นโยบายกึ่งการคลังกับบทบาทสถาบันการเงินเฉพาะกิจ (SFIs)

1. นโยบายกึ่งการคลังกับบทบาทสถาบันการเงินเฉพาะกิจ (SFIs) Fiscal Policy Office ผศ.ดร.กฤษฎา สังขมณีFiscal Policy Office

2. นโยบายกึ่งการคลังกับบทบาทสถาบันการเงินเฉพาะกิจ (SFIs) • นโยบายกึ่งการคลังคืออะไร และมีความสำคัญอย่างไร • การใช้นโยบายกึ่งการคลังผ่าน SFIs • ความสำคัญของ SFIs • บทบาทของ SFIs • สถานะ SFIs ในระบบการเงินไทยในปัจจุบัน • การกำกับดูแล SFIs เพื่อป้องกันการเกิดภาระทางการคลังในอนาคต • ช่องทางส่งผ่านภาระการคลังจากการดำเนินงานของ SFIs ผศ.ดร.กฤษฎา สังขมณีFiscal Policy Office Fiscal Policy Office 2

3. นโยบายกึ่งการคลัง ผศ.ดร.กฤษฎา สังขมณีFiscal Policy Office Fiscal Policy Office 3

4. คำนิยามของนโยบายกึ่งการคลังคำนิยามของนโยบายกึ่งการคลัง • นิยามที่กำหนดโดยกองทุนการเงินระหว่างประเทศ (International Monetary Fund: IMF) “Quasi-fiscal activities: Activities (under the direction of government) of central banks, public financial institutions, and nonfinancial public enterprises that are fiscal in character- that is, in principle, they can be duplicated by specific fiscal measures, such as taxes, subsidies or other direct expenditures, even though precise quantification can in some cases be very difficult.” (IMF, 2001) ผศ.ดร.กฤษฎา สังขมณีFiscal Policy Office Fiscal Policy Office 4

5. คำนิยามของนโยบายกึ่งการคลังคำนิยามของนโยบายกึ่งการคลัง • นิยามของสำนักงานเศรษฐกิจการคลัง “การดำเนินกิจกรรมหรือนโยบายรัฐบาลผ่านหน่วยงานอื่นที่ไม่ใช่รัฐบาล เช่น ธนาคารกลาง สถาบันการเงินเฉพาะกิจและรัฐวิสาหกิจ ซึ่งรัฐบาลสามารถเข้าไปแทรกแซงในกระบวนการตัดสินใจของฝ่ายบริหารในหน่วยงานอื่นได้ เพื่อให้มีการดำเนินนโยบายตามที่รัฐบาลต้องการ โดยรัฐบาลไม่ต้องเสนองบประมาณผ่านสภา แต่อาจจะมีผลกระทบเป็นภาระของรัฐบาลได้ในอนาคต หากการดำเนินการตามนโยบายดังกล่าวมีความเสียหายเกิดขึ้น” (สำนักงานเศรษฐกิจการคลัง, 2549) ผศ.ดร.กฤษฎา สังขมณีFiscal Policy Office Fiscal Policy Office 5

6. ความสำคัญของนโยบายกึ่งการคลังความสำคัญของนโยบายกึ่งการคลัง • การดำเนินนโยบายหรือมาตรการเพื่อจัดการกับระดับอุปสงค์รวมในระบบเศรษฐกิจ โดยมิได้มีการใช้งบประมาณรายจ่ายประจำปี การก่อหนี้สาธารณะ การจัดเก็บภาษีอากรหรือการใช้เงินคงคลังในการดำเนินการดังกล่าว • เพิ่มความคล่องตัวและความยืดหยุ่นในการดำเนินนโยบายของรัฐบาล • บรรเทาปัญหาการขาดแคลนงบประมาณของรัฐบาล • ช่วยให้รัฐบาลสามารถแก้ไขปัญหาของประเทศภายใต้ข้อจำกัดของงบประมาณ ผศ.ดร.กฤษฎา สังขมณีFiscal Policy Office Fiscal Policy Office 6

7. นโยบายกึ่งการคลังผ่าน SFIs ผศ.ดร.กฤษฎา สังขมณีFiscal Policy Office Fiscal Policy Office 7

8. ความสำคัญของ SFIs ผศ.ดร.กฤษฎา สังขมณีFiscal Policy Office Fiscal Policy Office 8

