Carmelo Garitaonandia eta Maialen Garmendia UPV/EHU

1. Gazteek Internet nola erabiltzen duten: ohiturak, arriskuak eta gurasoen kontrolawww.eukidsonline.netwww.ehu.es/eukidsonline Carmelo Garitaonandia eta Maialen Garmendia UPV/EHU * Proiektu hau Safer Internet Plus Programme programak finantzatutako“EUKIDS ONLINE” europar ikertaldearen barruan garatu da. Landa-lanak UPV/EHUk 2006 eta 2007 urteetarako duen UPV05/63 proiekturako ikerketarako laguntzen bidez finantzatu dira.

2. Aurreiritziak baztertu • “Ni Interneten banago eta lagun batek geratzeko-edo deitzen badit… Internet utzi eta lagunarengana noa” (mutila, 13 urte, Madril). • “Ba, badakite (nire gurasoek) ibili banabilela (Interneten) … baina apur baten… eurak ez daude etxean egun osoan… eta ez dakite ordenagailua erabiltzen… ezta pizten ere… beraz, ez… ez dakite zertan nabilen…”. (neska, 16 urte, A Coruña). • “Nik hiru arrazoi dauzkat (Interneten ez erosteko)… ez naiz fio, oso garestia da eta nire aitak hilko ninduke”. (neska, 12 urte, Madril). C. Garitaonandia & M. Garmendia

3. IKERKETAREN HELBURUAK • 12 eta 17 urte bitarteko nerabeen Interneteko erabilera, ohiturak, gaitasunak eta portaera. • Interneten ibiltzeak gazteen harremanetan dituen efektu eta ondorioak. • Interneten balizko arriskuak. • Gurasoen arauak eta kontrola. C. Garitaonandia & M. Garmendia

4. Zergatik ikerketa kualitatiboa? • “Egokiagoa dirudielako gazteen ohituren analisia egiteko ikerketa diseinatu zenean aurreikusiko ez ziratekeen Interneteko portaera eta erabilerak antzeman ditzakeen esploraziozko planteamendu irekia egitea” C. Garitaonandia & M. Garmendia

5. Metodologia • 6 eztabaida-talde. • 12 eta 17 urte bitarteko gazteak, hiru adin-taldetan banatuta: 12-13 urte, 14-15 urte eta 16-17 urte. • Erdia mutilak, erdia neskak. • Guztiak ere, Internet erabili ohi dutenak. • Ia guztiek telebista, bideoa/dvda, ordenagailua eta Interneterako sarbidea dute etxean, eta bakoitzak bere mugikorra. • Landa-lanak: 2007ko maiatzaren 18tik 25era bitartean (Biker Kabinete Soziologikoa). C. Garitaonandia & M. Garmendia

6. Konektatzeko tokia • Normalena etxetik konektatzea da, nahiz eta batzuk eskolatik ere konektatzen diren eta bakanka ziberkafetegiren batetik (Internetik eduki ez edo oporretan dauden kasuetan ez ezik). • Batek baino gehiagok erabiltzen duten gela: • Orokorrean neba-arrebekin partekatutako gelan. • Noizean behin norberaren gelan. C. Garitaonandia & M. Garmendia

7. Zenbatetan eta zenbat denboraz erabiltzen den • Lanegun guztietan edo gehienetan erabiltzen den denbora aldakorra da (ordu 1 edo 2): • Eskolatik edo institututik irten eta gero • Afalostean. • Asteburuetan… bestelako portaera: • Orokorrean denbora luzeagoz konektatzen dira, denbora libre gehiago dutelako. • Beste batzuk denbora gutxiagoz konektatzen dira lagunekin irteten direlako. C. Garitaonandia & M. Garmendia

8. Interneten gehien erabiltzen dena: Messengerra • Lagunekin etengabe, momentuan eta azkar harremanetan jartzeko modu bat iruditzen zaielako: • Mugikorrarekin alderatuta, ez du “saldorik” behar. • Elkarrizketak informalagoak eta dibertigarriagoak dira. • Etxetik kanpora SMS-ak erabiltzen dituzte. • Posta elektronikoari motela deritze. • Argazkiak eta musika trukatzen dituzte, jokoan aritzen dira… eta euren “espazioa” sor dezakete. C. Garitaonandia & M. Garmendia

