TÜRKİYE VE DÜNYA MERMER VE DOĞALTAŞ EKONOMİSİ

1. Türkiye ve Dünya Mermer ve Doğal Taş Ekonomisi, Uluslararası Spesifikasyonlar, Potansiyeller, İç Tüketim, İthalat, İhracat ve İstihdam

3. TÜRKİYE VE DÜNYA MERMER VE DOĞALTAŞ EKONOMİSİ Doğal taş bakımından, jeolojik yapısı itibarıyla zengin bir potansiyele sahip olan Türkiye, 5.1 milyar m3 (13.9 milyar ton) doğal taş rezervi ile dünyadaki 15 milyar m3'lük rezervin %40'ına sahiptir. Türkiye’de çeşitli renk ve desenlerde kristalin kalker (mermer), kalker, traverten oluşumlu kalker (oniks), konglomera, breş ve magmatik kökenli kayaçlar (granit, siyenit, diyabaz, diyorit, serpantin,vb) bulunmaktadır. Marmara ve Ege Bölgeleri başta olmak üzere, Trakya’dan Doğu Anadolu’ya kadar hemen tüm coğrafi bölgelerimizde, dünya pazarlarında beğeni kazanabilecek nitelikte doğal taş rezervlerine rastlanmaktadır. Bu rezervlerin büyük bir bölümü Afyon, Balıkesir, Muğla, Eskişehir, Denizli, Tokat, Çanakkale, Konya, Bilecik, Kırşehir ve Elazığ illerinde bulunmaktadır. Dünya doğal taş ticareti potansiyelinin önemli miktarını, işlenmiş ürünler oluşturmaktadır. 2006 yılında, doğal taş ihracatımızın yaklaşık %75’i işlenmiş ürün, %16’sı ham ürün ve % 9’u yarı işlenmiş ürün olarak yapılmıştır. Doğal taş ihracatının yapıldığı en büyük pazar ABD’dir. ABD’yi sırasıyla, Çin Halk Cumhuriyeti, İngiltere, İspanya ve Kanada izlemektedir. Ürün bazında ise; ham blok/plaka ihracatında Çin, işlenmiş mamul ürün ihracatında ise ABD ilk sırada yer almaktadır. 2006 yılında ABD’nin yanı sıra, Çin, İngiltere, Kanada, Türkmenistan ve Birleşik Arap Emirlikleri gibi pazarlarda önemli ölçüde artışlar görülmektedir. Bu gelişmeler, söz konusu ülkelerin yapı sektöründe yaşanan gelişmelerle paralellik göstermektedir.

4. Ülkemiz doğal taş sektörü son yıllarda önemli bir ivme kazanmıştır. 80’li yılların başında 4 milyon dolar civarında olan doğal taş ihracatı, 90’lı yılların başında yaklaşık 40 milyon dolar, 2000 yılında 189 milyon dolar ve 2006 yılında 1 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir. 2008 Olimpiyatları'nın Pekin’de yapılacak olması ile Çin'de inşaat sektörü yatırımlarının yoğunlaşması, 2006 yılında söz konusu ülkeye yapılan ihracatı önemli derecede arttırmıştır. Çin'de yeni yapılan otel ve kamu binalarının çoğunda mermer ve kireç taşı kullanımının tercih edilmesi, Türk doğal taş sektörüne büyük fırsatlar sunmaktadır. İngiltere’de, son yıllarda eski mimari yapıtları korumak üzere başlatılan restorasyon çalışmaları, prestijli proje inşaatları ve şehir planlama düzenlemelerinde artış görülmektedir. Ayrıca, 2012’deki Olimpiyatların Londra’da yapılacak olmasının, önümüzdeki yıllarda, ülkenin doğal taş talebinin artmasında büyük bir rol oynayacağı, Türk doğal taş sektörünün de bundan pay alacağı düşünülmektedir. Kanada’da ise doğal taş kullanımının giderek daha fazla yaygınlaştığı görülmektedir. Türkmenistan’da da son yıllarda, gerek konut gerek diğer yapı faaliyetleri hızla gelişimi ve özellikle başkent Aşkabat’ta sosyal etkinliklere yönelik olarak inşaat faaliyetleri, hastane, kültür merkezleri, anıt, tiyatro ve müze projeleri yapımının hızla artması ve yeni inşa edilen yapılarda mevcut çevrenin mimari dokusuyla uyumlu taşların tercih edilmesi dolayısıyla Kemalpaşa beyazı mermerinin yoğun olarak kullanılması, söz konusu ülkeye gerçekleştirilen doğal taş ihracatının artmasında önemli rol oynamaktadır.

