Download
1 / 23
E N D
Wisława Szymborska-Włodek ur. 2 lipca 1923 na Prowencie (obecnie części Kórnika), zm. 1 lutego 2012 w Krakowie. Była polską poetką, eseistką, krytykiem literackim, tłumaczką, felietonistką; członek (założyciel) Stowarzyszenia Pisarzy Polskich (1989), członek Polskiej Akademii Umiejętności (1995), laureatka Nagrody Nobla w dziedzinie literatury (1996), odznaczona Orderem Orła Białego z rąk prezydenta Bronisława Komorowskiego (2011).
Życiorys Wisława Szymborska urodziła się na Prowencie, czyli folwarku (obszarze dworskim, który wówczas stanowił odrębną jednostkę administracyjną pomiędzy Kórnikiem a Bninem) położonym na południe od zamku w Kórniku, nad Jeziorem Kórnickim w Poznańskiem. Była córką Wincentego Szymborskiego, zarządcy dóbr hrabiego Władysława Zamoyskiego, i Anny Marii z domu Rottermund (1890–1960). Rodzice Szymborskiej przenieśli się w styczniu 1923 z Zakopanego do Kórnika, dokąd hrabia Zamoyski wysłał Szymborskiego w celu uporządkowania spraw finansowych jego tamtejszej posiadłości. Po śmierci hrabiego w 1924, rodzina Szymborskich zamieszkała w Toruniu, a od 1929 w Krakowie przy ul. Radziwiłłowskiej. Wisława Szymborska uczęszczała tam początkowo do Szkoły Powszechnej im. Józefy Joteyko przy ul. Podwale 6, a następnie od września 1935 do Gimnazjum Sióstr Urszulanek przy ul. Starowiślnej 3-5. Po wybuchu II wojny światowej kontynuowała naukę na tajnych kompletach, a od roku 1943 zaczęła pracować jako urzędniczka na kolei, by uniknąć wywiezienia na roboty do Rzeszy. W tym też czasie po raz pierwszy wykonała ilustracje do książki (podręcznik języka angielskiego First stepsinEnglishJana Stanisławskiego) i zaczęła pisywać opowiadania oraz z rzadka-wiersze.
Od roku 1945 brała udział w życiu literackim Krakowa; według wspomnień poetki – największe wrażenie wywarł na niej Czesław Miłosz. W tymże roku podjęła studia polonistyczne na Uniwersytecie Jagiellońskim, by następnie przenieść się na socjologię. Studiów jednak nie ukończyła, ze względu na trudną sytuację materialną. W kwietniu 1948 wyszła za mąż za poetę Adama Włodka. Z mężem rozwiodła się w 1954. Od 1969 była związana z pisarzem Kornelem Filipowiczem aż do jego śmierci w 1990.
W listopadzie 2011 Wisława Szymborska przeszła poważną operację. Zmarła 1 lutego 2012 w swoim domu w Krakowie w czasie snu. Informację o śmierci Szymborskiej przekazał jej sekretarz Michał Rusinek. Pogrzeb poetki odbył się 9 lutego 2012. Zgodnie z życzeniem noblistki została pochowana w rodzinnym grobowcu na cmentarzu Rakowickim w Krakowie. Pogrzeb miał charakter świecki.
Twórczość literacka • Pierwsze wiersze noblistki zostały opublikowane w krakowskim "Dzienniku Polskim", następnie w "Walce" i "Pokoleniu". W tych czasach Szymborska była związana ze środowiskiem akceptującym socjalistyczną rzeczywistość. W latach 1947-1948 była sekretarzem dwutygodnika oświatowego "Świetlica Krakowska” i zajmowała się ilustracjami do książek. • W 1949 roku pierwszy tomik wierszy Szymborskiej Wiersze nie został przyjęty do druku, gdyż "nie spełniał wymagań socjalistycznych". Debiutem książkowym został wydany w roku 1952 tomik wierszy Dlatego żyjemy z wierszami m.in. "Młodzieży budującej Nową Hutę" czy "Lenin". Szymborska została przyjęta do Związku Literatów Polskich. Była członkiem PZPR do 1966. W 1953 podpisała się pod wspólną rezolucją grupy członków krakowskiego oddziału ZKP, potępiającą duchownych skazanych w procesie księży z kurii krakowskiej. Już w 1957 Szymborska nawiązała kontakty z paryską "Kulturą" i Jerzy Giedroyciem. W 1964 Szymborska znalazła się wśród sygnatariuszy sfałszowanego przez władze protestu potępiającego Radio Wolna Europa za nagłośnienie Listu 34. • W 1975 podpisała protestacyjny List 59, w którym polscy intelektualiści protestowali przeciwko zmianom w konstytucji, wprowadzającym zapis o kierowniczej roli PZPR i wiecznym sojuszu z ZSRR.
