Probleemstelling

1. Onderzoek naarEffecten van gevelmaterialenHageneiland in Ypenburg van MVRDVGerlinde Neven | 1141597Ontwerp en evaluatie | BKB6R01Wendelien Lans | Maart 2005

2. Probleemstelling Onderzoeksvraag Welke effecten heeft een gevelmateriaal op enkele kenmerken van de woning? De kenmerken die ik onderzoek zijn: kostprijs van de woning, onderhoud, binnenklimaat en bewonersgedrag. Het onderzoek zal ik tevens beperken tot zes gevelmaterialen: • Aluminium • Blauwe polyurethane beplating • Groene polyurethane beplating • Rode keramische pannen • Western red cedar shingles • Zwarte golfplaat Deelvragen • Wat zijn de kosten van het materiaal per m2 geveloppervlak? • Welk onderhoud vraagt het materiaal? • Welke uitstraling heeft het materiaal volgens de bewoners? • Welke invloed heeft het gevelmateriaal op het binnenklimaat van de woning (temperatuur, vochtigheid en tocht)? Effecten van Gevelmaterialen BKB6R01 | Gerlinde Neven

3. Onderzoeksopzet Om te onderzoeken wat de invloed van het gevelmateriaal is, heb ik gezocht naar identieke woningen, waarbij alleen het materiaal van de gevel varieert. De woningen van MVRDV in Ypenburg Hageneiland voldoen aan dit kenmerk. Het zijn 119 woningen die vooral geschakeld zijn uitgevoerd in zes verschillende gevelmaterialen. Bronnen: • artikelen en websites over het project • vakliteratuur over de gebruikte materialen • interviews met 15 bewoners van het gebied Effecten van Gevelmaterialen BKB6R01 | Gerlinde Neven

4. Interview Voorbeeldvraag 1 Kies uit de volgende materialen in de gevel: A Aluminium B Blauwe poly-urethane platen C Groene poly-urethane platen D Rode keramische pannen E Western Red Cedar Shingles F Zwarte golfplaten Welk materiaal vindt u het meest kindvriendelijk? A / B / C / D / E / F Vindt u het positief als een materiaal kindvriendelijk is? Ja/Twijfel/Nee Voorbeeldvraag 2 Welk materiaal heeft uw voorkeur? Geef elk materiaal een cijfer van 1-6 (1 is minst graag in wonen, 6 is het liefst in wonen). Deze vragen gaan over de uitstraling. Effecten van Gevelmaterialen BKB6R01 | Gerlinde Neven

5. MATERIALEN Bouwkosten per m2 Materiaal per m2 Loon per m2 Aluminium 109,00 euro 3,94 euro 105,06 euro Blauwe PU 173,95 euro 26,69 euro 147,26 euro Groene PU 173,95 euro 26,69 euro 147,26 euro Keramische pannen 78,38 euro 6,47 euro 71,91 euro Houten shingles 139,28 euro 4,27 euro 135,02 euro Zwarte golfplaat 71,42 euro 5,36 euro 66,06 euro Kosten [1] Deelvraag 1: Wat zijn de kosten van het materiaal per m2 geveloppervlak? Effecten van Gevelmaterialen BKB6R01 | Gerlinde Neven

6. Kosten [2] De materialen in volgorde van kosten, te beginnen bij het goedkoopste materiaal: Zwarte golfplaat – Keramische pannen – Aluminium – Western red cedar shingles – Poly-urethane beplating (blauw en groen). Zwarte golfplaat en Keramische pannen zijn verreweg het goedkoopste. Poly-urethaan is een stuk duurder dan de andere materialen. In dit project bedragen de kosten voor de afwerking van de gevel (zonder binnenspouwblad en isolatie) ongeveer 36 % van de totale bouwkosten.De kosten van de gevelafwerking hebben redelijk grote invloed op de totale bouwkosten van een woning. Effecten van Gevelmaterialen BKB6R01 | Gerlinde Neven

7. ONDERHOUD Schoonma-ken Schilde-ren Vervan-gen overig Aluminium 1 keer per jr niet niet deuken en krassen Blauwe PU 1 keer per jr na 10 jr niet Groene PU 1 keer per jr na 10 jr niet Keramische pannen 1 keer per jr niet soms pannen vervangen: veel werk Houten shingles niet niet niet vastspijkeren en bij storm waaien shingles van het dak Zwarte golfplaat niet niet niet Onderhoud Deelvraag 2: Welk onderhoud vraagt het materiaal? Volgens de bewoners: De materialen in volgorde van onderhoudsgemak is als volgt: Aluminium - Zwarte golfplaat - Poly-urethane beplating (blauw en groen) - Western red cedar shingles - Keramische pannen. Effecten van Gevelmaterialen BKB6R01 | Gerlinde Neven

