دوره آموزشي « تحليل و ارزيابي شبكه جاده ‌ اي » (وضعيت موجود)

1. دوره آموزشي« تحليل و ارزيابي شبكه جاده‌اي »(وضعيت موجود) سازمان راهداري و حمل و نقل جاده‌اي 1386

2. بخش دوممحاسبة ظرفيت راههاي دوخطة بين‌شهري تهيه كننده: مهندس افخم

3. سطح سرويس A • سطح سرويس A (LOSA) عملكرد جريان آزاد را توصيف مي كند. هيچ محدوديتي در قدرت مانور وسايل نقليه در جريان ترافيكي وجود ندارد. • تاثير حوادث و توقف نقطه‌اي در اين سطح سرويس به راحتي جذب ميشوداين سطح سرويس معرف حركت آزاد خودروها در مسير مي باشد. • تعيين سرعت حركت در اختيار راننده و ساختار جاده است بدون آنكه حركت ديگر وسايل تاثيري در حركت يكديگر داشته باشند.

5. سطح سرويس B • سطح سرويس B نيز بيانگر جريان آزاد مي باشد و سرعت جريان آزاد حفظ مي شود. • قدرت مانور در جريان ترافيكي كمي محدود مي شود و سطح راحتي فيزيكي و رواني رانندگان هم چنان بالا است. • تاثير تعدادي از حوادث و توقف هاي نقطه اي هنوز به راحتي جذب مي‌شوند. همچنان تاثير حركت خودروها در مسير نسبت به يكديگر ناچيز ميباشد و به طور متوسط فاصله دو خودرو از يكديگر بيش از 260 فوت يا معادل طول 13 خودرو كلاس متوسط مي باشد • راننده به راحتي امكان مانور در جاده را دارد. • سرعت حركت بين 90 تا 115 كيلومتر بر ساعت سرعتي ايمن و قابل استفاده در اين شرايط مي باشد.

7. سطح سرويس C (LOS C) • سطح سرويس C (LOS C) سرعتي برابر يا نزديك سرعت جريان آزاد (FFS) براي جريان تامين مي كند. • قدرت مانور در جريان ترافيكي به طور قابل ملاحظه‌اي كاهش مي يابد و تغيير باند توجه و دقت بيشتر راننده را مي طلبد. • سوانح كوچك ممكن است جذب شوند،ولي حوادث بزرگ تر محلي ماندگار خواهد بود. هر كجا كه جريان مسدود شده باشد ممكن است صف ايجاد شود. • حركت خودرو ها در بعضي از قسمت هاي مسير بر يكديگر تاثير ميگذارد (در حدود 30 درصد از مسير) سرعت حركت 80 كيلومتر بر ساعت در بيشتر مسير با ايمني كافي قابل دستيابي مي باشد.

8. تغيير خط و يا مانور در حركت در اين سطح سرويس نياز به توجه كامل راننده و شرايط محور و ديگر خودرو ها دارد انتظار تشكيل صف در شرايط خاص و بحراني در اين سطح سرويس مي باشد لذا نظارت ارگان مسؤل در شرايط خاص و نه تمام فصول بر محور ضروري است. • ارگان ناظر بر شبكه راهها در مطلوبيت اين بخش بسيار ميتواند مؤثر باشد.

10. سطح سرويس D (LOS D) • سطح سرويس D (LOS D) سطحي است كه با افزايش جريان سرعت شروع به كاهش و چگالي شروع به افزايش با سرعت بيشتري مي كند. • قدرت مانور در جريان ترافيك بسيار محدودتر مي شود و رانندگان سطح راحتي فيزيكي و رواني پايين تري را تجربه مي‌كنند. • حتي يك سانحه كوچك ممكن است باعث ايجاد صف شود. زيرا جريان ترافيكي فاصله كوچكي براي جذب توزيع دارد.

11. حركت خودروهاي سواري در سطح سرويس D يا آستانة ظرفيت تحت تأثير خودروهاي مسير بوده و بالغ بر نيمي از زمان حركت در چنين شرايطي، سرعت حركت متغير بوده و در ارتباط با ترافيك مسير مي‌باشد. • همچنين ضريب ريسك تصادف نسبت به ديگر شرايط سطح سرويس بيش از 50 درصد مي‌باشد. • سرعت متوسط تردد در اين شرايط به تفكيك وسايل نقليه به شرح ذيل مي‌باشد: • سواري 72 كيلومتر بر ساعت. • اتوبوس و ميني‌بوس 67 كيلومتر بر ساعت. • ناوگان باري سبك 67 كيلومتر بر ساعت. • ناوگان باري سنگين 54 كيلومتر بر ساعت.

