Download
1 / 67
670 likes | 1.21k Views
YANGIN. YANGINLA MÜCADELE. YANGIN- YANGIN ÜÇGENİ. YAKIT HAVA ATEŞLEME KAYNAĞI. YANMA. ISI (ATEŞLEME KAYNAĞI) OKSİJEN (HAVA) YANICI MADDE (YAKIT) KLASİK YANGIN ÜÇGENİ:
E N D
YANGIN YANGINLA MÜCADELE
YANGIN- YANGIN ÜÇGENİ YAKIT HAVA ATEŞLEME KAYNAĞI
YANMA • ISI (ATEŞLEME KAYNAĞI) • OKSİJEN (HAVA) • YANICI MADDE (YAKIT) • KLASİK YANGIN ÜÇGENİ: • Yangının oluşabilmesi için, bu üç unsurun bir arada bulunması gereklidir. Bu üç unsurdan birini kaldıracak olursak yanma olayı meydana gelmez.
YANGIN PİRAMİDİ • Yangın söndürme kavramı daha geniş incelendiğinde “Yangın Üçgeni” teorisinin eksik kaldığı saptanmıştır. “Yangın Piramidi” teorisi “Yangın Üçgeni”ni de kapsayacak biçimde daha geliştirilmiştir. • Yangın piramidi teorisinde, bu üç faktöre dördüncü bir faktör eklenmiştir. Bu faktör yanıcı madde ile oksijen arasındaki “Kimyasal Reaksiyon” dan bahseden “Bağımsız Zincir Reaksiyonu”dur. • Yanmayı devam ettirmek için, zincir reaksiyonun beslenmesi gerekir.
ÖNEMLİ RİSK SOLVENT BUHARLAŞMASI YANGIN VE PATLAMA RİSKİ 17.01.2005 tarihinde işletmede yapılan Lower Explosion Limit (LEL) (Alt Patlama Limiti) yüzdeleri ölçüm sonuçları LEL % 2 dir. Üretim Genelinde O2 konsantrasyonu % 20.9
YANGIN PİRAMİDİ • Büyük bir şok dalgası veya patlama sonucunda yanıcı maddeler dağılacağından ve patlama sırasında havanın oksijeni bir anda %16 seviyesinin altına düşeceğinden, yanmanın devamını sağlayan kimyasal zincir reaksiyonu kırılır ve yangın söner. (Havada bulunan oksijen seviyesi %16 nın altına düşerse yanma gerçekleşmez.)
YANGIN • ATEŞ • Yanıcı madde ile Oksijen arasında oluşan kimyasal olayın gözle görebildiğimiz bölümüdür. • YANMA • Yanıcı maddelerin ışık ve kuvvetli ısı vererek Oksijen ile birleşmesidir. • YANGIN • Kontrol edilemeyen yanma olayına yangın denir.
YANMA ÇEŞİTLERİ • 1-YAVAŞ YANMA/OKSİTLENME • Yanıcı maddenin bünye durumu bakımından buhar veya gaz çıkarır cinsten olmaması veya yeterli ısı ya da oksijen bulunmaması gibi nedenlerle maddenin oksijenle birleşmesi çok yavaş ve dışarıdan belirlenen ışık, ısı, alev, vs. olmaksızın meydana gelir. • Örnek: Demir ve Bakır gibi metallerin Oksijen ile birleşip ( FeO ve CuO) paslanması (Oksitlenme olayı).
YANMA ÇEŞİTLERİ 2-KENDİLİĞİNDEN YANMA: • Yavaş yanmanın zamanla hızlı yanma haline dönüşmesidir. • Oksijen ile yağ birleşirse ısı oluşur ve bir süre sonra yanar. • Örnek: (Oksijen tüp vanasının yağlı elle ellenmemesi gibi.) • Bezir yağ bulaşmış paçavranın bir süre sonra kendiliğinden alevlenerek yanması • 3-HIZLI YANMA: • Alev, ışık, korlaşma gibi dışarıdan görülen yanmadır. Alevlenme ve korlanma gibi iki şekilde meydana gelir.
