Rok liturgiczny oraz Przykazania kościelne

1. Rok liturgicznyoraz Przykazania kościelne Dúllek Bolesław

2. Kiedy zaczyna się rok liturgiczny? • 1 stycznia? (jak rok kalendarzowy) • 1 września? (jak rok szkolny) • 1 października? (jak rok akademicki) • Między końcem stycznia a lutego? (jak rok chiński) • W Wielkanoc? • W Boże Narodzenie? • W Boże Ciało? • W Uroczystość Chrystusa Króla? • W I Niedzielę Adwentu? I Niedziela Adwentu

3. Co to jest Adwent? Godne pochwały jest zachowywanie w tym okresie wstrzemięźliwości podtrzymując tym tradycję • Adwent to czas radosnego oczekiwania na przyjście na świat naszego Pana i Zbawiciela Jezusa Chrystusa. • Jest to czas RADOSNEGO oczekiwania, w związku z czym nie jest to już okres pokuty (chociaż w polskiej tradycji nadal tak funkcjonuje). • Tak więc w Adwencie nie obowiązuje post ani wstrzemięźliwość (poza piątkami). • Dlatego też we Wigilię Bożego Narodzenia można spożywać mięso. • W Adwencie można uczestniczyć w zabawach (także organizować wesela).

4. Jak „wygląda Adwent w kościele” • Oznakami okresu Adwentu jest wieniec adwentowy, na którym stoją cztery świece. Co Niedzielę zapalamy o jedną więcej. • Zwykle w godzinach porannych odprawia się tak zwaną Mszę Świętą Roratnią ku czci Maryi Panny. • Kapłan w okresie Adwentu ubrany jest w szaty liturgiczne koloru fioletowego. • Lampiony • Kalendarze adwentowe – pierwotnie drabina po której schodziło na ziemię dzieciątko Jezus

5. Roraty • To Msza Święta ku czci Najświętszej Maryi Panny w okresie Adwentu. • Odprawiana zwykle w godzinach rannych. • Nazwa pochodzi od pieśni „Rarate caeli” – Niech niebo (spuści na ziemię rosę). • Podczas rorat w okolicach ołtarza zapala się świecę opasaną niebieską wstęgą - roratkę

6. Ile trwa Adwent • Adwent trwa cztery Niedziele (co nie jest równoznaczne z czterema tygodniami). • Zaczyna się w czwartą Niedzielę poprzedzającą Boże Narodzenie (między 27 listopada a 3 grudnia) • Kończy się 24 grudnia

7. Dwie części Adwentu • Okres Adwentu dzielimy na dwie części • Pierwsza część Adwentu przygotowuje nas na ostateczne przyjście Jezusa – paruzję. • Druga część Adwentu przygotowuje nas na Boże Narodzenie • II część Adwentu rozpoczyna się 16 grudnia (niezależnie od tego kiedy rozpoczął się Adwent)

8. Pieśni Adwentowe - wybór • Roratecaeli w różnych tłumaczeniach: • Niebiosa rosę spuśćcie • Spuśćcie nam na ziemskie niwy • Boże wieczny, Boże żywy (XVI w.) • Głos wdzięczny z nieba (XVII w.) • Grzechem Adama (XVIII w.) • Hejnał wszyscy zaśpiewajmy (XVI w.) • Po upadku człowieka grzesznego (XVI w.) • Stworzycielu gwiazd świecących • W czasie świętym adwentowym • Antyfony większe • Archanioł Boży • Błogosławiona jesteś Maryjo • Chrystus Król do nas przychodzi • Czekam na Ciebie, Jezu • Matko Odkupiciela Pierwsza część – do 16 XII Druga część – od 16 XII

9. III Niedziela Adwentu - Gaudete • Kapłan ubiera się wtedy w ornat koloru różowego • Nazwa pochodzi od pierwszego słowa antyfony na wejście – Gaudete! – Radujcie się! • Jest to Niedziela Radości

10. Podsumowując: • Adwent to czas radosnego oczekiwania na przyjście na świat naszego Pana i Zbawiciela Jezusa Chrystusa, czyli na Boże Narodzenie (i ostatecznie na Paruzję)

11. Boże Narodzenie • Jedna z dwóch największych Uroczystości Kościoła – Wcielenie (obok Wielkanocy – Zmartwychwstanie). • Zawsze wypada 25 grudnia • Data pogańska – poganie obchodzili wtedy święto ku czci Sol Invictus – bóstwa związanego ze Słońcem. • Chociaż u Hipolita Rzymskiego w datowanym na 204 rok Komentarzu do Księgi Daniela czytamy: Pierwsze przyjście Pana naszego wcielonego, w którym narodził się w Betlejem miało miejsce ósmego dnia przed kalendami styczniowymi.

