300 likes | 496 Views
โลกาภิวัฒน์กับ การปรับโครงสร้างเศรษฐกิจไทย. รศ.ดร.พิชิต ลิขิตกิจสมบูรณ์. โลกาภิวัฒน์ยุคที่สอง. ประชากรหนึ่งในสามของโลกเข้าสู่ระบบตลาดทุนนิยม แรงงาน ทรัพยากรธรรมชาติ ตลาดผู้บริโภคใหม่ การปฏิวัติเทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสาร การไหลเวียนของข้อมูลข่าวสาร วัฒนธรรม และผู้คน
E N D
โลกาภิวัฒน์กับการปรับโครงสร้างเศรษฐกิจไทยโลกาภิวัฒน์กับการปรับโครงสร้างเศรษฐกิจไทย รศ.ดร.พิชิต ลิขิตกิจสมบูรณ์
โลกาภิวัฒน์ยุคที่สอง • ประชากรหนึ่งในสามของโลกเข้าสู่ระบบตลาดทุนนิยม • แรงงาน ทรัพยากรธรรมชาติ ตลาดผู้บริโภคใหม่ • การปฏิวัติเทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสาร • การไหลเวียนของข้อมูลข่าวสาร วัฒนธรรม และผู้คน • ต้นทุนธุรกรรมต่ำลง การเคลื่อนย้ายสินค้าและทุนระหว่างประเทศปริมาณมหาศาล นโยบายค้าเสรีแพร่หลาย • การแข่งขันในประเทศและแข่งขันข้ามพรมแดน
การเปลี่ยนกระบวนทัศน์การเปลี่ยนกระบวนทัศน์ • การสูญเสียความเชื่อมั่นใน “ภูมิปัญญาของรัฐบาล” • การปฏิรูปเศรษฐกิจชิลีภายใต้ปิโนเชต์ ทศวรรษ 1970-80 • รัฐบาลแธ็ทเชอร์ในอังกฤษและการแปรรูปรัฐวิสาหกิจ (1979-1990) แพร่ขยายไปทั่วยุโรปตะวันตก • ลดการกำกับโดยรัฐในสหรัฐอเมริกายุคเรแกน (1980-1988) • การปฏิรูปเศรษฐกิจออสเตรเลีย นิวซีแลนด์ (ปลายยุค 1980) • การล่มสลายของระบบสังคมนิยม (1989-1991)
กระแสปฏิรูปเศรษฐกิจยุค 1990 • ใช้ประโยชน์จากโลกาภิวัตน์ และลดผลกระทบทางลบ • การปฏิรูปในสหรัฐอเมริกายุคคลินตัน โดยเฉพาะคือ NAFTA • การปฏิรูปในเอเชีย • เกาหลีหลังวิกฤตเศรษฐกิจ 1997 (เปิดเสรี) • การเปิดประตูของจีนและอินเดียเข้าสู่ระบบตลาดทุนนิยม • การปฏิรูปโคอิซูมิในญี่ปุ่น (การแปรรูปไปรษณีย์) • การปฏิรูปในขอบเขตจำกัดในละตินอเมริกา
การแพร่ขยายของความตกลงการค้าการแพร่ขยายของความตกลงการค้า • การเจรจารอบโดฮาขององค์การการค้าโลกประสบอุปสรรค • การก่อตั้ง NAFTA ในอเมริกาเหนือ กับสหภาพยุโรป (EU) • ความตกลงหุ้นส่วนยุทธศาสตร์เศรษฐกิจเอเชีย-แปซิฟิก (TPP) • ประชาคมเศรษฐกิจอาเซียน (AEC) ปี 2015 • อาเซียนบวกสาม อาเซียนบวกหก • ความตกลงการค้าเสรีทวิภาคีและระดับภูมิภาค (FTAs) กว่า 300 ความตกลงทั่วโลก
การแข่งขันระหว่างประเทศการแข่งขันระหว่างประเทศ • การเปิดประตูของจีน-อินเดีย • โครงสร้างอุตสาหกรรมหลากหลาย จากแรงงาเข้มข้น ทุนเข้มข้น ไปถึงความรู้เข้มข้น • เน้นเทคโนโลยีระดับสูงในอิเล็กทรอนิสก์ โทรคมนาคม ยา รถยนต์ • ส่วนแบ่งตลาดการค้าในโลกเพิ่มขึ้นอย่างรวดเร็ว • มาเลเซีย: อุตสาหกรรมซอฟท์แวร์และอิเล็กทรอนิกส์ • สิงคโปร์: วาระแห่งชาติเรื่องทรัพย์สินทางปัญญา (2001)
