اجراي اصل 44 قانون اساسي و خصوصي سازي بانك ها

1. اجراي اصل 44 قانون اساسي و خصوصي سازي بانك ها محمود رضا خاوري مديرعامل بانك ملي ايران

2. تعاريف خصوصي سازي : • خصوصي سازي كه از اوايل دهه 1980 مطرح شده، هم چنان در ابعاد گسترده اي و در بيش از يك صد كشور دنيا دنبال مي شود. • روند خصوصي سازي، شكل، نحوه خصوصي سازي و ميزان موفقيت آن در كشورهاي مختلف متفاوت بوده است و مسائل اجتماعي، سياسي و فرهنگي در پيشبرد خصوصي سازي كاملا موثر بوده اند. • مهم ترين علت استقبال از خصوصي سازي در سطح كشورها، مسائل اقتصادي است؛ اما در كنار آن مسائل اجتماعي و سياسي و نهادي نيز حائز اهميت است.

3. تعاريف خصوصي سازي : • خصوصي سازي در ساده ترين و عمومي ترين تعريف انتقال دارايي يا ارائه خدمات از بخش دولتي به بخش خصوصي است. • ايده اصلي در تفكر خصوصي سازي اين است كه فضاي رقابت و نظام حاكم بر بازار واحدهاي خصوصي را مجبور سازند تا عملكرد كاراتر نسبت به بخش عمومي دولتي داشته باشند.

4. ضرورت خصوصي سازي: • رسيدن به اهداف کلان اقتصادي و چشم انداز 20 ساله • دستيابي به رشد اقتصادي8 درصد. • اصلاح وتوسعه بازار مالي • تقليل سهم دولت در اقتصادوکاهش تکيه بانک ها بر دولت • افزايش کنترل دخل و خرج • افزايش دقت در پرداخت وام واعتبارات • کاهش استقراض دولت از پس انداز داخلي وخارجي • تسويه بدهي دولت ،افزايش سرمايهوسرمايه گذاري بانکها وافزايش تسهيلات ودر نتيجه رونق اقتصادي

5. اهداف خصوصي سازي: • افزايش توليد ملي • افزايش رونق بازار سرمايه • كاهش بيكاري و ايجاد اشتغال • كاهش نقدينگي سرگردان و مهار تورم • افزايش كارايي و سودآوري شركت هاي موجود در دست دولت • توزيع عادلانه ثروت در جامعه • صرفه جويي در هزينه هاي دولت ناشي از اعطاي يارانه ها • دستيابي به منابع مالي بخش خصوصي از طريق فروش شركت هاي دولتي • افزايش كارايي اقتصادي در بخش هاي اقتصادي به صورت يكنواخت • كاستن از نقش دولت در اقتصاد و اعمال تصدي آن و تمركز بيشتر روي اعمال حاكميت

6. اهداف خصوصي سازي: • ايجاد شرايط مناسب براي حضور در بازار رقابت جهاني • افزايش سرمايه گذاري خارجي و غير دولتي • افزايش حجم معاملات بازار • سياست زدايي از تصميمات اقتصادي • بهبود در عملكرد اقتصادي دارايي ها و خدمات • افزايش مالكيت و سهام داري در بخش خصوصي • گسترش عمومي تر سرمايه داري از طريق مالكيت وسيع دارايي ها • افزايش مشاركت مردم در امور اقتصادي و تصميم گيري در كشور • كاهش استقراض بخش عمومي • جلوگيري از انحصارات دولتي

7. چگونگی اجرای سیاست های کلی اصل چهل و چهار: • مبانی قانونی مرتبط با واگذاری • محورها و عناوین سیاستهای اصل 44 قانون اساسی • الزامات، پیش نیازها و مراحل اجرایی واگذاری

8. مباني قانوني مرتبط با واگذاري: • مفاد اصل 44 قانون اساسی • سیاستهای کلی اصل 44 قانون اساسی • مواد 6 الی 9 قانون برنامه چهارم توسعه کشور • مواد 9 الی 24 قانون برنامه سوم توسعه کشور • بند (د) تبصره 8 قانون بودجه سال 1385 کل کشور • واگذاری سهام به محرومان (سهام عدالت )