12. W którym roku urodził się Jezus? • Mt 2,1 • Józef Flawiusz w "Dawne dzieje Izraela" pisze: Herod Wielki zmarł przed świętem Paschy poprzedzonym zaćmieniem Księżyca (między 12 marca i 11 kwietnia 4 p.n.e. wedle wyliczeń Keplera). • Dalej Ewangelista pisze, że Herod zmarł, kiedy Jezus jako dziecię wraz z rodziną przebywał w Egipcie. • Łk 2, 1-2 • Za Augusta odbyły się 3 spisy ludności: w 28 p.n.e., 8 p.n.e. i 14 n.e • Kwiryniusz był konsulem w 12 r. p.n.e., a jako były konsul mógł po 5 latach zostać namiestnikiem prowincji (Kasjusz Dio Historia rzymska). • Józef Flawiusz podaje, że Kwiryniusz był legatem Syrii w latach 6–10 n.e., (Dawne dzieje Izraela). Tuż przed bądź w roku 4 p.n.e. W roku 6 n.e. bądź 7 n.e

13. Ile trwa Okres Bożego Narodzenia • Rozpoczyna się 25 grudnia • Kończy się Niedzielą Chrztu Pańskiego (między 7 a 13 stycznia; Niedziela po Objawieniu Pańskim – Trzech Króli). • Wedle zwyczaju (nie tylko polskiego) trwa do 2 lutego (Ofiarowanie Pańskie - Matki Bożej Gromnicznej)

14. A ile trwa samo Boże Narodzenie? • 1 dzień? • 2 dni? • 7 dni? • 8 dni? Oktawę – 8 dni

15. Oktawa Bożego Nardzenia II Dzień Świąt nie jest świętem nakazanym – nie ma obowiązku iść wtedy na Mszę. Jednak jest to tradycja godna pochwały. • Kościół katolicki przez osiem dni obchodzi Uroczystość Bożego Narodzenia (podobnie Bożego Ciała i Wielkanocy) • Dodatkowo do tej Uroczystości dochodzą inne święta: • Św. Szczepana, pierwszego męczennika - 26 XII • Św. Jana Apostoła i Ewangelisty – 27 XII • Św. Młodzianków, męczenników – 28 XII • Świętej Rodziny – Niedziela w Oktawie lub 30 grudnia

16. Nieszczęsne kolędy zamiast Gloria • Zastąpienie hymnu Chwała na wysokości Bogu, kolędą (najcześciej: Gdy się Chrystus rodzi) stanowi wykroczenie przeciwko przepisom liturgicznym. • I nie ma „bo w Jadwidze…”! Jadwiga to nie Rzym! • Śpiew tego hymnu nie jest w żaden sposób dodatkiem do liturgii, jest jego częścią integralną. Co więcej, jest samodzielną czynnością liturgiczną – stanowi samodzielny obrzęd, akt liturgiczny, który nie jest nigdy formułą towarzyszącą innemu obrzędowi. • Taka praktyka miała uzasadnienie tylko wtedy, kiedy kapłan odprawiał Msze Świętą po łacinie, której ludzie nie znali. Wtedy wraz z ministrantem odmawiał Gloria inexelcisDeo, a ludzie śpiewali pieśni. • To tak jakbyśmy zamiast Exultetu zaśpiewali Pieśń Wielkanocną. • Podobnie ma się rzecz z Psalmem, Credo, Sanctus, AgnusDei Nie ma, że fajnie!Nie ma, że „w Jadwidze”! NIE WOLNO!

17. Kolęda a postorałka • Kolęda – Pieśń Bożonarodzeniowa nawiązująca do Wcielenia Chrystusa • Pastorałka – Piosenka świąteczna luźno związana z Bożym Narodzeniem, nawiązująca do prozy życia codziennego, zawierająca okrzyki (Lili, lili laj; Hejże ino dyna dyna; Hej, w dzień Narodzenia; Hejże, hejże Panie Jezu, hejże, hejże, hoc, hoc). • Pastorałek nie można wykonywać podczas Mszy świętej (dopiero na jej zakończenie)

