Download
1 / 22
E N D
با نام و یاد خدا مهندس مهدی سنچولی کارشناس بهداشت محیط
متأسفانه همگام وبه موازات پیشرفت جوامع الگوی مصرف ونوع ماده ی مخدرمصرفی مرتباًدرحال تغییرودگرگونی است وهرروزماده ی مخدرجدیدی بااسامی ونامهای جوانپسند وارد بازارمیشود یکی ازاین موادمخدرکه چندی است جوانان کشورمان رادرمعرض آسیب قرارداده،ماده ی مخدری به نام پان میباشد. این ماده ی مخدردربسته بندی آلومینیومی وبا تصاویرجذاب رنگی عرضه میشود،ماده ای غلیظ وسرخرنگ ودست سازاست که ازبرگ درخت مخصوصی درهندوستان تهیه شده ودرقالب پودر،آدامس خوشبوکننده ی دهان باطعم های مختلف گیاهی ازجمله نعناع عرضه میشودوچون ارزان به فروش میرسد شمارزیادی ازجوانان ونوجوانان رادرمعرض خطرقرارداده است
پان معمولاً درکارگاه های کوچک وغیرقانونی به صورت دست سازوغیربهداشتی تولید میشودکه ، به منظورجلب مشتری وسودآوری بیشتربرای تولیدکنندگان این ماده،ممکن است انواع موادمخدردیگرنیزبه آن افزوده شود. پان به اشکال مختلفی وجود دارد . یک نوع این ماده ی مخدرترکیبی ازتنباکو (نیکوتین) وحشیش میباشدومواددیگری مثل آهک،خاکسترواسانسهای شیمیایی غیرمجازساخارین به آن افزوده شده وبه صورت جویدنی مورداستفاده قرارمیگیرد وبه نام ناس وارمعروف است.
نوع رایج دیگری ازاین ماده،درکشورماترکیبی ازتنباکو (نیکوتین)،آهک،خاکستروناس است که به شکل سیگارت میباشد نیکوتین موجوددرآن ازطریق مخاط دهان جذب بدن شده وحالتهای غیرطبیعی ایجاد میکند. نمونه دیگری ازانواع این ماده ی مخدرکه به آن اصطلاحاً،پان پراک گفته میشودبه صورت جویدنی مورداستفاده قرارمیگیرند . مصرف این ماده ابتدادرکشورهندوستان رایج شدوسپس مصرف آن درکشورپاکستان شیوع یافت وهم اکنون علاوه برکشورهای یادشده دربعضی ازکشورهای آسیایی جنوب شرقی اندونزی- سریلانکا مصرف این ماده گسترش یافته است . درسالهای اخیردرمناطق مرزی شرق کشورایران ماده شیوع پیدا نموده وحتی دربعضی ازشهرهای بزرگ کشورنیزمصرف آن رایج شده است
دليلي كه مصرف كنندگان پان رابه سمت آن ميكشد،احساس گرمي،سرخوشي موقت،سبكي سر،گيجي وشادي كاذبي است كه پس ازمصرف آن دست ميدهد. امااين ماده ي توهم زا،آنقدرويران كننده است كه مضراتش رانميتوان برشمرد.پان پراگ كه حالابه صورت آدامس (جويدني) پاستيل (مكيدني) واردكشورميشود،شدیدا به لثه ها آسیب می رساندو از آنجاكه نيكوتين آن به سرعت ازراه مخاط دهان جذب ميشود وباعث بدرنگی دندانها ميشود.علاوه برآن، مصرف اين ماده، زمينه سازبروزسرطان هاي دهان، حنجره ولثه مي شود. آمارها نشان ميدهد كشورهندوستان به دليل مصرف زياد مردم آن ازاين ماده، مقام دوم سرطان دهان دردنيارا دارد. .(درحال حاضر ، اين برگ به صورت آزاد از مرز وارد منطقه بلوچستان شده و در كارگاههاي توليد گوتكا در كشور مورد استفاده قرار مي گيرد .) انواع ديگرآن به صورت زير زباني يا پشت لب نيز استفاده مي شود . البته به منظور جلب مشتري و در آمد بيشتر ممكن است مواد مخدر ديگر يا مواد روان گردان نيز به آن اضافه گردد. با توجه به آزمايشاتي كه در مركز خود معرف بهزيستي استان سيستان و بلوچستان انجام شده است از يازده نوع پاني كه در حال حاضر در سطح اين استان رايج مي باشد 6 نوع آن حاوي مواد مخدر افيوني است.