Szymborska jest nierozerwalnie związana z Krakowem i wielokrotnie podkreślała swoje przywiązanie do tego miasta. W latach 1953-1981 była członkiem redakcji "Życia Literackiego", gdzie od 1968 roku prowadziła stałą rubrykę "Lektury nadobowiązkowe", które zostały później opublikowane w formie książkowej. W latach 1981-1983 wchodziła w skład zespołu redakcyjnego krakowskiego miesięcznika "Pismo" . Julia Hartwig, Wisława Szymborska i Anna Polony – jedno ze spotkań organizowanych przez Stowarzyszenie Pisarzy Polskich, Warszawa, 8 maja 1993 r.
Nagrody i wyróżnienia Wisławy Szymborskiej Uhonorowana Nagrodą Goethego w 1991, a później także Nagrodą Herdera. Orędownikiem poezji Szymborskiej w Niemczech jest Karl Dedecius - tłumacz literatury polskiej. W 1996 roku Komitet Noblowski, przyznając Nagrodę Nobla w dziedzinie literatury, w uzasadnieniu nagrody napisał: „za poezję, która z ironiczną precyzją pozwala historycznemu i biologicznemu kontekstowi ukazać się we fragmentach ludzkiej rzeczywistości”.
Filharmonia Sztokholmska, w której są wręczane Nagrody Nobla
Za pomoc dla świdnickich dzieci otrzymała Dziecięcą Nagrodę SERCA. Za pośrednictwem Jacka Kuronia i jego Fundacji "Pomoc Społeczna SOS" przekazała część Nagrody Nobla na zakup okien do budowanego w Świdnicy Europejskiego Centrum Przyjaźni Dziecięcej. Jest członkiem Stowarzyszenia Pisarzy Polskich. W 1996 roku otrzymała tytuł Człowiek Roku tygodnika Wprost. W twórczości Wisławy Szymborskiej ważne miejsce zajmują także limeryki, z tego względu zasiada ona w Loży Limeryków, której prezesem jest jej sekretarz Michał Rusinek.
NOBEL 1996za „ ...czystość i siłę poetyckiego spojrzenia”. W Odczycie Noblowskim na temat „Poeta i Świat” wyznała: „Natchnienie (...) rodzi się z bezustannego „nie wiem”. (...) te właśnie słowa przywiodły (...) do Sztokholmu ludzi o duchu niespokojnym i wiecznie poszukującym(...). Wygląda na to, że poeci będą mieli zawsze dużo roboty”.