การเปิดประเทศเวียดนามการเปิดประเทศเวียดนาม • การไหลเข้ามาของเงินลงทุนข้ามชาติ • ระบบการค้าและการลงทุนที่เปิดกว้างขึ้น • สมาชิกองค์การการค้าโลก (11 มกราคม 2007) • ท่าเรือน้ำลึกที่อ่าวคัมราห์น (2002; ไฮฟอง โฮจิมินห์ซิตี้) • ระบบรถไฟฟ้า Ho Chi Minh City Metro: • Monorail 3 สาย ใต้ดิน 6 สาย 167 กม. แล้วเสร็จ 2014-2020 • สนามบินนานาชาติแห่งใหม่ (Long Thanh; 100 ล้านคนต่อปี)
รถไฟ Shinkansen ฮานอย-โฮจิมินห์ซิตี้ (US$ 33 billion) • ระบบรางคู่ ระยะทาง 1,630 กม. ก่อสร้าง 2011 ให้บริการ 2020 • ลดเวลาเดินทางจาก 32 ชั่วโมงเหลือ 7 ชั่วโมง • โรงกลั่นน้ำมันเชื้อเพลิงและการส่งออกน้ำมันสำเร็จรูป • ผลิตน้ำมันดิบเป็นอันดับ 5 ของเอเชีย • ส่งออกไปสิงคโปร์ ประเทศไทย ออสเตรเลีย (200,000 bbl/d) • โรงกลั่นที่หนึ่ง (2009); ที่สองเริ่มสร้าง 2010; มีแผนโครงการที่สาม • โรงไฟฟ้านิวเคลียร์สองแห่ง • โรงที่หนึ่ง (US$ 6 billion) เปิด 2015; โรงที่สอง ปี 2020
จัดตั้งศูนย์อวกาศแห่งชาติ เวียดนาม ที่ฮัวลัก ไฮเทคพาร์ค พื้นที่ 9 เฮคตาร์ • เป็นความร่วมมือทางวิทยาศาสตร์ระหว่างเวียดนามกับญี่ปุ่น มูลค่า 600 ล้านดอลลาร์สหรัฐฯ • ก่อสร้างแล้วสร้างปี 2018 • เน้นดาวเทียมตรวจสภาพอากาศสองดวง • ดาวเทียมดวงแรก สร้างโดยวิศวกรญี่ปุ่น กำหนดส่งขึ้นปี 2017 • ดาวเทียมดวงที่สอง สร้างโดยวิศวกรเวียดนามที่อบรมในญี่ปุ่น
ประเทศไทยอยู่ตรงไหน? • พัฒนาอุตสาหกรรมตามแผนพัฒนาเศรษฐกิจฉบับที่ 1(2504) • อุตสาหกรรมทดแทนการนำเข้า ส่งออกสินค้าเกษตรและสินแร่ไปแลกกับการนำเข้าเครื่องจักรและวัตถุดิบขั้นกลาง • ผลิตสินค้าสนองภายในประเทศ เป็นอุตสาหกรรมแรงงานเข้มข้น • ตั้งกำแพงภาษี กีดกันการแข่งขัน ให้สิทธิพิเศษผ่านการส่งเสริมการลงทุน (BOI) • ร่วมทุนไทย-ต่างชาติ โดยเฉพาะอย่างยิ่ง ญี่ปุ่น • รัฐวิสาหกิจในสาธารณูปโภคและในอุตสาหกรรม “ยุทธศาสตร์” (เช่น ขนส่ง เครื่องหนัง แบตเตอรี่ ยารักษาโรค)
ระบบสถาบันการเงินไทยแบบปิด ในการควบคุมของธนาคารแห่งประเทศไทย ปลอดพ้นจากการแข่งขัน • วิกฤตราคาน้ำมัน 2515-2522 และความไม่สงบทางการเมือง (14 ตุลา 2516 และ 6 ตุลา 2519) • หลัง 2520 พัฒนาอุตสาหกรรมหนักและพลังงาน ใช้ทุนเข้มข้น • แหล่งก๊าซธรรมชาติในอ่าวไทย อุตสาหกรรมพลังงานและปิโตรเคมี • อุตสาหกรรมเหล็กและเหล็กกล้า รถยนต์ เคมี เครื่องจักรเกษตร • อุตสาหกรรมส่วนใหญ่ยังคงรวมศูนย์และได้รับการคุ้มครองสูง
