МЕМЛЕКЕТТІК ТІЛДЕ Іс қағаздарын жүргізуде басшылыққа алатын қағидаттар

1. МЕМЛЕКЕТТІК ТІЛДЕ Іс қағаздарын жүргізуде басшылыққа алатын қағидаттар • Мақсаты: семинарғақатысушыларғаісжүргізудебасшылыққаалатынқұжаттарментаныстыраотырып, мемлекеттіктілдедайындалатынқұжаттардакездесетінәртүрліатаулардың, сөзтіркестерінің, терминдер мен сөздердіңжазылуыжөніндетүсіндіру

2. Әдістемелікқұрылымдаісжүргізудіұйымдастырудабасшылыққаалатынқұжаттар:Әдістемелікқұрылымдаісжүргізудіұйымдастырудабасшылыққаалатынқұжаттар: • 1997 ж. 11.07. №151-1 « ҚазақстанРеспубликасындағытілдертуралы » Заң. • ҚазақстанРеспубликасыПрезидентінің2011ж. 29.06. № 110 Жарлығыменбекітілген «Тілдердіқолдану мен дамытудың2011-2020 ж. арналғанмемлекеттікбағдарламасы». • ҚазақстанРеспубликасы экономика жәнесаудаминистрлігініңстандарттау, метрология жәнесертификаттаужөніндегікомитетінің 2001ж. 22.10. № 376 бұйрығыменбекітілген « Ұйымдастырушылық - өкімдікқұжаттама. Құжаттардыресімдеугеқойылатынталаптар. ҚР СТ 1042-2001». • ҚазақстанРеспубликасы экономика жәнесаудаминистрлігініңстандарттау, метрология жәнесертификаттаужөніндегікомитетінің 2001ж. 14.05. № 140 бұйрығыменбекітілген « Ісжүргізумұрағатісі. ҚР СТ 1037-2001». • ҚазақстанРеспубликасыПрезидентінің 2001 ж. 16.03. № 573 «Қазақстанреспубликасыұлттықақпараттықинфоқұрылымынқалыптастыру мен дамытудыңмемлекеттікбағдарламасытуралы» жарлығы. • ҚазақстанРеспубликасы 2003ж 07.01.№370-2 «Электрондыққұжатжәнеэлектрондықцифрлыққолтаңбатуралы » заңы. • ҚазақстанРеспубликасыҮкіметінің 2004ж. 17.04. №430 «ҚазақстанРеспубликасымемлекеттікоргандарындағыэлектрондыққұжатайналымыныңережесі » Қаулысы. • ҚазақстанРеспубликасыБілімжәнеМинистрлігінің 2006ж. 28.12 №666 «ҚазақстанРеспубликасыБілімжәнеғылымМинистрлігініңісжүргізудімемлекеттіктілгекезеңменкөшіружөніндегі 2007 жылғаарналғаніс-шараларжоспарынбекітутуралы» бұйрығы. • Қазақстандаісқағаздарынжүргізутуралы журналы.

3. Негізгі нормативтік-құқықтық АКТІЛЕР атауларының құрамына кіретін бірінші сөз бен жалқы есімдер бас әріппен жазылады • Мысалы: Қазақстан Республикасының Жер және Су кодекстері; «Мемлекеттік функциялар мен бюджетаралық қатынастарды орталықсыздандыру мәселелері жөніндегі мемлекеттік комиссия туралы» Қазақстан Республикасы Президентінің Жарлығы; «Мемлекеттік атаулы әлеуметтік көмек туралы» Қазақстан Республикасының Заңы.

4. Өкім, қаулы, заңнама, хаттама, бұйрық, шешім сөздері кіші әріптермен жазылады • Мысалы: Қазақстан Республикасы Президентінің өкімі; Қазақстан Республикасы Үкіметінің қаулысы; Қазақстан Республикасы Премьер-Министрінің өкімі; Қазақстан Республикасының қолданыстағы заңнамалары; Институт ректорының шешімі.

5. Адамдардың аты-жөні қысқартылып, бас әріппен белгіленгенде, әрбір әріптен кейін нүкте қойылады, «ұлы», «қызы» сөзі бірге жазылады • Мысалы: М.О.Әуезов, А.Қ. Құсайынов, М.М. Сәкенов Абай Құнанбайұлы, Шона Смаханұлы Сара Тастанбекқызы, Марал Асқарқызы Кісі аттарының алдынан не соңынан келетін сын есімдер: Ер Төстік, Ақсақ Темір, Қанжығалы Бөгенбай Ақан сері, Баян сұлу, Біржан сал

6. Даталарды жазу үлгісі • Ресми-іскерлік мәтінде жыл және жылдар сөздері қысқартылмай, толық жазылады: ҚР Президентінің Польшаға сапары 2013 жылғы 23-26 мамырда өтті. Үкіметтің 2010-2015 жылдарға арналған стратегиялық бағдарламасы • Айды, жылды көрсететін цифр мен ай атын білдіретін сөз және жылы жеген сөздердің арасына дефис қойылмайды: 8 наурыз, 2014 жыл, 19 сәуір, 1986 жыл

7. Қосымшалардың жалғануы • Соңғы буынында (не бір буынды сөзде) и дыбысы бар орыс тілінен енген сөздерге қазақ тілі қосымшалары жіңішке жалғанады: кассир-ге, магнит-тік, кальций-дің, Горький-ге; • Кірме сөздердің ішінде ст, сть, зд, кст, вт, сс, лл, мм, тт, пп дыбыстарына аяқталып, қосымша жалғанғанда ең соңғы дауыссыздар түсіріліп айтылады және солай жазылады: Коммунист-ке * коммуниске, съезд-ге* съезге, съезі, терапевт-ке * терапевке, экономист- ке* экономиске, экономисі, грамм-ы * грамы

8. Фамилия жасайтын –ев(-ева), -ов(-ова), -ин(-ина) қосымшалары буын үндестігіне бағынбайды • -ов,-ев жұрнақтары арқылы жасалған фамилияларға қосымша бастапқы түбірдің соңғы буынының жуан-жіңішкелігіне қарай жалғанады: Аймановқа, Тәжібаевқа, Саринға, Сайлаубековке Жүнісовке, Әйтиевке, Байкежеевке, Сәлімовке

9. ҚЫСҚАРҒАН СӨЗДЕРДІҢ ЖАЗЫЛУЫ • Жеке сөздердің басқы әріптерінен құралып қысқарған сөздер бас әріптермен жазылады, ол әріптердің ара-арасына ешқандай тыныс белгісі қойылмайды: • БҰҰ, АТӘ, АҚШ, ҒА, АМДБЖИ, ЖШС, МКК т.б. • Қысқарған сөздер тасымалданбайды.Адамның аты-жөні (аты, әкесінің аты) қысқартылып, бас әріппен берілгенде, әр әріптен кейін нүкте қойылады және қысқарған сөздер тегінен ажыратылмай бір жолда жазылады: • Ж.Ә.Әлиева, С.К.Төлегенов, Қ.Ж.Асанов және т.б.

10. Жиі кездесетін қателіктер • АМДБЖИ Ғылыми кеңесінің шешімінің қорытындысы емес, АМДБЖИ Ғылыми кеңесі шешімінің қорытындысы; • 1- Қосымша емес, 1-қосымша; • Комиссия төрағасы емес, комиссия төрайымы Г.Ж.Қапанова;