Акие Ниномия Akiie Ninomiya

1. Хөгжлийн бэрхшээл ба хөгжлийн төлөөх дэлхийн дахины хөдөлгөөн:ХБИ-ийн эрхийн тухай Конвенци ба Олон нийтэд суурилсан сэргээн засалт/Хүртээмжтэй хөгжил Акие Ниномия AkiieNinomiya Хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэдийн асуудлаарх Ази, Номхон далайн Бүсийн Хөгжлийн төв

2. Хөгжлийн бэрхшээл ба Хөгжил Mикро түвшин Mакро түвшин DNA Эс Эрхтэн ХБИ Гэр бүл Тосгон Нийгэм Эмнэлгийн сэргээн засалт АНДБХТ-ийн баримталдаг чиг хандлага Боловсролын/Мэргэжлийн боловсролыг сэргээн засалт

3. ХБИ бол нөөц АНДБХТ-өөс ХБИ-ийг хэрхэн авч үздэг вэ 1.Нийгмийн нөөц 2.Чадавхитай хүн 3.Нийгмийн гишүүн 4.Иргэн 5.Бодлогыг түгээгч 6.Нийгмийн хөгжлийн идэвхжүүлэг ХБИ-ийн талаарх уламжлалт ойлголт 1.Нүгэл (kaрма) 2.Эмзэг хүн 3.Тусламж шаардлагатай хүн 4.Өвчтөн 5.Оюутан 6.Халамж хүртэгч 7. Өглөг хүртэгч

4. Орчны Модель ХБИ PWD ХБИ PWD Сэргээн засалт Орчин ХБИ ХБИ Саадгүй Олон нийт Олон нийт

5. Саад бэрхшээлээс ангид нийгмийн төлөө Саад тотгорыг арилгах Орчин Мэдээлэл харилцаа холбоо Дүрэм журам тогтолцоо Мухар сүсэг ба хандлага || Чадавхижсан ХБИ Өөрчлөл шинэчлэ-лийн түгээгчид

6. АНДБ-ийн Хөгжийн төв: Нийгэм, хамт олон суурил-сан сэргээн засалт EMPOWERMENT ENVIRONMENT PHYSICAL ENVIRONMENT COMMUNICATION SOCIAL MOBILIZATION INFORMATION & COMMUNICATION POLITICAL PARTICIPATION REGULATIONS & SYSTEMS SELF-HELP GROUPS DISABLED PEOPLE’S ORGANIZATIONS PREDUJICES & ATTITUDES

7. МХЗ-ууд йба Хөгжлийн бэрхшээл • “МХЗ1: Ядуурал, өлсгөлөнг бууруулах • МХЗ2: Бүх нийтээр анхан шатны боловсрол эзэмших • МХЗ3: Жендэрийн тэгш байдлыг дэмжин хөгжүүлж, шийдвэр гаргах түвшинд эмэгтэйчүүдийн оролцоог нэмэгдүүлэх

8. MХ4: Хүүхдийн эндэгдлийг бууруулах • MХЗ5: Эхчүүдийн эрүүл мэндийг сайжруулах • MХЗ6: БЗХӨ, ХДВХ, ДОХ, сүрьеэтэй тэмцэх, бусад өвчнийг бууруулах • MХЗ7: Байгаль орчны тогтвортой байдлыг хангах

9. MХЗ8: Хөгжлийн төлөө дэлхий нийтийн түншлэлийг хөгжүүлэх • “Түншлэл гэдэг нь хүртээмжийг буюу хүн бүрийг хамруулахыг ойлгоно.” • ХБИ нь ерөнхийдөө хамгийн ядуу хүмүүсийн дунд оршдог;

10. ХБ нь бүх нийгэм хамт олон ба бүлгүүдийг хамардаг. • Нийгэм хамт олонд суурилсан сэргээн засалт гэдэг нь ХБИ-ийн хүртээмжтэй хөгжлийг дэмжихэд чиглэсэн стратеги юм.

