420 likes | 961 Views
ТРГОВСКО ПРАВО. ДОГОВОРИ НА АВТОНОМНАТА ТРГОВСКА ПРАКСА 1. ДОГОВОР ЗА ЛИЗИНГ 2. ДОГОВОР ЗА ФРАНШИЗИНГ 3. ДОГОВОР ЗА ФАКТОРИНГ. ДОГОВОР ЗА ЛИЗИНГ (1). ЛИЗИНГ ВО ПОШИРОКА СМИСЛА
E N D
ТРГОВСКО ПРАВО ДОГОВОРИ НА АВТОНОМНАТА ТРГОВСКА ПРАКСА 1. ДОГОВОР ЗА ЛИЗИНГ 2. ДОГОВОР ЗА ФРАНШИЗИНГ 3. ДОГОВОР ЗА ФАКТОРИНГ
ДОГОВОР ЗА ЛИЗИНГ (1) • ЛИЗИНГ ВО ПОШИРОКА СМИСЛА лизингот е трговска дејност од понов датум преку која трговските субјекти, најчесто малите и средни претпријатија, се обраќаат до некоја специјализирана лизинг институција да земат на лизинг инвестициона опрема за определен рок и определен надомест • ЛИЗИНГ ВО ПОТЕСНА СМИСЛА се подразбира договорот за лизинг како sui generis договор каде што давателот на лизингот има обврска да ја отстапи договорената ствар на користење и да ги преземе сите други дејствија во врска со правилно и уредно искористување на договорената ствар корисникот на лизингот која се обврзува да плаќа договорената награда односно лизинг рата
ДОГОВОР ЗА ЛИЗИНГ (2) • Договорен пренос на правото на користење на современа и најнова техничко-технолошка инвестициона опрема • Овој договорен пренос на правото на користење може но не мора да заврши со пренос на правото на сопственост
ДОГОВОР ЗА ЛИЗИНГ (3) • Причини за појава на лизингот • Предности на лизингот • Слабости на лизингот
ДОГОВОР ЗА ЛИЗИНГ (4) • Права и обврски на договорните страни • Корисникот на лизингот: • Има право да го користи предметот за економска корист • Има фактичко владение врз предметот, но правно не е сопственик • Треба да му плати на давателот на лизингот договорена лизинг рата
ДОГОВОР ЗА ЛИЗИНГ (5) • Давателот на лизингот • Правно е сопственик на лизинг предметот • Му дозволува на корисникот на лизингот да го употребува и да ја извлекува економската корист од лизинг предметот • Има право на наплата на лизинг рата
ДОГОВОР ЗА ЛИЗИНГ (6) • Предмет на лизингот • Предмет на лизинг е секој подвижен и недвижен предмет кој се дава на користење на корисникот на лизингот освен оние предмети за кои со закон има ограничување да може да бидат предмет на лизинг
ДОГОВОР ЗА ЛИЗИНГ (7) • Правна природа на договорот за лизинг • Лизингот во себе содржи елементи и институти на повеќе други договори: • Договор за кредит • Договор за закуп • Договор за заем • Договор за купопродажба со одложено плаќање
ДОГОВОР ЗА ЛИЗИНГ (8) • Видови на лизинг аранжмани • Спрема карактеристиките на предметот на лизингот се разликуваат: • Лизинг на потрошни добра • Инвестиционен лизинг или equipment leasing • Лизинг на недвижни и лизинг на подвижни ствари • Лизинг на веќе употребувани ствари (second hand leasing)
ДОГОВОР ЗА ЛИЗИНГ (9) • Спрема должината на траење на договорот за лизинг се разликуваат: • Краткорочен или оперативен лизинг (operating leasing) кога под лизинг се даваат ствари кои можат неколкукратно да се употребуваат, и • Долгорочен или финансиски лизинг (finance leasing) кога под лизинг се даваат ствари со голема вредност и кои имаат долготрајна употребна вредност
ДОГОВОР ЗА ЛИЗИНГ (10) • Спрема положбата на давателот на лизингот може да се сретнат • Лизинг каде што произведувачот на лизинг објектот и давателот на лизингот се различни лица или лизинг преку лизинг друштво • Концерн лизинг каде што лизинг друштвото по пат на концерн се поврзува со произведувачите, трговците и финансиските институции (најчесто банките) во единствен процес на лизинг услуги • Производен лизинг кога произведителот на лизинг објектот истовремено е и давател на лизинг • Производно-финансиски лизинг кој е многу сличен со производниот лизинг, но примателот на лизингот стапува во директни односи не со произведувачот на лизинг објектот туку си банка која го кредитира примателот на лизингот во поглед на обврските кои произлегуваат од договорот за лизинг
