สุขภาพจิตชุมชน ในเด็กและวัยรุ่น

1. สุขภาพจิตชุมชน ในเด็กและวัยรุ่น • พญ.พรรณพิมล วิปุลากร • รองอธิบดีกรมสุขภาพจิต

2. สุขภาพจิตชุมชนในเด็กและวัยรุ่นสุขภาพจิตชุมชนในเด็กและวัยรุ่น • การส่งเสริมป้องกัน รักษาฟื้นฟูปัญหาพัฒนาการและสุขภาพจิตของเด็กและวัยรุ่นในชุมชน โดยชุมชนมีส่วนร่วม

3. ความหลากหลายของปัญหาสุขภาพจิตเด็กและวัยรุ่นความหลากหลายของปัญหาสุขภาพจิตเด็กและวัยรุ่น

4. อดีต

5. พัฒนาการงานสุขภาพจิตเด็กและวัยรุ่นพัฒนาการงานสุขภาพจิตเด็กและวัยรุ่น • คลินิกจิตเวชเด็กและวัยรุ่น เฉพาะในมหาวิทยาลัย โรงพยาบาลศูนย์ และโรงพยาบาลจิตเวช • โรงพยาบาลยุวประสาทไวทโยปถัมภ์ โรงพยาบาล เฉพาะทางด้านจิตเวชเด็กและวัยรุ่น • งานส่งเสริมป้องกันปัญหาสุขภาพจิตเด็กและ วัยรุ่น โดยศูนย์สุขภาพจิตเด็กและวัยรุ่น • งานสุขภาพจิตโรงเรียน

6. ปัจจุบัน

7. สถานการณ์ • ความชุกของโรคจิตเวชเด็กในประเทศไทย • ออทิสติก 9.9:10,000 (2548) --> 2,800 คน (<5 ปี) • สมาธิสั้น 8.1% (2555) --> 842,400 คน (6-15 ปี) • สติปัญญาบกพร่อง 6.5% (2554) --> 507,000 คน (6-15 ปี) • อื่นๆ – อยู่ในระหว่างการสำรวจ • อัตราการเข้าถึงบริการ < 10%

8. สถานการณ์ • ความขาดแคลนบุคลากร • จิตแพทย์เด็กประมาณ 150 คนต่อประชากรเด็กและวัยรุ่น 19.5 ล้านคน • สหวิชาชีพซึ่งเป็นส่วนสำคัญในการจัดบริการมีความขาดแคลนใกล้เคียงกัน

9. งานรักษาฟื้นฟู

10. เป้าหมาย • การเข้าถึงบริการ • (Service access and engagement) • การจัดบริการที่มีหลักฐานทางวิทยาศาสตร์รองรับ (Delivery of evidence-based practice) • การติดตามประเมินผล • (Outcome accountability)

11. การเข้าถึงบริการ • บริการจิตเวชเด็กและวัยรุ่นกระจุกอยู่ในเขตเมือง • ผู้ป่วยใหม่แต่ละรายใช้เวลาประเมินตั้งแต่ 15-30 นาที • ระยะเวลารอนัดในคลินิกจิตเวชเด็กและวัยรุ่นติด อันดับ 1/5 ของคลินิกที่มีระยะเวลารอนัดนาน

12. การเข้าถึงบริการ • การเพิ่มการเข้าถึงบริการต้องอาศัยการจัดกลุ่ม บริการที่เหมาะสม (Task-sharing) • จัดกลุ่มผู้ป่วยที่มีระดับความรุนแรงแตกต่างกัน • ผู้ป่วยที่มีอาการรุนแรงน้อยกว่า รับบริการกับผู้ดูแลที่มีความเชี่ยวชาญน้อยกว่า • ระบบส่งต่อเชื่อมโยงจาก รพ.สต.-รพช.-คลินิกจิตเวชเด็ก

13. การจัดระดับบริการเพื่อเพิ่มการเข้าถึงบริการการจัดระดับบริการเพื่อเพิ่มการเข้าถึงบริการ

14. ตัวอย่าง care map พัฒนาการ

15. ตัวอย่าง care map สมาธิสั้น

16. ยาจิตเวชเด็ก • มากกว่า 70% ของประเทศทั่วโลกมียาจิตเวชเด็กที่จำเป็น • แม้โรคสมาธิสั้นจะเป็นโรคที่ได้รับความสนใจและมียา รักษาที่มีประสิทธิภาพ แต่การเข้าถึงยาเพิ่มสมาธิยังจำกัด • การเข้าถึงยาเพิ่มสมาธิในโรงพยาบาลชุมชน เป็นกลไกสำคัญ • ในการเพิ่มการเข้าถึงบริการของเด็กสมาธิสั้น

