • Αρχεία της Ελληνικής Παλιγγενεσίας 1821-1832, της Βουλής των Ελλήνων • ‘Μυριόβιβλος’, της Εκκλησίας της Ελλάδος • ‘Ελληνομνημων’ • Ψηφιακή βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου Κρήτης

21. ΜΙΑ ΕΜΠΕΙΡΙΑ ΤΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΚΡΗΤΗΣ (1) Η Ψηφιακή Βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου Κρήτης: • Διδακτορικές Διατριβές • Μεταπτυχιακές εργασίες • Οδηγοί Σπουδών • Περιοδικά • Σημειώσεις μαθημάτων • Ψηφιοποιημένα σπάνια έντυπα

22. ΜΙΑ ΕΜΠΕΙΡΙΑ ΤΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΚΡΗΤΗΣ (2) Ψηφιοποίηση σπάνιου υλικού της • Συμμετοχή στο πιλοτικό πρόγραμμα «Διάδοση Σπάνιων βιβλίων μέσω του Διαδικτύου» • Συγχρηματοδότηση από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή eTEN (European Programme eTEN) • Χρονοδιάγραμμα 2003 – 2004

23. ΜΙΑ ΕΜΠΕΙΡΙΑ ΤΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΚΡΗΤΗΣ (3) • Προϋπολογισμός μικρός • Συμμετοχή: ιδιωτικοί, δημόσιοι Οργανισμοί και τεχνικές εταιρείες από 5 Ευρωπαϊκές χώρες • Στόχος: δημιουργία ενός κοινά αποδεκτού προτύπου για την προβολή σπάνιου και πολύτιμου υλικού • Συντονιστής: Σουηδική Εταιρεία Touch & Turn

24. “TOUCH & TURN’’ • Σουηδική Εταιρεία (http://www.touchandturn.com) • Ανάπτυξη τεχνολογίας για τη ψηφιοποίηση σπάνιου υλικού • Πλατφόρμα λογισμικού αποτελούμενη από: 1) T&T Publisher 2) T&T Viewer

26. ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗ ΥΠΟΔΟΜΗ ΤΗΣ ΨΗΦΙΟΠΟΙΗΣΗΣΤΟΥ ΥΛΙΚΟΥ ΤΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΚΡΗΤΗΣ • Αρχικά αποκτήθηκε ένας σαρωτής (Minolta PS 7000) • Τελικά επιλέχθηκε η λύση της φωτογράφησης • Χρήση ψηφιακής φωτογραφικής μηχανής (Nikon COOLPIX 990 στα 3.34/3.14 megapixel) • Η επεξεργασία των αρχείων εικόνας έγινε με το Photoshop

27. ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΨΗΦΙΟΠΟΙΗΣΗΣ Διαδοχικές φάσεις • Δημιουργία ψηφιακών αντιγράφων των σελίδων • Επεξεργασία των αρχείων εικόνας με το Photoshop • Εισαγωγή των εξαχθέντων από το Photoshop αρχείων εικόνας στο λογισμικό Publisher για τη δημιουργία του τελικού προϊόντος.

28. ΔΙΑΠΙΣΤΩΣΕΙΣ – ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΤΟΥ PROJECT Πλεονεκτήματα • Απέσπασε βραβεία από την Ευρωπαϊκή Ένωση και τη NODEM (Nordic Digital Excellence in Museums) • Δεν απαιτεί εξειδικευμένες γνώσεις προγραμματισμού • Επιτρέπει το ξεφύλλισμα και την ανάγνωση των σελίδων ενός ψηφιοποιημένου βιβλίου κατά τρόπο που προσομοιάζει τον χειρισμό του φυσικού τεκμηρίου.

29. ΔΙΑΠΙΣΤΩΣΕΙΣ – ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΤΟΥ PROJECT Μειονεκτήματα • Αδυναμία χειρισμού αναδιπλωμένης σελίδας • Έλλειψη πίνακα περιεχομένων • Μη ύπαρξη λειτουργίας σελιδοδείκτη • Μη δυνατότητα εκτύπωσης

30. Με ποια κριτήρια άραγε επιλέγουµε στοιχεία από το παρελθόν µας για να τα θυµόµαστε στο μέλλον;