9. محورها و عناوین اصلی سیاست های اصل 44 قانون اساسی: • شتاب بخشيدن به رشد اقتصاد ملي • گسترش مالكيت در سطح عموم مردم به منظور تامين عدالت اجتماعي • ارتقاء كارايي بنگاه هاي اقتصادي و بهره وري منابع مادي و انساني • افزايش رقابت پذيري در اقتصاد ملي • افزايش سهم بخش هاي خصوصي و تعاوني در اقتصاد ملي • كاستن از بار مالي و مديريتي دولت در تصدي فعاليت هاي اقتصادي • افزايش سطح عمومي اشتغال • تشويق اقشار مردم به پس انداز و سرمايه گذاري و بهبود درآمد خانوارها

10. الزامات واگذاري: • قيمت گذاري سهام از طريق بازار بورس • اطلاع رساني مناسب جهت ترغيب و تشويق عموم به مشاركت از طريق فراخوان عمومي • جلوگيري از ايجاد انحصار و رانت اطلاعاتي • تضمين بازدهي مناسب سهام شركت هاي مشمول واگذاري

11. الزامات واگذاري: • واگذاري سهام شركت هاي مشمول طرح در قالب شركت هاي مادر تخصصي و شركت هاي زير مجموعه با كارشناسي همه جانبه • جذب مديران با تجربه، متخصص و كارآمد به منظور افزايش بهره وري بنگاه هاي مشمول واگذاري • تغيير وظايف حاكميتي دولت و ايفاء نقش جديد آن در سياست گذاري، هدايت و نظارت بر اقتصاد ملي • تخصيص درصدي از منابع واگذاري جهت حوزه هاي نوين با فناوري پيشرفته در راستاي وظايف حاكميتي

12. پيش نيازهاي واگذاري: • تعيين سهم بخش هاي دولتي، خصوصي و تعاوني از نظام بانکی توسط قانون گذار • اصلاح ساختار و ساماندهي بانک ها قبل از واگذاري • لحاظ كردن درصدي از سهام بانک ها قابل واگذاری به کارکنان • ارائه برنامه زمان بندي فروش بانک ها

13. مراحل اجرايي واگذاري: • تنظيم و تدوين اساسنامه جديد بانک ها منطبق با قانون تجارت • اقدامات لازم براي اصلاحات ساختاري • تهيه مدارك و اطلاعات مورد نياز پذيرش در بورس مراحل اجرایی واگذاری • اقدامات لازم در خصوص شفافیت مالی

14. فرآیند پيشنهاد، تصمیم گیري و اجراي برنامه واگذاري شرکت هاي دولتيبر اساس قانون برنامه چهارم توسعه دستگاه اجرایي پیشنهاد واگذاری سهام 1 هيات عالي واگذاري تایید روش و زمان واگذاري 2 هیات وزیران تصویب واگذاري سهام 3 شرکت مادر تخصصي ارائه وکالت فروش سهام به سازمان خصوصي سازي 4 سازمان خصوصي سازي تعیین قیمت پایه سهام 5 هيات عالي واگذاري تصویب قیمت پايه 6 فروش سهام به روش تعيين شده سازمان خصوصي سازي 7

15. مباحث قانوني و حقوقي الف) بررسي چالش ها مباحث مالي مباحث نيروي انساني مباحث اجرايي خصوصی سازی قبل از خصوصي سازي ب) برنامه هاي جامع خصوصي سازي در حين خصوصي سازي بعد از خصوصي سازي

16. الف) چالش ها تعيين تكليف دعاوي احتمالي عليه بانک تدوین اساسنامه جدید بر اساس قانون تجارت 1- مباحث قانوني و حقوقي خروج بانک ها از شمول قوانين و مقررات عام دولت و تابعيت از قانون تجارت

17. الف) چالش ها شفاف سازي مالی ارزيابي قيمت سهام 2- مباحث مالي وضعيت سهامداري نمايندگان حقيقي و حقوقي

18. الف) چالش ها • شفاف سازی حساب ها (ذخائر فنی، مطالبات ، خسارات معوق و تعهدات شرکت) • تعیین تکلیف در خصوص تجدید ارزیابی دارایی هاي شرکت به قیمت جاری بر اساس نظرات کارشناس رسمی • تهيه مستندات لازم براي پيشنهاد واگذاري سهام • تعيين تعهدات و مطالبات معوق بانک ها • مطلوب نمودن وضعيت (از نظر بندهاي حسابرس و بازرس قانوني) 1-2- مباحث مالی (شفاف سازي مالی