ปลายยุค 2520 ส่งเสริมอุตสาหกรรมส่งออก เครื่องใช้ไฟฟ้า อิเล็กทรอนิกส์ ชิ้นส่วนยานยนต์ อาหารแปรรูป • เน้นร่วมลงทุนกับญี่ปุ่น ใช้เป็นฐานการผลิตเพื่อส่งออกไปยุโรปและสหรัฐอเมริกา • หลัง 2530 มีการย้ายฐานการผลิตสินค้าอิเล็กทรอนิกส์ ไอที คอมพิวเตอร์จากญี่ปุ่น เกาหลี และใต้หวัน มาประเทศไทย • 2531-2534 เศรษฐกิจขยายตัวในอัตราสูง
โครงสร้างเศรษฐกิจไทยนับแต่ 2523 • เกษตรกรรมลดสัดส่วนในจีดีพีลงจาก 25% เป็น 11% • อุตสาหกรรมเพิ่มสัดส่วนจาก 21% เป็น 30% • สาขาเศรษฐกิจสมัยใหม่ (อุตสาหกรรม ก่อสร้าง ขนส่งและคมนาคม บริการทางการเงิน ค้าส่งค้าปลีก) 67% • ยังเป็นแรงงานเข้มข้นและทักษะเข้มข้น เช่น สิ่งทอเสื้อผ้า อิเล็กทรอนิกส์ อุปกรณ์ไฟฟ้า อัญมณี • เทคโนโลยีสูงเติบโตเร็ว (เครื่องจักร เคมี ชิ้นส่วนคอมพิวเตอร์)
โครงสร้างการค้าต่างประเทศนับแต่ 2538 • ส่งออกสินค้าอุตสาหกรรม 80% • มุ่งไปทางเทคโนโลยีเข้มข้นมากขึ้น (เครื่องจักร อิเล็กทรอนิกส์ เคมี อุปกรณ์ไฟฟ้า ชิ้นส่วนคอมพิวเตอร์) • สินค้านำเข้า เป็นสินค้าทุน สินค้าขั้นกลางและวัตถุดิบอุตสาหกรรม 81% • นำเข้าสินค้าเทคโนโลยี เครื่องจักร
วิกฤตเศรษฐกิจปี 2540 • มาตรการ BIBFไม่ใช่การเปิดเสรีทางการเงิน แต่เป็นการเปิดเสรีการกู้เงินจากต่างประเทศผ่านธนาคารพาณิชย์ไทยที่ผูกขาด • ไม่มีการกำกับดูแล ตรวจสอบ ไม่มีการประเมินโครงการ • ภาคธุรกิจไทยที่ได้รับการคุ้มครองมานาน ไม่แข่งขัน ใช้ประโยชน์จากเงินกู้ราคาถูกมาลงทุนในโครงการที่ไม่คุ้มค่า • เงินทุนล้นเกินไหลจากอุตสาหกรรมไปตลาดหลักทรัพย์และที่ดิน • กลุ่มธุรกิจขนาดใหญ่ส่วนมากประสบความเสียหายอย่างหนัก
บทเรียนจากวิกฤตเศรษฐกิจ 2540 • ความอ่อนแอทางโครงสร้างเศรษฐกิจกับความผิดพลาดทางนโยบายของธนาคารแห่งประเทศไทย • การแสวงหาประโยชน์จากโลกาภิวัฒน์ต้องมีการปฏิรูปโครงสร้างเศรษฐกิจและปรับเปลี่ยนบทบาทของรัฐ • เสริมความเข้มแข็งของระบบตลาดแข่งขัน ปรับตัวให้รับมือกับความผันผวนในสากลได้ • รัฐบาลและธนาคารแห่งประเทศไทยลดการแทรกแซง --- จากการควบคุมโดยตรง เป็น “ผู้คุ้มกฎ”
ปัญหาโครงสร้างเศรษฐกิจไทยปัญหาโครงสร้างเศรษฐกิจไทย • โครงสร้างพื้นฐานกายภาพล้าสมัยและประสิทธิภาพต่ำ • ระบบการขนส่งพึ่งพาถนนและน้ำมันเชื้อเพลิงเป็นหลัก • ต้นทุนสูงต่อน้ำหนักบรรทุก • การขนส่งระบบรางล้าสมัย ไม่มีประสิทธิภาพไม่มีการเปลี่ยนแปลงนัยสำคัญ • การขนส่งทางน้ำในประเทศถูกละเลย ไม่พัฒนา • ไม่มีความเชื่อมโยงทั้งระบบทางบก น้ำ และอากาศ
ปัญหาขาดแคลนแหล่งพลังงานปัญหาขาดแคลนแหล่งพลังงาน • พึ่งพาการนำเข้าน้ำมันดิบ 80% • ก๊าซธรรมชาติในอ่าวไทยไม่พอใช้ ต้องนำเข้าจากประเทศเพื่อนบ้าน (พม่า มาเลเซีย) • เขื่อนผลิตไฟฟ้า พลังงานนิวเคลียร์ กับสิ่งแวดล้อม? • พลังงานไฟฟ้ามีราคาสูง ขาดแคลน ต้องนำเข้า (ลาว) • แนวโน้มต้องเป็นผู้นำเข้าพลังงานจากประเทศโดยรอบ • ต้นทุนค่าขนส่งและโทรคมนาคมสูง เครือข่ายไม่ทั่วถึง
