BUDŻET UNII EUROPEJSKIEJ

1. BUDŻET UNII EUROPEJSKIEJ

2. Budżet - definicja Budżet jest to plan finansowy zawierający dochody i wydatki związane z realizacją przyjętej polityki społecznej i gospodarczej

3. Budżet - funkcje Funkcja fiskalna – polega na gromadzeniu dochodów budżetowych (pochodzących głównie z podatków) umożliwiających utrzymanie aparatu państwowego oraz realizację określonych zadań

4. Budżet - funkcje Funkcja redystrybucyjna umożliwia dokonywanie pożądanych zmian w podziale dochodu narodowego, takich jak np. zmniejszanie dysproporcji w poziomie rozwoju gospodarczego różnych regionów oraz niwelowanie nadmiernego zróżnicowania dochodów różnych grup społecznych i tworzenie warunków bezpieczeństwa socjalnego dla grup najuboższych.

5. Budżet - funkcje • Funkcja stymulacyjna polega na oddziaływaniu dochodów i wydatków budżetu na życie gospodarcze i społeczne. Za pomocą odpowiednio skonstruowanych systemów podatkowych oraz wydatków budżetowych można np. wpływać na poziom dochodu narodowego i zmiany strukturalne w gospodarce, kształtować poziom akumulacji i tempo wzrostu gospodarczego, regulować poziom i kierunki konsumpcji.

6. Czym jest budżet Unii Europejskiej? Unia Europejska posiada własne środki finansowe, umożliwiające prowadzenie wspólnej polityki w dziedzinach przewidzianych prawem traktatowym oraz inne działania integracyjne. Najważniejszy element systemu finansowego UE stanowi budżet ogólny, zatwierdzany przez Radę oraz Parlament Europejski, a zarządzany przez Komisję. Realizacja budżetu podlega ścisłej kontroli.

7. Kiedy utworzono budżet UE? Pierwotnie każda ze Wspólnot Europejskich miała swój odrębny budżet. W 1967 r. w wyniku utworzenia wspólnych organów naczelnych i zarządzających, połączono budżety EWG, Euratomu oraz budżet administracyjny Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali (EWWiS), tworząc budżet ogólny. Poza nim - do lipca 2002 r. - znajdował się budżet operacyjny EWWiS, co wynikało z obowiązywania postanowień Traktatu Paryskiego z 1951 r. W 1971r. Wprowadzono system środków własnych Wspólnot składający się z ceł i opłat rolnych. Osiem lat później wprowadzono kolejny składnik oparty na niewielkiej części VAT-u.

8. Kolejnym etapem kształtowania budżetu Wspólnoty było wprowadzenie w 1984 r. rabatu brytyjskiego, czyli zwolnienia Wielkiej Brytanii z części wpłat do wspólnej kasy. Wywalczyła go jeszcze Margaret Thatcher w 1984 r. Wielka Brytania była wówczas jednym z uboższych krajów Unii. Negocjacje o rabat premier Thatcher prowadziła pięć lat. Brytyjczycy argumentowali także, że Wielka Brytania korzysta w znacznie mniejszym stopniu ze Wspólnej Polityki Rolnej UE, która pożera ponad 40 proc. unijnego budżetu.Rabat to dwie trzecie wpłat Wielkiej Brytanii netto do unijnego budżetu. W latach 1997-2003 wart był średnio 4,6 mld euro. W roku 2006 sięgnął 5,3 mld euro. Komisja Europejska wyliczyła, że rabat w latach 2007-2013 wyniesie średnio 7,7 mld euro - jeżeli nie zostanie zmniejszony.Na rabat składają się wszystkie 25 krajów Unii. Ale nie wszystkim się to podoba: na szczycie w Berlinie w 1999 r. Austria, Niemcy, Holandia i Szwecja uzyskały "rabat od rabatu", który pozwolił im zmniejszyć swe wpłaty na rzecz rabatu brytyjskiego o trzy czwarte. To zwiększyło wpłaty na rzecz rabatu, jakie przekazują Francja, Hiszpania i Włochy.

9. Największą reformę budżetu w ostatnich latach przeprowadzono w 1988 roku w ramach tzw. Pakietu Delors’a. Wprowadzono wtedy limity środków własnych, wieloletnie plany finansowe (perspektywy finansowe) z limitami wydatków w poszczególnych kategoriach i kolejny instrument stanowiący źródło dochodu, czyli wpłaty narodowe oparte o procent Dochodu Narodowego Brutto.