YANMA ÇEŞİTLERİ • 4-PARLAMA VE PATLAMA ŞEKLİNDE YANMA: • Parlama kolayca ateş alan maddelerde görülen bir olaydır. • Patlama tamamen bir yanma olayıdır. Burada dikkati çeken husus maddenin tamamının bir anda yanmasıdır. Bunda maddenin cinsi, bileşimi, şekli, büyüklüğü ve oksijen oranının rolü büyüktür. Patlamada bir anda parlayarak yanan madde çeşitli gazlar haline geçmekte ve son derece büyük bir hacim genişlemesine uğrayarak etrafını zorlamakta ve parlamalar oluşmaktadır.
YANMA ÇEŞİTLERİ 4-PARLAMA VE PATLAMA ŞEKLİNDE YANMA • Solvent, Doğal Gaz, LPG, Benzin gibi kolayca ateş alan maddeler parlar. • Parlayıcı olan bu maddelerin bir anda tamamen yanması patlama oluşturur. • Patlamanın yanmadan farkı, enerji boşalma hızının çok yüksek olmasıdır. Patlama yangın nedeni değil, bir sonuçtur.
YANMA ÇEŞİTLERİ - PATLAMA • ÇOK HIZLI OKSİTLENME/YANMA SONUCU OLUŞAN PATLAMALAR • Parlayıcı buhar, gaz ve tozun sınırlı bir alanda çok hızlı oksitlenerek enerjisinin boşalması sonucu meydana gelen patlamalardır. • Örnek: Metan ve LPG/SPG (propan, bütan) gibi gazlar ile, Nişasta ve un tozu gibi organik tozların hava ile belirli oranlarda karışımı sonucu oluşan patlamalardır. • Örnek: Solventin kapalı alanda yoğun biçimde buharlaşarak ortamdaki konsantrasyonun hava ile karışarak ateş kaynağı ile birleşerek patlamasıdır.
YANMA ÇEŞİTLERİ • ÇOK HIZLI AYRIŞMA/BOZUNMA SONUCU OLUŞAN PATLAMALAR: • Yapıları kararsız maddelerin çok hızlı ayrışması sonucu oluşan çok hızlı enerji boşalımı şeklinde olan patlamalardır. Bu durum için hava ya da oksijen bulunması gerekmez. • Örnek: TNT, Dinamit, Karabarut, Roket yakıtı gibi, yapıları kararsız olan maddelerin hızla ayrışarak patlaması.
YANMA ÇEŞİTLERİ • FAZLA BASINÇ SONUCU OLUŞAN PATLAMALAR: • Basınçlı kapların ve kazanların içinde oluşan aşırı yüksek basınçtan dolayı patlamasıdır. • NÜKLEER PATLAMALAR: • Nükleer bozunma sonucu maddenin enerjiye dönüşmesi ile ortaya çıkan ani enerji boşalması.
YANGININ YAYILMA YOLLARI 1-ALEVİN DOĞRUDAN BAŞKA YANICI MADDELERE ERİŞMESİ 2-DOKUNARAK ISI İLETİMİ YOLUYLA Metaller ısıyı diğer cisimlere göre iyi iletir. 3-ISININ IŞIMA YOLU İLE İLETİMİ Radyasyon ve ışınım yoluyla iletim 4-ISININ HAVA AKIMI YOLU İLE İLETİMİ Isının hava akımı yoluyla iletimi
YANGININ YAYILMA YOLLARI 1-ALEVİN DOĞRUDAN BAŞKA YANICIMADDELERE ERİŞMESİ • Bir maddenin yanabilir gazlar çıkarıncaya kadar ateşle temas etmesi halinde, bu gazlar tutuşur ve yangın meydana gelmiş olur. 2-ISI İLETİMİ YOLUYLA SİRAYETİ • Isı bir yangından ya da ısı kaynağından uygun bir iletken yardımıyla iletilir. Bu ısı iletkenliği, her maddenin ve cisimlerin yapısına bağlı olarak değişmektedir. Her maddenin ısı geçirgenliği farklı olmakla birlikte, metaller diğer maddelere kıyasla daha geçirgendir.