سازمان بهزيستي استان سيستان و بلوچستان به منظور تعيين ميزان فراواني پان در محل بابائيان زاهدان و شيوع مصرف آن درگروههاي سني مختلف و نيز تعيين ميزان اطلاعات و آگاهي افراد ساكن آن محل از اعتياد آور و سرطان زا بودن اين ماده، پژوهشي را بر يك گروه 322 نفره كه شامل 67 نفر زير 16 سال 189 نفر16 تا 35 سال و 76 نفر بالاي 35 سال بودند انجام داد. نتايج پژوهش نشان داد اين محل از نظر مصرف ماده پان، پر خطر است افراد زير 35 سال محله خصوصاً سنين حدود 16 سال نسبت به بزرگسالان اطلاعات بيشتري در مورد اين ماده داشتند: اسامي مختلف آن را مي دانستند و مصرف آن را تاييد مي كردند . اكثر افراد از عوارض سوء مصرف دراز مدت از قبيل ايجاد سرطان هاي دهان و بيش از نيمي از افراد محله از اعتياد آور بودن، مخدر بودن و نشئه كننده بودن اين ماده بي اطلاع بودند.
بر اساس نظر گروه نمونه علل وفور پان درمحله عبارتند از : ) ورود آسان آن از مرز كشورهاي مجاور و فروش آزاد آن در دكه ها و مغازه ها با قيمت مناسب و نيز نحوه مصرف آسان آن . 2) مصرف بالاي آن در محله به دليل باورهاي غلطي همچون خوشبو كننده دهان، جهت ترك سيگار و يا پس از مصرف سيگار و ساير مواد مخدر به عنوان خوشبو كننده دهان. 3)عدم آگاهي افراد محله از عوارض سوء مصرف اين ماده نشئه كننده و نيز عدم آگاهي از اعتياد آور بودن آن . 4)اثرات آرام بخشي موقت، طعم مناسب آن ، احساس خوب ايجاد شده، حالت نشئگي جزئي . 5)بيكاري، دوست ناباب، عدم وجود تفريحات مناسب و سرگرمي در محله و تبليغ آن از جانب فروشندگان وبي اطلاعي افراد
راههاي پيشنهادي گروه نمونه براي جلوگيري از مصرف پان عبارتند از : 1)جمع آوري پان از دكه ها و مغازه ها و نظارت صحيح نيروي انتظامي بر خريد و فروش آن . 2)اطلاع رساني و آگاهي دادن به مردم راجع به مشكلات جسمي و رواني ناشي از مصرف ماده . 3)ايجاد اشتغال . 4) تشويق جوانان به ورزش و فراهم سازي امكانات تفريحي ورزشي مناسب در محله . 5) برخورد قانوني با فروشندگان و مصرف كنندگان . 6) تقويت نقش خانواده در جهت توانمند سازي فرزندان . بر اساس اين پژوهش و ساير بررسي ها، به نظر مي رسد مهم‌ترين خطر اين ماده مخدر اين است كه مصرف كننده آن را ماده اي بي خطر مي داند و به عبارتي مي توان گفت به مواد دروازه اي (سيگار و حشيش) ماده ديگري به نام پان اضافه شده است و لذا لازم است خانواده ها و فرزندان از عوارض اين ماده آگاهي و اطلاعات لازم را دريا فت كنند تا بتوانند خود را در مقابل اين ماده محافظت كنند
دلایل مصرف پان در شهرستان چابهار • 1-رواج ازدواج های فامیلی بین ساکنین شهرها و روستاه های مرزی کشورهای ایران و پاکستان. • 2-ترددهای مرزی • 3-باور غلط مبنی بر استحکام دندانها و بهبودی بیماریهای ریوی و افزایش قدرت بدنی. • 4-عدم آگاهی شهروندان و دانش آموزان از عوارض و مضرات مصرف پان • 5-عدم آگاهی آحاد مردم از چگونگی تهیه و توزیع پان در اماکن غیر بهداشتی. • 6-عدم برخورد با افرادی که نسبت به تهیه و توزیع پان اقدام می نمایند.