18. Znane pastorałki - wybór • Bracia, patrzcie jeno • Gdy śliczna Panna • Hej, w dzień narodzenia • Przylecieli Aniołowie • Cieszmy się i pod niebiosy • Do szopy, hej pasterze • Jezusa narodzonego Tych pastorałek nie wolno wykonywać na Mszy, a co najwyżej na zakończenie

19. Okres Zwykły • Rozpoczyna się w poniedziałek po Chrzcie Pańskim • Trwa do Środy Popielcowej • Później rozpoczyna się w poniedziałek po Zesłaniu Ducha Świętego • Kończy się w Sobotę przed I Niedzielą Adwentu • W sumie trwa 33 lub 34 tygodnie • Liturgicznym kolorem okresu zwykłego jest zieleń

20. Dygresja - Karnawał • Rozpoczyna się w Trzech Króli i kończy się we wtorek przed Środą Popielcową • Czas między Tłustym Czwartkiem a Środą Popielcową to Ostatki • Największe zabawy karnawałowe odbywają się właśnie w Ostatki w Rio de Janerio • W polskiej tradycji wtorek przed Środą Popielcową to „Śledzik”

21. Wielki Post • Okres przygotowania do Wielkanocy • Trwa od Środy Popielcowej (między 5 lutym a 10 marca) do Niedzieli Wielkanocnej (między 22 marca a 25 kwietnia) • Jest to okres pokuty • Nie wolno w Wielkim Poście uczestniczyć w zabawach • Ile trwa? • 40 dni? • 46 dni?

22. Post i wstrzemięźliwość • 4. Zachowywać nakazane posty i wstrzemięźliwość od pokarmów mięsnych, a w okresach pokuty powstrzymywać się od udziału w zabawach. • W Środę Popielcową i Wielki Piątek obowiązuje post i wstrzemięźliwość (mało i licho) • W pozostałe piątki (całego roku) obowiązuje wstrzemięźliwość (licho) • Wstrzemięźliwość obowiązuje wszystkich, którzy ukończyli 14 rok życia, we wszystkie piątki (z natury rzeczy również w Wielki Piątek) i Środę Popielcową. • Wstrzemięźliwość (licho) to powstrzymywanie się od pokarmów mięsnych • Post obowiązuje w Środę Popielcową i w Wielki Piątek wszystkich między 18 a 60 rokiem życia. • Post (mało) to ograniczenie ilość spożywanego jedzenia • Jeżeli w piątek wypada uroczystość nie obowiązuje wstrzemięźliwość (np. oktawy)

23. Jak wygląda Wielki Post w Kościele • Obowiązuje kolor fioletowy • W V Niedzielę Wielkiego postu zakrywa się krzyże • W Wielki Czwartek stawia się Ciemnicę • W Wielki Piątek stawia się Boży Grób • Nie ma kwiatów • Organy są przyciszone

24. Środa Popielcowa • „Ósmy Sakrament” • Dzień, w którym ludzie liczniej niż w Wielkanoc idą po „popiołek” do Kościoła • /Gdyby księża stukali w jakiś dzień młotkiem w głowę, to też by przyszli/ • Nie jest to święto nakazane, ale godne pochwały jest uczestnictwo we Mszy świętej (nie popiołkowanie!) • Obowiązuje post i wstrzemięźliwość

25. IV Niedziela Wielkiego Postu - Laetare • Niedziela róż • Kapłan ubiera się na różowo • Nazwa od pierwszych słów antyfony na wejście Laetare Ierusalem – Wesel się Jeruzalem

26. V Niedziela Wielkiego Postu • Początek II części Wielkiego Postu - Część Pasyjna (mówiąca o męce) • I Część Wielkiego Postu to Część Pokutna (mówiąca o nawróceniu) • Zakrywamy krzyże

27. Pieśni na Wielki Post - wybór • Bądź mi litościw(Ps 51) • Bliskie jest Królestwo Boże • Jakże pójdziemy • Nawróć się ludu • Posypmy głowy popiołem • Przystąpcie bliżej grzesznicy • Wstanę i pójdę • Ach mój Jezu jak Ty klęczysz • Ach mój Jezu ukochany • Dobranoc głowo święta • Jezu Chryste, Panie miły • Jużem dość pracował • Króla wznoszą się znamiona • Krzyżu Chrystusa bądźże pochwalony • Krzyżu święty, nade wszystko • Któryś za nas cierpiał rany • O głowo uwieńczona • O Jezu mój • O krwi najdroższa • Ogrodzie Oliwny • Panie Ty widzisz • W krzyżu cierpienie • Wisi na krzyżu • Zawitaj ukrzyżowany I Część - Pokutna II Część - Pasyjna

