روشهاي اجراي پروژه

1. روشهاي اجراي پروژه Project Delivery System تاكيد بر اجراي قراردادهاي EPC ولي اله مهابادي موسسه آموزشي تدبير شهريور 87

2. امروزه در دنيا تحولات بزرگي در نحوه انجام پروژه ها و طرح ها در حال وقوع است . به عنوان نمونه طبق آمار موسسه طرح و ساخت آمريكا ) DBIA) نسبت پروژه هاي طرح و ساخت درسالهاي 1985 تا 2000 از 5 درصد به 35 درصد رسيده است . طبق برآوردهاي انجام شده، با انتخاب روش مناسب براي انجام پروژه، مي توان هزينه هاي پروژه را به طور متوسط 5 درصد و مدت اجراي آن را به ميزان قابل توجه اي ( در بعضي موارد تا حدود 33 درصد ) كاهش داد

3. انتخاب روش انجام پروژه يكي از تصميم گيريهاي استراتژيك پروژه است كه در پايان مرحله مطالعات توجيهي و هم زمان يا پس از تصميم گيري در مورد روش تامين مالي پروژه صورت مي گيرد.

4. روش اجراي پروژه اصطلاحي عمومي است كه فرايندهاي جامع طراحي و ساخت ، شامل تمامي روش ها ، فعاليت ها ، توالي عمليات ، روابط قراردادي تعهدات ، روابط فيمابين و شكل هاي مختلف را تشريح مي نمايد كه همگي آنها در جهت تكميل موفقيت آميز طراحي و ساخت پروژه ها بكار مي روند. روش اجراي پروژه= نحوه تركيب و سازماندهي خدمات طراحي ، تدارك كالا (مواد و تجهيزات ) و ساخت (ساختمان و نصب تجهيزات ) +بهره برداري و نگهداري تاسيسات (تسهيلات ) پروژه است كه به وسيله كارفرما يا با بكارگيري نهاد ديگر انجام مي شود .

5. بنابراين روش انجام پروژه مشتمل بر حوزه هاي (فازهاي ) زير است : • در چرخه عمر پروژه علاوه بر حوزه هاي فوق حوزه هاي مطالعات پيدايش ، مطالعات توجيهي ، مديريت و تامين مالي وجود دارد .

6. فرايند اجراي پروژه

7. P.F.S(Pre feasibility Study) براي اجراي هر پروژه يك مطالعه امكان سنجي اوليه صورت مي‌گيرد. • P.T (Project team) اولين كار تشكيل يك تيم پروژه‌ است، معمولاً تركيب تيم پروژه از افراد با تجربه فني، مالي، بازرگاني و مشاور حقوقي بين‌الملل تشكيل مي‌شود. • C.E (Consultant Engineering) • انتخاب مهندس پروژه ( مهندس مشاور) • مهندسين مشاور در ايران • مهندسين خارجي • مهندس مشاور براي ما مطالعاتامكان سنجي تفضيلي را انجام مي‌دهد.

8. D.F.S ( Detailed feasibility Study ) • مطالعات امكان سنجي تفضيلي از چند جنبه امكانات اجراء پروژه را فراهم مي‌كند. • مطالعات امكان سنجي اقتصادي • مطالعات امكان سنجي فني • مطالعات تكنولوژيكي ( از چه سطح تكنولوژيهايي پروژه استفاده مي‌كند) • از جنبه زيست محيطي. • حاصل اين مطالعات 3 سند بيرون مي‌آيد. • F.R(Feasibility Report) • تمام حاصل يافت‌هاي امكان سنجي از جمله ماشين آلات و تجهيزات براي پروژه لازم است مشخص مي‌شود. • D.P.PLAN( detail project plan ) • B.P(Business Plane) (هزينه پروژه از نظر ارزي و مالي مشخص مي‌شود)Cash Flow نيازهاي مالي پروژه در بستر زمان و نحوة تأمين آن مشخص مي‌شود منابع از : • سرمايه خود شركت • وام سهامداران • تسهيلات دريافتي از داخل كشور. • تسهيلات مالي دريافتي از منابع خارج كشور • استفاده از محل ذخائر ارزي كشور

9. تماس با همكاران بالقوه آينده از 4 طريق ذيل. • R.Q(Request for quotation ) • R.P(Request for proposal)درخواست براي پيشنهاد • C.B(Common Bid)مناقصه عمومي گاهي اوقات به علت الزاماتي مي‌رويم مناقصه. • I.T (International tender) رفتن به مناقصه بين‌المللي: همانند خيلي از پروژه‌ها. • در كشور مثال: نيروگاه سيكل تركيبي قم بدليل تأمين اعتبار آن بانك جهاني ما را اجباراً به مناقصه بين‌المللي برد. • زمانيكه اين مراحل را انجام داديم تعدادي Proposal دريافت مي‌كنيم در اين Proposal‌ها مطالب مفيدي حاصل مي‌شود

10. T.V(Technical visit )بازديدهاي فني و رؤيت حوزه فني كار حاصل مي‌شود. • C.P(Counter proposal) پيشنهادات متقابل تهيه مي‌شود. • C.T‍(Comparative Table) جداول مقايسه‌اي از پروپوزالها تهيه ميگردد. • درجه بندي شركت كنندگان در Proposal را مهندسين مشاور تهيه مي‌كند كه حاصلش Short list است تعداد شركتهايي كه طرف مذاكره آينده خواهند بود.