حلال تیغ ریش تراشی! «اگر تیغ ریش تراشی را در مخلوطی از آب و پان قرار دهید، بعد از مدتی کوتاه چیزی از آن در آب باقی نخواهد ماند!» «به علت آهک موجود در پان، آب خاصیت قلیایی پیدا می کند که این محیط باعث خورده شدن تیغ با سرعت بالایی می شود. این اتفاق در دهان مصرف کننده هم رخ می دهد و به همین دلیل در اثر مصرف پان، مینای دندان، لثه و مخاط دهان از بین می رود.» براساس آخرین آماری که در سال ۲۰۰۲ توسط آژانس بین المللی پژوهش بر روی سرطان منتشر شده است، ۶۰۰ میلیون نفر در جهان، انواع مختلف پان را مصرف می کنند که اکثریت این جمعیت در کشورهای آسیای جنوب شرقی، پاکستان و هندوستان قرار دارند. در این بین، پان در کشورهای پاکستان و هندوستان دارای محبوبیت بیشتری است و به عنوان خوشبوکننده ی دهان، تمیزکننده ی دندان و کمک کننده در هضم غذا استفاده میشود. به عنوان مثال، در خانواده های اشرافی پاکستان و هند، نوعی از پان با نام «میتا» برای کمک در هضم غذا استفاده می شود که هیچگونه خطری برای سلامتی ندارد. در تحقیقی که در دانشگاه آقاخان شهر کراچی پاکستان انجام شد، ۴۰ درصد از جمعیت این شهر حداقل یک بار از محصولات برگ تنباکو استفاده کرده اند. در هندوستان هم به دلیل مصرف بالای پان، آمار مبتلایان به سرطان دهان که یکی از عوارض مهم مصرف پان محسوب می شود، بالاست و در حدود ۵۰ درصد از علل سرطان دهان در این کشور، ناشی از مصرف همین ماده است.
اسامی رایج پان درایران: خوشبوکننده ی دهان- مست کننده - راجا - تایتانیک - آدامسی –پان-پان پرک براغ- نسوار – ناس خارجی – پان پاکستان – پان عربی - راجاعربی - پان پتی - بمب - دپی - کوپرهندوستانی –ناس افغانی - ویتامین– پان اسفناج – ناس کابلی – پان چاپی - نسوارپاکستان- سرحال کننده –سیگارچرس
یک نوع دیگر ازپان است که از دانه درخت آرکا کاتچیو استفاده می شود، دانه این درخت باعث قرمزی رنگ دهان می شود و آب دهان افرادی که این دانه را مصرف می کنند به رنگ قرمز خواهد بود! این دانه در برگ درختی بنام بِتِل پیچیده می شود و به آن موادی و به آن موادی مانند هیدروکسید کلسیم، تنباکو و خوشبوکننده دهان و … افزوده می شود. البته به دلیل گران بودن درخت بِتِل گاهی از مواد تقلبی و خاکستر به جای آن استفاده می کنند. یک نوع دیگر گوتکا است که برای تهیّه آن مواد موجود در پان را جوشانده و عصاره آن را در برگ درختی بنام وین می پیچند و به این طریق گوتکا ایجاد می شود.
این ماده بصورت صناعی و بعضاً غیر بهداشتی تهیّه می گردد یک نوع آن پان پراک (Pan Prag)است که ترکیبی از تنباکو، آهک، خاکستر، ادویه های معطّر ساخارین و اسانس های افزودنی غیرمجاز است.