13. سطح سرويس E (LOS E) •  در بالاترين مقدار چگالي،سطح سرويس E (LOS E) توصيف كننده عملكرد در ظرفيت مي باشد. عملكرد در اين سطح بسيارمتغير مي باشد. • هيچ فاصله قابل استفاده‌اي در جريان ترافيكي وجود ندارد. وسايل نقليه فضاي بسيار كمي براي مانور در جريان ترافيكي در اختيار دارند. ولي سرعت همچنان از km/h80 بيشتر است. • هر گونه توزيع جريان ترافيكي، مثل ورود وسايل نقليه از يك رمپ و يا تغيير باند وسايل نقليه موجب ايجاد يك موج توزيع مي‌شود كه در جريان ترافيكي بالادست انتشار مي يابد.

14. در ظرفيت، جريان ترافيكي هيچ توانايي در جذب كوچكترين توزيع هاهم ندارد،وهر گونه سانحه‌اي انتظار مي رود كه موجب ايجاد يك صف فشرده شود. قدرت مانور درجريان ترافيك بسيار محدود است و سطح راحتي فيزيكي و رواني رانندگان پايين است. • در حالت بحراني يا سطح سرويس E، حركت خودروهاي سواري كاملاً تحت تأثير ديگر خودروهاي مسير مي‌باشد و تقريباً در كل زمان حركت در چنين شرايطي سرعت و حركت، متغير مي‌باشد. • علاوه بر اين، در اين حالت نسبت تردد ساعت اوج به ظرفيت در محورهاي دو خطه بيش از 62/0 و در محورهاي چند خطه (بزرگراه و آزادراه) بيش از 8/0 است.

15. ضريب ريسك تصادف نسبت به ديگر شرايط سطح سرويس بيش از 75 درصد مي‌باشد. • سرعت متوسط تردد در اين شرايط به تفكيك وسايل نقليه به شرح ذيل مي‌باشد: • سواري 58 كيلومتر بر ساعت. • اتوبوس و ميني‌بوس 52 كيلومتر بر ساعت. • ناوگان باري سبك 52 كيلومتر بر ساعت. • ناوگان باري سنگين 46 كيلومتر بر ساعت.

17. سطح سرويس F (LOS F) • سطح سرويس F (LOS F) بيانگر توقف در جريان وسايل نقليه مي باشد. اين شرايط معمولا در صف هاي تشكيل شده پشت سر نقاط توقف، وجود دارد توقف به چند دليل ممكن است اتفاق بيفتد: • حوادث ترافيكي مي تواند باعث كاهش موقت ظرفيت قسمت كوتاهي از جاده شود. بنابراين تعداد وسايل نقليه اي كه به آن نقطه مي رسند بيشتر از تعداد وسايل نقليه‌اي است كه مي‌توانند از آن عبور كنند. - نقاط داراي تراكم ، مثلا قسمتهاي پيوستن جريان يا قسمتهاي تداخلي و يا کاهش تعداد خطوط تقاضاي بسيار بالايي دارند. به طوري كه تعداد وسايل نقليه‌اي كه به اين نقاط مي رسند بيشتر از تعداد وسيله نقله‌اي است كه تخليه مي شوند.

18. در شرايط پيش بيني، نرخ جريان ساعت اوج و يا باقي ساعت ها مي تواند از ظرفيتي كه براي آن محل تخمين زده شده است بيشتر باشد. • مشاهده مي شود كه در تمام حالات توقف هاي مداوم در جريان زماني اتفاق مي افتد كه نسبت تقاضاي موجود به ظرفيت واقعي ويا تقاضاي پيش بيني شده براي تخمين ظرفيت از 1 بيشتر شود. • عملكرد پايين دست اين نقاط نزديك به ظرفيت است و با تخليه وسايل نقليه از گلوگاه (با فرض اينكه هيچ گلوگاه ديگري در پايين دست وجود نداشته باشد) بهبود مي يابد. • عملكرد سطح سرويس F در صف در نتيجه يك توقف و يا گلوگاه در جريان پايين دست مي باشد. دراين سطح سرويس جريان تخليه صف با سرعتي كمتر از كمينه سرعت سطح سرويس E مي باشد.

