Żeglarstwo

1. Żeglarstwo Podstawowe zasady bezpieczeństwa na jachcie

2. Wprowadzenie Żeglarstwo w ostatnich latach stało się prawie sportem masowym. Wystarczy latem wybrać się na Mazury, aby stwierdzić, że jest tam tłok niemal jak na "Marszałkowskiej w godzinach szczytu". Niestety masowość tego sportu spowodowała, że na wodę wypływa coraz więcej słabo przeszkolonych osób, nie mających pojęcia o podstawowych zasadach bezpieczeństwa oraz często żadnego doświadczenia w prowadzeniu jachtu. Ponadto wraz ze wzrastającą liczbą żeglarzy rośnie również zagrożenie kolizji. Biorąc pod uwagę liczbę wypadków zdarzających się corocznie podczas wakacji warto poświęcić kilka chwil bezpieczeństwu własnemu oraz członków załogi w związku z tym bezpieczeństwo na jachcie jest jedną z najważniejszych rzeczy którą powinniśmy wziąć pod uwagę przed wypłynięciem z portu.  Należy również pamiętać, że w myśl przepisów prawnych głównodowodzący ponosi odpowiedzialność za swoich ludzi, i to nie tylko tą moralną ale i karną.

3. Przepisy prawne Przepisy prawne dotyczące zasad i odpowiedzialności osób uprawiających sporty wodne zostały określone w rozporządzeniu ministra sportu z dnia 9 czerwca 2006 r. w sprawie uprawiania żeglarstwa (Dz. U. Nr 105 r., poz. 712) 

4. Obowiązki osoby prowadzącej jacht 1. Za bezpieczeństwo żeglugi jest odpowiedzialny kapitan jachtu (kierownik statku). 2. Każdy jacht żaglowy i motorowy powinien być wyposażony w środki ratunkowe lub asekuracyjne oraz w środki przeciwpożarowe, zgodnie z wpisem w dokumencie rejestracyjnym lub w karcie bezpieczeństwa jachtu. - Sprawdź czy na jachcie jest wystarczająca ilość środków ratunkowych 3. Podczas żeglugi musi być prowadzona ciągła obserwacja akwenu, w tym innych jednostek pływających. 4. Do obowiązków kapitana statku (kierownika statku) należy zapoznanie załogi z zasadami użytkowania środków bezpieczeństwa będących w wyposażeniu jachtu oraz z procedurami alarmowymi. 5. Osoba nieumiejąca pływać przebywając na pokładzie statku powinna mieć na sobie kamizelkę ratunkową (odpowiednio dobraną do wzrostu i masy ciała). 6. O założeniu środków asekuracyjnych, kamizelek ratunkowych lub szelek bezpieczeństwa przez członków załogi umiejących pływać decyduje kapitan statku. 7. Za bezpieczeństwo w zorganizowanych formach szkolenia żeglarskiego oraz motorowodnego i narciarstwa wodnego jest odpowiedzialny kierownik szkolenia żeglarskiego lub motorowodnego. Osoby które nie ukończyły 16 roku życia, mające uprawnienia żeglarza jachtowego mogą żeglować pod nadzorem, tylko w porze dziennej oraz na akwenach na których możliwe jest podjecie natychmiastowej akcji ratowniczej.

5. Posiadanie wymaganych kwalifikacji do uprawiania żeglarstwa stwierdza się nadaniem odpowiedniego patentu żeglarskiego Polskiego Związku Żeglarskiego (PZŻ). W Polsce zostały określone m.in. następujące patenty żeglarskie: • żeglarza jachtowego, • sternika jachtowego, • jachtowego sternika morskiego, • kapitana jachtowego.

6. Podstawowe zasady bezpieczeństwa Na początku, zanim wypłyniesz z portu lub odbijesz od kei, powinieneś: 1. Dowiedzieć się, kto z załogi potrafi pływać, a następnie przydzielić odpowiedni sprzęt ratunkowy. Na jachcie powinno być, co najmniej tyle kamizelek ratunkowych lub środków asekuracyjnych ilu jest członków załogi (zwracamy uwagę na istotne różnice między dwoma typami rodzajami sprzętu ratunkowego). Dla osób pływających słabiej lub nie umiejących pływać kamizelka ratunkowa jest koniecznością. Nie oznacza to, że inni nie muszą się zabezpieczać. Dla tych, którzy potrafią pływać wystarczą środki asekuracyjne. Należy również pamiętać, aby przećwiczyć zakładanie kamizelki jeszcze na lądzie. W sytuacji zagrożenia unikniemy dzięki temu zamieszania. Oczywiście trudno wymagać, aby cała załoga była podczas rejsu ubrana w kamizelki. Powinny być one jednak łatwo dostępne w przypadku zagrożenia. Zwyczaj chowania kamizelek na samo dno schowka (zwykle achterpiku) lub wpychania ich w najdalszy kąt jachtu (np. do bakisty) może się na nas zemścić w sytuacji zagrożenia. W przypadku złych warunków pogodowych wskazane jest, aby wszyscy byli wyposażeni w kamizelki ratunkowe lub środki asekuracyjne. Należy pamiętać, że nawet najlepszy pływak po bliskim spotkaniu z bomem traci przytomność i po wpadnięciu do wody nie jest w stanie się na niej utrzymać.

