TÜRKİYE’DE METAL SEKTÖRÜNÜN DEĞİŞİM DİNAMİKLERİ

1. TÜRKİYE’DE METAL SEKTÖRÜNÜN DEĞİŞİM DİNAMİKLERİ BİRLEŞİK METAL İŞÇİLERİ SENDİKASI TÜRKİYE

2. TÜRKİYE’DE METAL SEKTÖRÜNÜN DEĞİŞİM DİNAMİKLERİ Metal sektörü Türkiye imalat sanayi açısından giderek ağırlık kazanan bir sektör durumundadır. İmalat sanayinde kayıtlı çalışanların % 36’lik bir kesimi bu sektörde bulunmaktadır. Metal sektörünü % 28’lik pay ile tekstil sektörü, % 11’lik pay ile gıda sektörü takip etmektedir.

3. TÜRKİYE’DE METAL SEKTÖRÜNÜN DEĞİŞİM DİNAMİKLERİ Geçtiğimiz son 5 yıllık süreçte Metal sektörü önemli bir gelişme göstererek imalat sanayi içindeki payını artırmıştır. Diğer üç büyük sektörle kıyasladığımız taktirde, 2002 yılında tekstil sektörü imalat sanayi istihdamından en fazla pay alan sektör iken, 2004 yılında bu denge metal sektörünün lehine değişmiş ve 2007 yılında sektörler arası fark 200.000 düzeyine ulaşmıştır. Bugün Türkiye’de kayıtlı 1 milyonun üzerinde metal sektörü çalışanı bulunmaktadır. Ücretliler arasındaki kayıt dışı oranının % 20 civarında olduğu düşünüldüğünde, bu rakamın benzer bir oranda metal sektörünü de etkilediğini söylemek yanlış olmayacaktır.

4. TÜRKİYE’DE METAL SEKTÖRÜNÜN DEĞİŞİM DİNAMİKLERİ Kaynak: SGK Aylık İstatistik bülteni, Şubat 2008 , www.sgk.gov.tr

5. TÜRKİYE’DE METAL SEKTÖRÜNÜN DEĞİŞİM DİNAMİKLERİ Metal sektöründeki işletmelerin istihdam büyüklüklerine baktığımızda, sektördeki yaklaşık her 3 işletmeden 1’inin büyük ölçekli olduğunu görmekteyiz. Buna karşın kayıtlı mikro işletmelerin oranı yüzde 18 düzeyindedir. Sektörde Küçük ve Orta bot işletmelerin ağırlığının ise yüzde 51 düzeylerinde olduğu görülmektedir.

6. Sektörde istihdam edilen kayıtlı çalışan sayısının yarısından fazlası metal eşya ve ulaşım araçları imalatı alanlarında bulunmaktadır. Toplam 1 milyon 66 bin çalışanın, 313 bini Metal Eşya, 310 bini Ulaşım Araçları İmalatı, 234 bini Makine İmalatı, 118 bini Elektrikli Makine İmalatı, 89 bini ise Ana Metal sektörlerinde istihdam edilmektedir. 192 bin kişi mikro, 336 bin kişi büyük işletmelerde çalışırken, KOBİ’lerde çalışanların sayısı 539 bindir. TÜRKİYE’DE METAL SEKTÖRÜNÜN DEĞİŞİM DİNAMİKLERİ

7. TÜRKİYE’DE METAL SEKTÖRÜNÜN DEĞİŞİM DİNAMİKLERİ

8. İş kollarının ve işyeri büyüklüklerinin oransal olarak paylarına bakarsak ana metal sanayinde büyük işletmelerin (250 ve üzeri işçi çalıştıran) oranının % 55 düzeyinde olduğunu görüyoruz KOBİ’lerin ise söz konusu işkolundaki payı yüzde 39. KOBİ’lerin en yoğun olduğu işkolu ise % 60’lık oran ile Metal Eşya işkolu. TÜRKİYE’DE METAL SEKTÖRÜNÜN DEĞİŞİM DİNAMİKLERİ

9. Metal sektörünün alt sektörlerinde istihdam yapısındaki eğilimlere baktığımızda Ana Metal sanayi 2002-2007 yılları arasında % 48’lik bir istihdam artışı sağlamış durumda, en çok istihdam yaratan işkolu ise Metal Eşya Sanayi. Söz konusu sektördeki istihdam artışı oransal olarak yüzde 86 düzeyindedir. TÜRKİYE’DE METAL SEKTÖRÜNÜN DEĞİŞİM DİNAMİKLERİ