ДОГОВОР ЗА ЛИЗИНГ (11) • Правно уредување на лизингот во Република Македонија • Две фази • Прва фаза трае до донесување на Законот за лизинг („Службен весник на РМ”, 4/2002, 49/2003, 12/2006, 88/2008, 35/2011 и 51/2011) • Втора фаза започнува после донесување на Законот за лизинг
ДОГОВОР ЗА ФРАНШИЗИНГ (1) • Неименуван договор на автономното трговско право • Франшизингот е • Оригинален систем на дистрибуција и пласман на стока, и • Релативно нов метод на модерна дистрибуција и пласман на стока кој се јавува на сите пазарни нивоа
ДОГОВОР ЗА ФРАНШИЗИНГ (2) • Елементи на договорот за франшизинг • Потполна правна независност на договорните страни • Пренесување односно лиценцирање на правото на користење на светски познат и униформен деловен метод и имиџ • Соработка помеѓу договорните страни на континуирана и долготрајна основа • Континуирана помош од страна на давателот на франшизата • Intuitu personae карактер на договорот односно исклучително блиски врски помеѓу давателот и примателот на франшизата
ДОГОВОР ЗА ФРАНШИЗИНГ (3) • Правна природа на договорот за франшизинг • Договорот за франшизинг содржи мноштво на елементи на други договори од трговското право: • Договор за продажба • Договор за трговско застапување • Договор за дистрибуција • Договор за лиценца на права ан индустриска сопственост • Договор за know-how • Договор за снабдување • Договор за joint venture
ДОГОВОР ЗА ФРАНШИЗИНГ (4) • Предмет на договорот за франшизинг • Предмет на договорот за франшизинг е деловниот метод, имиџ, формула односно униформноста и стандардизацијата во пласманот на стоката или пружањето на услугите додека самата стока и/или услуга би можеле да се сметаат како секундарен предмет на договорот
ДОГОВОР ЗА ФРАНШИЗИНГ (5) • Договорите за франшизинг може да се разликуваат според: • Начинот на кој настанува франшизинг мрежата • Предметот на франшизата • Врз основа на ексклузивитетот
ДОГОВОР ЗА ФРАНШИЗИНГ (6) • Обврски на давателот на франшизата - Obvrska na davatelot na fran{izata da otkrie {to pove}e informacii; - Obvrska na davatelot na fran{izata da mu ja prenese na primetaelot komercijalnata formula i oblik kako potpoln i uniformen sistem. Vo ovaa obvrska na davatelot na fran{izata spa|a negovata obvrska za licencirawe na sopstveniot trgovskiot znak ili `ig i negoviot know - how; - Obvrska na davatelot na fran{izata da mu pru`a kontinuirana pomo{ na primatelot na fran{izata. Vo ramki na ovaa obvrska na davatelot na fran{izata, bi mo`ele da gi supsumirame slednite obvrski: • Pomo{ vo instaliraweto i odr`uvaweto na formulata • Pomo{ vo prenesuvaweto i implementacijata na know-how-ot; - Obvrska ze redovno ispora~uvawe na stokata dokolku davatelot na fran{izata e istovremeno proizveduva~ na stokata ili vr{i prethodna selekcija na stokata {to se distribuira.
ДОГОВОР ЗА ФРАНШИЗИНГ (7) • Prava na davatelot na fran{izata - Pravo na kontrola i nadzor vo funkcionirawe na sistemot. Sepak, pravoto na nadzor i kontrola od strana na davatelot na fran{izata ne smee da bide vo takov obem so {to }e se dovede vo pra{awe pravnata samostojnost na primatelite na fran{izata i }e dojde do konfuzija vo pogled na pra{aweto koj vistinski upravuva so pretprijatieto na primatelot na fran{izata; - Право на заштита на пакетот на правата на интелектуална и индустриска сопственост; - Право на договарање на клаузула за неконкуренција за време и по престанокот на договорот за франшиизнг; - Pravo na nadomest za otstapenata delovna formula i za stanuvawe integralen del od edinstvenata distributivna mre`a.