28. VI Niedziela Wielkiego Postu – Niedziela Palmowa • Upamiętnia wjazd Jezusa do Jerozolimy • Mt 21, 1-9 • Dlaczego palmy? • Na pamiątkę tego co robili ludzie o których w Ewangelii • Skąd znamy zawołanie Hosanna? • Z Ewangelii, z Sanctus • Hebrajskie הושענא - wyraża radość, uwielbienie, prośbę o pomoc. • Odczytanie Męki Pańskiej • Rok A – Mateusz • Rok B – Marek • Rok C – Łukasz • Jan jest zawsze w Wielki Piątek

29. Wielki Czwartek • Pamiątka ustanowienia Eucharystii (na miły Bóg – nie Mszy świętej, tylko Eucharystii) oraz Kapłaństwa • Pamiątka modlitwy w Ogrójcu (Ciemnica) • J 13,5-11 • Obmycie nóg symbolem miłości braterskiej

30. Wielki Piątek • Nigdzie na świecie nie odprawia się w ten dzień Mszy Świętej • Pamiątka męki i śmierci Jezusa • Boży grób – w centrum monsrtancja a nie figura • Kolor czerwony - męki • Liturgia: • Słowa – dwa czytania, psalm i męka Pańska Jana • Adoracja Krzyża – odsłonięcie • Komunia święta • Przeniesienie do Bożego grobu • W zasadzie jedyny dzień kiedy powinno się śpiewać Ludu mój ludu, Płaczcie Anieli, Odszedł Pasterz od nas • Pierwszy dzień Triduum Paschalis

31. Błogosławienie potraw • „Dziewiąty sakrament” • Potrawy może pobłogosławić ojciec rodziny lub najstarszy syn jeśli nie ma ojca • Potrawy błogosławią lektorzy (osoby świeckie) • To nie jest święto nakazane, ale ludzi bez liku • Oczywiście mile widziany jest taki wyraz pobożności! (a nie lansu…)

32. Wielka Sobota - noc • J 20, 1 • Po szabacie wczesnym rankiem, czyli Chrystus zmartwychwstał w nocy z soboty na niedzielę • Pamiątka Exodusu • Liturgia: • Światła – Poświęcenie ognia, Exultet • Słowa - 7 czytań ze ST, Epistoła, Ewangelia • Chrzcielna – LitaniaeSanctorum, Poświęcenie wody, chrzest, bierzmowanie • Eucharystyczna – Msza • Procesja Rezurekcyjna (rano czy wieczorem?)

33. Okres Wielkanocny • Trwa od Niedzieli Wielkanocnej do Zesłania Ducha Świętego • Pierwsza Niedziela po pierwszej wiosennej pełni księżyca (dlatego święto ruchome) • Pamiątka Zmartwychwstania Chrystusa • 3. Przynajmniej raz w roku, w okresie wielkanocnym, przyjąć Komunię Świętą - dni od Środy Popielcowej do Uroczystości Najświętszej Trójcy

34. Zmartwychwstanie • Świętuje się je osiem dni (oktawę) • Tylko Niedziela jest nakazana, Poniedziałek Wielkanocny już nie • Godne pochwały jest uczestnictwo we Mszy świętej w Poniedziałek Wielkanocny (równie godnie pochwały jak uczestnictwo we Wtorek, Środę … Sobotę Wielkanocną) • II Niedziela Zmartwychwstania to Niedziela Miłosierdzia

35. Inne święta ruchome zależne od Wielkanocy • Najświętszej Trójcy – Niedziela po Zesłaniu Ducha Świętego • Boże Ciało – Czwartek po Najświętszej Trójcy • Najświętszego Serca – Piątek po II Niedzieli po Zesłaniu Ducha Świętego • Niepokalanego Serca – Sobota po Najświętszym Sercu

36. Wielkanoc w Kościele • Paschał • Figura zmartwychwstałego • Czerwona stuła na krzyżu • Pusty grób • Biały kolor szat • Nie ma podziału pieśni wielkanocnych  Ale warto na zakończenie śpiewać Regina caeli w różnych tłumaczeniach

37. I znów Okres Zwykły • Rozpoczyna się w poniedziałek po Zesłaniu Ducha Świętego • Kończy się w Sobotę przed I Niedzielą Adwentu • Kolor zielony