11. Нийгэм хамт олонд суурилсан сэргээн засалт ба хүртээмжтэй хөгжил • ХБИ бие махбодийн болон оюун санааны чадавхиа дээшлүүлэх, ердийн үйлчилгээ ба боломжуудаар хангагдах, болон тухайн хамт олон, нийгэмдээ идэвхтэй хувь нэмэр оруулагч болох явдлыг хангах.

12. ХБИ-ийн оролцоог хангахад нөлөөлж буй саад тотгорыг арилгах замаар тухайн нийгэм хамт олонд өөрчлөлт хийснээр ХБИ-ийн хүний эрхийг хангах, хамгаалах явдлыг идэвхжүүлэх.

13. Нийгэм хамт олонд суурилсан үйл ажиллагааны цар хүрээг эрүүл мэндийн ба боловсролын зэргээс ядуурлыг бууруулах, аж байдлыг дээшлүүлэх зэрэг асуудлыг шийдвэрлэх хүртэл өргөжүүлэх; • Өөртөө туслах ХБИ-ийн бүлэг, байгууллага болон гэр бүлийн нийгэмлэгүүдийг байгуулах; • Мэдлэг мэдээллийг дээшлүүлэх.

14. Эмзэг бүлгийн хүн ам, тухайллбал ХБ-тэй эмэгтэйчүүд, оюуны буюу хэд хэдэн ХБ-тэй, нийгмийн сэтгэцийн буюу БЗХӨ/ДОХ-ын халдвартай ХБИ-ийн түншлэл ба сүлжээг бий болгох.

15. Нийгэм, хамт олонд суурилсан сэргээн засалт нь эмнэлгийн баримжаатай, нэг салбарын (жишээ нь эрүүл мэндийн эсвэл боловсролын) байх чиг хандлага өөрчлөгдөж, цогц, олон салбарыг хамарсан, эрхэд суурилсан үйлчилгээ хүргэх чиг хандлагад шилжиж байна.

16. ХБИ-д бусдын нэгэн адил хөгжлийн бүхийл ашиг тусаас хүртэх боломжийг олгохуйц хүртээмжтэй нийгмийг бүрдүүлэхэд анхаарлаа хандуулах.

17. Нийгэм, хамт олон суурилсан сэргээн засалт ба ХБИ-ийн эрхийн тухай Конвенци • Хүний нэр төр, бие даасан байдал, хувь хүн шийдвэр гаргах, бусдаас хараат бус байхыг хүндлэх. • Нийгэм дэх бүрэн ба идэвхтэй оролцоог хангаж, ялгаварлан гадуурхахгүй байх

18. Боломжоор хангагдах эрх тэгш байдал • Хүртээмж • Эрэгтэй, эмэгтэй хүмүүсийн эрх тэгш байдал • ХБ-тэй хүүхдүүдийн хөрвөх чадвар болон хүүхдүүдийн нэр хүндээ хадгалах эрхийг нь хүндэтгэх.

19. Нийгэм, хамт олонд суурилсан сэргээн засалт гэдэг нь энэхүү Конвенци тухайн хамт олны түвшинд өөрчлөлтийг бий болгох явдлыг баталгаажуулах олон салбарыг хамарсан бөгөөд шийдвэр гаргах доод түвшнээс дээш чиглэсэн стратеги юм. • Конвенци нь философи ба бодлогыг агуулдаг бол Нийгэм хамт олонд суурилсан сэргээн засалт нь түүнийг хэрэгжүүлэх практик стратеги юм.

20. Нийгэм хамт олонд суурилсан сэргээн засалтын үйл ажиллагаа нь ХБИ-ийн наад захын хэрэгцээг хангах, ядуурлыг бууруулах, эрүүл мэнд, боловсрол, амьжиргаа ба нийгмийн боломжуудыг бүрдүүлэх зорилготой.Эдгээр арга хэмжээ нь Конвенцийн зорилтуудыг хангахад чиглэдэг.