20. كدام سطح سرويس ؟

24. محاسبة ظرفيت راههاي دوخطة بين‌شهري

25. براي محاسبه سطح سرويس راههاي دوخطه بين شهري از فرمول ذيل استفاده ميگردد : (1) FH * Fw * Fd * (v/c) i *(2800)يا ظرفيتE =SFi • (v/c) i : ضريب نسبت جريان به ظرفيت عملي در سطح سرويس I براساس جدول (5) • V: نرخ جريان براي هر دو جهت (تردد ساعت اوج رفت و برگشت) • C: ظرفيت عملي (جدول 12) • Fd: ضريب توزيع جهتي جريان (جدول 3) • FW: ضريب تعديل براي عرض راه (جدول 4) • FHV: ضريب تعديل براي وسايل نقليه • SFi: نرخ جريان ترافيك دوجهته (وسيلة نقليه در ساعت) براي سطح سرويس i

27. جدول(2) ضريب تبديل به وسيله نقليه شخصي (Et)

28. جدول (3) ضرايب توزيع جهتي راه (Fd)

29. جدول (4) ضرايب تعديل عرض راه (FW) عرض سواره ‌رو عرض شانه (M)

30. جدول (5) سطح سرويس‌ها سطح سرويس

31. جدول (12) ظرفيت راهها

32. ارائه مثال موردي تعيين سطح سرويس يك راه اصلي دوخطه كه در اين مثال محور بيرجند - قاين بعنوان نمونه انتخاب گرديده است. • هدف از تعيين سطح سرويس، بدست آوردن نسبت حجم به ظرفيت در محورهاي مورد نظر مي‌باشد كه در اين مثال بدليل دوخطه بودن مسير از رابطة ذيل استفاده مي‌گردد : Fd * FW * FHV*i( ) *(2800)يا ظرفيتE = SFi

33. فرضيات دوره • راه فرعي:توزيع جهتي بصورت 40/60 و ناحية سبقت ممنوع 40 درصد (عرض سواره‌رو 3/3 متر و شانه 2/1 متر) • راه اصلي: توزيع جهتي بصورت 40/60 و ناحية سبقت ممنوع 40 درصد

34. متدولوژي انجام كار الف) محاسبة جريان عبوركننده از محور بصورت رفت و برگشتي (SFi) • از جدول (2) با توجه به نوع منطقه؛ نرخ جريان ترافيك دوطرفة وسايل نقلية عبوركننده از محور را در ساعت اوج به وسيلة نقليه معادل سواري تبديل مي‌گردد. (لازم به ذكر است در گزارش‌هاي ترددشماري انتشار يافته توسط سازمان حمل و نقل پايانه‌هاي كشور، اين مقادير محاسبه گشته و قابل دستيابي مي‌باشد). • قابل ذكر است در هنگامي كه نرخ جريان ترافيك دوطرفه (SFi) را در ساعت اوج را بصورت معادل سواري استفاده مي‌نماييم، نيازي به ضريب تعديل وسايل نقليه (FHV) نبوده و اين تعديل بصورت مستتر در SFi موجود است. در اين مثال؛ تردد ساعت اوج رفت و برگشت سی ام از محور بيرجند - قاين در شهريور 1385، 1298 وسيلة نقليه معادل سواري مي‌باشد.

35. ب) استخراج ضرايب FdFW • اين ضرايب با استفاده از جداول (3) و (4) استخراج مي‌گردند كه در اين مثال متوسط توزيع جهتي در ساعت اوج 44% (رفت) و 56% (برگشت) بوده است و ضريب (Fd) 96% از جدول (3) استخراج مي‌گردد. • با توجه به عرض شانه (85/1 متر در هر طرف و عرض خطوط 65/3 راههاي اصلي و درنظر داشتن حداكثر سطح سرويس مجاز D در جاده‌هاي برون شهري، FW از جدول (4) مقدار يك استخراج مي‌گردد. *: با توجه به اينكه اين محور راه اصلي دوخطه با شرايط تپه ماهور مي باشد براي محاسبه ظرفيت آن از جدول(12) و در حالت اشباع E استفاده ميگردد.

36. ج) محاسبة سطح سرويس با توجه به رابطة Fd * Fw * ( ) * 2800 = SFi داريم: 1298 =2474 * * 96/0 * 1 =50/0 كه اين ميزان در محور مذكور با استفاده از جدول (5) ودرصد سبقت ممنوع 0 كه در اغلب محورهاي برون شهري كشور صادق است،سطح سرويس D مشخص مي نمايد.

37. ظرفيت راه دوخطة بين‌شهري كه در ادامه نمايش داده ميشود را چگونه ارزيابي ميكنيد؟