Evaluatie van de basisdata voor de indicatoren van sociale inclusie

1. Evaluatie van de basisdata voor de indicatoren van sociale inclusie Centrum voor Sociaal Beleid – Herman Deleeck Karel van den Bosch (met veel dank aan het SILC-team van StatBel)

2. Gegevensbronnen voor NAPincl • SILC (Statistics on Income and Living Conditions) • Arbeidskrachtentelling • Gezondheidsenquête • Administratieve gegevens  In deze uiteenzetting focus op SILC

3. Europese context SILC • SILC is gebaseerd (vanaf 2004) op een Verordening van het Europese Parlement en de Raad (1177/2003) • SILC wordt ingericht (zal worden ingericht) in alle Lidstaten van de EU (inclusief de nieuwe) + Noorwegen en IJsland. • Doel: vergelijkbare gegevens inzake inkomensverdeling en sociale uitsluiting voor de gehele EU.

4. Korte voorgeschiedenis SILC • Proefenquête in 2002 • 1e volledige enquête in 2003. België nam hier binnen de EU het voortouw. • Opstartproblemen in 2003: • werving van interviewers in sommige gemeenten • programmering van de vragenlijst in CAPI • Deze problemen lijken opgelost in 2004.

5. Opzet 1: roterend panel • “Roterend panel” Dwz. ieder jaar valt een kwart van de huishoudens af; deze worden vervangen door nieuwe huishoudens. Dus ieder huishouden doet maximaal 4 jaar mee. • Doel: longitudinale gegevens over armoede en sociale uitsluiting, met tegelijk behoud van cross-sectionele representativiteit.

6. Opzet 2: verantwoordelijkheden • Centrale (EU) doelstellingen; uitvoering lokaal (door Lidstaat) • Door Eurostat opgelegd: • Minimale effectieve steekproefomvang • “Target variables”: door Eurostat duidelijk omschreven variabelen, aan te maken obv de verzamelde SILC gegevens.

7. Opzet 2: verantwoordelijkheden • Lokale uitwerking door StatBel (in consultatie met Eurostat): - steekproeftrekking - vragenlijst - veldwerk - verwerking (controle, imputatie) - weging. • Mijn Evaluatie: verdeling verantwoordelijk-heden duidelijke verbetering tov ECHP

8. Populatie en steekproefkader • Populatie: private huishoudens in België. • Steekproefkader: Rijksregister. • Implicaties: • geen personen in collectieve huishoudens, • probleem voor daklozen, • probleem voor personen die feitelijk niet verblijven op het adres waar zij gedomicilieerd zijn.

9. Steekproeftrekking • Twee-traps steekproef • 1e stap: selectie (deel)gemeenten • 2e stap: selectie huishoudens • Globaal proportioneel aan populatie per gewest. • Maar rekening houdend met verwachte non-respons.

10. Steekproef: aantallen • Lichte oververtegenwoordiging Brussel en Wallonië, • Ondervertegenwoordiging Vlaanderen

11. Vragenlijst • Gericht op Eurostat “Target Variables” • Dus uitgebreid over inkomens, beperkter op andere domeinen. • Aanvullende vragen op Belgisch niveau (vooral over sociale uitsluiting) • Inbreng van externe expertise op initiatief StatBel.

12. Inkomensmeting • Inkomensbegrippen: • Totaal bruto-inkomen huishouden • Totaal netto beschikbaar inkomen huishouden • Beide voor afgelopen kalenderjaar (2003). • Noodzaakt voor meeste inkomenscomponent vragen naar: • al dan niet ontvangen • normaal bruto bedrag • normaal netto bedrag • aantal maanden

13. Veldwerk • Uitgevoerd door interviewers van StatBel. • Interview in CAPI. • Twee-daagse training voor interviewers • Periode: September tot December 2004 (vanaf 2006: April – Juni) • Deelname vrijwillig (itt Arbeidskrachtentelling) • Respondenten ontvangen €30 per hh. • Huishoudvragenlijst • Invididuele vragenlijst (voor alle 16+).

14. Respons • Lage respons in Brussel (zoals in de meeste enquêtes).

15. Redenen niet-interview • Geen interviewer beschikbaar • Geen contactname • Nooit thuisgevonden • Weigering

16. Interne respons • Respons van individuen binnen huishoudens met tenminste 1 interview. • [nog toe te voegen ]

17. Representativiteit • [Grafieken nog toe te voegen ]

18. Item non-respons • Lonen: 3% • Inkomsten uit zelfstandige arbeid: 64% • Werkloosheidsuitkering (gewoon): 3% • Pensioenen (wettelijk): 4% • Kinderbijslag (gewoon): 3% • Inkomen uit roerend vermogen: 55% • Mijn evaluatie: globaal goed ; probleem bij zelfstandigen.

19. Verwerking • Controle en correctie extreme waarden • Imputatie ontbrekende inkomensgegevens • Voor beide: • gevarieerde technieken • rekening houdend met consistentie en verbanden tussen variabelen • en met institutionele informatie (bijv. maximale bedragen) • Mijn evaluatie: grote verbetering tov ‘mechanische’ verwerking van de ECHP

20. Conclusies: sterke punten • Redelijk omvangrijke steekproef • Doelgerichte vragenlijst • Degelijke verwerking • Openheid naar buiten StatBel • Enthousiast, capabel en toegewijd SILC-team

21. Conclusies: aandachtspunt 1 • Steekproef toch nog klein voor: • Brussel • Specifieke groepen, zoals werklozen, éénoudergezinnen enz. • Uitbreiding eventueel via co-financiering door Belgische instellingen.

22. Conclusies: aandachtspunt 2 • Veldwerk en Respons • Respons eerder laag • Weinig informatie over veldwerk: • hoeveel pogingen tot contact? • wijze van contact • hoe worden interviewers opgevolgd? • Betaling (motivatie) interviewers • Benutten van expertise elders opgebouwd. • bijv. effectievere inzet premie voor huishoudens.

23. Conclusies: aandachtspunt 3 • Koppeling SILC enquête gegevens aan administratieve gegevens (SZ, Fiscaal). • In eerste instantie voor validering enquêtegegevens, maar met uiteindelijk doel vragen te kunnen schrappen • Verlichting last voor respondenten & enquêteurs • Kortere vragenlijst  grotere steekproef - Exacte institutionele informatie van groot belang voor beleid (wie zit precies in welk statuut?) vanwege specificiteit en selectiviteit maatregelen.