НББОлон улсын стандарт – 18 Орлогын тодорхойлолт

1. НББОлон улсын стандарт – 18 Орлогынтодорхойлолт

2. Хөтөлбөр • 1. Орлого гэж юуг хэлэх талаар • 2. Орлогын хэмжилт • 3. Орлого хүлээн зөвшөөрөлт

3. Орлого гэж юу вэ? • Орлогогэдэгньбараа, бүтээгдэхүүнүйлдвэрлэхбуюунийлүүлэх, үйлчилгээүзүүлэхүйлажиллагаанаастухайнхугацаандбийболсонхөрөнгийндотогшурсгал, өртөлбөрийнбарагдуулалтюм. • Өөр өөр хэлбэл “орлого”гэдэгньаж ахуйн нэгжийн ердийн үйл ажиллагааны явцад тайлант хугацаанд бий болсон бөгөөд өмч эзэмшигчдээс оруулсан хөрөнгөөс бусад шалгаанаар өмчийн өсөлт хэлбэрээр илэрсэн , эдийн засгийн өгөөжийн дотоод урсгал юм.

4. БизнесийнбайгууллагынорлогоолохүйлБизнесийнбайгууллагынорлогоолохүйл явцнь: • Барааборлуулах• Ажил гүйцэтгэх, үйлчилгээүзүүлэх• Хүү, эрхийншимтгэл, ногдолашигавчраххөрөнгийгбусдадхэрэглүүлэхгэсэнүндсэн 3 чиглэлээрявагдана. • Тайлантүедорлогынхэлбэртэйгээрэдийнзасгийнөгөөжнэмэгдэхбуюухөрөнгөөсөх, өөрийнхөрөнгөнэмэгдэхзамаарөрбагасах, нийтхөрөнгөдөөрийнхөрөнгийнхувьнэмэгдэхзэргийгхамааруулна.

5. Орлогын хэмжилт 1. Орлого нь хүлээн авсан буюу хүлээн авахаар хүлээгдэж буй төлбөрийн бодит үнэ цэнээр хэмжигдэнэ. Худалдааны хөнгөлөлт, тоо хэмжээнээс хамарсан хөнгөлөлтийг хассан дүнгээр бодит үнэ цэнийг тооцно. Борлуулалт = борлуулалтын орлогоос - хөнгөлөлт ба урамшуулал 2. ААН-нь хүлээн авсан буюу хүлээн авахаар хүлээгдэж буй эдийн засгийн өгөөжийн зөвхөн орох урсгалыг орлогод багтаана. Засгийнгазарюмуубусадгуравдагчталыннэрийнөмнөөсцуглуулсандүнг хасч тооцно. Борлуулалт = Борлуулалтаас- 3дагч этгээдийн өмнөөс цуглуулсан мөнгөн цуглуулга 3. Агентын үйлчилгээ эрхэлж байх үед шимтгэлийн дүнг л орлого гэж үзнэ.

6. Орлого хүлээн зөвшөөрөх зарчим : • Хэрэгжсэн үед • Хэрэгжих боломжтой болсон • Иж бүрдсэн үед нь орлого хүлээн зөвшөөрөх • Бараа, үйлчилгээгмөнгөөрюмуузээлээрарилжсанүедорлогохэрэгжсэндтооцно. • Мөнгөэсвэлавлагындүндшуудхөрвөхболомжтойхөрөнгийгарилжаагаархүлээнавсанболорлогохэрэгжихболомжтойболсонгэжүзнэ. • Байгууллагахудалданавагчдадбараагааборлуулсанюмууүйлчилгээгээүзүүлждууссанболорлогоолохүйлявцыгижбүрдсэнгэжүздэг.

7. ААНОАТ-ын хууль • 7.1. Энэ хуулийн 5.3-д заасан албан татвар төлөгчийн тухай татварын жилд Монгол улсын нутаг дэвсгэрт болон гадаад улсад олсон орлогод албан татвар ногдоно. • 21.1 Албан татвар төлөгч нь нягтлан бодох бүртгэлийн аккруэл сууриар гаргасан улирал, жилийн татварын тайланг үндэслэн жилийн эхнээс өссөн дүнгээр орлого болон төлөх татвараа өөрөө үнэн зөв тодорхойлж төсөвт төлнө.