9. Messengerrari buruz • “Messengerra bizio bat da… ni biziatuta nago, heltzen naizen bakoitzean ezin ditut etxeko lanak ere egin… konektatu egin behar dut lehenengo… orduak joaten zaizkit horretan… kontrolatu, kontrola dezaket… baina sartzen naizen bakoitzean gainerako guztia ahazten dut… eta nahi dudan ordura arte geratzen naiz hor… Messengerrarekin soilik… Interneten ez dago ia ezer… beno gauza asko daude baina nik ez ditut erabiltzen… lanen bat-edo bilatu behar dudanean bakarrik erabiltzen dut, baina bestela…” (neska, 14 urte, Valentzia). C. Garitaonandia & M. Garmendia

10. Ordenagailuaren eta Interneten erabilera: jokoak • Ordenagailuan eta sarean jokatzen dute, beste hiri edo herrialde batzuetako gazteekin. • Beste batzuek nahiago dituzte Play Stationa edo Nintendoa. • Edukiak ugariak dira: • Ez dira konturatzen indarkeriazko jokoek modu kaltegarrian eragin diezaieketela euren portaerari. • Ez dute euren burua jokoen menpe ikusten, nahiz eta lantzean behin kateatu eta orduak eman ditzaketen jolasten. • Jokoan ematen duten denborak eragin handiagoa du ikasketetan lagunekiko harremanetan baino. C. Garitaonandia & M. Garmendia

11. Jokoak • “Nire koinata bizioa izugarri hartuta dago… Goizeko seiretan ikusten duzu eta oraindik hor jarraitzen du… Zertan zabiltza?... hemen, Limuarekin (joko bat)… Ez da etxetik ateratzen… Hor sartuta egoten da egun osoan” (mutila, 14 urte, Bilbo). • “Tiroak botatzeko jokoak gustatzen zaizkit… jendea garbitzen zoaz… entretenitu egiten naute… ez zaizkit arriskutsuak iruditzen” (neska, 17 urte, A Coruña). C. Garitaonandia & M. Garmendia

12. Interneten beste erabilera batzuk: musika, pelikulak eta argazkiak jaistea. • Musika jaistea (eta, horri lotuta, abeslariei buruzko informazioa, musikako webguneak, karatulak, etab.)… emule • Pelikulak jaistea… emule • Bideoak ikustea… Youtube • Argazkigintzari lotuta: argazkiak jaitsi edo webguneetara igotzea, albumak egitea, Messengerrean “espazioa” sortzea. • Gazte guztiek erabilera hauek eta beste batzuk Messengerraren atzetik aipatzen dituzte. C. Garitaonandia & M. Garmendia

13. Eskolako lanak • Eskolako lanetarako informazioa bilatzen dute. • Wikipedia eta Encarta. • www.elrincondelvago.com, guztiek ezagutzen dute. • Gehienbat “ebaki eta itsatsi” teknikan oinarritzen da. • Word-eko zuzentzailea pasatzen da. • Iturriak bilatu ondoren, ez dute gauza askorik bere kabuz egiten. C. Garitaonandia & M. Garmendia

14. Eskolako lanak egiteko modua • “Wikipedia-ra noa, eta kopiatu egiten dut guztia. Gaia idazten dut, akatsik dagoen begiratzen dut, eta zuzentzailea jartzen dut” (neska, 12 urte, Bartzelona). • “Nik Internet erabiltzen dut eginda dauden lanak bilatzeko… eta kitto, gero pixka bat aldatzen ditut… Google-n bilatzen ditut… eta apur bat luzatzen ditut” (mutila 15 urte, Valentzia). • “… Eta nahi dudana Google-n aurkitzen ez badut, rincondelvago.com helbidera joan eta “ebaki eta itsatsi” egiten dut. (neska, 16 urte, Sevilla). • “Ez dakit ba. Wikipedia-n, adibidez. Nire gelan askok erabiltzen dute rincondelvago.com eta lan guztiak berdinak dira” (beste neska bat, 16 urte, Sevilla). C. Garitaonandia & M. Garmendia