ДОГОВОР ЗА ФРАНШИЗИНГ (8) • Обврски на примателот на франшизата - Обврска за промовирање на деловниот метод на давателот на франшизата - Pla}awe na soodvetna nadomest na davatelot na fran{izata. - Обврска за неконкуренција со давателот на франшизата за време и по престанокот на договорот; - Eventualnoto podlicencirawe na delovnata formula ili celosno da se zabrani ili da se dozvoli po prethodna soglasnost od davatelot na fran{izata; - Redovni izvestuvawa do davatelot na fran{izata; - Обврска за чување на деловна тајна - Обврска за учество во трошоците за рекламирање - Obvrska za postojano otkrivawe na faktot deka se raboti za nezavisen trgovec; - Obvrska za za~lenuvawe vo lokalna fran{izing asocijacija, sekako, dokolku postoi; i drugi.
ДОГОВОР ЗА ФРАНШИЗИНГ (8) • Prava na primatelot na fran{izata - Pravo na nepre~eno koristewe na preneseniot paket na prava koi gi sodr`i delovnata fran{ing formula; - Pravo na neme{awe od strana na davatelot na fran{izata vo na~inot na koristewe na preneseniot paket na prava koi gi sodr`i fran{izata, osven vo delot na dozvolenoto pravo na kontrola i nadzor vo funkcionirawe na sistemot i fran{izing mre`ata; - Pravo na primatelot na fran{izata da bara soodveten nadomest za vremetraeweto na klauzulata za nekonkurencija po redovniot prestanok na dogovorot.
ДОГОВОР ЗА ФРАНШИЗИНГ (9) • Предности и слабости на договорот за франшизинг • Надомест на штета кај договорот за франшизинг • Обврски на договорните страни по престанокот на договорот за франшиизнг
ДОГОВОР ЗА ФАКТОРИНГ (1) • Факторнигот е финансиска услуга со која се подобрува готовинскиот тек на бизнисот на клинетот • Kako vid na komercijalna usluga, faktoringot se instrumentalizira, odnosno se realizira vo praktikata preku dogovorot za faktoring.
ДОГОВОР ЗА ФАКТОРИНГ (2) • Dogovorot za faktoring se definira kako potraen dogovoren odnos pome|u edna strana – dobavuva~ (klient) i druga strana – faktoring institucija (faktor) spored koj a) klientot so popust (diskont) gi prenesuva na faktorot svoite dogovorni kratkoro~ni pari~ni pobaruvawa pred nivnata statsanost, a koi proizleguvaat vrz osnova na dogovori za proda`ba na stoka ili uslugi pome|u nego - klientot i nekoviot kupuva~ (dol`nik), osven onie stoki i uslugi koi se pribaveni za li~na, semejna ili doma{na upotreba, b) a faktorot se obvrzuva za soodveten nadomest da prifati da gi naplati tie pobaruvawa, dokolku smeta deka plate`nata sposobnost na dol`nicite na klientot e dobra, so izvestuvawe na dol`nicite za takviot prenos i bez ogled dali klientot ili faktorot go snosat rizikot za naplata na tie pobaruvawa. - Kako faktor naj~esto se javuvaat banki ili specijalizirani faktoring ku}i.
ДОГОВОР ЗА ФАКТОРИНГ (3) • Faktorot se obrzuva za klientot da izvr{i najmalku dve od navedenite funkcii: • 1. да обезбеди финансиски средства за клинетот по пат на авансни уплати; • 2. da vodi evidencija (knigi) za pobaruvawata; • 3. da izvr{i naplata na pobaruvawata; • 4. da prezema soodvetni merki pri docnewe so uplatite od dol`nicite na klientot. • Dol`nik na klientot е liceto koe treba da ja izvr{i isplatata na pari~nite pobaruvawa vrz osnova na osnovnata pravna rabota t.e. dogovorite za proda`ba na stoki i uslugi so klientot.
