KLESZCZ- UKRYTY ZABÓJCA

1. KLESZCZ- UKRYTY ZABÓJCA

2. Kleszcze – pajęczakinależące do podgromady roztoczy (Acari), traktowane jako grupa umowna lub jako nadrodzina Ixodoidea albo też jako podrząd Ixodides (Ixodes). Wyróżnia się rodziny kleszczy twarde (Ixodidae), częściowo okryte twardym pancerzem, oraz pozbawione tego pancerza, miękkie — obrzeżkowate(Argasidae). Jest ich kilkaset gatunków. Kleszcze są pasożytamizewnętrznymi głównie kręgowców. Długość ciała wynosi od jednego do kilku milimetrów (po nassaniu kilkakrotnie większe), ryjkowaty narząd gębowy przystosowany do ssania krwi i płynów tkankowych (hypostom), zbrojny w liczne ząbki pomocne w utrzymywaniu się w skórze żywiciela. Gatunki z rodziny Ixodidae ssą krew trzy razy w życiu: w stadium larwalnym, w stadium nimfy i jako postać dorosła, atakując zwierzęta na łąkach i w lasach (bez jedzenia mogą żyć do dwóch lat). Są kosmopolityczne. Zamieszkują głównie tropiki i subtropiki. W Polsce licznie występuje kleszcz pospolity(kleszcz pastwiskowy) (Ixodes ricinus). Kleszcze są wektorami dla wielu chorób; m.in. Boreliozy.

3. CHOROBY PRZENOSZONE PRZEZ KLESZCZE • Wiele gatunków (około 100 spośród 800 znanych) przenosi pierwotniaki, bakterie lub wirusy powodujące zachorowania ludzi: • Kleszczowe zapalenie mózgu • Boreliozę (średnio 10%-30% kleszczy jest nią zarażonych • Tularemię • Ehrlichiozę • Babezjozę • Mykoplasmozę • Gorączkę Q • Gorączkę Plamistą Gór Skalistych • Dur powrotny • Te same gatunki kleszczy mogą również przenosić pierwotniaki lub bakterie powodujące zachorowania zwierząt, m.in. gorączkę teksańską, hemoglobinurię europejską, gorączkę wschodniego wybrzeża Afryki, teileriozy, anaplazmozy.

4. Profilaktyka • Zwalczania kleszczy metodami chemicznymi w środowisku nie stosuje się z ekologicznego punktu widzenia ze względu na niebezpieczeństwo zakłócenia równowagi biologicznej w biotopach leśnych. • Aby chronić się przed kleszczami należy: • - stosować odpowiednie ubrania : bluzy, kombinezony, obcisłe spodnie, kalosze, skarpety, które mogą być również przesycone repellentami (substancjami odstraszającymi kleszcze) • - przeglądać ubranie po zdjęciu, ponieważ kleszcze nie przyczepiają się natychmiast do ciała • - unikać chodzenia szlakami zwierząt • - nie siadać pod krzakami i na gołej trawie • - nie wnosić do namiotów, mieszkań świeżo skoszonej ściółki, trawy • stosować repellenty.

5. Borelioza Najbardziej rozpowszechnioną, przewlekłą chorobą roznoszoną przez kleszcze jest borelioza. Wywołują ją bakterie zwane krętkami Borrelia, szacuje się, że ich nosicielem może być co piąty kleszcz. Charakterystycznym objawem pierwszego etapu rozwoju boreliozy jest tzw. rumień wędrujący. Na początku ma on powierzchnię ok. 2 cm. W miarę upływu czasu rozszerza się pierścieniowo, w końcu blednie pośrodku i zanika. Zanik rumienia nie oznacza jednak zawsze końca choroby. Dlatego w razie jego wystąpienia należy natychmiast skontaktować się z lekarzem dermatologiem.Drugą fazę choroby charakteryzuje rozwój objawów skórnych oraz ostre zmiany zapalne narządów, w tym stawów, serca, ośrodkowego i obwodowego układu nerwowego. Trzeci etap boreliozy może trwać od roku do kilkunastu lat od zakażenia. Występują wówczas przewlekłe zmiany skórne, ciężkie zmiany zapalne stawów, a także zapalenia mózgui opon mózgowo-rdzeniowych. Nierozpoznana i nieleczona borelioza zagraża licznymi niebezpiecznymi powikłaniami. Kobietom w ciąży grozi nawet poronieniem i uszkodzeniem płodu.Do tej pory nie wynaleziono szczepionki, która chroniłaby przed zachorowaniem na boreliozę. Jedynym skutecznym zabezpieczeniem jest stosowanie repelentów (OFF!, Autan) i zachowanie odpowiednich środków bezpieczeństwa podczas przebywania na terenach szczególnie zagrożonych kleszczami.