8. Орлогын хэмжилт • 18. Ажил гүйлгээний эдийн засгийн үр өгөөжийг хүртэх магадлалтай түүнчлэн үнэн бодитойгоор хэмжих боломжтой нөхцөлд орлогыг хүлээн зөвшөөрнө. / эрсдэл, өгөөж, удирдлага, хяналтын үүрэг худалдан авагч талд шилжсэн / - Гэхдээ орлогод оруулан тооцсон авлагыг цуглуулах үед тодорхой бус байдал үүссэн бол цуглуулан авч чадахааргүй дүнг шууд зардлаар хүлээн зөвшөөрөх ба харин анх орлогоор зөвшөөрсөн дүнд залруулга хийхгүй.

9. Орлого хүлээн зөвшөөрөх зарчим :

13. А. Бараа бүтээгдэхүүн борлуулалтын орлогыг борлуулалт хийсэн өдөр хүлээн зөвшөөрдөг бөгөөд худалдан авагчдад хүргэсэн өдөр гэдэг утгаар хүлээн зөвшөөрдөг • Б. Үзүүлсэн үйлчилгээний орлогыг үйлчилгээ үзүүлж, нэхэмжлэх боломжтой болсон үедхүлээн зөвшөөрдөг, • В. Хүү түрээс, зохиогчийн эрх зэрэг аж ахуйн нэгж, байгууллагын хөрөнгийг бусад этгээд ашиглахыг зөвшөөрсөний дүнд бий болсон орлогыг өнгөрсөн хугацаа буюу хөрөнгө ашиглалтаар хүлээн зөвшөөрдөг. • Г. Бараа бүтээгдэхүүнээс бусад хөрөнгийг данснаас хассанаар бий болсон орлогыг борлуулалтын өдөрхүлээн зөвшөөрдөг.

14. Бараа, үйлчилгээг солилцох

17. Хуулийн заалт : • б) ААНОАТ-ын хууль 7.5. Бараа ажил үйлчилгээг солилцсон тохиолдолд албан татвар ногдох орлогыг тодорхойлохдоо харилцан хамааралгүй этгээдүүдийн хооронд хийгдсэн ижил төрлийн бараа ажил, үйлчилгээний борлуулалтын үнийг жишиг болгоно. • НӨАТ-ын хууль 9.2. Дараах тохиолдолд нэмэгдсэн өртгийн албан татвар тооцох үнэлгээг харьяалах татварын алба тухайн үеийн зах зээлийн үнэ, тарифыг үндэслэн тодорхойлно. -бараа ажил үйлчилгээг солилцсон :

18. Барилгын гэрээт ажил • Барилгын гэрээт ажлын үр дүнг үнэн бодитой хэмжих боломжтой бол аж ахуйн нэгж нь барилгын ажлын бүрдэлтийн үе шат бүрд түүний холбоотой барилгын орлого, барилгын өртгийг тодорхойлж тайлант үеийн орлого, зардлаар хүлээн зөвшөөрнө • Хэд хэдэн хөрөнгийг барих гэрээнд дараах зарчмыг баримталсан бол хөрөнгө тус бүрийн барилгын ажлыг бие даасан барилгын гэрээ гэж үзнэ

20. Хөрөнгө бүрд бие даасан төсөл ирүүлсэн • Б. Хөрөнгө бүр тус тусдаа гэрээтэй бөгөөд захиалагч ба худалдан авагч хоёр тал хөрөнгө тус бүрд холбогдох гэрээний нөхцлийг хүлээн зөвшөөрөх ба татгалзах эрхтэй • Хөрөнгө бүрийн зардлыг тодорхойлох боломжтой

21. Орлогыг хүлээн зөвшөөрөх ерөнхий зарчим

22. Орлогыг хэзээ хүлээн зөвшөөрөх вэ?

23. Орлогыг хэзээ хүлээн зөвшөөрөх вэ? Дээрх шалтгааны улмаас орлогыг хэзээ хүлээн зөвшөөрч бүртгэх вэ? гэсэн асуудал гарч ирнэ. Тэгвэл энэ үед орлогыг хүлээн зөвшөөрч бүртгэх үндсэн 4 төрөл байдаг. Үүнд:

24. Орлого хүлээн зөвшөөрөлт

25. 1. Борлуулалтын /хүргэлтийн/ цэг дээр орлого хүлээн зөвшөөрөх • Бараа бүтээгдэхүүнийг худалдан авагчдад хүргэсэн, ажил үйлчилгээг гүйцэтгэсэн үед орлогыг хүлээн зөвшөөрөх арга. • /практикт өргөн хэрэглэгддэг арга / ДТ: Мөнгө /авлага/ ХХХ КТ: Борлуулалтын орлого ХХХ

26. 2. Борлуулалтын цэгээсөмнөхорлогохүлээнзөвшөөрөлт Бараа бүтээгдэхүүнийг худалдан авагчдад хүргэхээс, ажил үйлчилгээг бол гүйцэтгэж дуусахаас өмнө орлогыг хүлээн зөвшөөрнө гэсэн ойлголт юм. Энэ төрлийн орлогод дуусгавар болох үйл явц нь урт хугацаанд үргэлжилдэг барилга, байгууламж барих болон машин тоног төхөөрөмж угсрах зэрэг ажил гүйлгээний орлого хамаарна.