19. الف) چالش ها روش سودآوري روش ارزش گذاري دارايي هاي شركت 2-2- مباحث مالی (ارزیابی قیمت سهام) تلفيقي از روش سودآوري و روش خالص دارايي هاي شركت • بر مبناي قيمت پايه سهام • بر مبناي قيمت نماد بورس • بر مبناي قيمت پيشنهادي واگذارنده • بر مبناي قيمت بالاتر از قيمت بازار روش قيمت گذاري توسط بورس

20. الف) چالش ها دغدغه های نیروی انسانی ماهر و متخصص بانک از نظر امنیت شغلی و کاهش انگیزه کاری کارکنان انجام اصلاحات ساختاری از ابعاد تشکیلاتی ،مالی و انسانی 3- مباحث نیروی انسانی اقدامات رقبا ( بخش خصوصی ) براي جذبنيروي انساني كارآمد

21. الف) چالش ها ارزيابي قيمت پايه سهام و روش واگذاري محدوديت ها و توان جذب بازار سرمايه 4- مباحث اجرایی نبود سرمايه گذاري خارجي سهام عدالت و تاثير آن بر عملكرد آتي و مديريت بانک

22. 1-1- چالشهای خصوصی سازی 1- قبل از خصوصي سازي (كارهاي در دست اقدام) 2-1- چالش های حقوقي ب) برنامه هاي جامع خصوصي سازي 3-1- چالش های مالي 2- در حين خصوصي سازي 4-1-چالش های نیروی انسانی، ساختار و تشکیلات 3- بعد از خصوصي سازي

23. 1- برنامه ريزي براي مديريت قبل از خصوصي سازي 1-1- چالشهای خصوصی سازی • تعیین و احصاء چالشهای خصوصی سازي • ارائه راهكارهاي برون رفت از چالش هاي خصوصي سازي

24. 1- برنامه ريزي براي مديريت قبل از خصوصي سازي 2-1-چالش های حقوقي • تنظیم و تدوین اساسنامه جدید منطبق با قانون تجارت(مواد 278و 279 قانون تجارت) • آيين نامه فوق العاده اشتغال و مزاياي مامورين ثابت اعزامي به خارج از كشور • آيين نامه آموزشي • آيين نامه انضباطي • آيين نامه معاملات • آيين نامه استخدامي • مصوبه نحوه واگذاري سهام

25. 1- برنامه ريزي براي مديريت قبل از خصوصي سازي 3-1-چالش های مالي • اقدامات لازم برای شفافیت مالی • ايجاد واحد خصوصي سازي در امور مالي هر يك از بانک ها كه در آينده مسئوليت مديريت سهام شركت را به عهده خواهد داشت. • تهیه برنامه زمان بندی واگذاری • رفع بندهای حسابرس و بازرس قانونی به ويژه بندهاي تاثیر گذار بر اقلام سود و زیانی • تجدید ارزیابی دارایی های ثابت و اصلاح میزان سرمایه پس از آن

26. 1- برنامه ريزي براي مديريت قبل از خصوصي سازي 4-1- چالش های نیروی انسانی، ساختار و تشکیلات • اصلاح ساختار تشکیلاتی با نگرش بخش خصوصی • واگذاری فعالیت های بازاریابی ، ارزیابیطرح ها و ارزیابی ریسک به بخش خصوصی (برون سپاری) • ادغام شعب غیر سود ده • فروش دارایی های غیر مولد • تغییر نگرش در جذب و نگهداری مشتریان و پیروی از الگوهای رایج در بازار های جهانی • جذب مشارکت شرکت های معتبر خارجی به منظور گسترش خدمات بانکی نوین در کشور • کاهش هزینه های غیر ضروری و واگذاری بخشی از خدمات اداری به شرکت هاي خصوصي • بررسي مشكلات مربوط به كاركنان در راستاي ايجاد امنيت شغلي

27. ب) برنامه هاي جامع خصوصي سازي 1-2- آماده سازي بستر فرهنگي و اجتماعي مناسب 2- برنامه ريزي براي مديريت در حين خصوصي سازي 2-2- برنامه ريزي در راستاي تحقق سرعت لازم براي واگذاري سهام بانک ها به منظور اجتناب از طولاني شدن فرآيند واگذاري

28. 2- برنامه ريزي براي مديريت در حين خصوصي سازي 1-2- آماده سازي بستر فرهنگي و اجتماعي مناسب موفق ترين برنامه هاي خصوصي سازي بر آموزش همگاني و انتشار آگهي فروش تاكيد داشته اند؛ لذا تلاش ويژه براي اطلاع رساني به مردم و پرسنل موجب تشويق آن ها به شركت در برنامه خصوصي سازي خواهد شد كه در اين راستا نقش مهم و خطير رسانه ها مورد تاييد و تاكيد قرار دارد .

