500 likes | 851 Views
DIELEKTRYKI. TADEUSZ HILCZER. Wstęp. Poznańska „Szkoła Dielektryków”. Mistrz i jego uczniowie. Arkadiusz Piekara (1904-1989). Stanisław Kielich (1929-1993). August Chełkowski (1927-1999). „Nasycenie dielektryczne”. Teoria efektu orientacyjnego. Teoria efektu orientacyjnego.
E N D
DIELEKTRYKI TADEUSZ HILCZER Tadeusz Hilczer - Dielektryki (wykład monograficzny)
Wstęp Tadeusz Hilczer - Dielektryki (wykład monograficzny)
Poznańska „Szkoła Dielektryków” Mistrz i jego uczniowie Arkadiusz Piekara (1904-1989) Stanisław Kielich (1929-1993) August Chełkowski (1927-1999) Tadeusz Hilczer - Dielektryki (wykład monograficzny)
„Nasycenie dielektryczne” Tadeusz Hilczer - Dielektryki (wykład monograficzny)
Teoria efektu orientacyjnego Tadeusz Hilczer - Dielektryki (wykład monograficzny)
Teoria efektu orientacyjnego Tadeusz Hilczer - Dielektryki (wykład monograficzny)
Monografia „Fizyka Dielektryków” (pierwsze wydanie polskie powstało na podstawie wykładów w Poznaniu) Tadeusz Hilczer - Dielektryki (wykład monograficzny)
Budowa materii • Budowa materii jest bardzo złożona • ciała materialne zbudowane są z molekuł • molekuły z atomów • atomy z elektronów i jąder atomowych • jądra atomowe z nukleonów • nukleony z kwarków • Kwarki i elektrony są uznawane za podstawowe cząstki elementarne Tadeusz Hilczer - Dielektryki (wykład monograficzny)
Budowa materii • Poziomy opisu materii • makroskopowy • molekularny • atomowy • jądrowy • cząstek elementarnych • Z każdym poziomem związany określony zakres energii oddziaływania • Rozpatrując określony proces można ograniczyć się do poziomu odpowiedniego dla danego procesu • Do opisu klasycznych procesów fizykochemicznych wystarczy atomowy poziom opisu materii Tadeusz Hilczer - Dielektryki (wykład monograficzny)
Budowa materii Poziom atomowy trzy podstawowe fazy skupienia (istniejące w określonej temperaturze i ciśnieniu) • Faza stała: • elementy mają przestrzenne uporządkowanie dalekiego zasięgu, • charakteryzuje się najwyższą energią oddziaływania Faza gazowa: elementy nie majążadnego uporządkowania Tadeusz Hilczer - Dielektryki (wykład monograficzny)
Budowa materii • Radialny rozkład gęstości atomów potasu w zależności od odległości od wybranego atomu w stanie stałym w stanie ciekłym Tadeusz Hilczer - Dielektryki (wykład monograficzny)
Budowa materii Miejsce mezofazy Miejsce kryształu plastycznego Budowa materii Tadeusz Hilczer - Dielektryki (wykład monograficzny)
Budowa materii BUDOWA MATERII Dwuwymiarowa sieć kryształu ciała szklistego Tadeusz Hilczer - Dielektryki (wykład monograficzny)
Stany przejściowe • W idealnych kryształach uporządkowanie dalekiego obejmuje całą jego objętość • Istnieją ciała, w których uporządkowanie dalekiego zasięgu jest zaburzone - przyczyna: • struktura danego materiału • albo/i czynniki zewnętrzne • temperatura • ciśnienie • Powstają stany przejściowe, których własności fizykochemiczne mogą wykazywać duże podobieństwo: • do własności kryształów • do własności cieczy Tadeusz Hilczer - Dielektryki (wykład monograficzny)
Funkcje rozkładu • Mamy układ Noddziałującychmiędzy sobą jednakowych cząstek • wzajemny rozkład przestrzenny określają zmienne położenia i orientacji stanowiące zbiory: • 3N współrzędnych kartezjańskich: • 3N kątów Eulera: (i = 1, 2, 3, ...3N) • Funkcja opisująca stan danego układu, albo przebieg zjawiska, zmienia się w sposób ciągły: • określona w całym obszarze zmienności współrzędnych: - < (x,y,z) <; 0 £ (y,j); 0 £ J < p Tadeusz Hilczer - Dielektryki (wykład monograficzny)