28. Гүйцэтгэлийнхувийнжингийнарга • Орлого, нийташгийггүйцэтгэлийнхувийнжиндүндэслэнтооцдог. • Гүйцэтгэлийнхувийгорцынхэмжигдэхүүнээр (гарсанзардлынхэмжээ, ажилласанцаггэхмэт), гарцынхэмжигдэхүүнээр (үйлдвэрлэсэннэгж, зассанзамынуртгэхмэт) хэмжижболно. • Тухайн хугацаа хүртэл гарсан зардлыг тооцоолон нийт тооцоолсон зардалд харьцуулж иж бүрдлийн хувийг тодорхойлж түүнийг ашиглан тайлант хугацаанд хүлээн зөвшөөрөх орлого болон нийт ашгийг тооцдог.

29. Тайлант үед хүлээн зөвшөөрөх орлого, нийт ашгийг олохдоо дараах томъёог ашиглана.

30. Жишээнь: Гүйцэтгэлийнхувийнжингийнарга • 2004.01.01-нд "Р" компани "О" компанитай 3 жилийнхугацаатайбарилгабарьжөгөхгэрээбайгуулжүйлажиллагаагаа 5-р сарын 1-нээс эхэлсэн. Гэрээтажлынгэрээнийүнийг 4,900,000₮-өөртогтоосон. Гэрээтажилтайхолбоотойдараахмэдээлэлөгөгджээ.

33. “Р” компаниБаланс 2004.12.31 2005.12.31 2006.12.31 Эргэлтийнхөрөнгө: Дуусаагүйбарилга .................. 980,000 2,695,000 0 ДБ-н нэхэмжлэх........................ (750,000)( 2,550,000) 0 Нэхэмжлэлээсдавсанөртөг...... 230,000 145,000 0 Дуусаагүйбарилгынүлдэгдэл 2005.12.31-ний байдлаар2,695,000₮байгаань / 800,000 + 180,000 + 1,482,500 + 232,500 / “Р” компаниОрлогынтайлан 2004.12.31 2005.12.31 2006.12.31 Уртхугацаатгэрээтажлынорлого 980,000 1,715,000 2,205,000 Барилгынзардал .... ....................... (800,00) (1,482,500) (1,900,000) Нийташиг ........................................ 180,000 232,500 305,000

34. Тайлант хугацааны эцэст “дуусаагүй барилга” ба “дуусаагүй барилгын нэхэмжлэх” дансны үлдэгдлийн зөрүүг балансад дараах 2 хэлбэрээр тайлагнадаг. • Хэрвээ “ Дуусаагааүй барилга” дансны үлдэгдэл нь “дуусаагүй барилгын нэхэмжлэх” дансны үлдэгдлээс илүү гарч байвал зөрүүг “ Нэхэмжлэлээс давсан өртөг” гэж нэрлэн балансын эргэлтийн хөрөнгийн хэсэгт тайлагнана. • Хэрвээ“Дуусаагүйбарилгыннэхэмжлэл” нь“Дуусаагүйбарилга” дансныүлдэгдлээсилүү гарч байвал уг зөрүүг “Өртөг, нийт ашгаас давсан нэхэмжлэх” гэж нэрлэн балансын богинохугацаатөртөлбөрхэсэгттайлагнана. • Гэрээтажлыгдууссаныдараа 2006 онддараахбичилтхийнэ. ДтДуусаагүйбарилгыннэхэмжлэх4,900,000 КтДуусаагүйбарилга 4,900,000

35. Хоёр. Хүргэлтийндараахорлогохүлээнзөвшөөрөлт • Хэсэгчилсэнборлуулалтынарга • Өртөгнөхөлтийнарга • Хэсэгчилсэн борлуулалтын арга. • Энэ аргын үед борлуулалтаас мөнгөн цуглуулалтыг илүүд үздэг бөгөөд мөнгө хүлээн авах хүртэл нийт ашгийнхүлээн зөвшөөрөлтийг хойшлуулдаг. • Учир нь урт хугацаанд үечилсэн төлбөр хийгддэг тохиолдолд борлуулалтыг хийсэн үед нь бүгдийг тухайн тайлангийн хугацааны орлогоор бүртгэх нь мөнгө төлөгдөхгүй болбол орлогыг бодит байдлаас өөрөөр тайлагнахад хүргэнэ.