9. การใช้นโยบายกึ่งการคลังผ่าน SFIs การดำเนินนโยบายโดยใช้ SFIs เป็นเครื่องมือส่งผ่านเม็ดเงินเข้าสู่ระบบเศรษฐกิจตามโครงการต่างๆ ของรัฐบาล เพื่อมุ่งหวังให้ประชาชนกลุ่มเป้าหมายเข้าถึงบริการทางการเงินอย่างทั่วถึงและเพียงพอ เนื่องจากระบบการเงินไทยในปัจจุบันยังมีช่องว่างในการเข้าถึงบริการทางการเงินอยู่ การใช้นโยบายกึ่งการคลังผ่าน SFIs จะทำให้กลไกในระบบการเงินสามารถดำเนินงานได้อย่างรวดเร็วมากขึ้น และช่วยเหลือประชาชนกลุ่มเป้าหมายได้ทันท่วงที โดยไม่ต้องรอผ่านขั้นตอนในการเสนอของบประมาณ ผศ.ดร.กฤษฎา สังขมณีFiscal Policy Office Fiscal Policy Office 9

10. การใช้นโยบายกึ่งการคลังผ่าน SFIs • นโยบายกึ่งการคลังของภาครัฐผ่าน SFIs อาจแบ่งตามกลุ่มเป้าหมาย ได้ดังนี้ • ภาคประชาชนระดับฐานราก เช่น โครงการธนาคารประชาชน โครงการหนี้นอกระบบ • ภาคเกษตรกร เช่น โครงการพักชำระหนี้เกษตรกร โครงการประกันรายได้เกษตรกร • ภาคอสังหาริมทรัพย์ เช่น โครงการบ้านเอื้ออาทร โครงการ ธอส.-กบข. เพื่อที่อยู่อาศัยข้าราชการ • ภาควิสาหกิจขนาดกลางและขนาดย่อม (SMEs) เช่น โครงการ SME Power โครงการช่วยเหลือผู้ประกอบการท่องเที่ยว ผศ.ดร.กฤษฎา สังขมณีFiscal Policy Office Fiscal Policy Office 10

11. ข้อควรระวังในการใช้นโยบายกึ่งการคลังผ่าน SFIs การใช้นโยบายกึ่งการคลังผ่าน SFIs แม้ว่าจะไม่ได้เป็นการใช้งบประมาณภาครัฐโดยตรง แต่อาจก่อให้เกิดภาระทางการคลังในอนาคตได้ (Contingent Liabilities) หากมาตรการภาครัฐต่างๆ ที่ผ่าน SFIs นี้ ส่งผลต่อการขาดสภาพคล่องและผลประกอบการของ SFIs ผศ.ดร.กฤษฎา สังขมณีFiscal Policy Office Fiscal Policy Office 11

12. ความสำคัญของ SFIs ผศ.ดร.กฤษฎา สังขมณีFiscal Policy Office Fiscal Policy Office 12

13. ความสำคัญของ SFIs • เป็นเครื่องมือของภาครัฐในการพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมในการกระตุ้นการปล่อยสินเชื่อในระบบ โดยเฉพาะในช่วงวิกฤติ รวมทั้งการให้ความช่วยเหลือในสถานการณ์เฉพาะต่างๆ เช่น เวลาที่เกิดภัยธรรมชาติ • จัดตั้งขึ้นตามกฎหมายเป็นการเฉพาะสำหรับแต่ละ SFIs • รัฐมนตรีว่าการกระทรวงการคลังเป็นผู้มีอำนาจกำกับดูแลตามกฎหมาย ผศ.ดร.กฤษฎา สังขมณีFiscal Policy Office Fiscal Policy Office 13

14. สถาบันการเงินเฉพาะกิจ (SFIs) ในประเทศไทย • ธนาคารเพื่อการส่งออกและนำเข้า (ธสน.) Export-Import Bank of Thailand (EXIM Bank) • ธนาคารอิสลามแห่งประเทศไทย (ธอท.) Islamic Bank of Thailand (Ibank) • บรรษัทประกันสินเชื่ออุตสาหกรรมขนาดย่อม (บสย.) Small Business Credit Guarantee Corporation (SBCG) • บรรษัทตลาดรองสินเชื่อที่อยู่อาศัย (บตท.) Secondary Mortgage Corporation (SMC) • ธนาคารเพื่อการเกษตรและสหกรณ์ (ธ.ก.ส.) Bank for Agriculture and Agricultural Cooperatives (BAAC) • ธนาคารออมสิน (ธ.ออมสิน) Government Savings Bank (GSB) • ธนาคารอาคารสงเคราะห์ (ธอส.) Government Housing Bank (GHB) • ธนาคารพัฒนาวิสาหกิจขนาดกลางและขนาดย่อมแห่งประเทศไทย (ธพว.) Small and Medium Enterprise Development Bank of Thailand (SME Bank) ผศ.ดร.กฤษฎา สังขมณีFiscal Policy Office Fiscal Policy Office 14