38. Święta nakazane • 1. W niedziele i święta nakazane uczestniczyć we Mszy Świętej i powstrzymać się od prac niekoniecznych. • Od Adwentu 2003 • Świętej Bożej Rodzicielki Maryi - Nowy Rok (1 I) • Objawienie Pańskie (6 I) • Wniebowstąpienie Pańskie - w VII Niedzielę Wielkanocy (nie czwartek!) • Najświętszego Ciała i Krwi Chrystusa - Boże Ciało • Wniebowzięcie Najświętszej Maryi Panny - Matki Boskiej Zielnej (15 VIII) • Wszystkich Świętych (1 XI) • Boże Narodzenie (25 XII) • + KAŻDA NIEDZIELA ROKU • Środa Popielcowa oraz Święcenie jajec nie jest nakazane! Jeśli jednak wynika z pobożności jest mile widziane.

39. Prace niekonieczne • Są to „prace i zajęcia, które utrudniają oddawanie czci Bogu, przeżywanie radości właściwej dniowi Pańskiemu oraz korzystanie z należnego odpoczynku duchowego i fizycznego” (KPK, kan. 1247) • Polecam List Apostolski Jana Pawła II Dies Domini • Oraz zaległą posynodalną adhortację apostolską Jana Pawła II ChristifidelesLaici • Oraz zaległy dekret Soboru Watykańskiego II ApostolicamActuositatem

40. Sakrament Pokuty • 2. Przynajmniej raz w roku przystąpić do Sakramentu Pokuty. • Najlepszym czasem na to będzie Okres Adwentu i Wielkiego Postu oraz każdy inny czas, w którym nasza dusza skalana jest grzechem śmiertelnym • Spowiedź nie może być „przy okazji”. To oddzielny sakrament, którego nie można odprawić na zasadzie „Przyszłam na Mszę, Ksiądz siedzi w budce – wyspowiadam się” – albo jesteś na Mszy albo na spowiedzi • Jest pięć warunków dobrej spowiedzi, z których trzy trzeba wypełnić przed uklęknięciem w słuchatelnicy • Dlatego nie można przyjść i nie klęknąć w ławce, a od razu lecieć jak na złamanie karku do budki…

41. 5 warunków dobrej spowiedzi – Powtórka z kazań pasyjnych księdza Henryka • Rachunek sumienia • Żal za grzechy • Mocne postanowienie poprawy • Szczera spowiedź • Zadośćuczynienie Przed sprintem do słuchatelnicy Meta biegu - słuchatelnica Nie tylko zadane Pater noster, ale wynagrodzenie wyrządzonych szkód

42. Potrzeby wspólnoty Kościoła • 5. Troszczyć się o potrzeby wspólnoty Kościoła. • Posiadanie dóbr doczesnych przez Kościół ma na celu „organizowanie kultu Bożego, zapewnienie godziwego utrzymania duchowieństwa oraz innych pracowników kościelnych, prowadzenie dzieł apostolatu i miłości, zwłaszcza wobec biednych” (KPK, kan. 1254 § 2). Troska o dobra doczesne Kościoła i o utrzymanie instytucji kościelnych, a także o ludzi ubogich, jest obowiązkiem wszystkich wiernych (KPK, kan. 222 i 1260) • Oczywiście, zadośćuczynienie temu przykazaniu powinno odbywać się zgodnie z możliwościami poszczególnych osób (KKK, n. 2043) Prawdą jest jednak i to, że potrzeby Kościoła i jego instytucji, duchowieństwa (które zgodnie z wielowiekową tradycją utrzymuje się dzięki ofiarności wiernych), a także osób najuboższych są niemałe.

43. Podsumowując przykazania kościelne • Od 2002 • 1. W niedziele i święta nakazane uczestniczyć we Mszy Świętej i powstrzymać się od prac niekoniecznych. • 2. Przynajmniej raz w roku przystąpić do Sakramentu Pokuty. • 3. Przynajmniej raz w roku, w okresie wielkanocnym, przyjąć Komunię Świętą. • 4. Zachowywać nakazane posty i wstrzemięźliwość od pokarmów mięsnych, a w okresach pokuty powstrzymywać się od udziału w zabawach. • 5. Troszczyć się o potrzeby wspólnoty Kościoła.

44. Podsumowując rok liturgiczny • Adwent (koniec listopada/początek grudnia) • Boże Narodzenie (do Chrztu Pańskiego) • Okres Zwykły • Wielki Post (od Popielca) • Wielkanoc (do Zesłania Ducha Świętego) • Okres Zwykły

45. A o obrzędach Mszy Świętej powiemy sobie następnym razem Dúllek Bolesław