ДОГОВОР ЗА ФАКТОРИНГ (4) • Kaj dogovorot za faktoring se sre}avaat elementi na slednite dogovori: • cesija, • komision, • emstvo, • zastapuvawe, • dogovor za delo, • preddogovor vrz osnova na koj se sklu~uvaat glavni dogovori ili ramkoven dogovor vrz osnova na koj se sklu~uvaat idni poedine~ni dogovori za prenos na kratkoro~ni nestasani pari~ni pobaruvawa, • proda`ba na pobaruvawa
ДОГОВОР ЗА ФАКТОРИНГ (5) • Kako mo`e da se prenesat pobaruvawata? • preku gra|ansko-pravna cesija; • preku dokumentaren akreditiv, dokolku takov na~in e predviden vo finansiskata klauzula vo dogovorot za kupoproda`ba; • преку правилата за индосирање на меница
ДОГОВОР ЗА ФАКТОРИНГ (6) • Kakvi treba da bidat pobaruvawata? • Otstapenite pobaruvawa, po pravilo, treba da bidat kratkoro~ni (kratkoro~ni od 30-120 dena) i prvenstveno, no ne i isklu~ivo, vo vnatre{niot promet. • Zna~i, sekoga{ treba da postoi odredena vremenska distanca pome|u isporakata na stokata ili vr{eweto na uslugata i ~inot na pla}awe. • Forma na dogovorot • Bidej}i kaj dogovorot za faktoringot se raboti za dogovor na avtonomnoto trgovsko pravo, nema posebni pravila vo pogled na formata, no voobi~aeno e da se sklu~uva vo pismena, ad probationem forma, poradi polesno doka`uvawe na pravata i obvrskite na dogovornite strani.
ДОГОВОР ЗА ФАКТОРИНГ (7) • Функции на фкторингот: • Функција на финансирање, односно обезбедување на готови пари по пат на авансна исплата • Функција на обезбедување на наплата del credere функција (гаранција за обврските на третите лица) • Функција на управување со побарувања
ДОГОВОР ЗА ФАКТОРИНГ (8) • Видови на договори за факторинг • Спрема територијалниот критериум • Домашен и меѓународен • Спрема обемот на преземање на ризикот за наплата • Прав факторинг (old line factoring) • Квази факторинг • Факторинг платлив по встасаноста на побарувањето • Факторинг со право на регрес и без право на регрес
ДОГОВОР ЗА ФАКТОРИНГ (9) • Предности од договорот за факторинг • se zgolemuva likvidnosta (gotovinskiot tek na slobodni pari~ni sredstva) na malite i sredni pretrpijatija, a osobeno onie pretprijatija {to raspolagaat so relativno ograni~eni slobodni pari~ni sredstva; • povolen oblik za stimulirawe i finansirawe na izvozno orientiranite mali i sredni pretprijatija, osobeno koga tro{ocite na faktoringot se pomali od bankarskite tro{oci za dobivawe bankarski kreditni sredstva do momentot na statsuvawe na pobaruvaweto; • pogoden za mali i sredni pretprijatija koi nemaat dovolno izgraden rejting ili bonitet za da mo`at da apliciraat za bankarski krediti.
ДОГОВОР ЗА ФАКТОРИНГ (10) • Pravno ureduvawe na dogovorot za faktoring vo me|unarodnata i doma{na legislativa • Me|unarodni izvori • UNIDROIT (Rimskiot institut za izedna~uvawe na me|unarodnoto privatno pravo – The International Institute for the Unification of the Private law) Konvencijata za me|unaroden Faktorin (Convention on International Factoring) donesena vo Otava vo 1988 godina; • Pravilata na me|unarodnata asocijacija za faktoring (International Factoring Association Rules), • Pravilata na lanecot za me|unaroden faktoring (The Factor Chains International), • 2001 United Nations Convention on the Assignment of Receivables in International Trade (Konvencija na Obedineti Nacii za prenesuvawe (cesija, asignacija) na pobaruvawa vo me|unarodnata trgovija) ~ij nacrt be{e izgotven od Komisijata na OON za megunarodna trgovija (UNCITRAL) i od Evropskata banka za rekonstrukcija i razvoj (EBRD).
ДОГОВОР ЗА ФАКТОРИНГ (11) • Vo Republika Makedonija nema poseben zakon za faktoring, no toa ne zna~i deka voop{to ne postoi pravna ramka koja go regulira dogovorniot odnos -faktoringot. • Relevantni zakoni koi se odnesuvaat posredno ili neposredno na fkatoringot: • Zakon za bankite • Zakon za spre~uvawe na perewe na pari • Zakon za devizno rabotewe • Zakon za osnovawe na makedonska banka za podr{ka na razvojot • Zakon za trgovskite dru{tva • Zakon za obligacionite odnosi • Zakon za ste~aj • Zakon za dogovoren zalog • Zakon za izvr{uvawe
Литература: • Проф. д-р. Горан Коевски, Водич за алтернативните извори на финансирање, Здружение на правници на Република Македонија, Скопје, 2007 година, стр. 7-49