Funkcje rozkładu • Funkcja F jest określona w przestrzeni konfiguracyjnej K • każdemu punktowi odpowiada zespół 6N współrzędnych cząstek układu • punkt ki przestrzeni K jest punktem odwzorowania układu • Prawdopodobieństwo znalezienia układu w konfiguracji, której punkt odwzorowania znajduje się w objętości dr o orientacji dw Tadeusz Hilczer - Dielektryki (wykład monograficzny)
Funkcje rozkładu • Prawdopodobieństwo, że każda cząstka Nize zbioru N cząstek znajdzie się w przestrzeni K o współrzędnych zawartych między xi a xi+dxi, yi a yi+dyi, zi i zi+dzi oraz orientacji wi i wi+dwi: • Układ znajdzie się na pewno w jakimkolwiek punkcie przestrzeni K (warunek normalizacji) Tadeusz Hilczer - Dielektryki (wykład monograficzny)
Funkcje rozkładu • Funkcję rozkładu gęstości prawdopodobieństwa f dla układu Noddziałujących ze sobą cząstek opisuje wzór Gibssa: H - całkowita energia układu C - stała, wyznaczana z warunku normalizacyjnego EK - energia kinetyczna cząstek UF - energia potencjalna cząstek w polu zewnętrznym F UN - energia wzajemnego oddziaływania cząstek Tadeusz Hilczer - Dielektryki (wykład monograficzny)
Funkcje rozkładu • dla układu Nnieoddziałujących ze sobą cząstek (UN=0): • rozkład Maxwella prędkości cząstek • rozkład Boltzmana energii cząstek w polu sił zewnętrznych F EK - energia kinetyczna cząstek UF - energia potencjalna cząstek w polu zewnętrznym F Tadeusz Hilczer - Dielektryki (wykład monograficzny)
Funkcje rozkładu • Prawdopodobieństwo dP dla rozkładu Gibssa: N - liczba cząstek w objętości V Tadeusz Hilczer - Dielektryki (wykład monograficzny)
Funkcje rozkładu • Liczba cząstek o współrzędnych zawartych w elemencie drdw: • Znając całkowitą energię układu H można obliczyć średnie statystyczne wartości różnych wielkości występujących w opisie zjawisk Tadeusz Hilczer - Dielektryki (wykład monograficzny)
Funkcje rozkładu • Średnia statystyczna wartości funkcji F • Układ Noddziałującychze sobą cząstek (F 0) Tadeusz Hilczer - Dielektryki (wykład monograficzny)
Funkcje rozkładu • Średnia statystyczna wartości funkcji F • Układ Nnie oddziałującychze sobą cząstek (F = 0) • ruch zupełnie chaotyczny, wszelkie konfiguracje są równie prawdopodobne • Średniowanie statystyczne sprowadza się do średniowania geometrycznego Tadeusz Hilczer - Dielektryki (wykład monograficzny)
Podstawowy układ elektryczny R kondensator miernik prądu źródło prądu • Kondensator elektryczny - układ dwu elektrod (dowolnego kształtu) podstawowy obwód elektryczny Tadeusz Hilczer - Dielektryki (wykład monograficzny)
Podstawowy układ elektryczny R miernik prądu źródło prądu Pomiędzy elektrodami znajduje się: próżnia Tadeusz Hilczer - Dielektryki (wykład monograficzny)
Podstawowy układ elektryczny R miernik prądu źródło prądu Pomiędzy elektrodami znajduje się: ciało przewodzące Tadeusz Hilczer - Dielektryki (wykład monograficzny)
Podstawowy układ elektryczny R miernik prądu źródło prądu Pomiędzy elektrodami znajduje się: ciało trochę przewodzące Tadeusz Hilczer - Dielektryki (wykład monograficzny)
Podstawowy układ elektryczny R miernik prądu źródło prądu PODSTAWOWY UKŁAD ELEKTRYCZNY Pomiędzy elektrodami znajduje się: ciało bardzo słabo przewodzące Tadeusz Hilczer - Dielektryki (wykład monograficzny)
Równania Maxwella • Równania Maxwella opisują przestrzenne i czasowe zależności wiążące ze sobą pola elektryczne i magnetyczne • Opisane przez pola: • wektorowe E (natężenie pola elektrycznego) • wektorowe B (indukcję magnetyczną) • Pola E i B opisują siłę Lorentza działającą na dowolny ładunek q znajdujący się w pewnym punkcie przestrzeni r poruszający się z prędkością v: Tadeusz Hilczer - Dielektryki (wykład monograficzny)