15. Internet bidezko erosketak • Ez da ohikoa gazteek Internet bidezko erosketak egitea. • Denda batean erosketa egin beharrean Internet bidez egiteari ez diote abantailarik ikusten; izan ere, dendan ikusi egin dezakete erosten dutena. • Ziria sartuko dieten beldur dira oro har (“ziria sartu”, “iruzur egin” eta “ez naiz fio” dira gehien errepikatzen diren esamoldeak). • Beldur dira Internet bidez erositako produktua garestiagoa izango ote den, inoiz iritsiko ez zaien, desberdina izango den, txikiagoa, etab. • Ez daukate kreditu-txartelik (familiarteko batek dauka), beraz, zailagoa da erosketak egitea. Errenboltso bidezko ordainketa. • Gazteenek, batez ere, Internet bidezko erosketak debekaturik dauzkate. C. Garitaonandia & M. Garmendia

16. Internet bidezko erosketei buruz • “Nik ez dut sekula erosi… ez naiz fio… dendan baino garestiagoa da… ez nuke inoiz Internet bidezko erosketarik egingo” (neska, 13 urte, Madril). • “Nik ez dut erosten eta nire gurasoek ere ez dute inoiz ezer erosi; baina ez dute oso segurua denik eta horrelakorik uste. Daturen bat-edo hartzen badizute…” (neska, 12 urte, Bartzelona). • “Ez dut erosten… ba ez zaidalako interesatzen… nahiago dut norabaitera joatea eta neuk aukeratzea eta dena ikustea… ez da gauza bera Internet bidez erostea, beste gauza bat bidal diezazukete-eta…” (mutila 14 urte, Valentzia). • “Ez dut inoiz Internet bidez erosten… ez didatelako uzten… Nire diruarekin ordaintzen dudanez, (nire gurasoek) ez dute nahi niri iruzur egiterik… Horregatik, debekatuta daukat…” (mutila, 12 urte, Bartzelona). C. Garitaonandia & M. Garmendia

17. Ez dute jarduera sozial, solidario edo politikorik Internet bidez egiten • Elkarrizketatutako gazteen artetik ia batek ere ez du jarduera sozial, solidario edo/eta politikorik egin Internet bidez, familiarteko erreferentziarik ezean. • “Nire ahizpak ume bat jaso zuen” (neska, 16-17 urte, Sevilla). C. Garitaonandia & M. Garmendia

18. Internet erabiltzen ikastea, gaitasunak eta prestakuntza • Hasi: 6 eta 10 urte bitartean. • Familiarteko bat ikusten zutelako edo hark irakatsi zielako (aitak, amak edo neba-arrebaren batek). • Beste batzuk, informatikako klasean. • Apur bat erabiltzen ikasten dutenean: • Elkarri irakasten diete (Messenger, Internet, …). • Bakarrik ikasteko ahalegin handia egiten dute. C. Garitaonandia & M. Garmendia

19. Ikasteari eta gaitasunei buruz • “Hasieran aitak erakutsi zidan oinarrizkoa, Interneten eta Word-en sartzen, eta gero nire lagunek gehiago irakatsi didate, eta kitto. Azkena nik ikasi nuen” (neska, 12 urte, Bartzelona). • “Nahiko txikia nintzenetik… ordenagailuak zeuden etxean… gauza batzuk neuk irakurrita… informatika klaseetan… neuk bakarrik ikasten nuen… gauza batzuk nire nebak erakutsi zizkidan” (neska, 16 urte, A Coruña). • “Nire ahizpak Messenger-a erabiltzen irakatsi zidan eta gero neuk bakarrik” (neska, 17 urte, Sevilla). • “Sei urterekin (hasi nintzen) neu ere… Eskolan, lehenengo mailan, Interneten eta Google-n sartzen irakatsi ziguten jada… oinarrizkoa” (mutila, 12 urte, Bartzelona). C. Garitaonandia & M. Garmendia