17. งานส่งเสริมป้องกัน

18. งานส่งเสริมป้องกันตามกลุ่มวัยงานส่งเสริมป้องกันตามกลุ่มวัย • เด็กเล็ก พัฒนาการ • เด็กวัยเรียน IQ/EQ • วัยรุ่น พฤติกรรมเสี่ยงในวัยรุ่น

19. พัฒนาการในเด็กเล็ก

20. พัฒนาการในเด็กเล็ก • เด็กพัฒนาการช้าพบร้อยละ 30 ของเด็ก 0-5 ปี • เด็กอายุต่ำกว่า 5 ปี กว่า 200 ล้านคนในประเทศกำลังพัฒนามีปัญหาด้านสติปัญญา ความคิด พัฒนาการด้านสังคม และ อารมณ์เนื่องจากปัญหาความยากจน ภาวะทุพโภชนาการ ปัญหาสุขภาพ และการอยู่ในสิ่งแวดล้อมที่ขาดการกระตุ้น • ในวัยผู้ใหญ่ ประชากรกลุ่มนี้จะมีรายได้ต่ำ อัตราการเจริญพันธุ์สูง ให้การดูแลบุตรหลานได้ต่ำกว่ามาตรฐาน และนำมาซึ่งความยากจนในลูกหลานรุ่นถัดไป (intergenerational transmission of poverty)

21. การป้องกันปัจจัยเสี่ยงต่อพัฒนาการช้าการป้องกันปัจจัยเสี่ยงต่อพัฒนาการช้า • ปัจจัยเสี่ยงสำคัญ 4 ประการที่พบในเด็ก 20-25% ในประเทศกำลังพัฒนา • ขาดการกระตุ้นพัฒนาการด้านการคิด สังคม และอารมณ์ (Inadequate cognitive & social-emotional stimulation) • การเจริญเติบโตหยุดชะงัก (Stunting) • การขาดธาตุเหล็ก (Iron deficiency) • การขาดไอโอดีน (Iodine deficiency)

22. การกระตุ้นพัฒนาการด้านความคิด สังคม อารมณ์ บ้าน พัฒนาการช้า พัฒนาการสมวัย ศูนย์เด็กเล็ก + รพ.สต. (TDSI) ศูนย์เด็กเล็ก ศูนย์เด็กเล็ก + รพช. (DSI) ศูนย์เด็กเล็ก + คลินิกจิตเวชเด็ก (DSI/Denver)

23. IQ / EQ ในวัยเรียน

24. งานสุขภาพจิตโรงเรียน โรงเรียน คัดกรองด้วย SDQ ผลปกติ ผลผิดปกติ ได้ผล การดูแลช่วยเหลือนักเรียนในโรงเรียน ส่งเสริม EQ ไม่ได้ผล บริการจิตเวชเด็กในรพช.??? ไม่ได้ผล บริการจิตเวชเด็กในคลินิกจิตเวชเด็ก

25. ปัญหาพฤติกรรมในวัยรุ่นปัญหาพฤติกรรมในวัยรุ่น

26. Psychosocial Clinic • คลินิกจิตสังคมที่ครอบคลุม 4 ประเด็น • พฤติกรรมรุนแรง • OSCC • ตั้งครรภ์ไม่พร้อม • ยาเสพติด • การเชื่อมโยงกับโรงเรียนแบบ 1 โรงเรียน 1 โรงพยาบาล (OHOS)

27. อนาคต

28. งานสุขภาพจิตเด็กและวัยรุ่นในอนาคตงานสุขภาพจิตเด็กและวัยรุ่นในอนาคต • บริการสุขภาพจิตเด็กและวัยรุ่นเกิดขึ้นในโรงเรียนและชุมชน โดยชุมชนมีส่วนร่วม • บริการจิตเวชเด็กครอบคลุมถึงโรงพยาบาลชุมชน • เด็กและวัยรุ่นเข้าถึงการรักษาฟื้นฟูด้วยยาและจิตสังคมบำบัด • บุคลากรในสถานบริการทุติยภูมิและปฐมภูมิได้รับการฝึกอบรมเพื่อการดูแลปัญหาสุขภาพจิตในเด็กและวัยรุ่น • มีระบบฐานข้อมูลที่มีประสิทธิภาพเพื่อสนับสนุนการทำงาน

29. ขอบคุณ