11. تفاوت اصلي در روشهاي مختلف انجام پروژه توزيع ريسكهاي انجام و تحويل پروژه بين نهادهاي مختلف شاغل در پروژه از جمله كارفرما مي باشد . درتعيين روش انجام پروژه تصميم گيري درباره ي چهار موضوع زير مطرح است : • تركيب و تعيين بسته هاي كاري • ترتيب سازماندهي نهادهاي حاضر • تعيين روش قيمت گذاري • تعيين روش ارجاع كار و واگذاري قراردادها علاوه بر موارد فوق موضوعات : تضمين ها ، بيمه ها ، روش هاي حل اختلاف و... مطرح هستند كه در شرايط پيمان قرار مي گيرند . شرايط عمومي = حالت هاي قاعده شرايط خصوصي = حالت هاي استثنا

12. اجزاء درگير در پروژه ها Owner / Client • مالك يا كارفرما Designer / Architect • طراح ( پيمانكار طراحي ) Constructor/Construction Contractor • سازنده ( پيمانكار ساخت )

13. اجراي پروژه وظيفه مجري وظيفه کارفرما وظيفه مشاور عملکرد درست و منطقي چنانچه انتخاب و ارجاع کاربه بنگاه با ارزيابي صلاحيت منطبق باشد اجراي پروژه با کمترين قيمت،بالاترين کيفيت و منطقي ترين زمان با استفاده از فن آوري توسعه يافته تامين منافع کارفرمايا سرمايه گذار تامين منافع مجري تامين منافع ناظر منافع جامعه

14. انواع روش هاي انجام پروژه اساس طبقه بندي روش هاي انجام پروژه در اكثر مراجع بر مبناي تركيب حوزه هاي خدمت و ترتيب سازماني نهادهاي درگير در پروژه است ، يعني تصميم گيري در موارد : • تامين مالي • طراحي پايه • طراحي تفصيلي • تدارك كالا ( مواد ، مصالح و تجهيزات ) • ساخت • بهره برداري و نگه داري

15. روشهاي تامين منابع مالي پروژه ها نحوة تأمين منابع مالي و تهيه بودجه اجرايي لازم براي انجام پروژه‌هاي زير بنايي و بهره‌برداري از محصولات و خدمات حاصل از آنها در حال حاضر به عنوان يكي از مهمترين مسائل پيش‌روي كشورهاي در حال توسعه مطرح مي‌باشد. با توجه به وضعيت خاص كشورهاي در حال توسعه و بحران‌هاي مالي در اين كشورها امكان تأمين سرمايه مورد نياز براي اجراي پروژه‌هاي بزرگ براحتي فراهم نمي‌شود لذا استفاده از راه ديگر يعني جذب سرمايه‌هاي خارجي مطرح مي‌شود. استفاده از سرمايه‌هاي خارجي به دو روش زير مي باشد. 1- روش استقراضي 2- روش سرمايه گذاري

16. روشهاي تامين منابع مالي پروژه ها • روشهاي استقراض: • در اين گونه از روشها كشور سرمايه پذير وامي را از كشور يا مؤسسه وام دهنده دريافت مي كند و مؤظف است در سررسيدهاي مقرر اقساط بازپرداخت آن را به وام دهنده بپردازد در اين نوع روشها كشور با بانك وام دهنده هيچ گونه ريسكي را نمي‌پذيرد و تمام ريسكها متوجه كشور وام گيرنده است. • اين دسته از روشهاي تأمين مالي پروژه‌ها خود داراي دو شكل است: • كشور يا مؤسسه وام دهنده هيچ گونه شرطي را براي نحوة مصرف وام پرداختي قرار نمي‌دهد. • كشور يا مؤسسه وام دهنده علاوه بر وام به نحوة هزينه شدن آن نيز نظارت كامل داشته است و نوع مصرف را از ابتدا با وام گيرنده شرط مي كند.

17. روشهاي تامين منابع مالي پروژه ها فاينانس: در لغت به معناي ماليه يا تأمين مالي مي‌باشد ما 15 نوع فاينانس در دنيا داريم ولي دو نوع رايج تر و عملي تر است : 1-اعتبار خريدار = Buyer’s Credit يك كشور به يك كشور ديگر يك دولتی به دولت ديگر و دقيقتر سيستم بانكي يك كشوری به سيستم بانكي كشور ديگري يك خط اعتباري ميدهد به سه دليل 1- افزايش صادرات خودش 2- ايجاد اشتغال در كشور خودش 3- ايجاد روابط دوستانه سياسي بلند مدت به اين دلايل كشور ما به همديگر خط اعتباري ميدهند مثلاً بانك مرکزی آلمان به بانكهاي بازرگاني خودش اجازه مي دهد با بانكهاي بازرگانی ايران قرارداد ببندد تا سقف 500 ميليون يورو مثلاً در قراردادهاي با ايران بانكهاي آلمان فاينانس كنند 2-اعتبار فروشنده = Supplier’s Credit مي‌خواهم كارخانه لاستيك در كرمان بزنم پول ندارم تمام مراحل اجرای پروژه را طی مي‌كنم با ميتسوبيشي ژاپن براي 25 هزار تن لاستيك قرارداد مي‌بندم مي‌گويم خودت برو اعتبار جور كن قبول مي‌كند يك يا چند بانك ژاپن را قانع مي‌كند تا به او اعتبار دهند پس فروشنده خودش اعتبار را جور مي كند.