29. 2- برنامه ريزي براي مديريت در حين خصوصي سازي 2-2- برنامه ريزي در راستاي تحقق سرعت لازم براي واگذاري سهام بانک ها به منظور اجتناب از طولاني شدن فرآيند واگذاري • سرعت واگذاري در تعيين پيامد هاي خصوصي سازي بسيار مهم است. • سرعت اتخاذ تصميمات براي خصوصي سازي منعكس كننده عزم و پايبندي دولت به فرآيند خصوصي سازي نيز مي باشد. • طولاني شدن واگذاري ها ، باعث كم رنگ شدن اهداف و به تعويق افتادن نتايج و افت عملكرد و كارايي خواهد شد. • طولاني شدن واگذاري ها، هزينه هاي روانشناختي ( تضعيف روحيه كارمندان و مديران ) را بالا خواهد برد .

30. 1- فروش دارايي ها 2- عرضه سهام به عموم 3- صدور و توزيع كوپن مرسوم ترين روش هاي خصوصي سازي 4- فروش بانک ها به كاركنان و مديريت شركت ها 5- تقسيم به واحدهاي كوچك تر 6- مشاركت با بخش خصوصي 7- اجاره به شرط تمليك 8- عرضه سهام به گروه هاي خاص

31. مرسوم ترين روش هاي خصوصي سازي 1- فروش دارايي ها فروش بخشي يا كل سهام دولت به اشخاص حقيقي و حقوقي كه به روش حراج انجام مي گيرد .

32. مرسوم ترين روش هاي خصوصي سازي 2- عرضه سهام به عموم در اين روش عرضه سهام در بازار هاي مالي ( بورس اوراق بهادار ) به صورت آزاد و بدون قيد و شرط به مردم صورت مي پذيرد. اين روش به دليل هزينه كم و رعايت مكانيزم بازار مطلوب بسياري از كشور ها بوده است .

33. مرسوم ترين روش هاي خصوصي سازي 3- صدور و توزيع كوپن جلوگيري از ايجاد انحصار و عدالت محوري از مشخصه هاي اين روش مي باشد.

34. مرسوم ترين روش هاي خصوصي سازي 4- فروش سهام به كاركنان و مديريت شركت ها افزايش بهره وري و انگيزه ميان كاركنان و كاهش مسائل مالك و كاركنان از مزاياي اين روش است .

35. مرسوم ترين روش هاي خصوصي سازي 5- تقسيم به واحدهاي كوچك تر • اين روش براي واحد های بسيار بزرگ با بيش از 1000 شعبه توصيه مي شود. • در اين روش، واگذاري ها به تفكيك نمايندگي با بازده مطلوب ، نمايندگي با بازده متوسط و نمايندگي با بازده غير مطلوب انجام مي پذيرد.

36. مرسوم ترين روش هاي خصوصي سازي 6- مشاركت با بخش خصوصي • دولت براي افزايش بهره وري و جلب سرمايه بخش خصوصي: • ابتدا سهام بانک مورد نظر (الزاماً بالاتر از 50 درصد) را به بخش خصوصي واگذار مي نمايد. • در مرحله بعد، پس از سود آوري بقيه سهام دولتي واگذار خواهد شد.

37. مرسوم ترين روش هاي خصوصي سازي 7- اجاره به شرط تمليك براي جلب مشاركت كارآفرينان دولت با شرايط خاص ( افزايش سودآوري ) واحد ها را براي مدتي به بخش خصوصي اجاره و در صورت احراز شرط قرار داد آن را واگذار مي نمايد .

38. مرسوم ترين روش هاي خصوصي سازي 8- عرضه سهام به گروه هاي خاص اين روش در صورت وجود بانک خصوصي كه داراي توان مديريتي و مالي براي بهينه سازي ساختار بانک ها است از طريق مزايده واگذار مي گردد .