7. Podstawowe zasady bezpieczeństwa 2. Poinformować załogę o hipotetycznych sytuacjach (np. wypadnięcia za burtę, wywrócenia jachtu i innych). Pozwoli to na uniknięcie zamieszania a nawet paniki oraz ułatwi ewentualną akcję ratunkową. 3. Omówić podstawowe manewry szczególnie, gdy płyniesz z osobami nieobytymi z żeglarstwem. Pływanie na jachcie niesie ze sobą szereg zagrożeń. Ponieważ najczęściej pływamy w przechyle, a powierzchnia jachtu jest mokra i śliska bardzo łatwo o wpadnięcie do wody. Do tego wokół znajduje się cała masa linek, w które bardzo łatwo się zaplątać i przewrócić. Na jachcie należy poruszać się ostrożnie, pamiętając o zasadzie "jedna ręka dla jachtu, druga dla Ciebie". Nie wolno wystawiać rąk, ani innych części ciała za burtę. Masa jachtu jest na tyle duża, że próba "hamowania" rękami lub nogami jachtu z pewnością skończy się poważnym urazem lub kontuzją. Kolejnym zagrożeniem jest przelatujący boom, podczas przejścia jachtu przez linię wiatru. Jeśli nie ostrzeżesz płynących z tobą osób, na czym polega zwrot przez rufę lub sztag oraz o związanym z tym przejście boomu, to najprawdopodobniej skończy się to guzem lub w gorszej sytuacji wstrząsem mózgu. Ponadto warto wyjaśnić załodze, na czym polega balastowanie żaglówki. Oczywiście nie polecamy pływania regatowego z nowymi adeptami żeglarstwa, nie mniej w przypadku nagłego szkwału, może to uchronić nas przed niespodziewaną wywrotką.

8. Podstawowe zasady bezpieczeństwa 4. Sprawdzić stan techniczny jachtu i osprzętu. To ostatnia, choć również bardzo ważna czynność. Jeśli czarterujemy jacht to przed podpisaniem umowy warto sprawdzić, czy wymienione na liście wyposażenie znajduje się na jachcie oraz czy jest w odpowiednim stanie technicznym. Dotyczy to zarówno żagli jak i olinowania jachtu. Niespodziewane urwania którejś z lin (np. sztagu) może spowodować złamanie masztu oraz spadnięcie go nam na głowy. Podobnie urwanie się szota lub tali grota również może przyczynić się do poważnych kłopotów i niepotrzebnych strat. Do podstawowych zasad bezpieczeństwa należy również utrzymywanie porządku na jachcie (tzw. klaru). Nie mogą leżeć na nim niepotrzebne liny, suszące się ubrania itp. W sytuacji zagrożenia, z cała pewnością przypomną o swoim istnieniu, zaplątując się w którąś z lin lub blokując jakieś urządzenie. Warto również mieć na jachcie apteczkę.Na jachcie czyha wiele niebezpieczeństw takich jak: obtarcia, zranienia, zwichnięcia, mdłości, bóle brzucha, głowy i inne. Dlatego warto przygotować sobie podstawowy zestaw leków na takie okazje.