5. Birleşik Arap Emirlikleri gelişen inşaat sektörü ile dikkat çekmekte ve doğal taş ihracatçılarımız için potansiyel bir pazar olarak düşünülmektedir. Ülkede inşaat aktivitelerinin önemli bir bölümünü büyük ölçekli projeler, kuleler, endüstri parkları, alış-veriş merkezleri oluşturmaktadır. Sektörde modern mimari stillere ve inşaat metotlarına yönelen ilgi nedeniyle, kullanılan materyaller uluslararası pazarlardan sağlanmaktadır. Ülke, inşaat malzemeleri ihtiyacının hemen hemen tamamını ithal etmektedir. Öte yandan, Dubai Uluslararası Havaalanının genişletilmesi, Dünya Adaları, China Town, Dubai Metrosunun yapımı, denizin palmiye ağacı şeklinde doldurulması ile üzerine alışveriş merkezi ve villalar inşa edilmesi planlanan üç Palmiye Ağacı, Dubailand parkı, su altı Hydropolis Oteli, Dubai Marina, Burj Dubai gibi büyük projeler ve muhtelif mega alış-veriş merkezleri ile otel ve konut inşaatları devam etmektedir. %32’lik payı ile, sektör ihracatı içerisinde ikinci büyük grubu oluşturan İşlenmiş Mermer’in ihracatı ise değerde %23 artış göstererek 329,5 milyon dolara ulaşmıştır. Bu ürün grubunun ihracatında yine ABD 101,5 milyon dolar ile ilk sırada yer almaktadır

6. Diğer önemli bir ürün olan Mermer Ham Blok ihracatımız %53 oranında artışla, 128,7 milyon dolar olarak gerçekleşmiştir. Söz konusu dönemde Çin Halk Cumhuriyeti, 78,1 milyon dolarla anılan ürün grubunun en fazla ihraç edildiği ülke olurken, Çin Halk Cumhuriyeti’ni, 14,8 milyon dolarla Suriye takip etmiştir. Yunanistan, Tayvan ve İtalya ihracatın yapıldığı diğer önemli ülkeler olmuşlardır. Doğal taş ihracatında diğer ürünler ise 26,2 milyon dolar ile inşaata elverişli diğer ham taşlar, 13,8 milyon dolar ile traverten ham plaka, 11,3 milyon dolar ile traverten ham blok ve 9,4 milyon dolar ile işlenmiş granit olarak sıralanmaktadır. Traverten ham plaka ihracatında ABD ilk sırada iken, İnşaata Elverişli Diğer Ham Taşlar ve Traverten ham blok ihracatında Çin’in ağırlığı görülmektedir. İşlenmiş granit ihracatında ise ilk sırada yer alan Rusya Federasyonu’na bu dönemde yapılan ihracat % 45 oranında azalarak, 1,8 milyon dolar olarak gerçekleşmiştir. Öte yandan Gürcistan ve Irak’a yapılan ihracatın önemli ölçüde arttığı gözlemlenmektedir. Dünya doğal taş rezervlerinin yaklaşık üçte biri ülkemizde olmasına rağmen Türkiye bu potansiyelini kullanmada arzu edilen seviyede değildir. Türkiye'nin dünya ticaretinde ihracat payı değer olarak ancak % 7'lerde seyretmekle birlikte, işlenmiş ürün ihracatının giderek artan bir seyir izlemesi ve blok ihracatına göre çok daha fazla katma değerin ülkemize kazandırılmış olması gelecek adına olumlu ve sevindirici bir gelişme olarak kabul edilmektedir. Bunlara ilaveten renk ve desen çeşitliliği ise Türkiye için ayrı bir üstünlük yaratmaktadır. Bununla birlikte, bu maden varlığımızın dış piyasalarda daha da önemli bir gelir kaynağı haline gelmesi için, modern teknolojilerin kullanılarak blok üretimindeki kayıpların asgariye indirilmesi, taşların işlenmesinde kullanılan teknolojinin daha da geliştirilmesi ve ayrıca, ocak, fabrika ve atölyeler ile pazarlama ve yapılarda taş montajı işlerinde çalışacak mühendis, formen, tekniker usta ve çırakların malzeme üretim teknolojisi, tasarım ve montajı konularında eğitilmesi özel önem taşımaktadır.

7. TÜRKİYE’NİN DOĞAL TAŞ POTANSİYELİ

8. Türkiye doğal taş rezervine ilişkin ilk değerlendirmeler 1966yılında MTAGenel Müdürlüğü tarafından yapılmış ve yaklaşık 5x10^9 m3 olarak belirlenmiştir. 1990-1994yılları arasında Devlet Planlama Teşkilatı (DPT) adına, İTÜ Maden Fakültesiöğretim elemanları tarafından arazide ocak bazında yapılan “Türkiye Mermer Envanteri” çalışması sonucunda ise bu miktar bilimsel anlamdaki mermerler 3.870.000.000 m3, renkli kireçtaşları ve travertenler 2.720.000.000 m3, ekonomik olarak işletilebilecek sert taşlar 101.700.000 m3 olmak üzere toplam 7.600.000.000 m3 olarak hesaplanmıştır. Bu miktara,projenin yürütüldüğü tarihlerde güvenlik açısından rezerv çalışmaları yapılamayan Doğu ve Güneydoğu Anadolu’daki rezervlerin önemli bir kısmı dahil edilememiştir. Bu bölgelerimizdeki rezervlerin de katılması ile bu miktarın 10milyar m3’ün üzerine çıkacağı söylenebilir. Alp-Himalaya dağları kuşağı üzerinde yer alan Türkiye, Dünya mermer rezervlerinin yaklaşık %40’ına sahiptir. Ülkemizde 80’den fazla değişik yapıda ve 120’nin üzerinde değişik renk ve desende mermer rezervi bulunmaktadır. Bu mermerler genellikle dünya pazarlarında üstün kalitesiyle ilgi çeken mermer tipleridir. Ülkemizde önemli potansiyele sahip olan bölgeler Marmara, Batı Anadolu, GüneyAnadolu ve Orta ve Kuzey Anadolu Bölgeleridir. Özellikle İzmir, Uşak, Afyon, Muğla, Kırklareli, Balıkesir, Bursa, Kırşehir, Çankırı, Çorum, Kastamonu, Niğde, Kayseri,Artvin, Bitlis, Erzincan, Sivas, Tokat, Denizli, Kütahya, Eskişehir, Diyarbakır, Elazığ, Çanakkale, Konya, Bilecik ve Manisa illerinde zengin yataklar bulunmaktadır.

