Tema br. 13 Malite i srednite pretprijatija (MSP) vo ekonomijata na Republika Makedonija - PowerPoint PPT Presentation

Tema br. 13Malite i srednite pretprijatija (MSP) vo ekonomijatana Republika Makedonija

Primeneta ekonomika

Praven fakultet - Skopje

Aktuelnost na pra{aweto za maliot biznis

Koi se mali i sredni biznisi

Karakteristiki na malite i sredni pretprijatija

Vidovi mali i sredni pretprijatija

Razvoj na malite i srednite pretprijatija vo svetot

Razvojni karakteristiki i perspektivi na maliot biznis vo Republika Makedonija

• Vo erata na industrijalizacijata (vo ramkite na prethodniot sistem na Makedonija kako del od porane{na Jugoslavija) najva`no pra{awe be{e razvojot na industriskata dejnost
• Sega, vo erata na postindustriskoto (informati~koto) op{testvo, edno od najaktuelnite pra{awa e razvojot na malite i srednite pretprijatija
• Faktori:
• Razvojot na informati~kata tehnika i tehnologija
• Razvoj na drugi tehnologii (telekomunikacii, transportni sredstva, bioin`enering i genetski in`enering i tn.)
• Globalizacijata
• Pri~ini:
• Namaluvawe na tro{ocite po obem (po edinica proizvodstvo)  potreba od decentralizacija, dekoncentracija i specijalizacija (a ne masovnost)
• Namaluvawe na transakcionite tro{oci  potreba od fleksibilnost, adaptibilnost i disperzija

• Postojat razli~ni kriteriumi za odreduvawe na poimot mali i sredni pretprijatija (mal biznis)
• Osnoven kriterium broj na vraboteni:
• Voobi~aeno do 100 vraboteni, no ima razliki od edna do druga ekonomija, nekade MSP se smetat subjekti so nad 200 vraboteni, a nekade do 50
• Soglasno ZTPOK, kako mali pretprijatija se smetaat onie koi imaat do 50 vraboteni, a kako sredni do 250 vraboteni
• Drugi kriteriumi:
• Predmet na rabota
• Opremenost
• Karakter na proizvodstvoto
• MSP ne se posebna stopanska dejnost (industrija, zemjodelstvo i tn.) tuku MSP gi ima vo site dejnosti
• Kriterium za izdvojuvawe na MSP kako poseben vid delovni subjekti e prose~nata golemina po brojot na vraboteni a ne goleminata na kapitalot i
• Na~inot na upravuvawepretpriemni~ko (DOO, DOOEL)

• Zakonot na ekonomija na obemot (opa|awe na tro{ocite so porast na obemot na produkcijata) gubi na zna~ewe so razvojot na informati~-kata tehnologija
• MSP se samostojni pazarni subjekti, izlo`eni na konkurencija koja gi prinuduva da bidat otvoreni za prifa}awe novi idei ili novi p/di i uslugi, novi tehnologii, nov na~in na distribucija, rizik, lukrativnost
• Najbitni karakteristiki na MSP se:
• Specijalizacija izrabotka na tesen (mal) segment ili faza od nekoj vid kompleksno proizvodstvo (preku kooperacija so golemi firmi)
• Inovativnost sozdavawe (po)visoka dodadena vrednost po edinica proizvodstvo
• Racionalnost potro{uva~ka na pomalku resursi po edinica p/vo
• Adaptibilnost prilagoduvawe kon novi vidovi resursi, novi izvori na energija, nova organizacija na raboteweto i tn.
• Fleksibilnost i mobilnost spremnost kon promena i selewe od edna dejnost vo druga; od edna lokacija na druga; ili propa|awe i novo ra|awe
• Trudointenzivnost apsorbirawe na rabotnata sila preku samovrabotuvawe

• Se sretnuvaat tri tipa MSP:
• Tradicionalni MSP
• Subkontraktorski (ili kooperantski) MSP
• Sovremen tip MSP
• Tradicionalnite MSP se koncentriraat vo zanaet~istvoto, trgovi-jata, ugostitelstvoto i sl.; Naj~esto imaat mal broj vraboteni, prete`no od edno semejstvo (firma od semeen tip); ne se mnogu inovativno-naso~eni i imaat tendencija kon dolgotrajnost
• Koperantskite MSP se subjekti povrzani so relativno trajni dogovori za sorabotka so (po)golemi subjekti i obavuvaat delovi od tnr. “vrednosen lanec” na aktivnosti na kompleksnite firmi; ^esto nastanuvaat so odvojuvawe na delovi od golemi firmi (spin-offs)
• Sovremeniot tip MSP naj~esto se visokoinovativni firmi od ob-lasta na visokata tehnologija (kompjuteri, informatika i tn.); pret-postavuvaat golemo znaewe, kapitalointenzivnost i visok rizik, kako i visoka profitabilnost; naj~esto se vo uslu`nite dejnosti.

• Vo visokorazvienite pazarni ekonomii sektorot na MSP ima mnogu zna~ajno mesto vo celokupnata ekonomija:
• Opfa}a i do 90% od vkupniot broj delovni subjekti;
• Vrabotuva do 70% od vkupniot broj vraboteni;
• Sozdava nad 50% od BDP;
• Razvojot na MSP se pottiknuva i poddr`uva {to pretstavuva poseb-no biten del od ekonomskata politika; merki za pottiknuvawe na razvojot na MSP se:
• Konsalting i ovozmo`uvawe pristap do pazarni i drugi informacii;
• Ovozmo`uvawe lokacioni pogodnosti;
• Organiziran nastap za izvoz i izvozna promocija;
• Vo nekoi zemji golem uspeh imaat tnr. “inkubatori” na MSP
• Razvojot na MSP pretstavuva klu~en del od reformata i transfor-macijata vo post-socijalisti~kite zemji, bidej}i naj~esto se raboti za po~nuvawe od nula (vo socijalizmot MSP nebea re~isi ni poznati
• Nekoi zemji vo tranzicija imaat solidni uspesi vo razvojot na MSP

• I vo Makedonija vo periodot na socijalisti~koto ureduvawe raz-vojot na MSP bil sosema zapostaven; samo do 10% od rabotnicite rabotele vo firmi so do 100 vraboteni;
• Vo periodot na tranzicijata (po ’90-ta g.) doa|a do golem porast na brojot na MSP, i toa po dve osnovi:
• Privatizacija
• Origineren metod na razvoj na MSP
• 1998 godina formirana e posebna Agencija za pottiknuvawe za raz-vojot na MSP (NEPA), koja imala i svoi regionalni centri po oddelni op{tini, kako i pove}e drugi centri za razvoj na MSP
• Golemi sredstva od donatori bile naso~uvani kon razvojot na MSP i kon obuka za pretpriemni{tvo, delovno planirawe i sl.
• Rezultatite se, sepak, pod o~ekuvawata
• Vo 2004 g. se formira nova Agencija za pottiknuvawe na razvojot na MSP i na pretpriemni{tvoto
• Politikata se koncipira soglasno Evropskata povelba za MSP