6. Kleszczowe Zapalenie Mózgu Przed kleszczowym zapaleniem mózgu można ochronić się stosując szczepionkę. Aktualnie dostępna jest szczepionka firmy austriackiej (stosowana od 1973 roku) FSME-IMMUN- INJECT. Szczepionka ta ma wysoką skuteczność i niewielką ilość działań ubocznych ( mogą sporadycznie wystąpić miejscowe odczyny takie jak zaczerwienienie i obrzęk w miejscu wstrzyknięcia, obrzęk sąsiadujących węzłów oraz objawy ogólne jak uczucie rozbicia, bóle głowy czy mięśni ). Szczepionka powinna być podawana u osób narażonych zawodowo na ukłucia kleszczy oraz u osób urządzających leśne wycieczki. Szczepionka daje całkowite zabezpieczenie po trzykrotnym jej podaniu. Tularemia Tularemia jest ostrą chorobą zakaźną zwierząt i ludzi. Źródłem zakażenia mogą być chore zwierzęta (zające, króliki, szczury, psy, koty, krowy, świnie, wiewiórki, ryby, ptaki), oraz zakażone bakteriami: żywność, woda, pył. Ważną rolę w przenoszeniu tej choroby odgrywają przede wszystkim kleszcze przekazując bakterie przez ślinę i kał. Dlatego tez poza zwykłą drogą przenoszenia w czasie pobierania krwi można się zakazić wcierając odchody kleszcza w skórę. Okres wylęgania choroby trwa 3 5 dni, czasami wydłuża się do 10 dni. Początek choroby zaczyna się gwałtownie bólami głowy, gorączką, dreszczami, uczuciem rozbicia, bólami mięśni. Możemy spotkać się z różnymi późniejszymi objawami tularemii, dlatego też dzielimy ją na postać: węzłową, skórną, oczną, ustno gardłową, oskrzelowo płucną, żołądkowo jelitową, wrzodziejąco gruczołową oraz trzewną. Leczenie tularemii polega na podawaniu antybiotyków . Należy zaznaczyć, że nie notuje się zakażenia człowieka od człowieka.

7. Gorączka Q Gorączka Q jest chorobą zakaźną przenoszoną przez kleszcze, wywołaną przez bakterie Coxiella Burnetti należące do riketsji. Choroba ta charakteryzuje się występowaniem objawów grypopodobnych takich jak gorączka, dreszcze, bóle mięśni, głowy. U części chorych może dojść do zapalenia wątroby o charakterze ostrym lub przewlekłym. Leczenie polega na podawaniu antybiotyków a przebycie choroby zwykle zabezpiecza przed ponownym zachorowaniem. Gorączka Q występuje na całym świecie. Źródłem zakażenia człowieka są wydzieliny, wydaliny, produkty mięsne i skóry chorych zwierząt. Kleszcze ulegają zakażeniu ssąc krew chorych zwierząt i przenoszą te zarazki na inne organizmy. Ludzka anaplazmoza Ludzka anaplazmoza to choroba wywołana przez bakterie z rodzaju Anaplazma przenoszone przez kleszcze. Szczególnie zagrożeni są np. leśnicy, u których stwierdzono występowanie przeciwciał we krwi. Choroba ta charakteryzuje się niespecyficznymi objawami takimi jak: wysoka gorączka, dreszcze, bóle głowy, stawów, powiększenie śledziony, wątroby. W niektórych przypadkach notowano ciężkie objawy do zgonu włącznie.

8. Dorosłe samice są długości 3-4 mm, natomiast samce — 2,5 mm. Każde stadium rozwojowe kleszcza, tzn. larwa, nimfa i imago (czyli forma dojrzała), musi raz wyssać krew kręgowca, aby móc się dalej rozwijać. Cykl rozwojowy jednego pokolenia kleszczy trwa średnio 2 lata. Wzrost temperatury powoduje wzrost aktywności kleszczy, która rozpoczyna się na przełomie marca i kwietnia, a trwa do października/listopada. Maksimum aktywności zależy od czynników klimatycznych i przebiega w Europie Środkowej w dwóch fazach, tzn. w maju/czerwcu i we wrześniu/październiku. Wilgotne lato i łagodna zima sprzyjają rozprzestrzenianiu się kleszczy Rozmiar kleszcza w porównaniu z zapałką