9. Türkiye Mermer Ocakları Dağılımı • Balıkesir %27,00 Muğla % 6,40 • Afyon %23,60 Eskişehir % 4.03 • Bilecik %11,14 Uşak % 2.37 • Denizli %7,58 Kırklareli % 1.90 • Bursa %6,92 Kırşehir % 1.18 Türkiye’nin uluslar arası piyasalarda en tanınmış mermer çeşitleri arasında Süpren, Elazığ Vişne, Akşehir Siyah, Manyas Beyaz, Bilecik Bej, Kaplan Postu, Denizli Traverten, Ege Bordo, Milas Leylâk, Gemlik Diyabaz ve Afyon Şekeri sayılabilir. Bilecik – Bej Mermer Ocağı

10. Stok Sahaları İÇ TÜKETİM Türkiye’nin iç tüketiminin miktarlarını gösteren sağlıklı sayısal veriler bulunamamıştır. Enflasyonist baskılar ve işletme sermayesinin pahalı oluşu nedeniyle doğal taş sektöründe geniş stoklarla çalışmak olanaksızdır. Diğer bir ifade ile yılda üretilen doğal taş miktarının ihracattan sonraki bölümünün çok az bir kısmı ertesi yıla stok olarak devredilmekte ve geri kalan bölümü ise yurt içinde tüketilmektedir. Uluslararası istatistiklerde Türkiye’nin 1998 yılı tüketimi eksik olarak7.420.000 m2 şeklinde yer almıştır . Oysa aynı yıl Türkiye iç tüketimi750.000 ton eşleniği olarak (18 m2/ton parametresi ile hesaplanmıştır) 13.500.000 m2 olarak tahmin edilmiştir.

11. Dünyada mermer ihraç eden ülkeler (1997) İTHALAT ve İHRACAT • İtalya 3306000 ton % 22,1 • Çin 2650000 ton %17,7 • Hindistan 1784000 ton %11,9 • İspanya 1110000 ton %7,4 • Brezilya 876000 ton %5,9 • G. Afrika 757000 ton %5,1 • Portekiz 555000 ton %3,7 • Türkiye 403327 ton %2,7 • ABD 324000 ton %2,2 • Finlandiya 309000 ton %2,1

12. Yıllara göre doğaltaş ihracatı

13. Bugüne kadar ihracat yaptığımız İtalya, İspanya ve Yunanistan gibi Akdeniz ülkelerinde mermer rezervlerinin giderek azaldığı ve ocakların verimsizleştiği bilinmektedir. İtalya ve İspanya, dünya piyasalarında mermerin yerine sert taşları sunmaya başlamıştır. Bu nedenle granit üreten Çin, Hindistan, Brezilya ve Güney Afrika Cumhuriyeti dünya sert taş pazarına hâkimdir. Ülkemizde ise granit üretimi dünya ticaretine hâkim olacak düzeyde değildir. Hatta her yıl yaklaşık 40 milyon dolarlık granit ithalâtı yapılmakta ve genellikle bu granitler kamu kurumlarında kullanılmaktadır. Buna karşın özel sektör de yurt dışına granit ihraç etmektedir. Burada bir çelişki bulunmaktadır. Oysa ülkemiz granit rezervi bakımından da zengindir. Ancak gerekli ilgi ve yatırım yapılırsa granit üretimimiz artacaktır. Özellikle paleozoik yaşlı arazilerde zengin granit depoları bulunmaktadır. Buna en iyi örnek Kozak (Bergama) yöresi verilebilir. Burada oldukça fazla granit rezervi vardır ancak modern ve büyük işletmeler olmadığından potansiyel tam olarak değerlendirilememektedir. Küçük ölçekli granit işleme atölyeleriyle üretim yapılmaktadır. Bu gibi yörelerde gerekli yatırım yapılırsa mevcut potansiyel değerlendirilebilir.