18. روشهاي تامين منابع مالي پروژه ها يوزانس: در لغت به معناي فرجه و مهلت وعده پرداخت آمده است و مقطعي بود كه ارز كم داشتيم و نسيه خريد ميكرديم ( L/C وعده دار ) L/C ( رايج ترين ، شناحته شده ترين و معتبرترين ابزار پرداخت است ) وامهاي بين‌المللي: اين روش به قراري مشروط و مشخص براي استفاده از وام و اعمال كنترل مؤسسه وام دهنده بر نحوة هزينه شدن وام در زمان اجراي پروژه بر ميگردد. در اين گونه موارد مي‌بايستي مطالعات امكان سنجي الزام شده توسط وام دهنده به انجام رسيده و توجيه فني و اقتصادي پروژه مورد قبول قرار گيرد. ( از قبيل وام از طريق بانك جهاني ، صندوق بين المللي پول ، بانك توسعه اسلامي و ... )

19. روشهاي تامين منابع مالي پروژه ها انواع روشهاي سرمايه گذاري: در روش سرمايه گذاري تأمين كننده منابع مالي با قبول ريسك ناشي از به كار گيري منابع مالي در فعاليت يا طرح مورد نظر برگشت اصل و سود منابع سرمايه گذاري شده را از عملكرد اقتصادي طرح انتظار دارد و به سه صورت شامل 1- سرمايه گذاري مستقيم خارجي 2- سرمايه گذاري غير مستقيم خارجي 3- معاملات جبراني. سرمايه گذاري مستقيم خارجي، مشاركت يك يا چند سرمايه گذار خارجي در سهام ثبت شده يك مؤسسه داخلي كه حق و حقوقي را براي سرمايه گذار ايجاد مي‌كند.

20. روشهاي تامين منابع مالي پروژه ها اين نوع از سرمايه گذاري داراي مزيا و معايب مختلفي است از جمله مزاياي اين روش براي دريافت كننده سرمايه عبارت است از : انتقال دانش فني، افزايش توانمندي نيروي انساني، مشاركت در سود و زيان، اشتغال زايي، عدم نياز به سپردن تعهدات مالي، كسب تجربه‌هاي مديريتي و .... در عين حال با توجه به اينكه معمولاً كشورهاي سرمايه گذار به انحاي مختلف سعي در بالا بردن سود خود و صرف كمترين هزينه و انتقال كمترين دانش ممكن را دارند كشور سرمايه پذير بايد در تمام مراحل بسيار به دقت عمل نمايد. انواع روشهاي سرمايه گذاري مستقيم خارجي: 1- تملك يا خريد 2- ايجاد شعبه فرعي از شركت 3- سرمايه گذاري مشترك 4- مشاركت در توليد 5- مشاركت در سود

21. روشهاي تامين منابع مالي پروژه ها سرمايه گذاري غير مستقيم خارجي: در اين نوع از سرمايه گذاري، كشور يا مؤسسه خارجي از طريق اوراق بهاداري نظير سهام، اوراق قرضه بلند مدت اوراق مشاركت بين‌الملي و ..... در تأمين مالي پروژه مشاركت مي‌نمايد. تفاوت اين روش با سرمايه‌گذاري مستقيم در اين است كه در اينجا سرمايه گذار در روند اجراي پروژه دخيل نشده و نظارتي ندارد و از نظر مالي نيز تعهداتي نمي‌سپارد تنها در صورت سود يا زيان پروژه بر اساس سهم الشركه داده شده سود دريافت مي‌نمايد.

22. روشهاي تامين منابع مالي پروژه ها معاملات جبراني: در اين نوع از سرمايه‌گذاري كه به آن معاملات متقابل نيز مي‌گويند، كشور يا مؤسسه سرمايه گذاري در قبال فراهم سازي منابع نقدي (سرمايه لازم براي خريد تجهيزات و نيروهاي توليدي) و غير نقدي (تجهيزات، تكنولوژي، دانش فني و ...) مورد نياز براي اجراي پروژه، اصل سرمايه (مالي و غير مالي) خود را به همراه سود انتظاري از محل محصولات يا خدمات توليدي همان پروژه يا طرحهاي داخلي ديگر و يا در برخي موارد به صورت معادل ارزي مي‌نمايد. مهمترين روش معاملات جبراني: بيع متقابل

23. روشهاي تامين منابع مالي پروژه ها بيع متقابل ( BuyBack ) اين روش تامين منابع مالي عمدتاً براي اجراي طرح هاي نفت و گاز در ايران مورد استفاده قرار مي گيرد ، شركت سرمايه گذاري خارجي كليه وجوه سرمايه گذاري همچون نصب تجهيزات راه اندازي و انتقال تكنولوژي را بر عهده مي گيرد و پس از راه اندازي به كشور ميزبان واگذار مي كند .بازگشت سرمايه و همچنين سود سرمايه شركت سرمايه گذار از طريق دريافت محصولات توليدي صورت ميگيرد.

24. روشهاي تامين منابع مالي پروژه ها روش ساخت، بهره‌برداري، انتقال Build – Operate – Transfer (BOT) اين روش يكي از جديد ترين روش‌هاي تأمين مالي مي‌باشد كه از اوايل دهه 1980 يعني هنگامي كه دولت تركيه اعطاي امتياز چند نيروگاه را به مناقصه گذاشت به رسانه‌هاي مالي راه يافت. استفاده از اين تكنيك به ويژه در مورد تأسيسات زيربنايي بتدريج توسعه يافت بطوريكه هم اكنون اين روش در كشورهاي در حال توسعه مقبوليت زيادي يافته است در اين روش ساخت و بهره‌برداري پروژه به مدت معيني توسط شركتي كه اصطلاحاً(Project development company) نام مي‌گيرد انجام مي‌شود و انتقال پروژه به كارفرما پس از طيمدت معيني و بعد از تحصيل درآمد لازم تحقق مي‌يابد. بنابراينB.O.Tدر واقع يك روش مستقل قراردادهاي اجرايي نيست، بلكه بيشتر روشي براي تأمين مالي پروژه است.

25. تركيب مختلف اين ها منجربه ايجاد انواع مختلفي از روش ها مي شود كه در زير چهار روش متداول توضيح داده مي شود :

26. كارفرما پيمانكار مشاور به اين روش ، روش سنتي ، مثلثي يا سه عاملي نيز گفته مي شود و عمومي ترين روش اجراي پروژه هاي ساخت به حساب مي آيد . در اين روش كارفرما با قراردادهاي جداگانه طراحي ( مشاور ) ، و پيمانكار ( سازنده پروژه ) را به خدمت مي گيرد . بسياري از كارفرمايان از اين روش در پروژه هايي كه شروع ساخت آنها مستلزم پايان كار طراحي است استفاده مي نمايند . در اين روش كارفرما در راس مثلث و مهندسين مشاور بعنوان بازوي طراحي پروژه و پيمانكار بعنوان بازوي اجرايي پروژه در قاعده مثلث عمل مي كنند . ويژگي اين روش ارتباط مجزاي مشاور و پيمانكار مي باشد . در اين روش عموماً دو طرف مشاور و پيمانكار ملزم به اعلام اشتباهات اتفاق افتاده بصورت متقابل مي باشند

27. در اين روش ، مسؤ ليت طراحي با كارفرما است . • كارفرما با استفاده از خدمات يك مشاور ، طراحي پروژه را تكميل كرده و سپس با برگزاري مناقصه پيمانكار را انتخاب مي كند . • در دوره ساخت مشاور از جانب كارفرما وظيفه نظارت بر ساخت و هدايت پيمانكار را بر عهده دارد . • توزيع ريسك در اين روش عادلانه و با در نظر گرفتن مواردي چون قابليت بيمه كردن و توانايي هر يك از دو طرف كارفرما و پيمانكار در پيشگيري و كاهش ريسك بين آن دوتقسيم مي شود .

28. نوع قيمت گذاري در اين روش مي تواند : 1. سر جمع با قابليت خرد شدن 2. هزينه باضافه حق الزحمه 3. بهاي واحد در فهرست بها • استفاده از روش ساخت براي پروژه هاي ابنيه و كارهاي مهندسي عمراني كه بخش عمده طراحي ها به وسيله كارفرما يا مشاور وي انجام مي شود توصيه شده است .

29. مراحل روش طراحي ، مناقصه ، ساخت ( DB ) • پيش طراحي : اهداف پروژه و انتظارات كيفي به وسيله كارفرما و مشاورانش نعيين مي شود . • طراحي : كارفرما تيم طراحي را انتخاب و آنان را به كار طراحي و آماده سازي مدارك ساخت مي گمارد . • واگذاري : پس از تكميل ، مدارك طراحي براي مناقصه ساخت مورد استفاده قرار مي گيرد . • ساخت : كارفرما پيمان ساخت را با پيمانكار عمومي منعقد نموده و پروژه ساخته مي شود . • تحويل : پس از تكميل كل پروژه ، پيمانكار كارگاه را ترك مي كند ، تا راه اندازي و بهره برداري انجام شود .

30. مزاياي مراحل روش طراحي ، مناقصه ، ساخت ( DB ) • مديريت و درك فرايند خطي براي كارفرما آسان است . • زمان بندي انجام پروژه كاملاٌ روشن و مشخص است . • قيمت پيشنهادي پيمانكار معمولاٌ قابل اطمينان و معتبر است . • كارفرما فرصت دارد براي هزينه هاي ساخت پيشنهاد رقابتي دريافت كند . • تخصصي شدن فعاليت هاي پروژه • كنترل بيشتر فعاليت هاي پروژه از سوي كارفرما • حاشيه ايمني بيشتر براي حفظ كيفيت كارها با توجه به حضور مشاور

31. معايب مراحل روش طراحي ، مناقصه ، ساخت ( DB ) • روش هزينه هاي ساخت پروژه تا پيش از تكميل طراحي قطعاً مشخص نمي شود . • مشاور در مرحله طراحي از دانش اجرايي پيمانكار آگاه نمي شود . • فرايند روش نسبتاً طولاني است . • چون فرايند خطي است ، تاخير هر مرحله زمان بندي كلي را عقب مياندازد • تمايز سازمان هاي طراح و سازنده عمدتاً باعث اصلاح و بازنگري طراحي ميشود كه صرف هزينه و زمان را در پي دارد. • مسئوليت ها در قرارداد شفاف نيست و نمي توان ريسك را به درستي تقسيم نمود.

32. پيمانكار طراحي و ساخت به شركت يا مؤسسه اي اصلاق مي‌شود كه مسئوليت انجام خدمات طراحي تفضيلي و اجرا (طراحي و مهندسي فرآيند) تهيه و تأمين كالا و تجهيزات، عمليات اجرايي، نصب و راه‌اندازي و مديريت انجام اين فعاليت ها را در يك پروژه بر عهده دارد. با توجه به اينكه كليه مسئوليت‌ها در اين روش به عهده پيمانكار خواهد بود به اين شيوه روش دو عاملي نيز گفته مي شود.

33. طراحي كلاً برعهده پيمانكار چنانچه طراحي پروژه بر عهده پيمانكار قرار داده شود ، دو نوع از روش هاي انجام با عناوين « طرح و ساخت توام » و « طراحي ، تدارك و ساخت » شكل مي گيرند . طراحي جز مسؤليت هاي پيمانكار است . پيمانكار مي خواهد كه طراحي را از بابت هزينه ها اقتصادي نمايد كه اين مي تواند موجب كاهش كيفيت شود . در اينجا كارفرما بايد متخصصان فني قوي و كافي در اختيار داشته باشد تا اطمينان يابد نياز هايش به درستي در اسناد مناقصه پياده شده است . Design & Build 1- 2 - روش طرح و ساخت توام 2- 2- روش طراحي،تدارك، ساخت / كليد در دست Engineering,Procuremeut,Construction ( EPC ) / Turn Key

34. Design & Build 1- 2 - روش طرح و ساخت توام روش طرح و ساخت توام شباهت زيادي با روش كليد در دست دارد وجه تمايز اين دو روش حد و سطح خدمات طراحي است كه بايد پيش از انجام مناقصه و انتخاب پيمانكار طرح و ساخت توأم توسط كارفرما و يا گروه هاي تخصصي (مشاور انتخابي كارفرما) آماده شده باشد. در اين روش معمولاً حدود 5% تا 30% طراحي يعني تقريباً فاز اول طراحي ( طراحي پايه) پيش از واگذاري كار به پيمانكار طرح و ساخت توأم از سوي كارفرما انجام شده است. با توجه به انجام مطالعات پايه توسط كارفرما، ريسك پيمانكار در اين روش نسبت به پيمانكار كليد در دست و پيمانكار EPC كمتر است و مي‌تواند براساس مطالعات انجام شده توسط كارفرما نسبت به دادن پيشنهاد قيمت اقدام نمايد. • در اين روش كارفرما خود يا با استفاده از مشاور ، مطالعات و طراحي هاي اوليه پروژه تا مقطعي كه نيازهاي كارفرما به روشني پياده شوند و مدارك مناقصه با دقت مناسبي قابل تدوين باشد ( مهندسي مفهومي ) انجام مي دهند . • در صورتي كه اطلاعات در پايان طراحي مفهومي براي تهيه اسناد مناقصه كافي نباشد يا عوامل ناشناخته زيادي وجود داشته باشد طراحي پايه توسط كارفرما يا مشاور وي انجام شده و ادامه كار از طراحي تفصيلي و اجرا به مناقصه مي رود .

35. Design & Build واگذاري روش طرح و ساخت توام هر نوع واگذاري در رابطه با روش اجراي طرح ها از جمله طرح و ساخت پس از تصويب گزارش توجيه طرح صورت مي گيرد . طرح و ساخت ممكن است به يك نهاد ، كنسرسيومي از چند نهاد و يا مشاركت مدني (Joint – Venture) از طراح سازنده شامل مشاور و پيمانكار واگذار شود . معمولاً پيمانكاران با توجه به آورده بيشترشان رهبري تيم طرح و ساخت را بر عهده دارند . • تجارت مشترك Joint Venture • مسئوليت ها در تجارت مشترك : وقتي تدارك كننده يا تدارك كنندگان تاسيسات صنعتي و پيمانكاران كارهاي ابنيه و مهندسي سيويل اعضاي تجارت مشترك را تشكيل مي دهند ، ايشان علاوه بر تعهداتي كه به تنهايي در برابر تجارت مشترك عهده دار هستند مشتركا و متضامنا نسبت به تعهدات تجارت مشترك در برابر كارفرما متعهد خواهند بود . • J.V. : دو يا چند شركت با هم توافق مي كنند براي يك كار يا كارفرمايي انجام دهند ولي شركت جديدي تاسيس نمي كنند . • J.V.C. : دو يا چند شركت سرمايه مي گذارند و يك شركت جديد تاسيس مي كنند.

36. اطلاعات ومدارك لازم دراجراي روش طرح وساخت توأم Design & Build 1. داده هاي اصلي طرح : وروديها ، خروجيها ، ظرفيتها و ... است كه بر اساس مطالعات امكان سنجي اوليه طرح تهيه مي شود . 2. مطالعات طراحي مفهومي : بر اساس داده هاي اصلي طرح انجام شده و سيماي كلي طرح را ترسيم مي كند . 3. طراحي بنيادي يا مهندسي پايه : بر اساس نتيجه طراحي مفهومي و بررسيهاي كامل و انجام محاسبات دقيق مهندسي ، مشخصات عناصر اصلي طرح تعيين مي گردد . 4. مهندسي تفصيلي : بر مبناي مهندسي پايه انجام مي شود و جزييات اجرايي در بخش هاي مختلف اعم از تدارك ، ساخت ، نصب و راه اندازي تهيه مي شود. بررسي اقتصادي طرح

37. بررسی اقتصادی طرح : مطالعات اقتصادی با توجه به استانداردهای جهانی و ضرایب منطقه ای و داخلی ، نیازبازارهای داخلی و جهانی ، امکان تأمین لیسانس ، قیمت روز محصولات ، نرخ افزایش قیمت در سالهای گذشته ، نرخ بهره فاینانس ، عوامل خارجی و داخلی ، انواع معافیت ها ، محل جغرافیائی ، نزدیکی به محل دریافت مواد و ارسال محصولات ، مسائل زیست محیطی و .... انجام می معمولاٌ این محاسبات اقتصادی با استفاده از نرم افزارهائی نظیر Comfar انجام می شود و سپس نسبت به ارائه گزارش توجیهی طرح اقدام می شود.

38. نرم افزار Comfar الف – معرفي نرم افزار كامفار نرم‌افزار Comfar در حال حاضر بعنوان معتبرترين نرم‌افزار محاسبات اقتصادي- مالي طرح شناخته شده است. اين نرم‌افزار توسط Unido تهيه شده است و از اعتبار بين‌المللي برخوردار مي‌باشد. داده‌ها و اطلاعات ورودي اين نرم‌افزار نتايج بخش فني طرح مي‌باشد، بدين صورت كه بعد از اينكه بررسي فني طرح توسط كارشناسان طرح انجام گرفت، نتايج بخش فني بعنوان ورودي اين نرم‌افزار در نظر گرفته مي‌شود. ب- كارايي و مزاياي نرم افزار كامفار اين نرم‌افزار قابليت محاسبات اقتصادي- مالي پروژه‌هاي صنعتي، كشاورزي، عمراني، جهانگردي و توريستي و معدني را دارد.مزيت ديگر اين نرم‌افزار، انعطاف‌پذيري نرم‌افزار با شرايط مختلف است. شرايط مختلف كه براي يك پروژه در نظر گرفته مي‌شود عبارتند از: 1- محاسبات اقتصادي- مالي براي يك واحد جديد 2- محاسبات اقتصادي- مالي براي توسعه يك واحد قديمي 3- محاسبات اقتصادي- مالي براي يك واحد جديد با مشاركت چند نفر يا چند ارگان

39. مزاياي روش طرح وساخت توأم Design & Build كارفرما تنها با يك واحد مسئول سروكار دارد. تا حدي مشخص بودن قطعي هزينه ها روشن بودن مسئوليت كيفيت كار رفع بسياري از مشكلات و مسائل پروژه توسط پيمانكاران و عدم درگير شدن كارفرما با مشكلات امكان اجراي پروژه بر اساس برنامه زمانبندي مصوب از نظر طراحي صرفه جويي در زمان اجراي پروژه انجام ميگيرد ( همپوشاني ساخت و طراحي ) امكان استفاده از توانمنديهاي فني پيمانكاران و در نتيجه اثر بخش شدن پروژه هماهنگي خدمات و طراحي و عمليات اجرايي

40. معايب روش طرح وساخت توأم Design & Build • طراحي در اختيار كارفرما نبوده و بيشتر از واحد طرح و ساخت تبعيت مي كند. • كمرنگ شدن نقش كارفرما در زمان طراحي تفضيلي • تقريبي بودن نسبي برآورده‌هاي هزينه ساخت در زمان برگزاري مناقصه • نياز به انجام نظارت و مميزهاي قويتر بدليل كاهش تعداد نفرات كارفرما • كاهش كنترل كارفرما برروي كار • چون بيشتر ريسك متوجه پيمانكار است اگر تحمل نياورد پروژه نيمه تمام رها مي شود .

41. روش طراحي،تدارك، ساختEngineering,Procuremeut,Construction ( EPC ) ( روش كليد گردان (كليد در دست) Turn key) در اين روش كارفرما با يا بدون كمك مشاور ، محدوده كار ، استانداردهاي مورد نظر و طرح كلي را تحت عنوان‌‌‌ « خواسته هاي كارفرما » همراه با ديگر مدارك مناقصه تهيه و سپس با برگزاري مناقصه ادامه طراحي و ساخت را بر عهده پيمانكار كليد گردان قرار مي دهد . روش كليد در دست مسئوليت طراحي و اجرا را بطور كامل بر عهده پيمانكار مي‌گذارد بگونه‌اي كه بعد از تكميل پروژه، كارفرما فقط با چرخاندن يك كليد مي‌تواند بهره‌برداري از تأسيسات اجرا شده را آغاز نمايد.

42. پيمانكار در اين روش مسؤليت كليه كارهاي مهندسي ( طراحي ) ، تدارك و ساخت را تا تكميل و آماده بهره برداري شدن ، بر عهده دارد . كارفرما خود نظارت كلي و كلان را بر روندانجام شدن كار عهده دارد . در صورت انتخاب مشاور بخشي از مسؤليت هاي كارفرما با عنوان«نماينده كارفرما» بر عهده وي قرار مي گيرد . كليد در دست حد اعلاي سپردن مسئوليت طراحي و اجرا به پيمانكار است بعنوان يك قانون كلي: مسئوليت هر عيب و نقصي كه در محدوده تعريف شده كار رخ دهد بعهده پيمانكار خواهد بود. نوع قيمت گذاري در اين سيستم به صورت مبلغ مقطوع در نظر گرفته شده است .

43. تاريخچه قراردادهاي EPC استفاده‌ از شرايط‌ قراردادهاي‌ تيپ‌ فيديك‌ در سازمان‌ برنامه‌ و بودجه‌ سابق‌، با اخذ وام‌ از بانك‌جهاني‌ در دهه‌ 40خورشيدي‌ (برابر با 61 - 1960 ميلادي‌) شروع‌ شد و با ترجمه‌ كتاب‌ قرمز به‌ فارسي‌، مورد استفاده‌ قرار گرفت‌. اين‌ قراردادها تا سال‌ 1990 در دنيا متداول‌ بود.

44. نگاهي اجمالي به فيديك ( FIDIC ) جامعه فيديك در سال 1913 از ادعام سه جامعه مهندسين مشاور ملي در اروپا تاسيس يافت . اكنون بيش از 60 جامعه مهندسي از كشورهاي مختلف جهان از جمله ايران در آن عضويت دارند. اين انجمن در تمام دنيا بعنوان مرجع تدوين كننده فرمهاي نمونه قرارداد براي كارهاي مهندسي سيويل ، ساختماني و تاسيسات مكانيكي و برقي شناخته شده است . قراردادهاي تيپ فيديك بيش از آنچه طبيعت كار استفاده از نوع هي مختلف قرارداد را ديكته نمايد الزامات طرف هاي ذينفع است كه استفاده از نوع بخصوص قرارداد را تعيين مي نمايد . در ضوابط فيديك استفاده از فرمهاي مختلف قرارداد براي موارد ذيل آمده است : كتاب قـرمـز Red Book : شرايط پيمان ساخت و اجرا كتاب زرد Yellow Book : شرايط پيمان طرح و ساخت كتاب نقره اي Silver Book : شرايط پيمان كليد گردان يا EPC

45. كتاب قـرمـز Red Book : شرايط پيمان ساخت و اجرا براي ساخت و اجراي كارهايي توصيه مي شود كه توسط كارفرما يا نماينده وي ، يعني مهندس مشاور ، طراحي انجام شده است . در اين قرارداد ها پيمانكار طرح را مطابق پيمان اجرا مي نمايد. كتاب زرد Yellow Book : شرايط پيمان طرح و ساخت براي پروژه هاي برقي و يا مكانيكي شامل كارهاي طراحي ، مهندسي و ساختماني توصيه مي شود . تحت شرايط متعارف در اين نوع پيمان ، پيمانكار طبق خواسته هاي كارفرما پروژه را طراحي و اجرا مي نمايد. كتاب نقره اي Silver Book : شرايط پيمان كليد گردان يا EPC براي فرايندهاي توليدي ، نيروگاه ، كارخانه يا تاسيساتي از اين دست و پروژه هاي عمراني و زير بنايي مناسب است كه : الف – درجه بالايي از قطعيت در مورد مدت و قيمت نهايي پروژه مد نظر است . ب – پيمانكار مسئوليت كامل طراحي و اجراي پروژه را بدون دخالت چنداني از جانب كارفرما تقبل مي نمايد. در اين پروژه ها پيمانكار موظف است كه كليه كارهاي طراحي ، تداركات و ساخت را به نحوي اجرا نمايد كه تاسيسات مورد نظر كارفرما ” با چرخش يك كليد ” كاملاً آماده بهره برداري باشد.