10. Czym jest perspektywa finansowa? Perspektywy finansowe są zawierane w ramach tzw. porozumień międzyinstytucjonalnych, tj. uzgodnień pomiędzy Radą UE, Parlamentem Europejskim i Komisją Europejską, które pomimo tego, że nie są prawnie wiążące, mają duże znaczenie polityczne. Pierwsze porozumienie międzyinstytucjonalne podpisano w 1988 r. Zawierało ono Perspektywę Finansową na lata 1988-1992 (I Pakiet Delors'a). Kolejne porozumienie zostało osiągnięte w 1993 r., wraz z nową perspektywą finansową na lata 1993-1999 (II Pakiet Delors'a). Podstawą ustalenia Perspektywy Finansowej na lata 2000-2006 było przyjęcie w 1999 r. dokumentu Agenda 2000. Zostały w nim zawarte propozycje reformy wspólnej polityki rolnej, zmian w finansowaniu rozwoju regionalnego, a także zasady finansowania procesu rozszerzenia Unii o nowe kraje członkowskie.

11. Głównym celem ustalania perspektyw finansowych jest utrzymywanie dyscypliny wydatków budżetu. Wielkość wydatków w budżetach rocznych musi uwzględniać pułapy określone w perspektywie finansowej. Priorytety polityczne UE są tu przekładane na wielkości budżetowe. Ujęcie wieloletnie zwiększa stabilność budżetu, gdyż beneficjenci są w stanie przewidzieć poziom tych wydatków w kolejnych latach. Dzięki ramom ustalonym w perspektywie finansowej współpraca między instytucjami zaangażowanymi każdego roku do przyjmowania budżetu układa się lepiej, niż w czasach gdy perspektywa nie istniała.

13. Zasady, wg których konstruowany jest budżet • zasada jedności – wszystkie dochody i wydatki Wspólnoty powinny być ujęte w budżecie ogólnym, stanowiącym jednolity dokument; • zasada uniwersalizmu - dochody budżetowe nie powinny być przypisywane do konkretnych wydatków; • zasada równowagi budżetowej - wykluczającej założenie z góry istnienia deficytu budżetowego - jeśli takowy w ciągu roku budżetowego się zdarzy, uchwalany jest budżet uzupełniający lub korygujący; • zasada sporządzania budżetu na okres roku - przestrzeganie tej zasady Wspólnota musi godzić z potrzebą planowania wieloletniego; • zasada specjalizacji wydatków - głoszącej, że każdy wydatek musi mieć swoje określone przeznaczenie

14. Procedura uchwalania budżetu Uchwalanie corocznego budżetu UE jest procedurą trwającą około roku. Składa się z kilku etapów: • ETAP – realizowany jest w okresie od stycznia do kwietnia roku poprzedzającego wejście budżetu w życie. Prace Komisji Europejskiej nad jego wstępnym projektem. • ETAP – na przełomie kwietnia i maja na posiedzeniu ACOR (Komitetu Doradczego Rady ds. Zasobów Własnych) ustalana jest podstawa środków własnych UE, określających wielkość wpłat państw członkowskich do kasy UE. • ETAP – w maju Komisja Europejska prezentuje wstępny projekt budżetu. Następnie inicjatywa budżetowa przekazywana jest Radzie UE, która pracuje nad dokumentem do lipca.

15. IV. ETAP – w lipcu następuje tzw. pierwsze czytanie. Po zatwierdzeniu przez Radę UE projekt przekazywany jest do Parlamentu Europejskiego. V. ETAP – w drugiej połowie października Parlament uchwala swoją wersję dokumentu, która przesyłana jest do Rady. Rozpoczyna się tzw. drugie czytanie budżetu, które do połowy listopada odbywa się w Radzie. VI. ETAP - po zapoznaniu się z poprawkami PE i wypracowaniu swojego stanowiska, Rada przesyła poprawioną wersję projektu budżetu z powrotem do PE. VII. ETAP – w połowie grudnia Parlament Europejski zatwierdza ostateczną wersję budżetu.

17. Źródła finansowania budżetu Tradycyjne zasoby (środki) własne: • cła a dokładniej ¾ dochodów z ceł; 1/4 pozostaje w państwach członkowskich na pokrycie kosztów funkcjonowania ich administracji celnej z tytułu przywozu towarów z państw trzecich (pobieranych jednolicie na podstawie Wspólnej Taryfy Celnej).Wpłaty z tytułu ceł nie są w pełni związane z wielkością importu. Państwa, które nie mają dostępu do morza i znaczną część towarów pochodzących spoza UE sprowadzają przez porty morskie w innych państwach, z reguły tam dokonują większości odpraw celnych i mają w efekcie małe dochody z ceł (dobrym przykładem jest tu Austria). Odwrotnie jest w państwach, które mają duże porty i są miejscami przeładunku towarów, kierowanych ostatecznie do innych państw. Taką funkcję pełni np. Rotterdam. Stąd też Holandia odprowadza do budżetu UE większe dochody z tytułu ceł niżby to wynikało z wielkości jej importu. • opłaty cukrowe, tj. opłaty nakładane na producentów cukru i izoglukozy w ramach wspólnej organizacji rynku cukru