Równania Maxwella prawo Gaussa prawo Faraday’a wynik prawa Biota-Savarta zmodyfikowane prawo Ampere’a E - wektor natężenia pola elektrycznego B - wektor indukcji magnetycznej J - wektor całkowitej gęstości natężenia prądu r – gęstość objętościowaładunków elektrycznych Tadeusz Hilczer - Dielektryki (wykład monograficzny)
Równania Maxwella • Równanie ciągłości (dla danego punktu - wypływ prądu ze zmianą w czasie gęstości ładunku) • Wielkości i J są źródłami pola E • Równania Maxwella są ogólne i nie zawierają żadnych parametrów własności materii Tadeusz Hilczer - Dielektryki (wykład monograficzny)
Ciało w polu elektrycznym • Ciała idealne w elektrostatyce: • przewodniki idealne (k = ) • izolatory idealne (k = 0) • Wszystkie realne ciała • lepsze lub gorsze przewodniki • Ciało wprowadzone do pola E • natychmiast powstaje wewnątrz pole F • pole F wytwarza pewien prąd • powstały prąd wytwarza ładunek powierzchniowy • ładunek powierzchniowy dokładnie znosi pole F Tadeusz Hilczer - Dielektryki (wykład monograficzny)
Ciało w polu elektrycznym • Ciało w polu E dąży do stanu równowagi • przewodnik stan równowagi w czasie rzędu 10-6s • izolator stan równowagi w czasie rzędu dni albo miesięcy • Dielektryk izolator w którego wnętrzu może istnieć trwałe pole elektryczne • Idealny dielektryk zależności teoretyczne są słuszne, gdy pomiar jest wykonany w czasie krótkim w porównaniu z czasem osiągnięcia stanu równowagi Tadeusz Hilczer - Dielektryki (wykład monograficzny)
Ciało w polu elektrycznym • dipol układ dwóch różnoimiennych ładunków elektrycznych w odległości r • moment elektryczny dipola m = q r • zwrot wektora m od ładunku ujemnego do dodatniego • ładunek q może być sumą chmury ładunków qi w punkcie r (środek ciężkości ładunków): • ciało w polu E uzyskuje moment elektryczny indukowany skutek rozsunięcia środka ciężkości ładunków dodatnich i ujemnych Tadeusz Hilczer - Dielektryki (wykład monograficzny)
Ciało w polu elektrycznym • Wektor polaryzacji P liczbowo moment dipolowy jednostki objętości: N - liczba elementów (atomów lub cząsteczek) materii w jednostce objętości q - ładunek jednego elementu d - średnia odległość na jaką pod wpływem pola E rozsuną się ładunki • W izolatorze rozsunięcie w obrębie zlokalizowanych elementów materii • W przewodnikach oprócz elektronów związanych są elektrony swobodne - mogą się przesuwać na dowolną odległość Tadeusz Hilczer - Dielektryki (wykład monograficzny)
Ciało w polu elektrycznym • Ładunek przesunięty przez pole E przez powierzchnię DS (oraz gęstość powstałego ładunku powierzchniowego) zależy od kąta pomiędzy P i N (normalną do powierzchni S) • Z objętości V w polu E wypływa ładunek Tadeusz Hilczer - Dielektryki (wykład monograficzny)
Ciało w polu elektrycznym • polaryzacja P jest funkcją pola E • w najprostszym przypadku można przyjąć zależność liniową • ce stała materiałowa - podatność elektryczna • wkład ładunków polaryzacyjnych do całkowitego prądu Tadeusz Hilczer - Dielektryki (wykład monograficzny)
Ciało w polu magnetycznym • W magnetykach zewnętrzne pole magnetyczne o indukcji B wywołuje magnetyzację M • Magnetyzacja M liczbowo moment magnetyczny jednostki objętości • Powstają wewnętrzne prądy Jmag • Całkowity prąd Tadeusz Hilczer - Dielektryki (wykład monograficzny)