20. Gazteen arteko harremanetan dituen eragin eta ondorioak • Ez ditu gazteek euren lagunekin dituzten harremanak hondatzen, aitzitik, batzuetan indartu egiten ditu (=SMS). • “Harreman gehiago duzu… hitz egiten duzu… geratu egiten zara… eta joan egiten zara” (mutila, 14 urte, Valentzia). • “Messenger-ik ez badaukazu kanpoan zaude” (neska, 14-15 urte, Bilbo). • Ez du eragin kaltegarririk ezta gurasoekiko harremanetan ere. Batzuetan mesede egiten die: elkarri laguntzen diete. C. Garitaonandia & M. Garmendia

21. Lagunekin harreman gehiago eta telebista gutxiago • Batzuetan lagunekiko harremanak indartzen ditu (ordenagailuaren espazioa)gurasoekiko harremanaren kaltetan (telebistaren espazioa). • “Ba pentsatuko dute hor nagoela, beti gelan sartuta… ez dudala… ez dudala egongelara joan nahi eta gero burua berotzen hasten zaizkizu… eta gelan sartzen naiz… eta kitto… Eta badakitenez hor nagoela, ba ez dira sartzen… Nahiago dut hor egotea... nik zer dakit…Los Serrano ikusten egotea baino” (neska, 14 urte, Bilbo). • Interneten eta telebistaren arteko erlazioa alderantziz proportzionala da: “Zenbat eta internet gehiago, orduan eta telebista gutxiago”. C. Garitaonandia & M. Garmendia

22. Batzuek etxeko lan gutxiago egiten dute eta beranduago oheratzen dira • Nerabe batzuengan eragin kaltegarria dauka etxeko lanak egiterakoan eta oheratzerakoan (=TV) • “…Ni etxera heldu, konektatu eta joan egiten naiz… ez dut ikasten… ez ditut etxeko lanak eta horrelakoak egiten… eta nire gurasoak haserretu egiten dira… bidez” (neska, 14-15 urte, Valentzia). • “Ikasteari utzi, ez,… baina lan bat egiten ari banaiz eta jendearekin hizketan… hitz egiten egongo ez banintz baino gehiago tardatzen dut… baina hori egiten dut” (neska, 16 urte, Sevilla). • “(Nik utzi egiten diot) ikasteari. Jokoan hasten zara… eta ordu erdi egongo zarela diozu… eta gau guztia ematen duzu” (mutila, 16 urte, Sevilla). C. Garitaonandia & M. Garmendia

23. Internet erabiltzen duteneko komentarioak • “Ni Interneten banago eta lagun batek deitzen badit geratzeko-edo… Internet utzi eta lagunarengana noa” (mutila, 13 urte, Madril). • “Internetik edukiko ez banu, telebista ikusten egongo nintzateke… ahalik eta denbora gehien… ni Interneten egoten naiz etxean nagoenean eta beste zereginik ez daukadanean” (mutila, 16 urte, A Coruña) • “… Messenger-a ez da Play-ean edo ordenagailuan batzuk aritzen diren bezala etxetik irten gabe etengabe aritzea… zu Interneten zaude eta Messenger-ean sartzen zara etxean aspertuta zaudenean… ez duzu egun osoa bertan botatzen” (neska, 14-15 urte, Bilbo). C. Garitaonandia & M. Garmendia

24. Interneten arriskuak • Ez dute uste Internet eurentzat arrisku bat izan daitekeenik… “sartu behar ez den orrietan sartu” ezean. • “Ez dut neure burua arriskuan ikusten… badakidanez zer den… ez naiz sartzen” (neska, 16 urte, Sevilla). • “Pertsona batekin geratu nahi baduzu … zuk nahi duzulako geratzen zara… baietz esan eta gero zerbait gertatzen bazaizu… zeure arazoa da” (neska, 16 urte, A Coruña). • Euren egoera kontrolpean dutela uste dute: orri bat itxi, beste batera joan edo ordenagailua amatatzea nahikoa dela uste dute. C. Garitaonandia & M. Garmendia