8. Uitstraling [1] Deelvraag 3: Welke uitstraling heeft het materiaal volgens de bewoners? De bewoners heb ik in een interview gevraagd welk materiaal ze de meeste voorkeur geven. Van meest favoriet tot minst favoriet: Keramische pannen – Blauwe Poly-Urethaan – Houten Shingles – Aluminium – Groene Poly-Urethaan – Zwarte golfplaat. Verder kan je concluderen dat Keramische pannen, Blauwe Poly-Urethaan en Houten Shingles verreweg het meest favoriet zijn. En dat bijna niemand in een woning met Zwarte golfplaat wil wonen. Effecten van Gevelmaterialen BKB6R01 | Gerlinde Neven

9. Uitstraling [2] Eigen bewoners blijken een andere mening te hebben over hun woning, dan buitenstaanders. Het percentage, dat de eigen woning het mooiste vindt, is 60 %. Daarom is het beter om te kijken naar de volgorde als men niet de eigen woning mag noemen. Van meest favoriet tot minst favoriet: Keramische pannen – Blauwe PU - Houten shingles - Groene PU - Aluminium - Zwarte golfplaat. Deze volgorde is bijna gelijk aan de eerder genoemde volgorde, alleen Groene PU blijkt meer favoriet dan Aluminium. Effecten van Gevelmaterialen BKB6R01 | Gerlinde Neven

10. Binnenklimaat Deelvraag 4: Welke invloed heeft het gevelmateriaal op het binnenklimaat van de woning (temperatuur, vochtigheid en tocht)? In dit project Hageneiland is er duidelijk een verschil tussen de binnenkant van de woning en de buitenkant. De afwerking is op zes verschillende manieren uitgevoerd, terwijl constructie en isolatie bij alle woningen identiek zijn. De achterliggende wandopbouw zorgt voor bescherming tegen hitte, kou en vocht. De variabele afwerking is puur voor het zicht. Het klimaat van de woningen is prima. De isolatie is goed: er treden geen extreme temperaturen op in zomer of winter. Er wordt alleen tocht en vocht in de woning waargenomen door de bewoners langs de randen van de pui. De detaillering is op deze plek niet goed uitgevoerd. Effecten van Gevelmaterialen BKB6R01 | Gerlinde Neven

11. Conclusie Welke effecten heeft een gevelmateriaal op enkele kenmerken van de woning? De kenmerken die ik onderzoek zijn: kostprijs van de woning, onderhoud, binnenklimaat en bewonersgedrag. Het gevelmateriaal heeft geen invloed op het binnenklimaat. Maar het gevelmateriaal heeft wel invloed op de andere kenmerken, die onderzocht zijn. Elk gevelmateriaal heeft zijn eigen voordelen en nadelen. Het ideale materiaal, dat op alle gebieden hoog scoort, lijkt dus niet te bestaan. Om een goed gevelmateriaal te kunnen kiezen, is het belangrijk om prioriteiten aan te geven bij de gestelde eisen en randvoorwaarden. Effecten van Gevelmaterialen BKB6R01 | Gerlinde Neven

12. Literatuur Boeken Baarda, D.B., en M.P.M. de Goede, 2001 “Basisboek methoden en technieken, handleiding voor het opzetten en uitvoeren van onderzoek”, Leiden: Stenfert Korese Herzog, T., e.a., 2004, “Facade Construction Manual”, Publishers for Architecture Schunck, E., e.a., 2003, “Roof Construction Manual”, Publishers for Architecture Verver, ing. M.W., 2002, “Materiaalkunde bouwkunde en civiele techniek”, Educatieve Partners Nederland Artikelen Archis - 2002-4 Bouw - 2002-2 De Architect - 2002-2 Detail in Architectuur - 2003-2 El Croquis - MVRDV – 2002 Calculatieberekening en details van Ballast Nedam Woningbouw B.V. Informatiepakket van Beton Restore B.V. Internet http://www.archined.nl/oem/reportages/hageneiland/hageneiland-eng.html http://www.architectuur.org/mvrdv04.php http://www.bnb.ballast-nedam.nl/outsite/projects.nsf/0/5CEDBF2FF8CA6145C1256B98004E2636?OpenDocument http://www.classic.archined.nl/news/0110/hageneiland.html http://www.prefa.nl (aluminium felsbanen) www.rechthout.nl (vezelcement golfplaten) Effecten van Gevelmaterialen BKB6R01 | Gerlinde Neven