18. Źródła finansowania budżetu Dochód z VAT : • Wpłaty państw z tytułu VAT są wyznaczane przez pomnożenie jednolitej dla UE stawki VAT przez zharmonizowaną podstawę VAT. Ta ostatnia nazywana jest statystyczną podstawą, ponieważ stanowi szacunek wartości wszystkich towarów i usług podlegających podatkowi VAT, a nie ich faktyczną wartość. Statystyczna podstawa VAT (a więc i dochód z tytułu VAT) obliczana jest według stawek, jakie powinny obowiązywać w świetle przepisów o ich harmonizacji. Nie uwzględnia więc ona czasowych odstępstw i trwałych derogacji od ogólnych reguł. W ten sposób autorzy zharmonizowanej podstawy VAT chcieli wyeliminować wpływ różnic w narodowych systemach VAT (zwłaszcza w poziomie stawek) na wielkość środków z tytułu VAT przekazywanych do budżetu UE. • Np. jeżeli w Polsce uzyskano okres przejściowy na stosowanie 7% VAT w gastronomii to i tak do celów naliczania VAT do budżetu stosuje się 22%.

19. Źródła finansowania budżetu Dochód z VAT : 3. Zharmonizowana podstawa VAT nie może przekroczyć 50% DNB danego kraju; jest to tzw. capping. Jeśli podstawa VAT przekracza ten wskaźnik, wpłata z tytułu VAT liczona jest od 50% DNB. Zasada ta ma lepiej uwzględnić różnice w narodowych systemach, a przede wszystkim osłabić regresywność VAT, tj. zmniejszyć ciężar wpłat państw mniej zamożnych.

20. Źródła finansowania budżetu Dochód z VAT : 3. Zharmonizowana podstawa VAT nie może przekroczyć 50% DNB danego kraju; jest to tzw. capping. Jeśli podstawa VAT przekracza ten wskaźnik, wpłata z tytułu VAT liczona jest od 50% DNB. Zasada ta ma lepiej uwzględnić różnice w narodowych systemach, a przede wszystkim osłabić regresywność VAT, tj. zmniejszyć ciężar wpłat państw mniej zamożnych. Podstawa VAT za 2011r.

21. Źródła finansowania budżetu Dochód z VAT : 3. Zharmonizowana podstawa VAT nie może przekroczyć 50% DNB danego kraju; jest to tzw. capping. Jeśli podstawa VAT przekracza ten wskaźnik, wpłata z tytułu VAT liczona jest od 50% DNB. Zasada ta ma lepiej uwzględnić różnice w narodowych systemach, a przede wszystkim osłabić regresywność VAT, tj. zmniejszyć ciężar wpłat państw mniej zamożnych. Obliczenie wpłaty z tytułu VAT, Uwaga rabat

22. Źródła finansowania budżetu Wpłaty państw obliczane na podstawie wielkości ich DNB : Wielkość tych wpłat pokrywa każdorazowo różnicę, jaka powstaje między planowanymi wydatkami a wpłatami z wymienionych wyżej źródeł. Różnica ta, wyliczona dla całego ugrupowania, musi być pokryta przez państwa członkowskie w wysokości, która odzwierciedla udział każdego państwa w łącznym DNB Unii. Inaczej mówiąc, tę część swych wpłat do budżetu UE państwa członkowskie wnoszą proporcjonalnie do swej zamożności. Taka koncepcja zasilenia unijnego budżetu oznacza, że im większe są wydatki z tego budżetu, na pokrycie których nie wystarcza dochodów z opłat celnych oraz z VAT, tym większe muszą być bezpośrednie wpłaty państw członkowskich, obliczone w proporcji do ich zamożności.

23. Źródła finansowania budżetu Wpłaty państw obliczane na podstawie wielkości ich DNB : Wpłata z tytułu DNB ma więc charakter uzupełniający (rezydualny). Wpłata ta pozwala na bardziej sprawiedliwe obciążenie państw członkowskich, proporcjonalnie do ich poziomu gospodarczego. Takie podejście pozwala jednocześnie na konstruowanie budżetu bez deficytu. W latach 2007-2013 dwa państwa korzystają ze znaczącej redukcji ich rocznych wpłat z tytułu DNB: Holandia rocznie w wysokości 605 mln euro oraz Szwecja w wysokości 150 mln euro (w cenach 2004 r.).