15. เป็นเครื่องมือของภาครัฐในการพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมในการกระตุ้นการปล่อยสินเชื่อในระบบ โดยเฉพาะในช่วงวิกฤติ รวมทั้งการให้ความช่วยเหลือในสถานการณ์เฉพาะต่างๆ เช่น เวลาที่เกิดภัยธรรมชาติ จัดตั้งขึ้นตามกฎหมายเป็นการเฉพาะสำหรับแต่ละ SFIs รัฐมนตรีว่าการกระทรวงการคลังเป็นผู้มีอำนาจกำกับดูแลตามกฎหมาย ความสำคัญของ SFIs ผศ.ดร.กฤษฎา สังขมณีFiscal Policy Office Fiscal Policy Office 15

16. บทบาทของ SFIs ผศ.ดร.กฤษฎา สังขมณีFiscal Policy Office Fiscal Policy Office 16

17. เป้าหมายการดำเนินงานหลักของ SFIs ผศ.ดร.กฤษฎา สังขมณีFiscal Policy Office Fiscal Policy Office 17

18. บทบาทของ SFIs ผศ.ดร.กฤษฎา สังขมณีFiscal Policy Office

19. บทบาทของ SFIs ผศ.ดร.กฤษฎา สังขมณีFiscal Policy Office

20. บทบาทของ SFIs ผศ.ดร.กฤษฎา สังขมณีFiscal Policy Office

21. บทบาทของ SFIs ผศ.ดร.กฤษฎา สังขมณีFiscal Policy Office

22. บทบาทของ SFIs ผศ.ดร.กฤษฎา สังขมณีFiscal Policy Office

23. บทบาทของ SFIs ผศ.ดร.กฤษฎา สังขมณีFiscal Policy Office

24. บทบาทของ SFIs ผศ.ดร.กฤษฎา สังขมณีFiscal Policy Office

25. บทบาทของ SFIs ผศ.ดร.กฤษฎา สังขมณีFiscal Policy Office

26. สถานะ SFIs ในระบบการเงินไทยในปัจจุบัน ผศ.ดร.กฤษฎา สังขมณีFiscal Policy Office Fiscal Policy Office 26

27. SFIs มีบทบาทสำคัญในภาวะวิกฤติเศรษฐกิจ ผศ.ดร.กฤษฎา สังขมณีFiscal Policy Office Fiscal Policy Office 27

28. สินเชื่อคงค้างของ ธพ. และ SFIs ในปัจจุบัน หน่วย : พันล้านบาท SFIs 20.93% สินเชื่อ SFIs คิดเป็นสัดส่วนประมาณร้อยละ 20 ของสินเชื่อสถาบันการเงินรวม SFIs 19.14% ผศ.ดร.กฤษฎา สังขมณีFiscal Policy Office

29. สถานะ ของ SFIs ในตลาดการเงิน สถานะของ SFIs ในตลาดการเงินปัจจุบัน คิดเป็นร้อยละ 10 ของตลาดการเงิน หน่วย : พันล้านบาท ผศ.ดร.กฤษฎา สังขมณีFiscal Policy Office

30. การกำกับดูแล SFIsเพื่อป้องกันการเกิดภาระทางการคลังในอนาคต ผศ.ดร.กฤษฎา สังขมณีFiscal Policy Office Fiscal Policy Office 30

31. กระทรวงการคลัง/สำนักงานเศรษฐกิจการคลัง (สศค.) เป็นผู้กำหนดแนวทางนโยบาย ความมั่นคง และพัฒนาขีดความสามารถ รวมถึงการตรวจสอบและกำกับดูแล (off-site examination) กระทรวงการคลัง/สำนักงานคณะกรรมการนโยบายรัฐวิสาหกิจ (สคร.) เป็นตัวแทนรัฐบาลในการบริหารหลักทรัพย์ของรัฐในกิจการที่รัฐถือหุ้น รวมทั้งเสนอแนะนโยบาย, แผน, ระเบียบ, และมาตรการในการกำกับดูแล เพื่อพัฒนาและเพิ่มมูลค่ารัฐวิสาหกิจ ธนาคารแห่งประเทศไทย (ธปท.) เป็นผู้ตรวจสอบรัฐวิสาหกิจ (on-site examination) และนำเสนอต่อรัฐมนตรีว่าการกระทรวงการคลัง สำนักงานการตรวจเงินแผ่นดิน ทำหน้าที่เป็นผู้ตรวจสอบภายนอก หน่วยงานในการกำกับดูแล SFIs ผศ.ดร.กฤษฎา สังขมณีFiscal Policy Office Fiscal Policy Office 31

