สังคห วัตถุ 4

1. สังคหวัตถุ 4 สังคหวัตถุ หมายถึง ข้อปฏิบัติที่เป็นเครื่องยึดเหนี่ยวจิตใจของบุคคลหรือหลักธรรมที่เป็นเครื่องประสานสร้างสรรค์สามัคคีให้เกิดในหมู่สมาชิกชาวพุทธถือว่าหลักสังคหวัตถุ 4 นี้เป็นหลักในการอยู่ร่วมกันกับผู้อื่นอย่างมีความสุข มีอยู่ 4 ประการ คือ

2. 1.ทาน • ทาน ได้แก่การให้รวมถึงการเอื้อเฟื้อ • เผื่อแผ่การเสียสละแบ่งปัน การช่วยเหลือกัน • ด้วยสิ่งของเครื่องใช้ และการให้คำแนะนำ • สั่งสอน ตักเตือน เช่น เมื่อเพื่อนทำการบ้าน • ไม่ได้ เราก็เข้าไปแนะนำวิธีทำให้เพื่อน หรือ • เมื่อเห็นว่าเพื่อนทำตัวไม่ดี ผิดกฎระเบียบ • ของโรงเรียนก็เข้าไปแนะนำ เตือนสติ • พระพุทธศาสนาแบ่งทาน • ออกเป็น 3 ประการ คือ • 1) วัตถุทาน หรือ อามิสทาน • ได้แก่ การให้สิ่งของเครื่องใช้ • 2) ธรรมทานได้แก ่ การให้ • คำแนะนำสั่งสอน ตักเตือน • 3) อภัยทาน ได้แก่ การให้อภัย • การไม่อาฆาตพยาบาท

3. 2.ปิยวาจา • ปิยวาจา ได้แก่ การพูดจาไพเราะ • อ่อนหวาน พูดมีหางเสียง ผู้ชายมีครับ มีผม • ผู้หญิงมีค่ะ มีดิฉัน นอกจากนั้นปิยวาจา • ยังหมายถึง การพูดประสานความสามัคคี • ในหมู่คณะ พูดหวังประโยชน์ให้เกิดขึ้น • แก่สังคมโดยส่วนรวม เช่น การพูดให้กำลังใจ • เพื่อน พูดปลอบเพื่อน หรือพูดชักจูงเพื่อน • ไปในทางที่ดี หลีกหนีอบายมุข เป็นต้น

4. 3.อัตถจริยา • อัตถจริยา ได้แก่ การทำตน • ให้เป็นประโยชน์ต่อผู้อื่น และส่วนรวม คือ • การขวนขวายช่วยเหลือกิจการ การบำเพ็ญ • สาธารณะประโยชน์ เช่น อยู่บ้านก็ทำตน • ให้เป็นลูกที่ดีด้วยการช่วยงานบ้าน แบ่งเบาภาระของพ่อแม่ ปัด กวาด เช็ด ถู ล้างจาน • เลี้ยงน้อง อยู่โรงเรียนก็ทำตัวเป็นนักเรียนที่ดีเป็นลูกศิษย์ที่ดี คอยช่วยเหลือครู • ดูแลความสะอาดเรียบร้อยของโรงเรียน ช่วยครูดูแลรับน้องอนุบาลเพื่อพาขึ้นห้องเรียน เป็นต้น

5. 4.สมานัตตา • สมานัตตา ได้แก่ การประพฤติ • ปฏิบัติตนเหมาะสมกับหน้าที่ของตนเอง • เช่น ประพฤติตนเหมาะสมกับการเป็นลูก • ของพ่อแม่ เป็นศิษย์ของครูอาจารย์ พบครู • ที่ไหนก็เข้าไปทักทายแสดงความเคารพ • อยู่ที่ไหนก็นำคำสั่งสอนของพ่อแม่ ครู • อาจารย์มาประพฤติปฏิบัติ หรือแต่ก่อนเป็น • คนโอบอ้อมอารี ช่วยเหลือเผื่อแผ่แบ่งปันอย่างไร ปัจจุบันก็ยังคงเป็นแบบนั้นอยู่ • หรือแต่ก่อนเป็นคนพูดไพเราะอ่อนหวานอย่างไรปัจจุบันก็เป็นคนพูดไพเราะ • อ่อนหวานแบบนั้นอยู่ คนที่ปฏิบัติได้อย่างนี้ถือว่าเป็นคน เสมอต้นเสมอปลาย

6. สังคหวัตถุ 4 นอกจากเป็นเรื่องของสังคมสงเคราะห์แล้ว เรายังถือว่า • เป็นคาถามหาเสน่ห์อีกด้วยดังนั้นใครต้องการเป็นคนมีเสน่ห์มีคนรักคนหลง • ต้องปฏิบัติตามหลักธรรมเรื่องสังคหวัตถุ 4 นี้ โดยสรุปเป็นคำเพื่อจำง่ายๆ • ว่า “โอบอ้อมอารี วจีไพเราะ สงเคราะห์ผู้คน เสมอต้นเสมอปลาย” • คุณประโยชน์ของสังคหวัตถุ 4 • 1. เป็นเครื่องยึดเหนี่ยวจิตใจไม่ให้เราทำความชั่ว • 2. เมื่อประสบความเดือดร้อน ย่อมได้รับความช่วยเหลือจากผู้อื่น • 3. ผู้อื่นให้ความเชื่อถือไว้วางใจ • 4. เป็นที่รักใคร่ยกย่องนับถือของคนทั่วไป • 5. เป็นบุคคลที่ใครอยากคบค้าสมาคมด้วย • 6. เข้าสมาคมกับผู้อื่นได้ง่าย • 7. ทำให้หมู่คณะมีความสามัคคียิ่งขึ้น