25. Etsairik arriskutsuenak: birusak • “Niretzat ez da (Internet) arriskutsua … Norberarentzat ez dut uste Interneten sartzea arriskutsua denik… ordenagailuarentzat bai… birusengatik…” (batzuek eten egiten dute birusarena esaten duenean eta “bai”, “zalantzarik gabe” esaten dute) (mutila, 17 urte, Sevilla). • “(Arriskutsuena) birusak… troiarrak” (mutila, 14-15 urte, Bilbao). • “(Internet ez da) ez gogaikarria ez arriskutsua. Niretzat gauza normal-normala da. Zer arrisku egongo da ba!, nire etxera ez datozen artean… ez dago batere arriskurik” (mutila, 16 urte, Sevilla). C. Garitaonandia & M. Garmendia

26. Txatetako arriskuak eta ezezagunekin hitzorduak • Gehienentzat txatak (Terra) arrisku egoerak dira, batez ere neskentzat, y eta ez dute horietara jotzen. • “Ni ez naizTerra-n sartzen ez naizelako fio… nahiago dut zu nor zaren jakitea… eta zuk zure Messenger-a ematea eta nik zurekin hitz egitea… Ez dakizu (txatean) zenbat jende dagoen… eta nik nahiago dut jakitea norekin ari naizen hizketan… eta benetan ezagutzen dudan jendea dela” (neska, 16 urte, Sevilla). • Beste gazte batzuek, gutxiengoak ziur asko, jendea ezagutzeko aukera bezala ikusten dituzte. • “Behin bat ezagutu nuenTerra-n, bere Messenger-a eman zidan, eta nik neurea eman nion… eta berarekin hizketan-eta aritu nintzen…eta pertsona ona zen… eta ederra… eta berarekin geratu nintzen … eta azkenean ondo…” (neska, 17 urte, Sevilla) C. Garitaonandia & M. Garmendia

27. Txatetako arriskuak eta ezezagunekin hitzorduak • Txatetara jotzen duten gazteek arriskuak ekiditen dituzte informazio pertsonala eta messenger helbidea ez emanda. • Txatetan dabiltzan gazteak apurka-apurka erlazionatzen dira. Lehenengo pausua euren messenger –a ematea izaten da eta konfidantza badago hitzordua egiten dute. • “Nik orain daukadan lagun bat Terra-n ezagutu nuen... Bi astetan ez nuen aurrez aurre ikusi… argazkia baino ez…berarekin geratu arte… lagun bat eraman zuen… nik nire lehengusua… bada ezpada” (mutila, 17 urte, Sevilla). • Argi dago harreman hauek txarto bukatu daitezkeela, baina ez dugu kasu traumatikorik jaso. • “Batzuk buruhandi gelditzen dira… nik badaukat lagun bat 16 urte zituela esan zion batekin geratu zena… eta heldu eta agure bat zen… neskak datuak eta guzti eman zizkion… eta gaizki atera zitzaion” (neska, 16 urte, A Coruña). C. Garitaonandia & M. Garmendia

28. Indarkeriazko edukiak • Indarkeriazko edukietara sarbidea dute Interneten dauden bideoen bitartez. Bideook jaitsi edo batak besteari bidaltzen dizkiote, batez ere nerabe nagusienek. Kuriositatea asetzeko ikusten dituzte. Ez dira jabetzen bideo horiek euren portaeran izan dezaketen eraginaz. • “Ene bada, Interneten bati burua mozten zioten bideo bat (ikusi nuen)… eta burua bota egiten zuten…Benetan… benetako soldaduak… lepoa moztu eta burua nola botatzen duten ikusten da… Bati lepoa mozten dioten bideo bat ikusi dudala-eta… ez naiz ni klasera joango bati lepoa moztu eta burua zakarrontzira botatzera” (taldeak barre egiten du) (mutila, 16-17 urte, Sevilla). • Batez ere jackas bideoek dute arrakasta (Youtube-neta Espainiako orrietan) eta bideo horien ganora gutxiko edukiek barregura sortzen diete. • “Nik zaplastekoak jartzen dut eta pertsonak agertzen dira bideoan, aurpegi potoloekin, eta patinatzen ari dira, eta erori egiten dira…” (neska, 12 urte, Bartzelona). • Ez dago erantzukizun zehatzik, ezta arduradunik, ezta kaltegarriak edo legez kanpokoak izan daitezkeen edukiei buruzko erreklamaziorik egiteko aukerarik ere. C. Garitaonandia & M. Garmendia