15. Dünyada mermer ithal eden ülkeler (1997) • İtalya 2086000 ton % 14,0 • Japonya 1923000 ton %12,9 • Tayvan 1648000 ton % 11,0 • Almanya 1107000 ton % 7,4 • ABD 1027000 ton % 6,9 • Çin 1012000 ton % 6,8 • İspanya 630000 ton % 4,2 • Benelüks 564000 ton % 3,8 • S.Arabistan 447000 ton % 3,0 • G.Kore 428000 ton % 2,9

18. İhracat Stok Sahası

19. İSTİHDAM Son yıllarda hızlı bir büyüme gösteren sektör,kendi özelliği gereğince yoğun işçi ve personel istihdam etmektedir.Günümüz itibariyle ülke mermer sektöründe yaklaşık 100.000 çalışan bulunmaktadır. Sektör genelde kırsal kesimde açtığı ocaklarda yöre halkını çalıştırmakta,köylüye kendi yerleşim alanında iş vermekte,tarım işçisini eğiterek sanayi işçisi haline getirmekte,köyülünün kendi köyünde çalışarak onun kente göçünü önlemektedir.Genelde madencilik sektörü kendi yapısı gereğince en az yatırımla istihdam yaratma özelliğine sahip olduğu gibi bu sektörde istihdam edilen her işçi bunun üstüne bulunan sektörlerde en az 8-10 işçinin iş bulmasına neden olmaktadır.Sanayinin ve gelişmenin temelinde madencilik sektörü yer almaktadır. Türkiye’de aralıklı da olsa çalışan doğal taş ocak sayısı 900 civarındadır. Üretimin yoğunlaştığı iller sırasıyla Muğla, Balıkesir, Bilecik, Afyon, Amasya, Eskişehir, Bursa, Antalya, Denizli,Burdur’dur , Diyarbakır ve Elazığ’da da ocak üretimi artmaktadır. Her ocakta ortalama 10 kişinin istihdam edildiği varsayıldığında ocak istihdamı 9.000 kişi civarındadır. Türkiye’de fabrika ölçeğinde faaliyet gösteren tesislerin sayısı 500 civarındadır. Her tesiste ortalama 30 kişinin istihdam varsayıldığında fabrika istihdamı 15.000 kişi civarındadır.

20. Mermer İşletmesi

21. Fabrika Türkiye’de atölye ölçeğinde faaliyet gösteren tesislerin sayısı 5000 civarındadır. Her atölyede ortalama 4 kişinin istihdam edildiği varsayıldığında atölye istihdamı 20.000 kişi civarındadır. Türkiye’de yılda 13.500.000 m2 taş montajı gerçekleştirilmektedir. Usta için ortalama 15m2/yevmiye üzerinden hesap yapıldığında (300 gün/yıl) yardımcısı ile birlikte 6.000 kişilik bir istihdam hacmine ulaşılır. Doğal taş sektörü toplamda doğrudan 50.000, dolaylı olarak 100.000 kişilik bir istihdam yaratmaktadır.

22. Yıllara göre doğaltaş ihracatı

23. Bugüne kadar ihracat yaptığımız İtalya, İspanya ve Yunanistan gibi Akdeniz ülkelerinde mermer rezervlerinin giderek azaldığı ve ocakların verimsizleştiği bilinmektedir. İtalya ve İspanya, dünya piyasalarında mermerin yerine sert taşları sunmaya başlamıştır. Bu nedenle granit üreten Çin, Hindistan, Brezilya ve Güney Afrika Cumhuriyeti dünya sert taş pazarına hâkimdir. Ülkemizde ise granit üretimi dünya ticaretine hâkim olacak düzeyde değildir. Hatta her yıl yaklaşık 40 milyon dolarlık granit ithalâtı yapılmakta ve genellikle bu granitler kamu kurumlarında kullanılmaktadır. Buna karşın özel sektör de yurt dışına granit ihraç etmektedir. Burada bir çelişki bulunmaktadır. Oysa ülkemiz granit rezervi bakımından da zengindir. Ancak gerekli ilgi ve yatırım yapılırsa granit üretimimiz artacaktır. Özellikle paleozoik yaşlı arazilerde zengin granit depoları bulunmaktadır. Buna en iyi örnek Kozak (Bergama) yöresi verilebilir. Burada oldukça fazla granit rezervi vardır ancak modern ve büyük işletmeler olmadığından potansiyel tam olarak değerlendirilememektedir. Küçük ölçekli granit işleme atölyeleriyle üretim yapılmaktadır. Bu gibi yörelerde gerekli yatırım yapılırsa mevcut potansiyel değerlendirilebilir.