YANGININ YAYILMA YOLLARI 3-ISININ IŞIMA YOLU İLE İLETİMİ Işımada, ısı bir kaynaktan başka bir yere ısı ışınlarına dönüşmüş olarak ve boşlukta hızla gelişir. Herhangi bir cisme çarpan bu ısı ışınları orada tekrar ısıya dönüşerek cismi ısıtır. Yani havanın varlığı yokluğu önemli değildir. Hatta boşlukta daha iyi yayılır. 4-ISININ HAVA AKIMI YOLU İLE İLETİMİ Isı Hava ya da sıvı gibi taşıma organı içinde taşınabilir. Sıcak bir maddenin ışığını bir yerden bir yere taşıması olayına taşıma yoluyla ısı transferi denir.
ENDÜSTRİ VE İŞYERİ YANGINLARININ NEDENLERİ • Kusurlu inşaat, elektrik tesisatı,aydınlatma ve cihazlardan kaynaklanan yangınlar. • Sürtünme sonucu ısınan yüzeylerden kaynaklanan yangınlar • Açık alevlerle oluşan yangınlar • Yanık sigara ve kibritlerden çıkan yangınlar • Kendiliğinden tutuşma sonucu (çevre temizliğinin iyi yapılmaması ve atıkların depolanmamasından dolayı) ortaya çıkan yangınlar.
ENDÜSTRİ VE İŞYERİ YANGINLARININ NEDENLERİ • Aşırı ısınmış sıcak yüzeylerden (buhar kazanı, fırınlar vs.) kaynaklanan yangınlar • Kıvılcım sıçraması sonucu çıkan yangınlar • Kesme ve kaynak işlerinden kaynaklanan yangınlar • Bitişik komşu işyerlerindeki yangınların sirayeti sonucu meydana gelen yangınlar • Sabotaj sonucu çıkan yangınlar
ENDÜSTRİ VE İŞYERİ YANGINLARININ NEDENLERİ • Makinelerden çıkan kıvılcım sonucu makine içindeki yabancı maddelerin tutuşması ile ortaya çıkan yangınlar • Ergimiş metallerin çevreye sıçraması sonucu çıkan yangınlar • Kimyasal maddelerin yanması, parlaması ve patlaması sonucu oluşan yangınlar • Statik elektriklenme sonucunda meydana gelen kıvılcımlardan kaynaklanan yangınlar • Bilinmeyen nedenlerden kaynaklanan yangınlar
ENDÜSTRİ VE İŞYERİ YANGINLARININ NEDENLERİ • Bütün yangınların nedenleri incelendiği zaman, büyük çoğunluğu hepimizce bilinen günlük yaşantımızdaki bazı alışkanlık, kullanım ve davranışlarımızdan kaynaklandığı görülür. Önem derecesine göre bunlar aşağıdaki gibi sıralanabilir. • 1-Bilinenleri önemsememek • 2-Tedbirsizlik (Gerekli kontrolleri yapmamak) • 3-Bilgisizlik (Eğitimsizlik)
YANGIN ÖNLEME TALİMATI • Yanıcı, parlayıcı, patlayıcı maddelerle oynamayınız. • Yasaklanan yerlerde asla sigara içmeyiniz. • Elektrik tesisatında işlem yapmayınız. • Mesai sonuna açıkta bir şey bırakmayınız. • Çalıştığınız ortamı düzenli ve tertipli tutunuz. Talimatlara uyunuz.
YANGIN ÖNLEME TALİMATI • Bina çıkış kapılarını her an açılmaya hazır tutunuz. Koridorları boş bırakınız. • Çatı aralarını boş ve temiz tutunuz. • Bulunduğunuz ortamda Yanıcı, parlayıcı, patlayıcı maddeler bulunuyorsa uygun biçimde depolayınız. • İş yerinden ayrılırken kapı ve pencereleri açık bırakmayınız. • İş yerinde, elektrik, sıvı yakıtlı ve gazlı ısınma araçları kullanmayınız.