21. Article 19: Оролцогч улсууд нь ХБ-тэй бүх хүнийг бусдын нэгэн адил оршин суугаа газартаа амьдрах тэгш эрхийг хүлээн зөвшөөрч, ХБ-тэй хүмүүс энэхүү эрхээ эдлэх явдлыг хангах, тухайн оршин суугаа орчиндоо бүрэн дүүрэн хамрагдаж оролцохыг дэмжих үүднээс дараах нөхцөлийг хангах замаар зохистой, үр дүнтэй арга хэмжээ авна.

22. (b) Нийгэм хамт олон дахь оролцоог хангахад дэмжлэг үзүүлэх, хөдөө орон нутаг дахь ХБИ-ийн оролцоог ч мөн аль болох хүртээмжтэй байх явдлыг хангах.

23. 25 дугаар зүйл(c):Хөгжлийнбэрхшээлтэйхүндзориулсанэмнэлгийнүйлчилгээгбүхгазарттухайлбал, хөдөөороннутагт ч альболохгэртньойргазарүзүүлэх;

24. 26 дугаар зүйл. оролцогчулсууд, ялангуяаэрүүлмэнд, хөдөлмөрэрхлэлт, боловсрол, нийгмийнүйлчилгээнийсалбартөргөнхүрээтэйсэргээх, нөхөнсэргээхүйлчилгээ, хөтөлбөрүүдийгдараахьаргазамаарзохионбайгууланбэхжүүлж,

25. НҮБ-ын Ази, Номхон далайн бүсийн Эдийн засаг, нийгмийн ЗөвлөлИнчеон стратеги ба ХОТСЗ

26. 1.Ядуурлыг бууруулах, ажил хөдөлмөр эрхлэлтийг сайжруулах • 2.Улс төрийн болон шийдвэр гаргах явцад оролцоог дэмжих • 3.Бие бялдрын орчин, нийтийн тээвэр, мэдлэг, мэдээлэл, харилцааг хүртэхийг сайжруулах

27. 4. Нийгмийн хамгааллыг бэхжүүлэх • 5.Хөгжлийн бэрхшээлтэй хүүхдүүдийг эрт оролцуулах болон боловсрол олгохыг өргөтгөх • 6. Хүйсийн тэгш байдал, эмэгтэйчүүдийг эрх мэдэлжүүлэхийг баталгаажуулах • 7.Хөгжлийн бэрхшээлийг хамруулсан гамшгийн эрсдлийг бууруулах, менежментийг баталгаажуулах

28. 8.Найдвартай, харьцуулж болох хөгжлийн бэрхшээлийн тоо баримтыг сайжруулах • 9. Хөгжлийн бэрхшээлтэй хүмүүсийн эрхийн тухай Конвенцийг соёрхон батлах болон хэрэгжүүлэх явцыг түргэсгэж, үндэсний хууль тогтоомжийг Конвенцид нийцүүлэх • 10. Бүс дотроо, бүсийн болон бүс хоорондын хамтын ажиллагааг давуу тал болгох

29. 2015 ОНООС ХОЙШХИ ХӨГЖЛИЙН ХӨТӨЛБӨРТ ХОТСЗ-ЫГ ХАМРУУЛАХАД ТУЛГАРЧ БУЙ БЭРХШЭЭЛ

30. Монгол Улс • 2.9 сая орчим хүнтэй. • Газар нутгийн хэмжээгээр Казахстаны дараах дэлхийн хоёр дахь том далайд гарцгүй орон.

31. Хотын ядуурал • Нийслэл хот Улаанбаатарт нийт хүн амын 45 орчим хувь оршин суудаг.

32. Хүн амын 20% орчим нь өдрийн 1.25ам.доллараас бага орлоготой.

33. Хүн амын насжилт • Ази-Номхон далайн бүсийн 65-аас дээш насны хүмүүсийн 5-аас 10 хувь нь Альцгемер өвчний шинж тэмдэгтэй байгаа нь 2030 он гэхэд энэ бүсэд ойролцоогоор 33 сая хүн дэмийрэлтэй /dementia/ болно гэж НҮБ-ын Ази, номхон далайн нийгэм, эдийн засгийн комиссоос гаргасан тайланд тусгажээ.

34. Монголын нийт хүн амын 59%-ийг 30-аас доош, 27%-ийг14-өөс доош насныхан бүрдүүлдэг.