10. Bu çalışma hazırlanırken metal sektörü açısından teknoloji yoğunluğu konusunda elimizde bir bilgi bulunmamaktadır. Buna karşın fikir vermesi açısından Türkiye’de teknoloji kullanımının payı konusunda sizi bilgilendirmenin anlamlı olacağı kanaatindeyiz. Türkiye üretim açısından 2002-2006 yılları arasında ortanın üstü ve ileri teknoloji yoğun alanlarda payını artırmıştır. 2006 yılı 3. dönemine göre yüksek ve ortanın üstü teknoloji kullanımının oranı % 33 düzeyindedir. İhracatta da bu pay yaklaşık aynı düzeylerdedir. Buna karşın AB ihracatında bu oranın yüzde 63’ler düzeyinde olduğu görülmektedir. Bu durum Türkiye açısından teknoloji yoğunluğu konusunda bir ilerlemenin olduğunu ancak bu ilerlemenin AB ortalamasının çok altında kaldığını göstermektedir. Türkiye açısından emek yoğun sektörlerin ağırlığını koruduğu bir gerçektir. TÜRKİYE’DE METAL SEKTÖRÜNÜN DEĞİŞİM DİNAMİKLERİ

11. TÜRKİYE’DE METAL SEKTÖRÜNÜN DEĞİŞİM DİNAMİKLERİ

12. TÜRKİYE’DE METAL SEKTÖRÜNÜN DEĞİŞİM DİNAMİKLERİ YABANCI SERMAYE YATIRIMLARI Türkiye 2000’li yıllarda hızlı bir yabancı sermaye akışına tanıklık etmektedir. Bunda özelleştirme uygulamaları kadar şirket evliliklerinin, şirket alımlarının payının varlığı bilinmektedir. Yabancı sermaye akışının özellikle hizmet sektörüne yöneldiği görülmektedir. Ancak imalat sanayi açısından da kayda değer bir artış olduğu görülmektedir. İmalat sanayi içindeki yabancı sermayeli şirketlerin sayısı 1954-1999 arasındaki 45 senelik süreçte 1158’dir. Bu rakam 2000-2006 yılları arasında 1820 şirketin dahil olması ile 2978 rakamına ulaşmıştır. Metal sektörü açısından kayda değer yabancı sermaye girişi ise Makine ve Teçhizat sektörü ile Motorlu Kara Taşıtları sektörlerinde görülmektedir. Her iki sektör açısından da 6 yıllık yabancı sermaye girişi, 45 yıllık yabancı sermaye girişinin üstüne çıkmıştır.

13. TÜRKİYE’DE METAL SEKTÖRÜNÜN DEĞİŞİM DİNAMİKLERİ • REEL ÜCRET, VERİMLİLİK, ÜRETİM Verilerden de anlaşılacağı üzere Türkiye’de metal sektörü son yıllarda önemli bir gelişim içindedir. Bu durum üretim oranlarına da yansımaktadır. 200-2006 yıllarında 2001 yılındkai krizin olumsuz etkisine rağmen önemli üretim ve verimlilik artışları yaşanmıştır. Üretim artışı otomotiv sektöründe % 114, Radyo ve TV imalatında % 96, Makine ve Teçhizat üretiminde % 49 düzeyindedir. Verimlilik artışlarında ise Makine ve Teçhizat imalat sanayi % 70’lik pay ile üst sıralarda yer almaktadır.Tüm bu gelişmelere karşın reel ücretlerde ciddi bir azalışın olduğu görülmektedir. Kayıplar % 8 ile % 34 arasında değişmektedir.

14. TÜRKİYE’DE METAL SEKTÖRÜNÜN DEĞİŞİM DİNAMİKLERİ

15. TÜRKİYE’DE METAL SEKTÖRÜNÜN DEĞİŞİM DİNAMİKLERİ • SENDİKALAŞMA ORANLARI • Türkiye açısından bir başka problemli alan ise sendikal alandır. Toplu sözleşme kapsamındaki ücretli sayısı hızlı bir biçimde gerilemektedir. Ve bugün bu oran toplam ücretlilerin yüzde 10’unu bile bulmamaktadır.

16. TÜRKİYE’DE METAL SEKTÖRÜNÜN DEĞİŞİM DİNAMİKLERİ • SENDİKAL HAREKETİN ÖNÜNDEKİ ZORLUKLAR • Yasal mevzuat • İşçi sınıfının temsil sorunu • Uluslar arası etkiler • Sendikal yapılar