24. MERMER EKONOMİSİ

25. Doğal taş bakımından, jeolojik yapısı itibarıyla zengin bir potansiyele sahip olan ülkemizde, bugünkü verilere göre: - 3.8 milyar m³ işletilebilir mermer - 2.7 milyar m³ işletilebilir traverten - 995 milyon m³ granit rezervi bulunmaktadır. Bu değerlere göre Türkiye dünya doğal taş rezervinin yaklaşık %40'ına sahiptir. Türkiye'de yapılan araştırmalarda, 650'ye varan renk ve dokuda mermer çeşidinin bulunduğu belirlenmiştir. Başlıca doğal taş türlerimizi, çeşitli renk ve desenlerde kristalin kalker (mermer), kalker, traverten oluşumlu kalker (oniks), konglomera, breş ve magmatik kökenli kayaçlar (granit, siyenit, diyabaz, diyorit, serpantin, vb) oluşturmaktadır. Rezervlerimizin, mermer çeşitliliği ile birlikte değerlendirildiğinde, sektörün önemli bir istihdam kaynağına ve dünya pazarlarında önemli bir yere sahip olduğumuz görülmektedir. Türkiye'de üretilen ve uluslararası piyasada en tanınmış mermer çeşitleri, Süpren, Elazığ Vişne, Akşehir Siyah, Manyas Beyaz, Bilecik Bej, Kaplan Postu, Denizli Traverten, Ege Bordo, Milas Leylak, Gemlik Diyabaz ve Afyon Şeker'dir. Mermer Potansİyelİmİz

27. Rezervin büyük bölümü Afyonkarahisar, Balıkesir, Bilecik, Eskişehir, Kırşehir, Çanakkale, Denizli, Elazığ, Tokat, Konya ve Muğla da bulunmakta, yoğunlukla bu illerde faaliyet gösteren çoğunluğu küçük ve orta ölçekli pek çok işletmede, doğal taş/mermer işleme alanında faaliyet göstermektedir. Türkİye Mermer HarİtasI

28. TÜRKİYE MERMER DIŞ TİCARETİ VE TÜRKİYE MERMER STANDARTLARI

29. Mermer sektöründe, 2.100 adet mermer ocağı, küçük ve orta ölçekli 1.500 fabrika ve 7.500 atölyede yaklaşık 250.000 kişi istihdam edilmektedir. Üretimin tamamına yakın kısmı özel sektör tarafından yapılmaktadır. Türkiye'de yıllık doğaltaş üretimi 4 milyon m³ civarında olup işleme tesislerinin toplam plaka üretim kapasitesi 6,5 milyon m² civarındadır. Mermer, blok veya kesilmiş parlatılmış olarak ihraç edilmektedir. Doğal taş ihracatında katma değeri en yüksek ürün, işlenmiş mermer ve işlenmiş travertendir. Sektörün ihracat potansiyeli, yatırımlara paralel olarak hızla gelişmektedir. 2003-2008 arasında doğal taş ihracatımız %142 artışla 2,1 milyon tondan 5,1 milyon tona yükselmiştir. İhracat geliri ise 431 milyon dolar'dan %224 artışla 1,4 milyar dolar'a ulaşmıştır. 2008 yılı doğal taş ihracatının %67'sini işlenmiş ürünler oluşturmaktadır. İhracatın en önemli kısmını oluşturan işlenmiş mermer ve traverten ihracatında ilk sırada yer alan ülke ABD, İngiltere, Suudi Arabistan, BAE, Kanada, Fransa, Irak ve diğer ülkeler yer almaktadır. Blok mermer ihracatında ise en önemli alıcı yine Çin Halk Cumhuriyeti'dir. Ülkeyi sırasıyla İtalya, Suriye, Kanada, İspanya, BAE, Hindistan ve Yunanistan takip etmektedir. Granit ihracatında en önemli ülke ise Rusya Federasyonu olmuştur. Ülkeyi Kazakistan, Azerbaycan ve Gürcistan takip etmektedir. Dünya doğal taş ihracat sıralamasında daha birkaç yıl öncesine kadar sekizinci sırada yer alan Türkiye doğal tas sektörü, 2006 yılı itibari ile beşinci sıraya yükselerek İspanya'yı geride bırakmış, İtalya'ya ise çok yaklaşmıştır. Yakın bir gelecekte ise ilk üç içerisinde yer alarak dünya doğal taş ihracatında liderliğe yükselmek en büyük hedefimizdir. Mevcut Kapasİte

30. ÜRÜN BİRİM 2003 2004 2005 2006 2007 2008 Türkİye Doğal Taş İhracat Değerlerİ

33. BAZI MADENLERİN 2009 YILI İHRACAT DEĞERLERİ (milyon $) MERMER; 875,82; 52% DİĞER METALİK CEVHERLER; 37,50; 2% FERRO KROM; 50,24; 3% DİĞER MADENLER; KROM ; 183,58; 11% 39,87; 2% KUVARS; 12,08; 1% BENTONİT; 16,98; 1% ÇİNKO; 39,76; 2% MANYEZİT; 38,60; 2% ALÇI TAŞI,; 51,67; 3% BAKIR ; 172,72; 10% TABİİ BORAT VE KONS.; 69,32; 4% FELDSPAT; 64,06; 4% DİĞER END. HAM. MAD.; 51,28; 3%

34. Doğal Taş Sektöründeki bu düşüşün sebebi olarak 2 neden gösterilmektedir. 1- ABD deki mortgage krizi 2-Çin nin mermerimizi alıp işleyip bize geri satması