29. Erantzukizunak Interneten • “Zerbait salatzekotan, Internet osoa salatu beharko zenuke… leku guztietan dagoelako” (mutila, 16-17 urte, Sevilla). • “Nik uste dut Interneten ikusten duzun gauza bakoitza salatu beharko bazenu… bizitza osoa auzirik auzi emango zenukeela… eta zerbait ahaztuko litzaizuke… eta litekeena da auziak ez irabaztea” (neska, 16 urte, Sevilla). C. Garitaonandia & M. Garmendia

30. Pornografia • Pornografiara sarbidea dute honakoen bidez: • SPAM postan dauden estekak, publizitatea, Pop-up direlakoak. • Lagunek bidalita, gutxiagotan. • Inork ez du aitortu bila ibili denik, pornografiarekiko loturaz hitz egitean laguna jartzen dute adibide gisa. • “Nire gelan badago bat orri pornoetan-eta sartzen dena” (mutila, 12 urte, Bartzelona). • Pornografiatik gehien aldentzen direnak adingabeak eta neskak dira. • Pornografiarekiko faktore positiboak: • Ez dirudi pornografiarekiko jarrera “aktiborik” dagoenik: heldu egiten zaie, ireki egiten dute, batzuetan begiratu eta itxi egiten dute (izkutatzeko faktorea). • Gutxik elkar trukatzen dute pornografia euren adinekoekin. • “Lagun bat… duela gutxi... hain zuzen, ez dakit… orri zikin batean sartu zen… erratuta, bera ez zen... bila ibili… niri esan egin zidan gomendatu egin zidalako… baina ez naiz sartu” (mutila, 12 urte, Madril). C. Garitaonandia & M. Garmendia

31. Sexu-jazarpena • Sexu-jazarpenari edo sexu-harremanak oparien truke (mugikorra kargatzea, adibidez) izateko eskaerei buruz adin gehieneko neskek hitz egin dute eta neurri txikiagoan horrelakoak jasan dituzten mutil nagusiek ere bai. • Gazteenak ere ez daude sexu-jazarpenetik libre. • Arazo hauekiko jarrera honakoa da: alde batetik, gazteak horren bila dabiltzala behar ez duten orrietan sartzen, eta bestetik, ordenagailua itxita arazoak bukatu egiten direla. “Ordenagailutik inork ez dizu ezer egingo” (mutila, 16 urte, A Coruña). C. Garitaonandia & M. Garmendia

32. Sexu-jazarpenari buruz • “Behin tipo bat ezagutu nuen, esaten zuena, hau egiten baduzu beste hau emango dizut, dirua, mugikor bat…” (neska, 16-17 urte, Sevilla). • “Bai esaten dizute… adibidez, webcam-a jartzeko agindu dien norbaitekin hizketan aritu direla ordenagailutik eta agintzen dietela… hizketan ari direnekin gauzak egiteko… Ume horrek (neska) gauza horiek egiten baditu… edo ume horrek (mutila) ... gogoak ematen diolako da... Ezen … webcam bat konektatzen baldin badaki deskonektatzen ere badaki ” (neska, 17 urte, A Coruña). • “Niri ez didate egin, baina beste batzuei egin diete… ni gelan nengoela… (informatika-gelan)” (mutila 12 urte, Bartzelona). • “Behin klasean nengogela, txatean sartu nintzen, horrelakoak esaten hasi zitzaizkidan…” (neska, 12-13 urte, Bartzelona). • “Bai… nire errua izango zen eta nik neuk bilatu nuen sartu nintzen lekuan sartzeagatik…” (neska, 17 urte, A Coruña). C. Garitaonandia & M. Garmendia

33. Gurasoen arauak eta kontrola (1) • Gurasoen kontrola eskasa da eta gehien ardura zaiena Interneten ematen duten denbora da. Edukiak eta euren seme-alabek dituzten harremanak gutxiago ardura zaizkie. • Guraso askok euren seme-alabek baino alfabetizazio-maila baxuagoa dute. • Seme-alabek denbora asko pasatzen dute etxean bakarrik inolako kontrolik gabe. • Adin gehien duten nerabeen artean kontrola txikiagoa da. • Gazteek euren gurasoak “astuntzat” dituzte eta kontrola “muturra sartzearen” baliokidetzat jotzen dute eta ez zaie batere gustatzen “ordenagailurik gabe” zigortzea. • Paradoxikoki gurasoen kontrol hori normala dela uste dute eta batzuetan eskertu egiten dute eurekiko interesa dutela eta “eurengandik paso egiten ez dutela” frogatzen duela uste dutelako. C. Garitaonandia & M. Garmendia