9. WALKA Z NADMIERNĄ LICZBĄ KLESZCZY

10. Kleszcze lubią żerować w ocienionych, wilgotnych miejscach, dlatego usunięcie z posesji krzewów, koszenie trawy na krótko, zastępowanie ściółkowanie trawą ściółką ogrodniczą, grabienie liści - prawdopodobnie zmniejszy niebezpieczeństwo spotkania z kleszczem. Istnieją cztery główne sposoby kontroli nadmiernej liczby kleszczy: 1. Okresowy oprysk pestycydami danego terenu. Stosuje się głównie w obejściach gospodarskich, obiektach ważnych turystycznie oraz na placach zabaw dla dzieci, gdzie kleszcze są szczególnym problemem. 2. Kontrola ilości saren i jeleni na danym terenie. Ponieważ sarny i jelenie są głównymi żywicielami (same nie chorują na choroby odkleszczowe) pozwalającymi kleszczom zakończyć cykl rozwojowy i złożyć jajeczka, więc ich kontrola skutecznie zapobiega rozmnażaniu się kleszczy. W amerykańskich badaniach redukcja lub likwidacja populacji saren i jeleni drastycznie zmniejszała zagrożenie kleszczami niekiedy do zera w ciągu zaledwie pięciu lat. Redukcją populacji saren i jeleni zajmują się myśliwi. Zagrożenie kleszczami zmniejsza się po odgrodzeniu terenu, np. placu zabaw od lasu tak, by większe zwierzęta leśne nie mogły przejść i 'zgubić' na chronionym terenie kleszczy.

11. 3. Kontrola kleszczy atakujących sarny i jelenie. W tej metodzie sarny i jelenie są automatycznie traktowane pestycydem za każdym razem, gdy korzystają z leśnych karmników. Stosuje się system wałków nasączonych środkiem kleszczobójczym. Również w tych badaniach obserwowano drastyczny spadek ilości kleszczy w ciągu pięciu lat stosowania metody. 4. Rozsypywanie w zagrożonym terenie małych kartonowych rurek (jakie są w środku rolek papieru toaletowego) z wacikiem w środku, nasączonym środkiem kleszczobójczym i wysuszonym. Mysz polna, która jest żywicielem młodych kleszczy, wykorzystuje takie waciki do budowy gniazd i w ten sposób, przynajmniej w okresie gniazdowania się odkleszcza.

12. Kleszcz- mikroskopijny wróg, maksymalne zagrożenie

14. Kleszcz po pasożytowaniu Ukąszenie kleszcza jest bezbolesne, jest to spowodowane znieczulającymi właściwościami jego śliny. Dzięki temu kleszcz może pasożytować niezauważony. Po ukąszeniu kleszcz staje się dwa razy większy.

15. Usuwanie kleszczy Wbrew obiegowym opiniom NIE NALEŻY kleszcza wykręcać, zgniatać, przypalać, smarować tłuszczami, benzyną, środkami dezynfekującymi ani innymi substancjami. Czynności te mogą powodować zwracanie treści pokarmowych przez kleszcze, co może podnieść ryzyko infekcji przenoszonymi przez nie drobnoustrojami. Po wyjęciu kleszcza ranę należy zdezynfekować (spirytusem salicylowym lub wodą utlenioną), a ręce dokładnie umyć. Miejsce ukąszenia należy obserwować przez kolejne tygodnie - w wypadku wystąpienia rumienia, obrzęku lub pojawienia się objawów grypowych należy jak najszybciej skonsultować się z lekarzem pierwszego kontaktu lub obeznanym z chorobami odkleszczowymi. Leczenie trwa od dwóch do czterech tygodni.

16. Miejsca występowania kleszczy

17. Ilość kleszczy z roku na rok globalnie się zwiększa. Przyczyną są zapewne łagodne zimy wynikające ze zmian klimatycznych. Z roku na rok kleszcze pojawiają się na coraz wyższych terenach w górach, które jeszcze niedawno były kleszczom niedostępne na skutek zbyt surowego klimatu. Obserwuje się też przesuwanie rejonów endemicznych w kierunku biegunów ziemskich. Rejonami największego zagrożenia w Polsce są tereny dawnych województw olsztyńskiego, białostockiego, suwalskiego i opolskiego, ale cała Polska jest rejonem endemicznym. Ekspansja kleszczy w miejskich parkach, na trawnikach i w przydomowych ogródkach przynajmniej częściowo jest spowodowana zwiększoną mobilnością człowieka i jego domowych zwierząt takich jak psy i koty. Zwierzęta te mogą łapać w lesie ciężarne kleszcze i po paru dniach gubić je w pobliżu domów i osiedli ludzkich, gdzie te dają początek tysiącom larw.

18. Bibliografia • http://pl.wikipedia.org/wiki/Kleszcze_%28paj%C4%99czaki%29 • http://www.biomedical.pl/zdrowie/choroby-przenoszone-przez-kleszcze-73.html • http://www.eioba.pl/a81071/choroby_przenoszone_przez_kleszcze • http://www.psseswidnica.pl/szczepienia/kleszcze.php • http://www.pfm.pl/u235/navi/199265

19. Daria Bednarska, 3C