24. Źródła finansowania budżetu Pozostałe wpłaty : • podatki pracowników instytucji UE, • składki niektórych państw z poza UE na różne programy współfinansowane, • kary nakładane na przedsiębiorców

25. Źródła finansowania budżetu Pozostałe wpłaty :

26. Finansowanie budżetu Środki finansowe wpływają do budżetu UE ze składek państw członkowskich, czyli tzw. środków własnych UE. Źródła finansowania składek:

29. Na jakie cele wydawane są środki z budżetu?

30. Trwały wzrost • Obejmuje on: • Konkurencyjność na rzecz wzrostu gospodarczego i zatrudnienia – wspieranie badań, szkolnictwa, innowacyjności i mobilności

31. Trwały wzrost w 2011 r.

32. Spójność na rzecz wzrostu gospodarczego i zatrudnienia – rozwijanie potencjału gospodarczego w całej UE.

33. Spójność na rzecz wzrostu gospodarczego i zatrudnienia – rozwijanie potencjału gospodarczego w całej UE w 2011 r.

34. Zasoby naturalne i ich ochrona • finansowanie Wspólnej Polityki Rolnej (WPR) • finansowanie polityki rybołówstwa i ochrony środowiska

35. Zasoby naturalne i ich ochrona w 2011 r.

36. Obywatelstwo, wolność, bezpieczeństwo i sprawiedliwość • Wolność, bezpieczeństwo i sprawiedliwość – finansowanie polityki migracyjnej oraz bezpieczeństwa i sprawiedliwości

37. Obywatelstwo – środki m.in. na politykę kulturalną, programy popularyzujące kulturę i sztukę europejską oraz informowanie i dialog z obywatelami UE

39. UE jako partner na arenie międzynarodowej • Pomoc rozwojowa UE dla państw rozwijających się • Polityka sąsiedztwa • Pomoc przedakcesyjna • Wydatki na pomoc humanitarną

40. UE jako partner na arenie międzynarodowej w 2011 r.

42. Administracja Zapewnia środki na funkcjonowanie aparatu administracji KE, Rady, Parlamentu i innych instytucji UE, a także na świadczenia socjalne dla unijnych urzędników.

43. Wyrównania Czasowe wsparcie dla budżetów mniej zamożnych państw członkowskich (tylko do 2009 r.).

44. Perspektywa finansowa 2007-2013 Prace nad nową Perspektywą Finansową na lata 2007-2013 rozpoczęły się już w 2004 r. Punktem wyjścia było przyjęcie przez Komisję Europejską komunikatu z dnia 10 lutego 2004 r. Budowanie naszej wspólnej przyszłości - Wyzwania polityczne i środki budżetowe w rozszerzonej Unii, zawierającego projekt nowej Perspektywy Finansowej 2007-2013. Najpierw w sprawie budżetu musiały porozumieć się rządy państw Unii, które osiągnęły ostateczne porozumienie na szczycie Rady w grudniu 2005 r. Potem jednak eurodeputowani, rozczarowani zbyt niskim poziomem wydatków, zagrozili jego odrzuceniem. Ostatecznie, po długich negocjacjach, dotyczących m.in. procentu udziału unijnego budżetu w dochodzie narodowym brutto Wspólnoty, projekt nowej Perspektywy Finansowej na lata 2007-2013 został przyjęty 17 maja 2006 r. w ramach Międzyinstytucjonalnego Porozumienia w sprawie dyscypliny budżetowej i poprawy procedury budżetowej pomiędzy Parlamentem Europejskim, Radą i Komisją Europejską.

45. Budżet na lata 2007-2013

46. Wynegocjowany budżet stanowi 1,05 proc. DNB Unii Europejskiej. Jest to mniej niż proponowała Komisja Europejska (1,14%), jednakże więcej niż postulowali najwięksi płatnicy netto (kraje, które do unijnej kasy więcej wpłacają, niż z niej wypłacają) - 1%. Dla Polski porozumienie budżetowe przewiduje 89,6 mld euro w ciągu siedmiu lat, co po opłaceniu naszych składek do unijnej kasy oznacza netto około 60 mld euro. Najwięcej, bo aż 59,7 mld euro Polska może otrzymać w ramach funduszy strukturalnych i spójności na rozwój najbiedniejszych regionów, walkę z bezrobociem czy budowę infrastruktury. Ponadto z unijnej kasy trafi ponad 24 mld euro do polskiego rolnictwa (w tym na dopłaty bezpośrednie i rozwój obszarów wiejskich), reszta na rozmaite programy unijne, w tym edukacyjne (jak Erasmus) i naukowe oraz na cele związane z polityką sprawiedliwości i spraw wewnętrznych (jak ochrona granic i walka z terroryzmem).