بسم الله الرحمن الرحيم

1. بسم الله الرحمن الرحيم الْحَمْدُ لِلّهِ الَّذِي هَدَانَا لِهَـذَا وَمَا كُنَّا لِنَهْتَدِيَ لَوْلا أَنْ هَدَانَا اللّهُ (سوره اعراف آیه 43)

2. دانشگاه آزاد اسلامي واحد يزد روشهاي نوين مطالعه مواد دکتر محمود حاجي صفري استاديار گروه مهندسي مواد و متالورژي دانشگاه آزاد اسلامي واحد يزد

3. اندیس گذاری صفحات در الگوهای تفرق اشعه ایکس، محاسبه پارامتر شبکه، به‌دست آوردن راستای تفرق و کوهرنسی زمینه با ذره داخل آن از روی الگوی تفرق

4. اندیس گذاری صفحات در الگوی تفرق اشعه ایکس برای اندیس گذاری صفحات در الگوی تفرق اشعه ایکس روش‌های متعددی وجود دارد که در اینجا روش محاسباتی توضیح داده می‌شود برای این کار باید مراحل زیر را انجام داد: 1- رسم دو بردار بر روی الگوی پراش که در یک راستا نباشند (مطابق شکل)

5. اندیس گذاری صفحات در الگوی تفرق اشعه ایکس 2- مقایسه الگوی پراش با الگوهای پراش استاندارد و تعیین شبکه کریستالی

6. اندیس گذاری صفحات در الگوی تفرق اشعه ایکس 20.5/20.5 = 1 3- محاسبه نسبت دو بردار رسم شده روی الگوی پراش (مطابق شکل) 20.5 20.5

7. اندیس گذاری صفحات در الگوی تفرق اشعه ایکس 4- مراجعه به جدول مربوط به FCC و یا BCC و یافتن مقادیر نزدیک به مقدار محاسبه شده فوق

8. اندیس گذاری صفحات در الگوی تفرق اشعه ایکس جدول نسبت‌ها برای شبکه FCC

9. اندیس گذاری صفحات در الگوی تفرق اشعه ایکس • 5- محاسبه زاویه θ برای دو بردار رسم شده روی الگوی پراش طبق رابطه: • cos θ= a.b/|a|×|b|

10. اندیس گذاری صفحات در الگوی تفرق اشعه ایکس • 6- اندازه‌گیری زاویه θ برای دو بردار رسم شده روی الگوی پراش توسط نقاله با توجه به اینکه زاویه به‌دست آمده از الگوی پراش توسط نقاله 60 درجه می‌باشد لذا با توجه به محاسبات انجام شده صفحات همان صفحاتی هستند که تفرق توسط آنها صورت پذیرفته است 60 ° نکته مهم: بردار کوچکتر برای اندیس‌های پایین و بردار بزرگتر برای اندیس‌های بیشتر می‌باشند.

11. محاسبه راستای تفرق در الگوی تفرق اشعه ایکس (Zone Axes) برای به‌دست آوردن راستای تفرق از ضرب خارجی استفاده می‌کنیم.

12. محاسبه پارامتر شبکه ازالگوی تفرق اشعه ایکس (Crystal Parameter) 1- برای به‌دست آوردن پارامتر شبکه ابتدا باید ثابت دوربین را داشته باشیم(Lλ). 2- سپس از رابطه زیر فاصله بین صفحات کریستالی را به دست می‌آوریم (d). Lλ = dr r در این رابطه فاصله بین دو نقطه در الگوی پراش می‌باشد. 3- از رابطه مربوط به سیستم کریستالی مورد نظر a (پارامتر شبکه) قابل محاسبه می‌باشد. این رابطه برای سیستم‌های کریستالی مکعبی به صورت زیر است: d = a/(h^2+k^2+l^2)^1/2 توجه شود که اندیس صفحات (hkl) قبلا از روی الگوی پراش به دست آمده است.

13. محاسبه کوهرنسی رسوب و زمینه حال با توجه به اینکه پارامتر شبکه را به دست آوردیم می‌توانیم کوهرنسی رسوب و زمینه را به دست آوریم. برای این کار از رابطه زیر استفاده می‌کنیم: a = (amatrix– aprecipitate)/amatrix∆ الف) اگر ∆a<5 فصل مشترک رسوب و زمینه کوهرنت (Coherent) است ب) اگر ∆a نزدیک 5 بود فصل مشترک رسوب و زمینه شبه کوهرنت (Semi-coherent) است ج) اگر ∆a>5 فصل مشترک رسوب و زمینه غیر کوهرنت (Not Coherent) است

14. محاسبه کوهرنسی رسوب و زمینه مثال: