Montaigne 1533 - 1592

1. Montaigne1533 - 1592 Denker in het torentje

2. Montaigne

3. Montaigne

5. Kasteel van Montaigne

6. Binnenzijde kasteel van Montaigne

7. Torentje van Montaigne

8. Studeerkamer Montaigne

9. « La forme de ma bibliothèque est ronde et n’a de rectiligne que ce qu’il faut à ma table et à mon siège, et elle m’offre dans sa courbe, d’un seul regard, tout mes livres rangés sur cinq rayons tout autour. »

10. Nostra vagatur in tenebris nec caeca potest mens cernere verumOnze geest dwaalt in de duisternis en kan niet, blind als hij is, de waarheid zien(Michel de l’ Hopital)

11. Homo sum, humani a me nihil alienum putoIk ben een mens en niets menselijk is me vreemd(Terentius)

12. Ne plus sapite quam opoteat, sed sapite ad sobrietatemWees niet wijzer dan nodig, maar wees beheerst wijs(Paulus, Brief aan de Romeinen)Geen mens weet niets en zal niets met zekerheid weten (Xenofanes in Sextus Empiricus)

13. Kapel in het kasteel van Montaigne

14. Motto van Montaigne

15. Voorbeeld van een pagina met aantekeningen uit de Essais

16. Voorbeeld van een pagina uit de Essays in het Nederlands

17. Cenotaaf Montaigne

18.  C’est une absolue perfection, et comme divine, de scavoyr jouyr loiallement de son estre - Wie van zijn eigen wezen kan genieten zoals het werkelijk is, heeft een absolute, bijna goddelijke volmaaktheid Essays, III, 13, pag 1320, Boom A’dam • Les autres forment l’homme, je le recite – Anderen vormen de mens, ik vertel over hem III, 2, pag 947 • Montaigne • Leven • geboren als Michel Eyquem te Saint-Michel de Montaigne (Dordogne) op 28 februari 1533, wordt opgevoed in het dialect (périgourdine) en het Latijn • studeert rechten en literatuur aan de universiteit van Bordeaux, neemt vanaf 1554 taken op in de administratie en politiek • diepe vriendschap met Etienne de la Boétie, die echter op 32-jarige leeftijd overlijdt • huwelijk in 1565 • vertaling van het werk Theologia Naturalis van Raimond Sebond (aanzet tot zijn sceptische levenshouding) • begint aan zijn Essais in 1571 en publiceert deel I & II uiteindelijk negen jaar later • maakt reizen door Europa • burgemeester van Bordeaux van 1581 tot 1585 • trekt zich terug in het ‘torentje’ (57 citaten op de zoldering!), waar hij zijn Essais blijft herwerken en aanvullen. Nieuwe publicatie, inclusief deel III, in 1588. Deze druk vult hij later nog met de hand aan • overlijdt op 13 september 1592 • definitieve versie van de Essais wordt postuum gepubliceerd in 1595

19. Werk • De klassieke interpretatie steunt op drie wijsgerige visies in de Essais: • tot 1575 probeert Montaigne greep te krijgen op het leven door een sterke discipline - une ascèse - na te streven. Zijn ethische voorbeeld is de stoïcijnse ‘wijze’ en het deugdzaam leven dat daaraan verbonden is. Waarheid is een zinvol begrip. • rond zijn 40ste beleeft hij een innerlijke crisis (crise pyrrhonienne) en begint aan de lectuur van de Hypothyposes van Sextus Empiricus. Diens sceptische visie brengt Montaigne op het spoor van de methodische twijfel. Dé waarheid is een onzeker begrip geworden. Uit die tijd dateert de penning, waarin het beroemde Que sais-je? is geslagen en de afbeelding van een weegschaal(embleem van de epochè, het uitstellen van een oordeel). De houding van Montaigne kan worden samengevat als je doute. Later zullen René Descartes en Blaise Pascal die sceptische kijk respectievelijk interpreteren als je sais en je crois. • vanaf 1588, zo blijkt uit de aanvullingen van zijn Essais, laat Montaigne de radicale wijsgerige twijfel varen. Hij heeft een grote bewondering voor Socrates. Tot aan zijn dood probeert hij van het leven te genieten en een bescheiden antwoord te vinden op de condition humaine. Een vorm van epicurisme? • De thema’s, die in de Essais aan bod komen, variëren van zeer ernstig of ironisch tot triviaal en hilarisch. Zijn literaire pogingen omschrijft hij als fagotage (broddelwerk) en fricassée (stoofpot). Hét hoofdthema is echter Montaigne zelf. In het voorwoord van zijn Essais waarschuwt hij de lezer al met de zin ‘Ikzelf ben het onderwerp van het boek.’ Voortdurend vraagt hij zich impliciet af: wie ben ik of, algemener, wat is de mens? Het antwoord op die vraag beslaat ruim duizend pagina’s! In het boek probeert Montaigne echter niet alleen het oude adagium ‘ken uzelf’ in te vullen, maar geeft hij tegelijkertijd ook de aanzet tot een humanistische levenskunst. ‘Mon métier et mon art, c’est vivre’, beweert hij. Misschien ligt in dat leven als ambacht de actualiteit van Montaigne. De Essais vormen dan de leidraad om een voortreffelijk leven als kunstwerk na te streven. • B i b l i o g r a f i e • Michel de Montaigne, Essays, Boom A’dam (gebonden uitgave) • Michel de Montaigne, Essays, Querido A’dam (losse essays) • Peter Burke, Montaigne, Lemniscaat • Hugo Friedrich, Montaigne, Francke Verlag • Jean Starobinski, Montaigne en mouvement, Folio