عوارض وابستگی- اعتیاد - احساس سبکی وگیجی درسر - ازدست دادن تعادل رفتاری وحرکتی - - ازآنجاکه این ماده به صورت غیربهداشتی تهیه میشود فرد مصرف کننده به علت ترشح بزاق دراثر - مصرف مجبوراست دایماً آب دهانش رابیرون بریزد (شبیه مصرف ناس درافاغنه ) که باعث انتقال بیماریهای عفونی مانندسل،هپاتیت و ... میگرد. سرطان دهان وحنجره - بدرنگ شدن وافزایش پوسیدگی دندانها - تخریب استخوانهای اطراف دهان - بیماریهای لثه وسرطان لثه - - سرطان روده ی بزرگ وبیماریهای کلیوی (به دلیل ساخارین موجود درآن) تغییرات فشارخون - مشکلاتی برای جنین - اختلالات رفتاری - -درصورت مصرف آن به عنوان خوشبوکننده ی دهان درنوجوانان وجوانان سنین مدرسه باعث ایجاد سرگیجه ونئشگی وبه دنبال آن افت تحصیلی دردانش آموزان میگرد.
مهمترین عوارض دهانی • OSF • OL • SCC
علایم قطع مصرف گیجی سردرد تعریق ولرزش افسردگی اختلال درخواب پرخاشگری واضطراب بیقراری خستگی افزایش اشتها
روشهای پیشگیری -آگاه سازی جوانان ونوجوانان درمورد خطرات ومضرات ماده ی مخدرپان -آموزش به معلمین ووالدین درمورد نحوه ی برخورد بادانش آموزان مصرف کننده -پیگیری وارجاع افراد مصرف کننده به مراکز درمان.
روشهای درمان دارویی اصولاًاین ماده ی مخدرهم وابستگی روانی وهم وابستگی جسمانی ایجاد میکند که هر 2 نیازبه درمان دارند (NRT) 1-درمان جایگزین ینیکوتین این درمان باید با مشاوره وروان درمانی همراه شود الف) چسبهای پوستی نیکوتین ب) آدامسهای حاوی نیکوتین ج) اسپریهای بینی حاوی نیکوتین د) اسپریهای دهانی حاوی نیکوتین 2-داروهای دیگرمانند بوپروپیون،کلونیدین،وارنسیلین مانندریسپیریدول Antipsychotic 3-استفاده ازداروهای استفاده ازداروهایی که باعث کاهش ترشح بزاق میشوند 4- 5-استفاده ازدهانشویه 3 باردرروز
روشهای درمانی غیردارویی: استفاده ازگروه درمانی ارجاع به گروههای خودیاری مشاوره با خانواده درزمینه ی همکاری دردرمان برنامه های کاهش استرس مشاوره درزمینه ی تغذی ه به منظورکاهش وزن
مصرف این مواد در دراز مدّت چه عوارضی را برای فرد بدنبال خواهد داشت؟ احتمال سرطان دهان و حنجره در این افراد بیشتر است نیکوتین باعث زردی دندانها و پوسیدگی آنها می شود و احتمال بیماریهای لثه را در اینها زیاد می کند. عوارض قلبی و عروقی و مشکلات تنفّسی در اینها شایع است ساخارین موجود در این مواد ممکن است باعث ایجاد مشکلات گوارشی شود. در دانش آموزان بدلیل حالت گیجی و نشئگی افت تحصیلی را بدنبال دارد. بدلیل افزایش بزاق فرد مجبور است مرتب آب دهانش را بیرون بریزد که سبب انتقال بیماریهای عفونی می گردد. علایم مصرف این مواد چیست؟ از دست دادن تعادل رفتاری و حرکتی، حالت سبکی سر، افسردگی، بیقراری، خستگی، افزایش اشتها، اختلال خواب، افزایش تعریق، افزایش بزاق دهان، پرخاشگری، اضطراب، حالت شادی کاذب.