36. Нягтланбодохбүртгэлийнэнэхүүхэсэгчилсэнборлуулалтынаргындагууборлуулалтынорлогоболонборлуулсанбүтээгдэхүүнийөртгийгборлуулалтхийгдсэнүедбүртгэхболовчхолбогдохнийташгийгхойшлуулдаг. • Үйлажиллагаанызардалболохборлуулалтболонудирдлагынзардлыгхойшлуулдаггүй.

37. Хойшлуулсаннийташигдансыгбалансадбогинохугацаатөртөлбөрхэсэгтурьдчилжорсонорлоготойижлээртайлагнана. Хэрэгжсэннийташигдансыгорлого, зарлагыннэгдсэндансандхаана.

38. Жишээ: “ А” компани 2004-2006 оны үйл ажиллагаатай холбох мэдээлэл Хэсэгчилсэнборлуулалтынарга

40. Хойшлуулсаннийташиг 994,500₮- ийнүлдэгдэлтэйгээр /1,487,500 – 493,000/ богинохугацаатөртөлбөрийнхэсэгт, Хэсэгчилсэндансныавлага – 2004“ 5,850,000₮ньэргэлтийнхөрөнгөхэсэгт, Харинхэрэгжсэннийташигдансыг ОЗНД-д хаахбөгөөдсанхүүгийнтайлангийнорлогынтайландтусгагдана.

42. Балансадтусгагдаххойшлуулсаннийташигдансныүлдэгдэлнь 1,501,596¥₮ /1,487,500+1,799,296-493,000-1,292,200/ • Хойшлуулсаннийташигдансныүлдэгдэлнь 1,459,440=1,501,596+2,257,794-2,299,950 / • Хэсэгчилсэндансныавлагаболонхойшлуулсаннийташигдансыгонтусбүрээрньтусадньбүртгэхшаардлагатай. Учирньтайлантүебүрийннийташгийнтүвшинөөрөөрбайна.

44. Хойшлуулсаннийташигдансныүлдэгдэлнь 1,459,440=1,501,596+2,257,794-2,299,950 / • Хэсэгчилсэндансныавлагаболонхойшлуулсаннийташигдансыгонтусбүрээрньтусадньбүртгэхшаардлагатай. Учирньтайлантүебүрийннийташгийнтүвшинөөрөөрбайна.

45. Гурав. Тусгайборлуулалтынүеийнорлогохүлээнзөвшөөрөлт • Агентынборлуулалтынбүртгэл • Агентньүйлдвэрлэгчэсвэлбөөнийхудалдааныкомпанийнбараагхудалданавагчдадборлуулан, борлуулалтыншимтгэлавдаг. • Барааматериалааагентадшилжүүлэхньборлуулахүйлажиллагаабиш, харинбараабүтээгдэхүүнийбайршилөөрчлөгдөжбайнагэсэнүг.

46. Компаниагентадшилжүүлсэнбарааг “Агентадбайгаабараа” дансандбүртгэхбаагентэнэталаарямарнэгэнжурналынбичилтийгхийхгүй. Гэхдээбарааматериалыгхүлээнавсанбүртгэлийгхийнэ. Агентугбарааматериалынбүрэнбүтэнбайдлыгхариуцахаасбишөөрүүрэгхүлээхгүй • Агентбарааггуравдагчталдборлуулсантухаймэдэгдсэнэсвэлборлуулалтынмөнгөнорлогохүлээнавсанүедшилжүүлэгчньборлуулалтынорлогобаөртгийгхүлээнзөвшөөрчбүртгэнэ. • Агентньбарааборлуулалтаастодорхойхэмжээнийшимтгэлавахбөгөөдтүүнийг “Шимтгэлийнорлого” дансныкредитталдбүртгэнэ.

47. Агентньбараа, бүтээгдэхүүнийзарсурталчилгаагхийлгүүлсэнболүүнийгшилжүүлэгч (бараагөмчлөгч) байгууллагааснэхэмжлэхёстой. Иймдугбарааматериалтайхолбоотойзарсурталчилгаанызардалньагентынбусхариншилжүүлэгчбайгууллагынтайлантхугацаанызардалдшингэнэ.

50. Анхаарал тавьсанд баярлалаа