35. Dünya genelinde doğal taşların yapı ve dekorasyon malzemesi olarak kullanılmaya başlanması doğal taş üretiminin artmasına neden olmuştur. Özellikle son on yılda görülen artış, kazanım ve işleme teknolojisindeki gelişmelere paralellik göstermektedir. Giderek daha mükemmel hale getirilen işleme teknikleri ile taş, kolay ve ekonomik olarak istenen şekilde işlenmekte ve yeni kullanım alanları bulunmaktadır. Doğal taştan malzemelerin mimar ve tasarımcılar tarafından daha fazla tercih edilmesi dünyadaki tüketici sayısının artmasına neden olmuştur. Önemli ölçüde düşen piyasa fiyatları, ekolojik ve estetik görünümlü malzemelere olan ilginin artması da tüketimin artmasına yardımcı olmuştur. Uzmanlar gelecek yıllarda bu gelişmenin süreceği tahmininde bulunmaktadır.Dünya doğal taş sektöründe Çin, İtalya, İspanya, Türkiye, Hindistan, Brezilya ve Portekiz dünya doğal taş üretiminin yaklaşık %70’ni gerçekleştirmekte, üretimini arttıran ülkeler sıralamasın da Çin, Türkiye ve Brezilya ilk üç sırada yer almaktadır. DÜNYA DOĞAL TAŞ PİYASASI   Dünya Doğal Taş Üretİmİ

36. Dünya doğal taş üretiminde Asya’da Çin’in, Avrupa’da Türkiye’nin ağırlığı göze çarpmaktadır. Asya’da Çin'in dışında Hindistan ve İran önemli üretim potansiyeli olan ülkelerdir. Avrupa’da ise Türkiye'nin yanı sıra İtalya, İspanya ve Portekiz doğal taş üretimi ve ticaretinde söz sahibidir. Son yıllarda Dünya doğal taş üretiminde arz fazlalığı fiyatların düşmesine neden olmaktadır. Özellikle Çin’de maliyet faktörü gözetilmeden gerçekleştirilen üretim artışı tüm dünyayı etkilemektedir. Dünya doğal taş rezervleri incelendiğinde Alp - Himalaya kuşağı içinde kalan Portekiz, İspanya, İtalya, Yunanistan, Türkiye, İran, Pakistan gibi ülkelerde karbonatlı kayaç (mermer, kireçtaşı, traverten ve oniks) rezervlerinin fazla olduğu görülmektedir. İspanya, Norveç, Finlandiya, Ukrayna, Rusya, Pakistan, Hindistan, Çin, Brezilya ve Güney Afrika’da ise işletilebilir magmatik kayaç (sert taş) rezervlerinin yoğunlaştığı dikkati çekmektedir.

37. 1. Çin (%23,5) 2. Hindistan (%11,7)3. İtalya (%8,8)4. İspanya (%7,4)5. İran (%6,5)6. Türkiye (%5,6)7. Brezilya (%5,3)8. Mısır (%3,8)9. Portekiz (%2,9)10. ABD (%2,8)11. Diğerleri (%21,7) Dünya doğal taş üretiminde ilk on ülke sıralamasında üretimin %23,5’ini gerçekleştiren Çin ilk sırada yer almaktadır. Hindistan, İtalya, İspanya, İran ve Türkiye bu ülkeyi takip etmiştir. Dünya üretiminde Asya kıtasında Çin; Avrupa kıtasında ise Türkiye’nin gelişimi dikkat çekici düzeydedir. Üretim kıtalara göre değerlendirildiğinde Asya % 44’lük değerle ilk sırada yer alırken Avrupa %42 ile ikinci sırada yer almıştır. Dünya Doğal Taş Üretİmİnde İlk 10 Ülke

38. Dünya doğal taş sektöründe görülen uluslararası rekabet, geleneksel ülkeler olan İtalya, İspanya, Portekiz ve Yunanistan ile son birkaç yıldır önemli gelişmeler gösteren Türkiye, İran, Hindistan ve Çin arasında yaşanmaktadır. Günümüzde dünya doğal taş üretiminin yüzde 73’ü 12 ülke tarafından yapılmaktadır. Bu ülkelerin ticari faaliyetlerine bakıldığında ve ihracatları üretimleri ile kıyaslandığında Finlandiya, Norveç, Güney Kore gibi sert taş ihracatçısı ülkelerin ihracatta Türkiye’den daha etkili oldukları, buna karşılık İtalya, İspanya, Portekiz ve son yıllarda Yunanistan gibi ülkelerin hem ithalatta hem de ihracatta etkili oldukları görülmektedir. Bu sonuç doğal kaynakların çıktığı değil, işlendiği ülkeye daha fazla katma değer bıraktığı ilkesinin, doğal taşlar için de geçerli olduğunu ortaya koymaktadır. DÜNYA DOĞAL TAŞ SEKTÖRÜNDE REKABET