46. ويژگي هاي روشEPC 1 - پیمانکار دارای آزادی عمل بیشتری در زمینه انتخاب تجهیزات و تکنیک های اجرایی بوده و همچنین وابستگی خاصی به فعالیتهای دیگران و پیروی از برنامه زمان بندی آنها ندارد . 2- سرعت در این پروژه ها بیشتر بوده و با انجام سریع کار ، پرداختهای مورد انتظار نیر بموقع می بایست انجام گردد . 3- چنانچه پیمانکار از تجهیزات ارزانتر و سطح پایین استفاده نموده و در نتیجه کیفیت کار پائین بیاید ، ریسک عدم دریافت آخرین پرداخت را متقبل گردیده و بعلاوه ریسک عدم گرفتن کارهای بعدی کارفرما را نیز پذیرا خواهد بود . 4- زمان دراین نوع قراردادها از اهمیت خاصی برخوردار است و باید طبق تعهدات ، طرفین بدان متعهد باشند. در حقیقت اطمینان از تاریخ اتمام پروژه بسیار بالا است ( بدلیل تعیین جریمه برای هر یک از طرفین در صورت نقض تعهدات).

47. ويژگي هاي روشEPC 5- کارفرما و مشاورین وی می بایست به مهارت و تجارب پیمانکار اعتماد نمایند و در نتیجه به غیر از مواردی که پیمانکار از وظایف خود بصورت اساسی و کلی عدول میکند، لازم نیست در کار پیمانکار دخالت نموده و یا پیشنهادات را با تاخیر طولانی مورد بررسی قرار دهند . 6- مرحله طراحی تقضیلی اهمیت خاصی داشته و کارفرما و مشاورین وی میباید اطمینان یابند که پیمانکار از مشخصات عدول ننموده و استانداردهای پروژه را پائین نیاورده است . 7- توافقات مالی و نحوه پرداخت تاثیر بسزایی در قرارداد دارد، لذا می بایست بصورت شفاف و مشخص در قرارداد تعیین شده و بر طبق آن نیز عمل گردد . چنانچه کارفرما در ابتدای امر از خواسته های خود آگاهی کامل داشته باشد یک قرارداد بصورت قیمت مقظوع (PriceLump Sum) بهترین گزینه محسوب میگردد . در این حالت پیمانکار می بایست از بنیه مالی مناسبی برخوردار باشد . 8- در خصوص راه اندازی پروژه چنانچه کارفرما خواسته ها و الزاماتی داشته باشد میبایست در قرارداد بدان اشاره گردد .

48. ويژگي هاي روشEPC 9- کارفرما و مشاورین وی بیشترین فعالیت را در فرآیند مناقصه و نظارت عالیه در طول اجراء طرح خواهند داشت . بعنوان یک قانون کلی هر عیب و نقصی که در محدوده تعریف شده کار حادث شود مسئولیت پیمانکار خواهد بود و ریسک و مسئولیت اجرایی از کارفرما به پیمانکار منتقل میشود . 10- مرحله مناقصه اهمیت بسیار زیادی داشته و در این مرحله کارفرما می بایست نیرو ، هزینه و منابع کافی را به منظور اطمینان از قابلیت های پیمانکار و کیفیت طرحهای پیشنهادی آنها صرف نماید . از سوی دیگر پیمانکار نیز باید وقت و انرژی زیادی برای تهیه پیشنهاد با اطمینان از قابل اجراء بودن و سودآوری آن مصروف دارد . 11- استفاده از تأمین منابع مالی بصورت فاینانس در این روش با سهولت بیشتری انجام میشود . 12- خریدهای خارجی را میتوان بصورت یکپارچه انجام داد . 13- ارتقاء قابلیت های ساخت و نوآوری در داخل کشور امکان پذیر می گردد . 14- کارفرما بدلیل نیاز به کنترل کمتر در این روش میتواند به فعالیتهای اصلی خود پرداخته و کمترین نیروی پرسنلی ستادی در سیستم خود نیاز خواهد داشت .

49. تعهداتي كه پيمانكاران در اين روش بعهده دارد عمدتاً شامل : • مطالعات فني و مهندسي براي انتخاب بهترين گزنه بهينه • مطالعات مرحله اول • مطالعات مرحله دوم • تهيه نقشه‌هاي اجرايي تفضيلي • اجرا و آماده نمودن پروژه براي بهره‌برداري • تحويل پروژه به كارفرما عيب عمده اين روش: عدم انتقال دانش فني به كارفرما مي‌باشد. توجه :كارفر ممكن است پيمان كليد در دست را فقط براي قسمت مشخصي از پروژه انتخاب نمايد كه به عنوان نيمه كليد در دست (Partial – Turnkey ) ويا (Semi- Turnkey- ) معروف است.

50. مزايا • كارفرما تنها با يك واحد مسؤل سروكار دارد . • از نظر طراحي صرفه جويي در زمان تكميل پروژه انجام مي گيرد ، همپوشاني ساخت و طراحي . • داشتن كمترين ريسك براي كارفرما • مشخص بودن قطعي هزينه ها • تضاد هاي داخلي متخصصان پروژه به كارفرما منتقل نمي شود . • تاخير هاي ناشي از تغييرات و ادعاها كاهش مي يابد . • حداكثر انعطاف پذيري را براي نوآوري در انجام طراحي ، انتخاب مصالح و روش هاي ساخت فراهم مي كند .