9. Wywrotka jachtu • Wywrotka jachtu mieczowego nie jest czymś niezwykłym, Jeśli nie mamy doświadczenia lub zapomnimy o podstawowych zasadach bezpieczeństwa może do niej dojść nawet przy całkiem niewinnej pogodzie. Prawie każdy żeglarz przeżył kiedyś wywrotkę jachtu, zwaną popularnie grzybem. Nie ma w tym nic dziwnego i nie świadczy o braku umiejętności, lecz raczej o zwyczajnym pechu lub chwili nieuwagi. • Gdy jacht się wywróci należy na początku policzyć osoby wokół łodzi i sprawdzić czy nikt z załogi nie zaginął. W razie potrzeby należy zorganizować akcję ratunkową. Jeśli jest to możliwe powinno się założyć kamizelki ratunkowe (jeśli są one wepchnięte na dno jachtu będzie to niemożliwe). Następnie należy podłożyć pod top masztu koło ratunkowe bądź kamizelkę ratunkową. W następnej kolejności należy zabezpieczyć wszystkie elementy ruchome jachtu przed zagubieniem. • Bardzo często samodzielne postawienie jachtu kończy się niepowodzeniem. Zawsze warto jednak spróbować. Jeśli jacht leży na boku należy spróbować zrzucić żagle. Następnie wyznaczyć kogoś do stanięcia na mieczu, a w razie potrzeby pomóc mu ciągnąc za liny przerzucone przez burtę. Jeśli jacht stanie z powrotem, jedna z osób powinna wejść do środka i zacząć wybierać wodę. Następnie należy sklarować jacht. Gdy nie da się postawić jednostki, trzeba poczekać na pomoc z zewnątrz. • Jeśli nadpłynie pomoc, najlepiej poprosić o podanie któregoś z fałów (grota lub foka) i zaczepić go o top masztu. Następnie należy stanąć na boku przewróconej żaglówki i pomóc w jej stawianiu. • Nie wolno odpływać od przewróconego jachtu. Takie postępowanie bardzo często kończy się utonięciem.

10. Zalecane środki ochrony indywidualnej Do środków ochrony indywidualnej, stosowanych podczas uprawiania żeglarstwa można zaliczyć: - odzież chroniąca przed złą pogodą i zimnem (popularne sztormiaki); - rękawice (chroniące przed otarciami); - obuwie (chroniące przed wodą); - okulary przeciwsłoneczne. - sprzęt chroniący przed utonięciem (kamizelki ratunkowe, środki asekuracyjne, kombinezony przeciwzanurzeniowe);

11. Wyliczenie temperatury odczuwalnej z uwzględnieniem czynnika chłodzenia wiatrem

12. 10 przykazań żeglarzaAutor: Krzysztof Baranowski 1. Przed wypłynięciem popatrz w niebo. Tam zapisane są losy pogody na najbliższe godziny. Szybko przesuwające się chmury zapowiadają silny wiatr na dole już w najbliższym czasie. Kłębiasty wypiętrzony obłok z czarną podstawą to zapowiedź burzy, deszczu i wichury.

13. 10 przykazań żeglarza cd 2. Jeśli w pobliżu nie ma żadnego górala, który – jak powszechnie wiadomo – potrafi najlepiej przepowiedzieć pogodę, zajrzyj przed wyjściem na wodę do kapitanatu, biura mariny lub popytaj innych. Dobrze jest ściągnąć prognozę z internetu lub przynajmniej obejrzeć mapkę synoptyczną w TV.

14. 10 przykazań żeglarza cd 3. Nie licz na swój spryt i inteligencję – nie wypływaj, jeśli nic nie wiesz o żeglarstwie. Poczytaj „Jachting" lub „Żagle”, przejrzyj podręczniki, poradź się doświadczonego kolegi.

15. 10 przykazań żeglarza cd 4. Wiatru nie widać, naucz się go wyczuwać lub prawidłowo rozszyfrowywać jego ślady na wodzie, lądzie i w powietrzu. Od kierunku wiatru zależy dokąd możesz płynąć, na pewno nie pod wiatr. Kąt martwy wynosi 80-120º.

16. 10 przykazań żeglarza cd 5. W pobliżu brzegu, portu i pomostów manewruj ostrożnie. Jachty żaglowe nie stosują hamulców ani „całej wstecz!”

17. 10 przykazań żeglarza cd 6. Sprawdź czy masz na pokładzie środki ratunkowe stosowne do wielkości i charakteru jachtu. Korzystaj z kamizelek ratunkowych, pianek, uprzęży bezpieczeństwa.

18. 10 przykazań żeglarza cd 7. Komórkę miej przy sobie w wodoszczelnym opakowaniu. Jeśli nie znasz numeru alarmowego WOPR, dzwoń na 112 lub 601-100-100.

19. 10 przykazań żeglarza cd 8. Przed wypłynięciem zadecyduj czy wielkość Twoich żagli odpowiada sile wiatru. Nie wstydź się refować, czyli zmniejszyć powierzchnię grota. Łatwiej to zrobić przy brzegu niż na wodzie.

20. 10 przykazań żeglarza cd 9. Już na wodzie zwracaj uwagę jak zmienia się pogoda. Jeśli wszyscy zrzucają żagle zrób to samo zaczynając od żagla trudniejszego, czyli grota. Najbezpieczniejszym kursem jest żegluga z wiatrem i w szuwary najbliższego brzegu.