Rosyjski pisarz i tłumacz, AsarEppel mówił o laureatce: Kiedy ją poznałem, zauroczyła mnie. U nas jest tradycja, że poetka ma być wyklęta, nieszczęśliwa z nadmiaru duchowości i z powodu kochanków, którzy nie dorastają do jej talentu, a tymczasem ona, taka wielka poetka i taki normalny człowiek… Wisława Szymborska z medalem noblowskim, Kraków, styczeń 2002 roku Poeta również, jeśli jest prawdziwym poetą, musi ciągle powtarzać sobie „nie wiem”. Każdym utworem próbuje na to odpowiedzieć, ale kiedy tylko postawi kropkę, już ogrania go wahanie, już zaczyna sobie zdawać sprawę, że jest to odpowiedź tymczasowa i absolutnie niewystarczająca. Więc próbuje jeszcze raz i jeszcze raz, a potem te kolejne dowody jego niezadowolenia z siebie historycy literatury zepną wielkim spinaczem i nazywać będą „dorobkiem”… Marzą mi się czasem sytuacje niemożliwe do urzeczywistnienia. Wyobrażam sobie na przykład w swojej zuchwałości, że mam okazję porozmawiania z Eklezjastą, autorem jakże przejmującego lamentu nad marnością wszelkich ludzkich poczynań. Pokłoniłabym mu się nisko, bo to przecież jeden z najważniejszych – przynajmniej dla mnie – poetów. Ale potem pochwyciłabym go za rękę. „Nic nowego pod słońcem” – napisałeś Eklezjasto. Ale przecież Ty sam urodziłeś się nowy pod słońcem. A poemat, którego jesteś twórcą też jest nowy pod słońcem, bo przed Tobą nie napisał go nikt. I nowi pod słońcem wszyscy Twoi czytelnicy, bo ci, co żyli przed Tobą, czytać go przecież nie mogli. [...]
Wisława Szymborska, Poeta i Świat (przemówienie noblowskie – fragmenty), Sztokholm, 7 grudnia 1996. Wasza Królewska Mość, Wasze Królewskie Wysokości, Panie i Panowie, jak mamy żyć ze zdradą, obniżeniem wartości, dezintegracją wielkich utopii? Zadajemy sobie teraz to pytanie, patrząc w przyszłość, w rok 2000. Jak mamy żyć po wielkim rozczarowaniu? Jakimi środkami możemy odnaleźć wartości? Jaką drogą dojść do prawdziwej koncepcji życia? Koncepcji, która już nie ulegnie zniszczeniu. (…) W Wisławie Szymborskiej Szwedzka Akademia chce uhonorować przedstawicielkę niezwykłej czystości i siły poetyckiego spojrzenia. Poezji jako odpowiedzi na życie, sposobu na życie, pracy nad słowem jako myślą i wrażliwością. Wiersze Wisławy Szymborskiej to perfekcja słowa, wysoce wycyzelowane obrazy, myślowe allegro ma non troppo, jak nazywa się jeden z jej wierszy. Jednak ciemność, której nie ulegają one bezpośrednio, wyczuwa się w nich tak, jak ruch krwi pod skórą.
„Żaden dzień się nie powtórzy, nie ma dwóch podobnych nocy, dwóch tych samych pocałunków, dwóch jednakich spojrzeń w oczy.” Nic dwa razy się nie zdarza
Dorobek artystyczny • Pytania zadawane sobie, 1954. • Dlatego żyjemy, 1952, 1954 • Wołanie do Yeti, 1957. • Sól, 1962. • 101 wierszy, 1966. • Sto pociech, 1967. • Wszelki wypadek, 1972. • Wielka liczba, 1976. • Ludzie na moście, 1986. • Koniec i początek, 1993. • Tutaj, 2009. • Chwila, 2002. • Dwukropek, 2005 • Wiersze wybrane, 1964. • Poezje wybrane, 1967. • Poezje: Poems (edycja dwujęzyczna polsko-angielska), 1989. • Widok z ziarnkiem piasku, 1996. • Sto wierszy – sto pociech, 1997. • Rymowanki dla dużych dzieci, 2003. • Miłość szczęśliwa i inne wiersze, 2007. • Milczenie roślin, 2011, 2012. • Lektury nadobowiązkowe, 1992 i nast. – cykl felietonów.
Dziękuję za uwagę ! Przygotowała: Kinga Kozłowska Kl.1e
Bibliografia: • www.muzeumliteratury.pl/nobilitacje-sienkiewicz-reymont-milosz-szymborska-2/ • www.noblisci.pl/1996-wislawa-szymborska/ • www.wikipedia.org/wiki/Wisława_Szymborska • www.cytaty.info/cytat/zadendziensienie/1 • Szymborska Wisława, Nic dwa razy. W: Antologia poezji polskiej XX wieku, wybór Joanna Rodziewicz, 2000,s.126-127.