39. Bugüne kadar ihracat yaptığımız İtalya, İspanya ve Yunanistan gibi Akdeniz ülkelerinde mermer rezervlerinin giderek azaldığı ve ocakların verimsizleştiği bilinmektedir. İtalya ve İspanya, dünya piyasalarında mermerin yerine sert taşları sunmaya başlamıştır. Bu nedenle granit üreten Çin, Hindistan, Brezilya ve Güney Afrika Cumhuriyeti dünya sert taş pazarına hâkimdir. Genel kanaat doğal taşların da diğer yeraltı zenginliklerinde olduğu gibi coğrafi bir bağımlılığa sahip olduğu ve bulundukları yerde çıkartılmaları ve işlenmelerinin en düşük üretim maliyetlerini sunduğu yönündedir. Üretim kayıpları çok ve taşıma giderleri pahalı olduğu için temelde bulundukları ülkeye öncelikli bir avantaj sağlamaktadır. Bu avantajın kullanılabilmesi için ise bulundukları ülkede doğal taş sektörünün ocak ve işleme tesislerinde makine alt yapısının ve bu üretimi gerçekleştirecek personelin bulunması gerekmektedir.Projeksiyonlar, 2003 yılında yaklaşık 75 milyon ton olan dünya doğal taş üretiminin, 2010 yılında 116 milyon tona, 2025 yılında ise 320 milyon tona çıkacağını göstermektedir.

40. Dünyada mermere olan talep sürekli artıyor ve mermercilik sektörü en cazip sektörlerden biri haline geliyor… Gelişmiş ülkelerin ekonomik olarak güçlü ve üstün olmasındaki en büyük etken, bu ülkelerin doğal kaynaklarından en iyi şekilde yararlanmaları… Dünya mermer ticaretinde AB’ye üye ülkelerin paylarının miktar ve değer olarak çok yüksek olması, bu durumu çok iyi bir şekilde yansıtıyor. Birlik ülkelerinde bulunan kaynakların büyük bir kısmında işletme yapılıyor, ancak bir kısmında ise rezervelerin ve karlılığın azalması nedeniyle işletmeler ekonomik sıkıntıya düşüyor. Diğer ülkelerden ithal ettikleri blok mermer ve tam işlenmemiş levha mermerini işleyerek, 3’üncü ülkelere ihraç ediyor ve böylece bu darboğazlardan kurtuluyor.   Dünya mermer ihracatında İtalya, Çin, Hindistan, İspanya Brezilya ve Güney Amerika önemli bir paya sahip. Bu ülkelerden Çin, Hindistan, Brezilya ve Finlandiya ham blok mermer ihracatçısı durumundayken, başta İtalya olmak üzere İspanya, Portekiz, Kanada, Yunanistan ve Güney Kore gibi ülkeler, işlenmiş mermer ihracatçısı. Dünya doğal taş ihracatı, 2007 yılında, son 18 yılın en yüksek büyüme oranını gerçekleştirip.14,8 milyar dolara ulaşmıştır. Aynı yıl, doğal taş ithalatı ise 15,1 milyar olmuştur. 3,9 milyar dolarla en çok doğal taş ithal eden ülke ABD, ikinci büyük ithalatçı ise 1,25 milyar dolarla Çin olmuştur. Bu ülkeleri 860 milyon dolarla Japonya, 828 milyon dolarla İngiltere, 800 milyon dolarla Almanya izlemektedir. Dünyada Mermer İthalatI

41. 2008 YILINDA EN ÇOK DOĞAL TAŞ İTHAL EDEN ÜLKELER

42. Türkiye’de doğal taş üretim ve ihracatının tamamına yakını özel sektör tarafından karşılanmaktadır. Dolayısıyla ihracatın artması ve özel firmaların başarılı olabilmesi için alınması gereken bazı önlemler bulunmaktadır. Bunlar aşağıda maddeler hâlinde belirtilmiştir. * Özel sektörde çalışan idarî, teknik ve işçi statüsündeki personelin eğitim seviyesi yükseltilmelidir. * Yurt dışında bu sektörde faaliyet gösteren büyük şirketlerle stratejik ortaklıklar kurulmalıdır. * İşlenmiş mermer ürünlerinin tanıtımı yurt dışında etkin bir şekilde yapılmalıdır. * Günümüzde internet üzerinde sınırların kalktığı unutulmamalı ve bu fırsattan gerek tanıtım gerekse pazarlamada faydalanılmalıdır. * İhracat yapan şirketlerin haklarını korumak ve gelişmelerini sağlamak için dernek, kooperatif, oda vb. örgütlerin sayısı artırılmalıdır. İhracatInArtmasIİçİnAlInmasI Gereken BazI Önlemler