32. การกำกับดูแล SFIs ของ สศค. 1. การกำกับการดำเนินนโยบาย (Policy Supervisor) 2. การกำกับดูแลความมั่นคงทางการเงินของ SFIs (Prudential Supervisor) 3. การติดตามและประเมินผลการดำเนินงานของ SFIs (Monitoring and Performance Evaluation) 4. การให้การสนับสนุนทางการเงินแก่ SFIs (Financial Support) ปัจจุบันใช้แนวทางที่มีการปรับปรุงเมื่อพ.ศ.2549 ซึ่งมีเป้าหมายการปรับปรุงเกณฑ์กำกับความมั่งคงทางการเงินให้มีมาตรฐานเดียวกับธนาคารแห่งประเทศไทย ยกเว้นเกณฑ์ที่อาจกระทบกับการปฏิบัติพันธกิจและนโยบายของรัฐบาล ผศ.ดร.กฤษฎา สังขมณีFiscal Policy Office Fiscal Policy Office 32

33. 1. การกำกับการดำเนินนโยบาย (Policy Supervisor) • ปรับปรุงกฎหมายที่เกี่ยวข้อง เพื่อพัฒนาบทบาทการทำงานของ SFIs • จัดทำแนวทางการแยกบัญชีธุรกรรมนโยบายพิเศษของรัฐ • การจัดทำแผนพัฒนาสถาบันการเงินเฉพาะกิจ ผศ.ดร.กฤษฎา สังขมณีFiscal Policy Office Fiscal Policy Office 33

34. 2. การกำกับดูแลความมั่นคงทางการเงินของ SFIs (Prudential Supervisor) • เกณฑ์การกำกับดูแลความมั่นคงทางการเงิน (Prudential Regulation) • การตรวจสอบความมั่นคงทางการเงิน • การปฏิบัติตามมาตรฐานสากล ผศ.ดร.กฤษฎา สังขมณีFiscal Policy Office Fiscal Policy Office 34

35. 3. การติดตามและประเมินผลการดำเนินงาน ของ SFIs (Monitoring and Performance Evaluation) • จัดทำระบบติดตามและประเมินผลการดำเนินงานของ SFIs ในลักษณะชุดข้อมูล (Dataset) ที่เป็นมาตรฐานเดียวกับธนาคารพาณิชย์ ผศ.ดร.กฤษฎา สังขมณีFiscal Policy Office Fiscal Policy Office 35

36. 4. การให้การสนับสนุนทางการเงินแก่ SFIs (Financial Support) • การให้เงินเพิ่มทุน • การให้เงินชดเชย • การให้กู้ยืมดอกเบี้ยต่ำ • การได้รับสิทธิประโยชน์ทางภาษี ผศ.ดร.กฤษฎา สังขมณีFiscal Policy Office Fiscal Policy Office 36

37. ความท้าทายในการกำกับดูแล SFIs • การให้ SFIs ปฏิบัติตามกฎข้อบังคับเช่นเดียวกับธนาคารพาณิชย์ เช่น การปฏิบัติตาม Basel I & II และ IAS39 รวมถึงการบริหารความเสี่ยง • ความโปร่งใสในการบริหารงานและการมีธรรมาภิบาล (good governance) ภายใน SFIs • พัฒนาบทบาทของ SFIs ให้สามารถทำตามวัตถุประสงค์และจัดสรรทรัพยากรรัฐได้อย่างมีประสิทธิภาพ • เสริมสร้างความเข้มแข็งในระบบการเงินผ่าน SFIs ผศ.ดร.กฤษฎา สังขมณีFiscal Policy Office Fiscal Policy Office 37

38. ช่องทางส่งผ่านภาระการคลังจากการดำเนินงานของ SFIs ผศ.ดร.กฤษฎา สังขมณีFiscal Policy Office Fiscal Policy Office 38