YANGIN ÖNLEME TALİMATI • Geceleri kullanılmayan elektrik şalterini kapatınız. • Elektrikli ve elektronik cihazların fişlerini takılı bırakmayınız. • LPG tüplerinin vanalarını kullanmadığınız zaman kapalı tutunuz. • Yangın söndürme tüplerini kontrol ediniz. • Yanıcı, parlayıcı madde dolumu yapan tankerler yanında asla sigara içmeyiniz. Cep telefonlarını kapalı tutunuz.
TEHLİKELİ MADDE DEPOLAMA MATRİSİ + Bir arada depolanabilir. - Bir arada depolanamaz. O Güvenlik Önlemi alınmak kaydıyla bir arada depolanabilir.
Sigara içilmemesi gereken yerlerde aksini yapmak intihar etmek demektir.
Yangınla mücadele vasıtalarını temiz ve bakımlı bulundurunuz.
Kusurlu ve etrafı yanabilir maddelerle dolu ısıtma kazanları tehlikeli olabilir.
Zımpara taşında çalışırken civarda yanabilir madde bulundurmayınız
Yangın ihbarını işittiğinizde ne yapacağınızı önceden öğreniniz.
YANGIN SÖNDÜRME PRENSİPLERİ • 1-SOĞUTARAK SÖNDÜRME: • Su ile soğutarak söndürme. • Yanıcı maddeyi dağıtarak söndürme. • 2-HAVA İLE İRTİBATI KESEREK SÖNDÜRME: • Örtme • Boğma • 3-YANICI MADDEYİ ORTADAN KALDIRMA: • Yanıcı madde ortadan kaldırılır veya ısıdan korunur. • 4-KİMYASAL REAKSİYONUN KIRILMASI: • Havanın Oksijeni ile yanıcı madde arasındaki zincir • reaksiyonu kırılır.
YANGIN SÖNDÜRME SİSTEMLERİ Yangın Söndürme sisteminin seçimindeki faktörler: Yanacak maddenin: • Cinsi • Miktarı • Bulunduğu yer • Yanmadan dolayı meydana getirdiği maddi zarar • Etrafına verdiği zarar • Temin edilme durumu • Söndürücülerle olan fiziko-kimyasal durumu
SULU SÖNDÜRME SİSTEMLERİ1- SABİT SULU SİSTEMLER2- HAREKETLİ SULU SİSTEMLER • 1- SABİT SULU SİSTEMLER • Tavandan Yağmurlama Sistemleri • Yangın Dolabı • Su basınçlı Sabit Köpük Sistemi • Hidrantlar • Atomize Su Tesisatı/Su Sisi/Pülverize Su • Basınçlı Su Kuleleri, Depolar, Basınçlı Su Tankları/Hidroforlar, Yangın Pompaları • Su Perdeleri
SULU SÖNDÜRME SİSTEMLERİ1- SABİT SULU SİSTEMLER2- HAREKETLİ SULU SİSTEMLER • 2- HAREKETLİ SULU SİSTEMLER • Portatif Sulu Sistemler ( Elde Taşınan ve Tekerlekli Araba ile Taşınan) • Hareketli Yangın Söndürme Araçları (Çekicili Römork, Arazöz, Motorize Yangın Söndürme Tankerleri)
KURU SÖNDÜRME SİSTEMLERİ1- SABİT KURU SİSTEMLER2- HAREKETLİ KURU SİSTEMLER • 1- SABİT KURU SİSTEMLER • Karbondioksitli Sabit Tesisler • Kuru Kimyevi Tozlu Sabit Tesisler • Halon Alternatifi Gazlı Sabit Tesisler
KURU SÖNDÜRME SİSTEMLERİ1- SABİT KURU SİSTEMLER2- HAREKETLİ KURU SİSTEMLER • 2- HAREKETLİ KURU SİSTEMLER • PORTATİF KURU SİSTEMLER • Elde Taşınan Portatif Kuru Yangın Söndürme Cihazları • Tekerlekli Arabayla Taşınabilen Seyyar Kuru Yangın Söndürme Cihazları • HAREKETLİ YANGIN SÖNDÜRME CİHAZLARI (TANKERLER)