43. * Mermerlerimiz orijinal isimleriyle yurt dışında tanıtılmalı ve uluslar arası marka oluşturulmak suretiyle piyasaya sunulmalıdır. * Üretimde verimliliği, teknolojik gelişmeyi ve ihracatı artırmak için araştırma ve geliştirme faaliyetlerine önem verilmelidir. Bu bağlamda uzman kadro ve modern teknoloji için gerekli teçhizat sağlanmalıdır. * Mermercilik sektörüne verilen teşvikler artırılmalı, makine ve teçhizat alımında kolaylık sağlanmalıdır. * Ülkemizde özellikle paleozoik yaşlı arazilerde zengin granit depoları bulunmaktadır. Bu alanlarda kurulacak işletmeler ile ülkemizin granit ihtiyacı karşılanacağı gibi fazlası da yurt dışına ihraç edilebilir. Hâlen ülkemizde özel sektör yurt dışına granit ihraç ederken, kamu sektörü de yurt dışından her yıl ortalama 40 milyon dolarlık granit ithal etmektedir. Bu çelişki giderilmeli ve kamu kurumlarında ithal granit kullanımı önlenmelidir. * İtalya dünya işlenmiş mermer ihracatında önemli bir paya sahip olduğu için talebi karşılamak için diğer üretici ülkelerden ham mermer alıp işleyerek dünya pazarına sunmaktadır. Aynı yöntemi Türkiye de uygulayabilir. * Mermerlerimizi yurt dışına iyi tanıtabilmek ve dünya markası oluşturabilmek için, uluslar arası mermer ürünleri fuarları ve uluslar arası mermercilik sempozyumları düzenlenmelidir. Sonuç itibarıyla Türkiye dünya doğal taş rezervlerinin %40’ına sahip olması, önemli pazarlara yakın olması ve üç kıtanın birbirine yakın olduğu bir alan üzerinde stratejik bir konumu olması nedeniyle yakın zamanda özellikle işlenmiş mermer ihracatında İtalya’dan sonra ikinci ülke hâline gelecektir. Hatta İtalya’yı geçebilecek potansiyele sahiptir. Bunun için kaliteli mermeri ucuza mal etme, zamanında teslimat, pazarlama ve tanıtıma büyük önem verilmelidir.

44. DÜNYA DOĞAL TAŞ PİYASASI VE ÜLKEMİZLE KIYASLANMASI, ÜLKEMİZ DOĞAL TAŞ SEKTÖRÜNÜN SORUNLARI VE ÇÖZÜM YOLLARI

45. Türkiyede MERMER TÜRKİYE 13.9 MİLYAR TON TOPLAM REZERVİ İLE DÜNYA MERMER POTANSİYELİNİN YAKLAŞIK YÜZDE 40’INA SAHİPTİR. BU REZERVİN PARASAL DEĞERİ İSE YAKLAŞIK 2 TRİLYON DOLARI BULMAKTADIR. TÜRKİYE, MERMER ÜRETİMİNDE DÜNYADA YEDİNCİ, İHRACATTA İSE SEKİZİNCİ SIRADA YER ALMAKTADIR. SEKTÖRÜN HEDEFİ İSE 1 MİLYAR DOLARLIK İHRACAT RAKAMININ ÜZERİNDE KALARAK DÜNYADA İLK ÜÇ SIRAYI ALMAKTIR Türk mermeri; Afyon Beyazı, Bilecik Pembesi, Efes Güneşi, Karacabey Siyahı, Elazığ Vişnesi, Trakya Graniti gibi isimleri, benzersiz renk ve şekilleriyle Amerika’dan Asya’ya kadar dünyanın bütün ülkelerine ve ünlü mekanlarına ruh vermekte, renk katmaktadır…

46. Elazığ rosso levanto Elazığ vişnesi mermer Mermer çeşitliliği açısından 290 çeşitle dünya sıralamasında ilk sırada yer alan Türkiye’de en çok mermer Balıkesir ve Afyon’da çıkarılmaktadır. Bu illerimizi Bilecik, Denizli, Bursa, Muğla, Eskişehir, Uşak, Kırklareli, Kırşehir izlemektedir. Türkiye’nin en kıymetli taşları ise Tunceli, Erzincan, Elazığ, Sivas, Tokat’ta bulunmaktadır. Bunların bir çoğu da açılmamış durumdadır. Geçmiş yıllarda sadece blok ihraç eden Türkiye bugün mermer ihracatının %80’ini işlenmiş olarak gerçekleştirmektedir. Ülkemizin toplam doğaltaş ihracatının %50,6’sını, toplam maden ihracatının ise %40’ını mermer oluşturmaktadır.

47. 1. Ülkemizde ve Dünyada Rezerv, Üretim: 1.1. Türkiye Doğal Taş Rezervleri : Dünyanın en zengin doğal taş oluşumlarının bulunduğu Alp kuşağında yer alan Türkiye, çok çeşitli ve büyük miktarda mermer rezervine sahiptir. Türkiye, bu kaynaklara ilaveten gelişmekte olan sanayisi ve üretimde kullandığı teknoloji ile dünyanın en önemli doğal taş üreticileri arasında yer almaktadır. Bu önemli rezervler Anadolu ve Trakya boyunca geniş bir bölgeye yayılmıştır. Afyon, Bilecik, Balıkesir, Denizli, Muğla, Amasya, Elazığ ve Diyarbakır rezervlerin yoğunlaştığı illerdir. Ülkemizde 80’nin üzerinde değişik yapıda, 120’nin üzerinde değişik renk ve desende mermer rezervi belirlenmiştir.

48. TÜRKİYE İŞLETİLEBİLİR DOĞALTAŞ REZERVLERİ1- TÜRKİYE İŞLETİLEBİLİR MERMER REZERVLERİ

49. 2- TÜRKİYE İŞLETİLEBİLİR KİREÇTAŞI REZERVLERİ

50. 3- TÜRKİYE İŞLETİLEBİLİR TRAVERTEN REZERVLERİ