39. ช่องทางส่งผ่านภาระการคลังจากการดำเนินงานของ SFIs • การเพิ่มทุน • การชดเชย/ให้เงินอุดหนุน • ปัจจุบัน: ชดเชยโดยตรงตามที่ได้รับการอนุมัติตามมติคณะรัฐมนตรี • อยู่ระหว่างดำเนินการ: โครงการแยกบัญชีธุรกรรมนโยบายรัฐ (Public Service Account : PSA) ผศ.ดร.กฤษฎา สังขมณีFiscal Policy Office Fiscal Policy Office 39

40. 1. การเพิ่มทุน SFIs ผศ.ดร.กฤษฎา สังขมณีFiscal Policy Office Fiscal Policy Office 40

41. คณะกรรมการ SFIs รมต.คลัง และ คณะรัฐมนตรี ประชุมผู้ถือหุ้น สคร. SFIs สศค. กระบวนการเพิ่มทุนของ SFIs 1 2 ขออนุมัติแผนการเพิ่มทุนจากผู้ถือหุ้น เสนอแผนการเพิ่มทุน ตรวจสอบแผนการเพิ่มทุน และจัดทำบทวิเคราะห์ 3 4 สำนักงบประมาณ สคร. อนุมัติแผนการเพิ่มทุน เสนอแผนการเพิ่มทุน อนุมัติเงินเพิ่มทุน 5 6 รัฐสภา Fiscal Policy Office ผศ.ดร.กฤษฎา สังขมณีFiscal Policy Office 41

42. การเพิ่มทุนให้ SFIs โดยกระทรวงการคลังในปีงบประมาณ 2551-2552 หน่วย: ล้านบาท ผศ.ดร.กฤษฎา สังขมณีFiscal Policy Office Fiscal Policy Office 42

43. 2. การชดเชยให้เงินอุดหนุน ผศ.ดร.กฤษฎา สังขมณีFiscal Policy Office Fiscal Policy Office 43

44. การชดเชย/ให้เงินอุดหนุนการชดเชย/ให้เงินอุดหนุน • ปัจจุบัน: ชดเชยตามที่คณะรัฐมนตรีมีมติอนุมัติ • ชดเชยส่วนต่างของอัตราดอกเบี้ย เช่น โครงการรถบริการสาธารณะ ของ ธอท. • ชดเชยอัตราค่าธรรมเนียม เช่น โครงการ Portfolio Guarantee Scheme ระยะที่ 2 ของ บสย. • ชดเชยรายได้ เช่น โครงการประกันรายได้เกษตรกร ข้าวโพดเลี้ยงสัตว์ และมันสำปะหลังของ ธกส. • ให้เงินอุดหนุนในการพัฒนาศักยภาพเช่น โครงการสินเชื่อลีสซิ่งและเช่าซื้อ และสินเชื่อแฟคตอริ่ง ของ ธพว. ผศ.ดร.กฤษฎา สังขมณีFiscal Policy Office Fiscal Policy Office 44

45. โครงการแยกบัญชีธุรกรรมนโยบายรัฐPublic Service Account (PSA) • วัตถุประสงค์ • เพื่อให้ SFIs สามารถดำเนินงานบนพื้นฐานความอยู่รอดด้วยตนเองในระยะยาว (Self-sustainability) และสามารถดำเนินธุรกรรมนโยบายรัฐเพื่อฟื้นฟูหรือช่วยเหลือกลุ่มประชาชนและธุรกิจเป้าหมายได้อย่างมีประสิทธิภาพ • เพื่อให้กระทรวงการคลังสามารถกำกับ ตรวจสอบ และประเมินผลการดำเนินงานของสถาบันการเงินเฉพาะกิจสำหรับการดำเนินธุรกรรมตามนโยบายรัฐและธุรกรรมเชิงพาณิชย์ได้อย่างถูกต้อง ผศ.ดร.กฤษฎา สังขมณีFiscal Policy Office

46. เงื่อนไขในการที่ SFI จะได้รับการอุดหนุนหรือชดเชยจากงบประมาณในโครงการ PSA • SFIs มีการบริหารจัดการธุรกรรมนโยบายรัฐ ด้วยความรอบคอบระมัดระวัง • SFIs มีการนำระบบบริหารความเสี่ยงที่มีประสิทธิภาพมาใช้กับธุรกรรมนโยบายรัฐ • SFIs มีการป้องกันปัญหา Moral Hazard • SFIs แยกบัญชีโดยใช้หลักการบัญชีตามมาตรฐานที่ยอมรับได้ ผศ.ดร.กฤษฎา สังขมณีFiscal Policy Office

47. Q & A Fiscal Policy Office ผศ.ดร.กฤษฎา สังขมณีFiscal Policy Office