อัตราค่าจ้างแรงงานสูงกว่าประเทศในระดับเดียวกันอัตราค่าจ้างแรงงานสูงกว่าประเทศในระดับเดียวกัน • ปัญหาขาดแคลนแรงงานในเกษตรและอุตสาหกรรม • ทักษะทางภาษาอังกฤษ คณิตศาสตร์ วิศวกรรมและวิทยาศาสตร์ • ขาดแคลนการวิจัยและพัฒนา ไม่มีฐานเทคโนโลยีของตัวเอง • ตลาดการค้าและการลงทุนมีแนวโน้มไหลไปสู่ประเทศคู่แข่ง • ระดับความสามารถในการแข่งขันของไทยลดต่ำลงเรื่อย ๆตั้งแต่ปี 2549 (World Economic Forum)
มาตรการปฏิรูปเศรษฐกิจมาตรการปฏิรูปเศรษฐกิจ • ยกระดับระบบเศรษฐกิจไปสู่การผลิตมูลค่าสูงขึ้น • แรงงานเข้มข้น(labor intensive) • ทักษะเข้มข้น (skill intensive) • ทุนเข้มข้น (capital intensive) • เทคโนโลยีเข้มข้น (technology intensive) • ความรู้เข้มข้น (knowledge intensive) --- ทรัพย์สินทางปัญญา เป็นเรื่องสำคัญ
อุตสาหกรรมแรงงานเข้มข้นและทักษะเข้มข้นมีความเสี่ยงอุตสาหกรรมแรงงานเข้มข้นและทักษะเข้มข้นมีความเสี่ยง • ค่าจ้างสูง การศึกษาและทักษะของแรงงานไม่ยกระดับ • ยกระดับโครงสร้างพื้นฐานขนส่งและโทรคมนาคม • ระบบรางคู่ รถไฟความเร็วสูง สนามบิน ท่าเรือน้ำลึก อินเตอร์เน็ต • การเปิดเสรีการค้า การลงทุน และทางการเงินอย่างเป็นขั้นตอน • ลดอัตราภาษีนำเข้า เพิ่มมาตรการกำกับที่มิใช่ภาษี • การปฏิบัติต่อนักลงทุนต่างชาติเยี่ยงคนชาติ • ขยายบทบาทสถาบันการเงินต่างชาติ • ลดการผูกขาด เพิ่มการแข่งขันภายในประเทศ
การแปรรูปรัฐวิสาหกิจอย่างโปร่งใสและมีขั้นตอนการแปรรูปรัฐวิสาหกิจอย่างโปร่งใสและมีขั้นตอน • สาขาที่ผลิตสินค้าเอกชนและขาดทุน ควรยกเลิก • สาธารณูปโภค แปรรูปการให้บริการ แยกจากโครงข่ายของรัฐ • มีมาตรการสนับสนุนช่วยเหลือผู้ที่ถูกผลกระทบ • นักธุรกิจ เกษตรกร ลูกจ้างเอกชน และรัฐวิสาหกิจ • วินัยทางการคลังและหนี้สาธารณะในระดับต่ำ • เน้นสาธารณสุข การศึกษา และสวัสดิการสังคมให้เพียงพอ • ปฏิรูประบบภาษีให้ง่าย โปร่งใส เป็นธรรม รวมภาษีทรัพย์สิน
ยกระดับอุตสาหกรรมไปสู่เทคโนโลยีเข้มข้นและความรู้เข้มข้นยกระดับอุตสาหกรรมไปสู่เทคโนโลยีเข้มข้นและความรู้เข้มข้น • ให้มีความสามารถในการแข่งขันด้วยเทคโนโลยีของไทยและต่อยอดของต่างประเทศ • แรงงานเน้นการฝึกอบรมและวิศวกรรม • เพิ่มการใช้จ่ายสนับสนุนการวิจัยและพัฒนาภาครัฐ • สิทธิประโยชน์แก่การวิจัยและพัฒนาภาคเอกชน • ทรัพย์สินทางปัญญาต้องเป็นวาระแห่งชาติ • กฎหมายทรัพย์สินทางปัญญาต้องแก้ไขให้ทันสมัย • การบังคับใช้ทรัพย์สินทางปัญญาอย่างจริงจัง