21. 10 przykazań żeglarza cd 10. Nie opuszczaj swojego jachtu, nawet, gdy się przewróci, chyba, że to Twój jacht opuści Ciebie i zatonie. Kadłub przewróconego jachtu jest lepiej widoczny niż głowa człowieka w wodzie. Jeśli nie zrobiłeś tego wcześniej, załóż kamizelkę ratunkową. Utrzyma Cię na wodzie nawet gdy stracisz przytomność. Największym zagrożeniem jest wychłodzenie ciała, więc nie rozbieraj się i nie trać energii na niepotrzebne czynności.

22. CZŁOWIEK ZA BURTĄ - CO ROBIĆ?! • nakładać jak najwięcej ubrań! Każda warstwa zatrzymuje ciepło, które woda zabiera organizmowi w błyskawicznym tempie! • będąc w wodzie ogranicz swoje ruchy do minimum - każdy ruch sprzyja ochładzaniu się powierzchni ciała! • dobra kondycja fizyczna i zahartowanie organizmu zwiększają Twoje szanse na przeżycie! • uodpornij się na stres! - adrenalina i chłodne myślenie na pewno pomoże! • jedz jak najwięcej węglowodanów - ciastka, dżem, czekolada, cukier - to wszystko pozwoli podtrzymać temperaturę ciała!

23. W WODZIE NIE WOLNO SPOŻYWAĆ ALKOHOLU! ROZGRZANIE CIAŁA JEST BARDZO POZORNE! ALKOHOL PWOODUJE SZYBKĄ UTRATĘ CIEPŁA!

24. Wyposażenie ratunkowe jachtuindywidualne środki ratunkowe To wszystkie środki służące załogantowi w sytuacjach zagrożenia zdrowia i życia. Są to przede wszystkim środki profilaktyczne i ratunkowe. W skład środków profilaktycznych należy zaliczyć kamizelkę asekuracyjną i szelki asekuracyjne. Mają one za zadanie wspomagać żeglarza w razie zmycia z pokładu, by nie oddalił się od jachtu i utrzymywał na powierzchni wody. Do środków ratunkowych należy kapok lub kamizelka ratunkowa. Jest to wyspecjalizowany sprzęt który służyć ma długotrwałemu utrzymywaniu rozbitka na powierzchni wody w razie katastrofy jednostki pływającej. Konstrukcja kamizelki ratunkowej zapobiega przewróceniu się rozbitka na brzuch. Kamizelka trzyma rozbitka na plecach utrzymując głowę nad wodą. Na karku kamizelki znajduje się uchwyt do wyciągnięcia rozbitka z wody lub uchwycenia go bosakiem. Kamizelka jest w jaskrawym pomarańczowym kolorze, może też być oklejona paskami odblaskowej folii. Kapoki morskie mają ponad to światełko z baterią działającą w kontakcie ze słoną wodą, gwizdek i lusterko.

25. Wyposażenie ratunkowe jachtupozostałe wyposażenie ratunkowe Każdy jacht poza indywidualnymi środkami ratunkowymi powinien posiadać wyposażenie umożliwiające podjęcie akcji ratunkowej wobec załoganta, który już znalazł się w wodzie lub pomocy w jego lokalizacji. Najpopularniejszym takim wyposażeniem jest koło ratunkowe, na śródlądziu można jako zamiennik spotkać podkowę. Dobrze jest gdy na jachtach morskich do koła jest zamocowana pławka świetlna, mała wodoszczelna lampka pokazująca pozycję rozbitka. Gdy znajdujemy się w wodzie bardzo przydatnym jest tzw. "proszek na rekiny" czyli substancja barwiąca wodę na kolor pomarańczowy. Pozwala to na lokalizację rozbitka z helikoptera czy samolotu. Temu samemu celowi służą flary świetlne i dymne oraz rakietnica.

26. Sygnały wzywania pomocy • Zataczanie kół ręką, trzymając szmatę lub latarnię. • Nieprzerwany długi dźwięk syreny okrętowej. • Wystrzał armatni co minutę. • Czerwone rakiety. • Czerwone flary. • Flagi MKS pod salingiem ułożone w sygnał NC. • SOS … --- … nadawane alfabetem Morse'a. • Słowo "mayday" powtarzane w komunikacji radiowej.

27. Sygnały wzywania pomocy cd • Kula i prostokątna flaga podniesione pod saling. • Płomień na pokładzie. • Pochodnia trzymana przez załoganta. • Pomarańczowy dym. • Wymachy rąk w bok i w dół. • Radiotelegraficzny sygnał alarmowy (500kHz). • Radiotelefoniczny sygnał alarmowy. Radiopława. • Płótno pomarańczowe z czarnym kołem i kwadratem. • Pomarańczowy barwnik na wodzie.