Ciało w polu magnetycznym • Magnetyzacja M jest funkcją pola H • W najprostszym przypadku można przyjąć zależność liniową cm - stała materiałowa - podatność magnetyczna • m0 przenikalność magnetyczna próżni • m przenikalność magnetyczna Tadeusz Hilczer - Dielektryki (wykład monograficzny)
Ciało w polu magnetycznym - Dla dielektryka w próżni związek Maxwella n – współczynnik załamania światła - Dla izotropowego dielektryka doskonałego (m = 1): • Równania Maxwella dlaciała izotropowego jednorodnego Tadeusz Hilczer - Dielektryki (wykład monograficzny)
Ciało w polu elektromagnetycznym • Równania Maxwella i równania dodatkowe są jednocześnie słuszne, gdy: • ciała są jednorodne • ciała w polu elektromagnetycznym są nieruchome • współczynniki materiałowe są stałe w każdym punkcie pola • ogólnie: • stałe materiałowe i są tensorami • kierunek wektorów D i B nie musi pokrywać się z kierunkami wektorów E i H • równania, wiążące ze sobą składowe czterech pól, mogą być nieliniowe Tadeusz Hilczer - Dielektryki (wykład monograficzny)
Cząstki o trwałym momencie m w polu E • energia potencjalna cząstki • o momencie elektrycznymm: - liczba cząstek dN wewnątrz kąta bryłowego dW Tadeusz Hilczer - Dielektryki (wykład monograficzny)
Cząstki o trwałym momencie m w polu E • energia potencjalna cząstki • o momencie elektrycznymm: - liczba cząstek dN wewnątrz kąta bryłowego dW o momentach m pod q, Tadeusz Hilczer - Dielektryki (wykład monograficzny)
Cząstki o trwałym momencie m w polu E • energia potencjalna cząstki • o momencie elektrycznymm: Cząstki o trwałym momencie m w polu E - liczba cząstek dN wewnątrz kąta bryłowego dW o momentach m pod q, Tadeusz Hilczer - Dielektryki (wykład monograficzny)
Cząstki o trwałym momencie m w polu E • energia potencjalna cząstki • o momencie elektrycznymm: x = cosq A - stała normowania y – energia w jednostkach kT W - kąt bryłowy Cząstki o trwałym momencie m w polu E - liczba cząstek dN wewnątrz kąta bryłowego dW o momentach m pod q, przy założeniu statystyki Boltzmanna: Tadeusz Hilczer - Dielektryki (wykład monograficzny)
Cząstki o trwałym momencie m w polu E - średnia wartość rzutu momentu m na kierunek E Tadeusz Hilczer - Dielektryki (wykład monograficzny)
Funkcja Langevina • średni cosqrzutu dipoli na kierunek E y = E/kT • L(y) - funkcja Langevina • wprowadzona przez Langevina w teorii paramagnetyzmu Tadeusz Hilczer - Dielektryki (wykład monograficzny)
Funkcja Langevina funkcja Langevina Tadeusz Hilczer - Dielektryki (wykład monograficzny)
Paul Langevin (1872-1946) • francuski fizyk, pedagog, działacz oświatowy • - od 1909 profesor Collège de France • od 1934 członek francuskiej Akademii Nauk • prace badawcze dotyczące magnetyzmu, teorii względności, teorii kwantowych • 1905 teoria dia- i paramagnetyzmu • 1906 (niezależnie od Einsteina) zależność masy i energii • 1913 wprowadził pojęcie deficytu masy • 1918 piezoelektryczny generator ultradźwiękowy do wykrywania łodzi podwodnych • od 1927 badał wpływ ultradźwięków na organizmy żywe Tadeusz Hilczer - Dielektryki (wykład monograficzny)
Paul Langevin (1872-1946) • francuski fizyk, pedagog, działacz oświatowy • - od 1909 profesor Collège de France • od 1934 członek francuskiej Akademii Nauk • prace badawcze dotyczące magnetyzmu, teorii względności, teorii kwantowych • 1905 teoria dia- i paramagnetyzmu • 1906 (niezależnie od Einsteina) zależność masy i energii • 1913 wprowadził pojęcie deficytu masy • 1918 piezoelektryczny generator ultradźwiękowy do wykrywania łodzi podwodnych • od 1927 badał wpływ ultradźwięków na organizmy żywe Tadeusz Hilczer - Dielektryki (wykład monograficzny)