34. Gurasoen arauak eta kontrola (2) • Seme-alabek uste dute euren gurasoen kontrola guztiz baliogabea dela: ez dute egiten dutenaren usainik ere hartzen eta eurek kontrol hori sahiestu egiten dute. • Gazteek aintzat hartzen dituztela pentsatzen dute, euren gurasoak euretaz “fio direnean” eurengan “konfidantza” dutela ulertzen dutelako. Bi aditz horiek, “fio izan” eta “konfidantza izan”, dira gehien errepikatzen direnak. • Kasu gutxi batzuetan euren seme-alaben ordenagailuetan filtroak jarri dituzten edo Internet Explorer zein Windows Vistaren filtroak aktibatu dituzen gurasoen kasuak agertu dira eztabaida-taldeetan. Gainera, hau adin gutxieneko taldeetan gertatu da (12-13 urte). C. Garitaonandia & M. Garmendia

35. Gurasoen kontrolari buruz • “… Ez daude ordenagailu kontuetan oso jantziak… orduan, ezin naute kontrolatu… Nire aita nitaz fio da…” (Neska, 16 urte, A Coruña). • “Nire aitak beti ikasten ikusi nahi nau… baina Interneten banago, ez dio ardura zertan nabilen” (neska, 16 urte, Sevilla). • “Normal ikusten dut (gurasoen kontrola) nahiz eta pixka bat gogaitzen nauen… bederatzi urte nituenetik-edo, independentzia horretara ohitu naizelako… baina normal ikusten dut ni kontrolatu nahi izatea” (neska, 12 urte, Madril). • “Atea zerratzen dut (gelakoa). Eta zabaltzen badute, orria aldatzen dut” (mutila, 12-13 urte, Bartzelona). • “Nire gurasoek sartu behar ez den orrietara sartuko ez naizenaren konfidantza dute” (neska, 13 urte, Bartzelona). • “Ni ez naute kontrolatzen. Bai zera, nire gurasoak nire lagunak bezala dira… ez didate esaten non sartu behar dudan edo non sartu behar ez dudan… eurek badakite nik badakidala zer egin behar dudan” (mutila, 16 urte, Sevilla). C. Garitaonandia & M. Garmendia

36. Azken gogoetak (1) • Internetek ez ditu gazteen arteko harremanak hondatzen, ezta gazteek euren gurasoekin dituztenak ere, nekez eragiten die beste jarduera batzuei, telebista gutxiago ikusteari ez ezik, eta noizean behin eskolako lanak egiteko denbora murrizten du. • Gazteek indarkeriazko edukiak axolagabetasunez ikusi edo onartzen dituzte, eurengan eraginik izango ez balute bezala. • Euren filosofia: horrelakorik ikusi nahi ez baduzu, ez zaitez behar ez den orrietan sar, edo ezaba ezazu zerrendatik gustuko ez duzun pertsona edo gogaitzen zaituena. • Interneten ikusten duten arrisku bakarra birusak dira. C. Garitaonandia & M. Garmendia

37. Azken gogoetak (2) • Gazteek ez dute Internet bidez erosteko interes gehiegirik erakusten eta eskolako lanak egiteko oker erabiltzen dute: “ebaki eta itsatsi” estiloa. • Gurasoek ez dute Interneten erabilera asko kontrolatzen eta kontrol hori erabilera-denboran oinarritua dago. • Seme-alabek gurasoen kontrola mila aitzakiarekin saihesten dute, informatika kontuetan jantziago daudelako. • Seme-alabek positiboki baloratzen dute gurasoek eurengan “konfidantza” izatea eta Interneten dabiltzanean ez kontrolatzea, jadanik nagusiak direlako “non sartu behar duten edo ez duten” jakiteko. C. Garitaonandia & M. Garmendia