39. برنامه هاي جامع خصوصي سازي 1- تدبير در يكپارچه نمودن اعضاي مجمع با توجه به پراكندگي سهام واگذاري و تنوع سهامداران 2- تدبير براي ذينفعان سهام عدالت در صورت زيان ده شدن شركت هاي واگذار شده 3- تصويب قوانين و مقررات خاص 3- برنامه ريزي براي مديريت بعد از خصوصي سازي 4- نحوه برنامه ريزي در خصوص نحوه استفاده از منابع مالي سازمان هاي بين المللي 5- تدبير در راستاي رفع محدوديت قانوني در سهم سرمايه گذاري هاي خارجي 6- نظارت در عدم استفاده مالكان جديد از اموال بانک در فعاليت هاي تجاري سفته بازي 7- برنامه ريزي مناسب در خصوص نيروي انساني با توجه به رويكرد اجتماعي

40. 3- برنامه ريزي براي مديريت بعد از خصوصي سازي 1-3- تدبير در يكپارچه نمودن اعضاي مجمع با توجه به پراكندگي سهام واگذاري و تنوع سهامداران • نحوه واگذاري سهم بانک در صورتي كه منجر به پراكندگي سهام و تنوع گردد، فرآيند انتخاب اعضاي مجمع و تصميم گيري در اداره امور بانک با مشكل مواجه خواهد شد.

41. 3- برنامه ريزي براي مديريت بعد از خصوصي سازي 2-3- تدبير براي ذينفعان سهام عدالت در صورت زيان ده شدن شركت هاي واگذار شده با وجود دغدغه هاي مقام معظم رهبري در صورت اجراي واگذاري سهام عدالت اگر شركت هاي واگذار شده سود ده نباشند، بايد براي قانع كردن اين سهامداران سرفصلي تحت عنوان « كمك به زيان » در بودجه كشور در نظر گرفت، تا بين سهامداران سهام عدالت توزيع شود .

42. 3- برنامه ريزي براي مديريت بعد از خصوصي سازي 3-3- تصويب قوانين و مقررات خاص خصوصي سازي بانک های دولتي ممكن است باعث انحصار و تمركز ثروت و سرمايه در دست عده به خصوصي گردد و در نهايت منجر به بوجود آوردن يك اقتصاد مافيايي در كشور شود؛ لذا براي مبارزه با چنين حالتي احتياج به وضع قوانين به خصوصي است.

43. 3- برنامه ريزي براي مديريت بعد از خصوصي سازي 4-3- نحوه برنامه ريزي در خصوص نحوه استفاده از منابع مالي سازمان هاي بين المللي • محل ديگر براي تامين مالي به منظور خصوصي سازي در خارج از كشور است. • سازمان هايي مثل صندوق بين المللي پول، سازمان توسعه صنعتي سازمان ملل، سازمان توسعه آسيا مي تواند به كشورهاي نيازمند سرمايه طبق ضوابط كمك مالي نمايد.

44. 3- برنامه ريزي براي مديريت بعد از خصوصي سازي 5-3- نظارت در عدم استفاده مالكان جديد از اموال بانک ها در فعاليت هاي تجاري سفته بازي پس از فرآيند خصوصي سازي ممكن است مالكان جديد مشغول فعاليت هاي تجاري سفته بازي و واسطه گري شوند و از دارايي ها از قبيل زمين ها در پروژه هايي مانند ساخت مجتمع هاي مسكوني و تجاري استفاده كنند .

45. 3- برنامه ريزي براي مديريت بعد از خصوصي سازي 6-3- برنامه ريزي مناسب در خصوص نيروي انساني با توجه به رويكرد اجتماعي • خصوصي سازي براي كاركنان ناكارا در كوتاه مدت پيامد هاي منفي را خواهد داشت (نه براي همه كاركنان)؛ اما در بلند مدت با افزايش كارايي خصوصي سازي مي تواند به افزايش فرصت هاي شغلي كمك كند.

46. جداول مقايسه اي فرآيند خصوصي سازي در كشور هاي مورد مطالعه از نقطه نظر اهداف ، روش ها و اقدامات اجرايي

47. جداول مقايسه اي فرآيند خصوصي سازي در كشور هاي مورد مطالعه از نقطه نظر اهداف ، روش ها و اقدامات اجرايي

48. جداول مقايسه اي فرآيند خصوصي سازي در كشور هاي مورد مطالعه از نقطه نظر اهداف ، روش ها و اقدامات اجرايي

49. جداول مقايسه اي فرآيند خصوصي سازي در كشور هاي مورد مطالعه از نقطه نظر اهداف ، روش ها و اقدامات اجرايي

50. جداول مقايسه اي فرآيند خصوصي سازي در كشور هاي مورد مطالعه از نقطه نظر اهداف ، روش ها و اقدامات اجرايي