35. Эрүүл мэндийн тусламж 1. Нийт хүн амын 15%-ийг эзэлж байгаа хөгжлийн бэрхшээлтэй хүмүүс эрүүл мэндийн тусламж үйлчилгээг авахдаа маш их саад бэрхшээлтэй учирч байна. Тиймээс тэд бусад хөгжлийн бэрхшээлгүй хүмүүсээс илүү эрүүл мэндийн тусламжийн хэрэгцээгээ хангаж чадахгүй, эрүүл мэнд доройтож, улмаар ихэнх нь ядууралд орж байна.

36. 2. Эрүүл мэндийн доройтолтой хөгжлийн бэрхшээлтэй хүмүүс гэр бүл, хамт олон, эрүүл мэндийн тогтолцоонд давуу бус нөлөө үзүүлж байна.

37. 3. Хөгжлийн бэрхшээлтэй хүмүүсийн эрүүл мэндийн хүртээмжийг сайжруулах нь дан ганц хүний эрхийн асуудал биш, харин гэр бүл, хамт олон, олон нийтийн амьдралд оролцох, тэдний асрах, боловсрол эзэмших, ажил хөдөлмөр хийх зэрэг эрмэлзэлд хүрэх чухал хүчин зүйл юм.

38. 4. Хөгжлийн бэрхшээлтэй хүний хувьд эрүүл мэнд сайн байх нь нийгэм-эдийн засгийн ажилд сайн оролцож, дэлхийн хөгжлийн зорилгод хүрэхэд чиглүүлж өгнө.

39. Боловсрол • Боловсролыг хүртээмжтэй болгох.

40. Амьжиргаа • Орлого • ХБИ-ийн оролцоот бизнес • Хэрэглэгч • Ажилтан • Хувийн бизнес

41. Нийгмийн харилцаа • Нийгмийн хамгаалал • Гэр бүлийн харилцаа, нөхөрлөл • Соёл урлаг • Амралт, чөлөөт цаг, спорт • Шудрага ёс

42. Тогтвортой байдал • Олон жилийн туршид хөгжиж байгаа орнууд тогтвортой байдлыг хангахын тулд хөгжлийн бэрхшээл, хөгжлийн салбарт хөрөнгө босгох үйл ажиллагааг өргөсгөх гэж оролдсоор л байгаа. • Хүний нөөцийг чадавхжуулах замаар тэдэнд боломжийг бэлдэж өгөх бус өөрсдөө боломжийг бий болгох аргыг зааж өгөх хэрэгтэй.

43. Тогтвортой байдлын үндсэн зарчим нь гадаадын тусламжаар бий болсон хөтөлбөрүүдийг орон нутгийн засгийн газар хүлээж авч, тогтворжуулах хэрэгтэй. Гадаадын хандивлагч байгууллагууд өөрийнхөө төлөвлөгөө, санааг тухайн улс орны засгийн газрын төлөвлөгөө, төсөвт нийцүүлэх нь чухал.

44. ХОТСЗ хөтөлбөрийн гол оролцогчид буюу хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэдийн нийгэмлэг, эсвэл өөрөө өөртөө туслах бүлгийнхэн тогтвортой байдалд хувь нэмрээ оруулж чадна. Эдгээр бүлгүүдийг өөр амжилттай яваа хамт олонд түшиглэсэн байгууллагууд, тухайлбал эмэгтэйчүүдийн холбоотой холбож өгвөл илүү үр дүнтэй.

45. Орон нутгийн засгийн газар, эцэг эх, ХОТСЗ хөтөлбөрийн ажилтнуудын хоорондын хамтын ажиллагаа нь ХОТСЗ хөтөлбөрийн үйл ажиллагааг амжилттай үргэлжлэх нөхцлийг бүрдүүлдэг; харин хөгжлийн бэрхшээлтэй хүмүүс орон нутгийн хөгжлийн зөвлөлд орж, хөгжлийн бэрхшээлийн асуудлыг төлөвлөгөөнд тусгаж чадна.

46. Анхаарал тавьсанд баярлалаа.