Totalitarizam...

1. Totalitarizam...

2. totalitarizam • Tokvil: Moderno industrijsko društvo staviće na raspolaganje modernom despotizmu sredstva za akciju koja stare tiranije nisu imale (urbanizacija, saobraćaj, naoružanje, mediji, ekonomska moć...). Nove tiranije biće “totalne” – totalitarizam kao moderna tiranija... • Ipak, on nije samo podvrsta tiranije on je nešto više. • Totalitarizam ima odlike nekih ranijih istorijskih pojava • Teror (jakobinci) • Vladavina straha (antičke tiranije) • Kontrola nad privredom (azijske despotije)

3. Kako je skovan sam izraz? • Musolini: “Naoružana partija vodi totalitarnom poretku...partija koja totalitarno vlada nacijom nova je činjenica u istoriji” • Jedna stranka, totalitarna država i period idealističkog zanosa • Totalitarizam vs liberalizam • Djentile: “Sve za državu, ništa protiv države, ništa izvan države” – država kao istinska stvarnost pojedinca. • Ne postoji sfera civilnog društva (javno i privatno više nisu razdvojeni

4. Nakon rata izraz dobija negativnu konotaciju pre svega u kritici Hane Arent • Totalitarizam nije samo zaknom neograničena i samovoljna vlast, ona nije SAMO tiranija – to je totalni, razobručeni teror koji treba da preobrazi u stvarnost “otkrivene” zakone istorijskog razvoja koje propoveda vladajuća ideologija i sprovodi vladajuća stranka • Tiranija razdvaja i izoluje ljude, a totalitarizam im terorom uništava samu sposobnost da budu slobodni – on im razara i sam privatni život.

5. Institucionalne odlike totalitarizma (Bžežinski-Fridrih: "sindrom" šest tačaka): • zvanična državna ideologija • monopol jedne partije i njenog vođe na vlast • svemoćna POLITIČKA policija, (glavno oruđe terora i širenja STRAHA - totalitarna država je policijska, a ne pravna država) • kontrola nad medijima • ...vojskom i • ekonomijom

6. Dve najupadljivije odlike totalitarnih sistema • sveprisutnost zvanične ideologije kao apsolutne istine koja je legitimaciona osnova režima – totalitarna država je država u službi ideje. Ta ideologija je • Mesijanska • Radikalna (u drastičnom raskoraku sa stvarnošću) • Isključiva • Poput sekularne religije

7. 2. pribegavanje specifičnoj formi političkog nasilja – sveobuhvatnom teroru Najvžnije odlike terora (po Lincu): • ogroman po obimu, • produžen i nakon učvršćivanja na vlasti, • žrtve: u prvoj fazi – tzv. revolucionarnom teroru - to su politički oponenti;u drugoj fazi, tzv. totalitarnom teroru žrtve su i iz redova establišmenta; • bez ikakvih zakonskih jemstava za progonjene • objektivna odgovornost progonjenih • korišćenje državnih i organizovanih elemenata u sprovođenju terora... • Razlikovanje: prijatelji/neprijatelji (toga nema u demokratskimi liberalnim porecima) • Kategorija “objektivnog” neprijatelja • Funkcija ove razlike (uslov održanja totalitarne vladavine + uspostavljanje jedinstva između podanika i vlasti kroz mržnju prema neprijatelju)

8. Glavni cilj totalitarizma – staviti državu i društvo u službu ostvarenja jedne ideologije – država zato traži apsolutno ideološko i duhovno jedinstvo stanovništva, ona ih apsorbuje i postaje gospodar i duše i tela svojih podanika • Jedna istina – jedna vlast – jedna partija – jedan vođa (“Tamo gde smo mi, tamo nema mesta za druge...”)

9. Totalitarizam je prvo oblik političke svesti ili načina mišljenja (duha), pa tek nakon toga oblik političkog poretka; Kao takav on postoji u svakom modernom društvu. Za taj način mišljenja je svojstveno da političke suparnike posmatra kao neprijatelje koji jedino zaslužuju uništenje

10. Autoritarni režimi • Stariji oblici: oligarhija ili apsolutna monarhija...noviji oblici su suviše heterogeni – od jednopartijskih sistema ili kvazi višestranačkih sistema do komunističkih ili islamističkih diktatura • Autoritarni režimi: na pola puta između demokratije i totalitarizma. • Osnovne odlike: • Vlast u rukama manjine • Bez smenjivosti i pravih izbora (nema odgovornosti prema narodu) • Nema istinske opozicije čak i kada je sistem prividno višepartijski • Promena vlasti je uglavnom rezultat prisile • Osnovna razlika u odnosu na totalitarne poretke: nema sistematskog i masovnog terora